Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kır kurdu (Canis latrans), köpekgiller (Canidae) familyasının Kuzey Amerika'da rastlanılan bir üyesi. Kısaca kurdun daha küçük bir versiyonu olarak da tarif edilebilir. Diğer bir adı olan Koyote Aztekçe Kóyotl kelimesinden gelmektedir.
| Kır kurdu | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
Canis latrans , 1823 |
Aynı Avrupa'da kızıl tilkilerde de izlenildiği gibi, Amerika'da da kır kurdunun büyük şehirlere girip şehir sokaklarında yaşamaya ayak uyduranlarının sayılarının son onyıllarda arttığı görülmektedir.
Özellikleri
Kır kurdu 110 cm uzunluğa, 50 cm boyuna ve 9–22 kg ağırlığa ulaşır (ortalama 14 kg). Tüylerinin rengini kesin olarak belirlemek kolay değildir; sarı-kahverengi ve gri-kahverengi tonları arasında değişir. Ama boğazı ve göğsü daima beyazdır.
Dış görünümü ile ilk bakışta kurta benzetilse de, ikisini ayırt etmek o kadar zor değildir. Kır kurdu kurttan daha küçük ve daha zayıftır, çenesi daha ince, kulakları daha büyük ve bacakları daha kısadır. Çoğunlukla yere yakın tuttuğu gür tüylü kuyruğu da kır kurdu için tipik bir dış özelliktir.
Yaşam alanı ve dağılımı
Kır kurtları tüm Kuzey Amerika'da, Kanada'nın ve Alaska'nın kuzeyinden, Meksiko ve Kosta Rika'ya kadar yaygındır. Birçok farklı yaşam alanlarına ayak uydurmuştur. Ormanların derinliklerinde de, açık alanlarda da yaşayabilir. ABD'nin tüm eyaletlerinde görülen tür, Los Angeles gibi bazı şehirlerde insanlar ve evcil hayvanlar için tehlike oluşturabilir.
Beslenme
Amerikalılar kır kurdunu genelde "leş yiyici" olarak görürler. Gerçekten leş yiyor olsa da, aslında beslenmesinin en büyük kısmını kendi avladığı hayvanlar oluşturur. Avladığı hayvanlar %90'ı fare ve tavşanlardır. Bunların yanında çok nadir olarak kuş, yılan veya tilki de avlayabilir. Geyik gibi büyük hayvanlar sadece hasta veya yaralı oldukları zaman ve kendi sürülerinden bu halde uzak kaldıkları zaman bir kır kurdu sürüsü tarafından dize getirilebilirler. Meyve ve böğürtlen gibi bitkisel besinlerle de beslenirler. Yerleşim yerlerinin yakınlarında çöp tenekelerini karıştırıp içinde yenilebilecek şeyler ararlar.
Yaşam şekli
Sosyal davranışı kurtta olduğu kadar gelişmiş değildir. Ama daima yalnız yaşadığı da tam olarak söylenememektedir. Kır kurtları bazen bir çift olarak bazen de birbirlerine fazla bağlı olmayan kardeş hayvanlardan oluşan kücük grupların içinde görülebilir. Ama en sık rastlanılanlar yalnız gezenlerdir.
Üreme
Dişileri 60 gün süren ve çoğunlukla Nisan-Mayıs aylarında gerçekleşen bir gebelikten sonra 4-6 yavru dünyaya getirir. Ömürleri ortalama 6 yıl kadar olur. Erkek kır kurdu, dişi ile birlikte yavruları besler. Sonbahara doğru yavrular kendilerine ait bir av bölgesi ararlar ama annelerinden 15 km'den fazla uzaklaşmazlar. Bir yaşına vardıklarında çiftleşme olgunluğa ulaşırlar.
Ayrıca
Kır kurdu yaşam şekli ile Afrika-Asya çakallarının yaşam şekli arasında birçok benzerlikler vardır.
Köpeklerle çiftleşip türeyebilirler. Ara sıra köpek ile kır kurdu karışımından oluşmuş melezlere rastlanılır. Kuzey Amerika'da bu melezlere Koydog denir.
Amerika'da gri kurdun insanlar tarafından çoğu bölgelerde ortadan kaldırılması kır kurtlarının fazla sayıda üremelerine yol açmıştır. Kır kurdu böylece en büyük düşmanından kurtulmuştur. Çünkü kurdun av hayvanları listesinde kır kurdu da vardır. Kır kurtlarının sayısını tekrar azaltmak için yapılan dev av kampanyaları, istenen etkiyi getirememiştir. Böylece sayıları artmaya devam etmekte ve hatta artık büyük şehirlere girip yerleşmektedirler. 2006 yılının Nisan ayında, son Amerikan büyük şehri olarak, başkent Washington D.C.'de kır kurtları tarafından "fethedilmiştir."
Mitoloji
Kuzey Amerika'nın birçok yerli mitolojilerinde kır kurdu önemli bir rol oynamaktadır. Aslında yerli mitolojilerinde iki ayrı kır kurdu figürü vardır.Bunlardan yaygın olanı bir yaratıcı, koruyucu ve kahramanken, Navaho mitlerinde daha farklı, olumsuz ve düzenbaz bir kır kurdu figürü vardır. Bu ikinci figür, mitlerde daima kurnaz dolandırıcı olarak tarif edilir.
Kaynakça
- ^ "Coyote Attacks". 12 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mayıs 2012.
Dış bağlantılar
- Kojote bei Digital Desert4 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (engl.)
- Naturlexikon: Kojote7 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- (engl.)
- taz-Artikel: Kojote besiedelt zunehmend amerikanische Großstädte31 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Bu şablon nesli tükenmiş türleri içermemektedir.
| İri kulaklı tilki | İri kulaklı tilki (O. megalotis) |
|---|---|
| Urocyon | Boz tilki (U. cinereoargenteus) • Ada boz tilkisi (U. littoralis) |
| Vulpes | Kızıl tilki (V. vulpes) • Bengal tilkisi (V. bengalensis) • Afgan tilkisi (V. cana) • Güney Afrika tilkisi (V. chama) • Karsak (V. corsac) • Tibet tilkisi (V. ferrilata) • Kutup tilkisi (V. lagopus) • Cüce tilki (V. macrotis) • Soluk tilki (V. pallida) • Kum tilkisi (V. rueppelli) • Ova tilkisi (V. velox) • Çöl tilkisi (V. zerda) |
| Kısa kulaklı tilki | Kısa kulaklı tilki (A. microtis) |
|---|---|
| Canis | Kurt (C. lupus) • Kızıl kurt (C. rufus) • Kır kurdu (C. latrans) • Altın çakal (C. aureus) • Kara sırtlı çakal (C. mesomelas) • Çizgili çakal (C. adustus) • Habeş kurdu (C. simensis) |
| Yengeç yiyen tilki | Yengeç yiyen tilki (C. thous) |
| Yeleli kurt | Yeleli kurt (C. brachyurus) |
| Asya yaban köpeği | Asya yaban köpeği (C. alpinus) |
| Falkland tilkisi | Falkland tilkisi (D. australis) |
| Afrika yaban köpeği | Afrika yaban köpeği (L. pictus) |
| Rakun köpeği | Rakun köpeği (N. procyonoides) |
| Pseudalopex | And tilkisi (P. culpaeus) • Arjantin gri tilkisi (P. griseus) • Darwin tilkisi (P. fulvipes) • Pampa tilkisi (P. gymnocercus) • Peru çöl tilkisi (P. sechurae) • Brezilya dövüş tilkisi (P. vetulus) |
| Çalı köpeği | Çalı köpeği (S. venaticus) |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kir kurdu Canis latrans kopekgiller Canidae familyasinin Kuzey Amerika da rastlanilan bir uyesi Kisaca kurdun daha kucuk bir versiyonu olarak da tarif edilebilir Diger bir adi olan Koyote Aztekce Koyotl kelimesinden gelmektedir Kir kurduKorunma durumuAsgari endise altinda IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataAlt sube VertebrataInfa sube GnathostomataSinif MammaliaTakim Carnivora Etciller Alt takim Caniformia Kopegimsiler Familya Canidae Kopekgiller Oymak Canini Asil kopekler Cins CanisTur C latransIkili adlandirmaCanis latrans 1823 ta bir kir kurdu Kaliforniya Kir kurdu Ayni Avrupa da kizil tilkilerde de izlenildigi gibi Amerika da da kir kurdunun buyuk sehirlere girip sehir sokaklarinda yasamaya ayak uyduranlarinin sayilarinin son onyillarda arttigi gorulmektedir OzellikleriKir kurdu 110 cm uzunluga 50 cm boyuna ve 9 22 kg agirliga ulasir ortalama 14 kg Tuylerinin rengini kesin olarak belirlemek kolay degildir sari kahverengi ve gri kahverengi tonlari arasinda degisir Ama bogazi ve gogsu daima beyazdir Dis gorunumu ile ilk bakista kurta benzetilse de ikisini ayirt etmek o kadar zor degildir Kir kurdu kurttan daha kucuk ve daha zayiftir cenesi daha ince kulaklari daha buyuk ve bacaklari daha kisadir Cogunlukla yere yakin tuttugu gur tuylu kuyrugu da kir kurdu icin tipik bir dis ozelliktir Yasam alani ve dagilimiKir kurtlari tum Kuzey Amerika da Kanada nin ve Alaska nin kuzeyinden Meksiko ve Kosta Rika ya kadar yaygindir Bircok farkli yasam alanlarina ayak uydurmustur Ormanlarin derinliklerinde de acik alanlarda da yasayabilir ABD nin tum eyaletlerinde gorulen tur Los Angeles gibi bazi sehirlerde insanlar ve evcil hayvanlar icin tehlike olusturabilir BeslenmeAmerikalilar kir kurdunu genelde les yiyici olarak gorurler Gercekten les yiyor olsa da aslinda beslenmesinin en buyuk kismini kendi avladigi hayvanlar olusturur Avladigi hayvanlar 90 i fare ve tavsanlardir Bunlarin yaninda cok nadir olarak kus yilan veya tilki de avlayabilir Geyik gibi buyuk hayvanlar sadece hasta veya yarali olduklari zaman ve kendi surulerinden bu halde uzak kaldiklari zaman bir kir kurdu surusu tarafindan dize getirilebilirler Meyve ve bogurtlen gibi bitkisel besinlerle de beslenirler Yerlesim yerlerinin yakinlarinda cop tenekelerini karistirip icinde yenilebilecek seyler ararlar Yasam sekliSosyal davranisi kurtta oldugu kadar gelismis degildir Ama daima yalniz yasadigi da tam olarak soylenememektedir Kir kurtlari bazen bir cift olarak bazen de birbirlerine fazla bagli olmayan kardes hayvanlardan olusan kucuk gruplarin icinde gorulebilir Ama en sik rastlanilanlar yalniz gezenlerdir UremeDisileri 60 gun suren ve cogunlukla Nisan Mayis aylarinda gerceklesen bir gebelikten sonra 4 6 yavru dunyaya getirir Omurleri ortalama 6 yil kadar olur Erkek kir kurdu disi ile birlikte yavrulari besler Sonbahara dogru yavrular kendilerine ait bir av bolgesi ararlar ama annelerinden 15 km den fazla uzaklasmazlar Bir yasina vardiklarinda ciftlesme olgunluga ulasirlar AyricaKir kurdu yasam sekli ile Afrika Asya cakallarinin yasam sekli arasinda bircok benzerlikler vardir Kopeklerle ciftlesip tureyebilirler Ara sira kopek ile kir kurdu karisimindan olusmus melezlere rastlanilir Kuzey Amerika da bu melezlere Koydog denir Amerika da gri kurdun insanlar tarafindan cogu bolgelerde ortadan kaldirilmasi kir kurtlarinin fazla sayida uremelerine yol acmistir Kir kurdu boylece en buyuk dusmanindan kurtulmustur Cunku kurdun av hayvanlari listesinde kir kurdu da vardir Kir kurtlarinin sayisini tekrar azaltmak icin yapilan dev av kampanyalari istenen etkiyi getirememistir Boylece sayilari artmaya devam etmekte ve hatta artik buyuk sehirlere girip yerlesmektedirler 2006 yilinin Nisan ayinda son Amerikan buyuk sehri olarak baskent Washington D C de kir kurtlari tarafindan fethedilmistir MitolojiKuzey Amerika nin bircok yerli mitolojilerinde kir kurdu onemli bir rol oynamaktadir Aslinda yerli mitolojilerinde iki ayri kir kurdu figuru vardir Bunlardan yaygin olani bir yaratici koruyucu ve kahramanken Navaho mitlerinde daha farkli olumsuz ve duzenbaz bir kir kurdu figuru vardir Bu ikinci figur mitlerde daima kurnaz dolandirici olarak tarif edilir Kaynakca Coyote Attacks 12 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mayis 2012 Dis baglantilarKojote bei Digital Desert4 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde engl Naturlexikon Kojote7 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde engl taz Artikel Kojote besiedelt zunehmend amerikanische Grossstadte31 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Familya Kopekgiller Canidae Bu sablon nesli tukenmis turleri icermemektedir Oymak Asil tilkiler Vulpini Iri kulakli tilki Iri kulakli tilki O megalotis Urocyon Boz tilki U cinereoargenteus Ada boz tilkisi U littoralis Vulpes Kizil tilki V vulpes Bengal tilkisi V bengalensis Afgan tilkisi V cana Guney Afrika tilkisi V chama Karsak V corsac Tibet tilkisi V ferrilata Kutup tilkisi V lagopus Cuce tilki V macrotis Soluk tilki V pallida Kum tilkisi V rueppelli Ova tilkisi V velox Col tilkisi V zerda Oymak Asil kopekler Canini Kisa kulakli tilki Kisa kulakli tilki A microtis Canis Kurt C lupus Kizil kurt C rufus Kir kurdu C latrans Altin cakal C aureus Kara sirtli cakal C mesomelas Cizgili cakal C adustus Habes kurdu C simensis Yengec yiyen tilki Yengec yiyen tilki C thous Yeleli kurt Yeleli kurt C brachyurus Asya yaban kopegi Asya yaban kopegi C alpinus Falkland tilkisi Falkland tilkisi D australis Afrika yaban kopegi Afrika yaban kopegi L pictus Rakun kopegi Rakun kopegi N procyonoides Pseudalopex And tilkisi P culpaeus Arjantin gri tilkisi P griseus Darwin tilkisi P fulvipes Pampa tilkisi P gymnocercus Peru col tilkisi P sechurae Brezilya dovus tilkisi P vetulus Cali kopegi Cali kopegi S venaticus