Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Düyun-u Umumiye (Düyun-u Umumiye-i Osmaniye Varidat-ı Muhassasa İdaresi), 1881-1923 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun iç ve dış borçlarını denetleyen kurumdur.
II. Abdülhamit döneminde kurulmuştur. Sözcük, "Genel Borçlar" anlamına gelir. Düyun-u Umumiye kurulduğu yıldan itibaren, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomik ve mali yaşamı üzerinde etkili bir rol oynamıştır.
Osmanlı İmparatorluğu 1854 yılında dış borçlanmalara başlamış ve 1874 yılına kadar 15 ayrı dış borçlanma yapılmıştır. Bu dönem içinde 239 milyon lira borçlanıldığı halde, hükûmetin eline yalnızca 127 milyon lira geçmiştir.
Osmanlı İmparatorluğu, ilk dış borçlanmasını, Kırım Savaşı sırasında, savaş maliyetlerini karşılamak için gerçekleştirdi. Ancak mali durumu düzelmeyen devlet, savaştan sonra da borç almayı sürdürdü. Bundan sonra da borçlanmayı neredeyse alışkanlık haline getiren Osmanlı İmparatorluğu, yaşadığı her ekonomik sıkıntıda dış borç almaya başladı. Bu borçların verimli kullanılamaması sonucu, kısa sürede, değil borçlar, faizleri bile ödenemez hale gelindi. 1874'te devlet mali iflasın eşiğine geldi ve bir kararname çıkardı. Bu kararnamede, Osmanlı İmparatorluğu vadesi gelen borç taksitinin ancak yarısını ödeyeceğini açıklıyordu. Ancak açıklanan bu söz de yerine getirilemedi. 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında, Osmanlı yönetimi yeni bir mali bunalıma sürüklendi ve Osmanlı Bankası ile Galata Bankerleri'nden almış olduğu iç borçlarını da ödeyemeyeceğini açıkladı.
Osmanlı İmparatorluğu'ndan kalan dış borçlar
Osmanlı İmparatorluğu yıkıldıktan sonra dış borcu aşağıdaki listede yer alan ülkelere dağıtılmıştır.
| # | Devlet | Ödenecek borç (₺) | Paylaşım oranı (%) |
|---|---|---|---|
| 1 | Türkiye | 84,597,495 | 65,32 |
| 2 | Yunanistan | 11,054,534 | 8,5 |
| 3 | Suriye - Lübnan | 11,108,858 | 8,5 |
| 4 | Irak | 6,772,142 | 5,2 |
| 5 | Yugoslavya | 5,435,597 | 4,1 |
| 6 | Filistin | 3,284,429 | 2,5 |
| 7 | Bulgaristan | 1,776,354 | 1,4 |
| 8 | Arnavutluk | 1,633,233 | 1,3 |
| 9 | Hicaz (S.Arabistan) | 1,499,518 | 1,2 |
| 10 | Yemen | 1,182,104 | 0,9 |
| 11 | Mavera-i Ürdün (Ürdün) | 733,310 | 0,5 |
| 12 | İtalya | 243,200 | 0,15 |
| 13 | Necit (S.Arabistan) | 129,150 | 0,01 |
| 14 | Ma'an (Ürdün) | 128,728 | 0,01 |
| 15 | Asir (S.Arabistan) | 26,138 | 0,02 |
| Toplam | 129.604.910 | 100,0 | |
Borçların durumu
Hiçbir borç ödemesini yapamayan Osmanlı İmparatorluğu, sonunda alacaklılarla anlaşma yoluna gitti. Alacaklılarla masaya oturan imparatorluk, 1879'da damga, alkollü içki, balık avı, tuz ve tütünden alınan vergi gelirlerini 10 yıl boyunca iç borçlar karşılığı olarak alacaklılara bıraktı. Ancak alacaklı Avrupa devletleri buna tepki gösterdi ve 1881'de damga, alkollü içki, balık avı, tuz, tütün ve ipekten alınan vergilerin tüm geliri iç ve dış borçlara ayrıldı. Bu vergileri toplama ve alacaklılara ödeme görevi de yeni kurulan Düyun-u Umumiye İdaresi’ne verildi. Bu kurum kurulduktan sonra da Osmanlı İmparatorluğu mali sıkıntılar nedeniyle dış borç almak zorunda kaldı.
Lozan Antlaşması ile, Osmanlı İmparatorluğu'nu yarı sömürge seviyesine indiren bu kurumun vergi gelirlerini denetlemesi sona erdirildi. Sadece borçların alacaklılara paylaştırılması görevini sürdürmeye devam etti.
Bu borçlar, İmparatorluk çöktükten sonra, İmparatorluk topraklarında kurulan devletler ve Türkiye arasında paylaştırıldıysa da en büyük borç yükü Türkiye'ye verilmiştir.
Türkiye Düyun-u Umumiye'ye olan borcunun son taksitini, ilk dış borcun alınmasından tam bir yüzyıl sonra, 1954'te ödedi. Borçlanma döneminde Fransa 1881'de Tunus'u işgal etti, Birleşik Krallık 1869'da Süveyş Kanalı'nın açılmasıyla daha da değerlenen Mısır'ı Uzak Doğu'daki sömürgelerine giden yolun güvenliği için 1882'de işgal etti, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu 1908'de Bosna-Hersek'i topraklarına kattı, Girit halkı 1908'de Yunanistan'a katıldığını açıkladı, Bulgaristan 1908'de bağımsızlığını ilan etti.
, 1897 yılında Fransız kökenli levanten mimar Alexandre Vallaury tarafından inşa edilmiştir. Bina 1933 yılında Atatürk'ün emri ile İstanbul Lisesi'nin kullanımına verilmiştir. İstanbul Lisesi günümüzde bu binada eğitim vermeyi sürdürmektedir.
Kaynakça
- Oral Sander, Siyasi Tarih (İlkçağlardan 1918'e), İmge Kitabevi, 3. Baskı
- Emre Kongar, Tarihimizle Yüzleşmek, Remzi Kitabevi, 2. Baskı
- Birgül A. Güler, Yönetimde Özerklik Sorunu: Duyunu Umumiyei Osmanlı Meclisi İdaresi 1881-1948, Memleket Siyaset-Yönetim Dergisi, Mayıs 2006, s. 97-119.
- Mehmet Çağlayan Özkurt, Düyun-u Umumiye İstanbul Merkez Binası'nın Tanzimat Sonrası Osmanlı Mimarlığı Bağlamında Değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2005.
Dipnotlar
- ^ (PDF). Ankara Ticaret Odası. 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2014.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Duyun u Umumiye Duyun u Umumiye i Osmaniye Varidat i Muhassasa Idaresi 1881 1923 yillari arasinda Osmanli Imparatorlugu nun ic ve dis borclarini denetleyen kurumdur Bugun Istanbul Erkek Lisesi olarak kullanilan nin ana kapisi II Abdulhamit doneminde kurulmustur Sozcuk Genel Borclar anlamina gelir Duyun u Umumiye kuruldugu yildan itibaren Osmanli Imparatorlugu nun ekonomik ve mali yasami uzerinde etkili bir rol oynamistir Osmanli Imparatorlugu 1854 yilinda dis borclanmalara baslamis ve 1874 yilina kadar 15 ayri dis borclanma yapilmistir Bu donem icinde 239 milyon lira borclanildigi halde hukumetin eline yalnizca 127 milyon lira gecmistir Osmanli Imparatorlugu ilk dis borclanmasini Kirim Savasi sirasinda savas maliyetlerini karsilamak icin gerceklestirdi Ancak mali durumu duzelmeyen devlet savastan sonra da borc almayi surdurdu Bundan sonra da borclanmayi neredeyse aliskanlik haline getiren Osmanli Imparatorlugu yasadigi her ekonomik sikintida dis borc almaya basladi Bu borclarin verimli kullanilamamasi sonucu kisa surede degil borclar faizleri bile odenemez hale gelindi 1874 te devlet mali iflasin esigine geldi ve bir kararname cikardi Bu kararnamede Osmanli Imparatorlugu vadesi gelen borc taksitinin ancak yarisini odeyecegini acikliyordu Ancak aciklanan bu soz de yerine getirilemedi 1877 78 Osmanli Rus Savasi sirasinda Osmanli yonetimi yeni bir mali bunalima suruklendi ve Osmanli Bankasi ile Galata Bankerleri nden almis oldugu ic borclarini da odeyemeyecegini acikladi Osmanli Imparatorlugu ndan kalan dis borclarOsmanli Imparatorlugu yikildiktan sonra dis borcu asagidaki listede yer alan ulkelere dagitilmistir Devlet Odenecek borc Paylasim orani 1 Turkiye 84 597 495 65 322 Yunanistan 11 054 534 8 53 Suriye Lubnan 11 108 858 8 54 Irak 6 772 142 5 25 Yugoslavya 5 435 597 4 16 Filistin 3 284 429 2 57 Bulgaristan 1 776 354 1 48 Arnavutluk 1 633 233 1 39 Hicaz S Arabistan 1 499 518 1 210 Yemen 1 182 104 0 911 Mavera i Urdun Urdun 733 310 0 512 Italya 243 200 0 1513 Necit S Arabistan 129 150 0 0114 Ma an Urdun 128 728 0 0115 Asir S Arabistan 26 138 0 02Toplam 129 604 910 100 0Borclarin durumuHicbir borc odemesini yapamayan Osmanli Imparatorlugu sonunda alacaklilarla anlasma yoluna gitti Alacaklilarla masaya oturan imparatorluk 1879 da damga alkollu icki balik avi tuz ve tutunden alinan vergi gelirlerini 10 yil boyunca ic borclar karsiligi olarak alacaklilara birakti Ancak alacakli Avrupa devletleri buna tepki gosterdi ve 1881 de damga alkollu icki balik avi tuz tutun ve ipekten alinan vergilerin tum geliri ic ve dis borclara ayrildi Bu vergileri toplama ve alacaklilara odeme gorevi de yeni kurulan Duyun u Umumiye Idaresi ne verildi Bu kurum kurulduktan sonra da Osmanli Imparatorlugu mali sikintilar nedeniyle dis borc almak zorunda kaldi Lozan Antlasmasi ile Osmanli Imparatorlugu nu yari somurge seviyesine indiren bu kurumun vergi gelirlerini denetlemesi sona erdirildi Sadece borclarin alacaklilara paylastirilmasi gorevini surdurmeye devam etti Bu borclar Imparatorluk coktukten sonra Imparatorluk topraklarinda kurulan devletler ve Turkiye arasinda paylastirildiysa da en buyuk borc yuku Turkiye ye verilmistir Turkiye Duyun u Umumiye ye olan borcunun son taksitini ilk dis borcun alinmasindan tam bir yuzyil sonra 1954 te odedi Borclanma doneminde Fransa 1881 de Tunus u isgal etti Birlesik Krallik 1869 da Suveys Kanali nin acilmasiyla daha da degerlenen Misir i Uzak Dogu daki somurgelerine giden yolun guvenligi icin 1882 de isgal etti Avusturya Macaristan Imparatorlugu 1908 de Bosna Hersek i topraklarina katti Girit halki 1908 de Yunanistan a katildigini acikladi Bulgaristan 1908 de bagimsizligini ilan etti 1897 yilinda Fransiz kokenli levanten mimar Alexandre Vallaury tarafindan insa edilmistir Bina 1933 yilinda Ataturk un emri ile Istanbul Lisesi nin kullanimina verilmistir Istanbul Lisesi gunumuzde bu binada egitim vermeyi surdurmektedir KaynakcaOral Sander Siyasi Tarih Ilkcaglardan 1918 e Imge Kitabevi 3 Baski Emre Kongar Tarihimizle Yuzlesmek Remzi Kitabevi 2 Baski Birgul A Guler Yonetimde Ozerklik Sorunu Duyunu Umumiyei Osmanli Meclisi Idaresi 1881 1948 Memleket Siyaset Yonetim Dergisi Mayis 2006 s 97 119 Mehmet Caglayan Ozkurt Duyun u Umumiye Istanbul Merkez Binasi nin Tanzimat Sonrasi Osmanli Mimarligi Baglaminda Degerlendirilmesi Hacettepe Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yayinlanmamis Yuksek Lisans Tezi Ankara 2005 Dipnotlar PDF Ankara Ticaret Odasi 17 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ocak 2014