Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Destek
www.wikipedia.tr-tr.nina.az
  • Vikipedi

Ram Roy Bhaskar 15 Mayıs 1944 19 Kasım 2014 EG olarak adlandırılan felsefi hareketin başlatıcısı olarak bilinen

Roy Bhaskar

Roy Bhaskar
www.wikipedia.tr-tr.nina.azhttps://www.wikipedia.tr-tr.nina.az

Ram Roy Bhaskar (15 Mayıs 1944 – 19 Kasım 2014), (EG) olarak adlandırılan felsefi hareketin başlatıcısı olarak bilinen İngiliz bilim filozofuydu. Bhaskar, bilimin görevinin nicel yasaların keşfinden ziyade "dünyanın fenomenlerini üreten kalıcı ve sürekli aktif doğa mekanizmalarının bilgisinin üretimi" olduğunu savundu. Bu bağlamda deneysel bilimin yalnızca laboratuvarın içinde değil dışında da etki ediyorsa anlamlı olduğunu vurguladı. Mekanizmalar ve nedensel etkiler hakkındaki bu gerçekçiliği sosyal bilim felsefesine uygulamaya devam etti ve ayrıca felsefenin ve insani bilimlerin eleştirel rolünü desteklemek için bir dizi argüman geliştirdi. Bhaskar'a göre, toplum çalışmalarının bilimsel olması mümkündür ve öyle olması arzu edilir.

Roy Bhaskar
Tam adıRam Roy Bhaskar
Doğumu15 Mayıs 1944
Londra, İngiltere
Ölümü19 Kasım 2014
Leeds, İngiltere
Menenjit
Çağı20. yüzyıl felsefesi
BölgesiBatı felsefesi
OkuluMarksizm
İlgi alanlarıBilim felsefesi
Önemli fikirleriEleştirel gerçekçilik
Etkilendikleri
  • , Immanuel Kant, Karl Marx, Louis Althusser
Etkiledikleri
  • Margaret Archer, Alister McGrath

University College London Eğitim Enstitüsü'nde Dünya Bursiyeri unvanıyla çalışmaktaydı.

Hayatı

Bhaskar, 15 Mayıs 1944'te Londra, Teddington'da ailenin ilk erkek çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Hint ve İngiliz annesi Teozofistti. Bhaskar, babasının ondan yüksek beklentileri olduğu için çocukluğunun mutsuz olduğunu söylemiştir.

1963 yılında Bhaskar, felsefe, politika ve ekonomi eğitimi almak için burslu olarak Oxford'daki Balliol Koleji'ne gitti. Burs, akademik yolu seçerek onu babasının etkisinden kopmasını sağladı. 1966'da birinci onur derecesiyle mezun olduktan sonra, az-gelişmiş ülkelerde ekonomik teorinin önemi hakkında bir doktora tezi üzerinde çalışmaya başladı. Doktora sürecinde konusunu değiştirdi ve Oxford'daki Nuffield College'da, Rom Harré'nin danışmanlığında sosyal bilimler felsefesi ve ardından bilim felsefesi üzerine tez yazdı. Kısmen siyasi nedenlerle olduğuna inandığı gerekçelerle, tezi iki kez başarısız oldu, ancak ikinci versiyonu 1975'te etkili metni A Realist Theory of Science olarak büyük ölçüde değişmeden yayınlandı.

Bhaskar, 1975 yılında Edinburgh Üniversitesi'nde ders verdi ve daha sonra Sussex Üniversitesi'ne geçti. Birkaç İskandinav üniversitesinde konuk akademisyen olarak bulundu: Norveç Tromsø Üniversitesi Barış Çalışmaları Merkezi'nde felsefe alanında yardımcı profesör ve İsveç Örebro Üniversitesi'nde Bakım Bilimleri Bölümü'nde felsefe ve sosyal bilimler alanında misafir profesör. 2007 yılından itibaren, ER'nin Barış Çalışmaları'na uygulanması üzerinde çalıştığı Londra'daki Institute of Education'da yer aldı. , International Association for Critical Realism ve Eğitim Enstitüsü'ndeki International Centre for Critical Realism'in (2011) kurucu üyesiydi.

Bhaskar, 1971 yılında Hilary Wainwright ile evlendi. Çift, ayrıldıktan sonra ömür boyu yakın arkadaş kaldı ve boşanmadılar. 19 Kasım 2014'te partneri Rebecca Long ile birlikteyken Leeds'te vefat etti.

Etkileri

Bhaskar'ın kendisi, bilim ve dil felsefesi üzerine felsefi çalışmaları da dahil olmak üzere, ilk çalışmaları üzerindeki on ana etkiyi listeler şu şekilde sıralamıştır: bilgi sosyolojisi; Marx "ve özellikle onun praksis anlayışı"; Levi-Strauss, Chomsky ve Althusser gibi yapısalcı düşünürler; Hegel, Kant ve hatta Descartes'ın metakritik geleneği; ve Nietzsche, Fanon, Gramsci ve Gandhi etkisindeki perspektifçilik.

Diyalektik değişimi, Hegel ile daha derin bir şekilde ilgilenmesiyle bağlantılıydı ve bu aşamadaki çalışmasını "Hegelci diyalektiğin koruyucu olmayan ortadan kaldırılması" olarak adlandırdı çünkü bu, büyük ölçüde Hegel'in çalışmasından yararlanıyor, ancak onun ötesine geçiyor ve onu geliştiriyordu. Ayrıca bunu kendi önceki çalışmasını ve Marx'ın çalışmasını koruyan ve üzerine inşa eden bir şey olarak gördü ve "Marx proto-diyalektik bir eleştirel gerçekçi" olduğu iddiasındaydı; ancak Marx'ın çalışmalarında Hegelci düşüncenin kalıntılarının kaldığını iddia etti.

Bununla birlikte, aşkın meditasyonu deneyimledikten sonra, diyalektik eleştirel gerçekçilik üzerine daha fazla çalışmayı bıraktı. Böylece dikkatini metagerçeklik felsefesine dönüşünde büyük etkisi olan çeşitli Doğu felsefe geleneklerine çevirdi.

Eleştirel gerçekçilik

Bhaskar'ın bilim ve sosyal bilim felsefe çalışmaları, rasyonel (bilimsel ve felsefi) araştırmanın eleştirel ve özgürleştirici potansiyelini, hem pozitivist hem de geniş anlamıyla 'postmodern' meydan okumalara karşı savunan felsefi bir yaklaşım olan eleştirel gerçekçiliği geliştirmesiyle sonuçlandı. Bu yaklaşım, epistemolojik ve ontolojik sorular arasında ayrım yapmanın önemini ve eleştirel bir proje için uygun şekilde anlaşılan nesnelliğin önemini vurgular. Onun felsefe ve sosyal bilim anlayışı toplumsal biçimde konumlandırılmıştır ancak toplumsal biçimde sabitlenmemiştir. Bu durum, nihai amacı insan özgürlüğünün teşvik edilmesi olan, toplumsal değişimi motive etmek için nesnel eleştiri olasılığı sağlar.

Bhaskar’ın sosyal bilim düşüncesinin merkezini “dönüşümsel sosyal etkinlik modeli” olarak adlandırdığı model teşkil eder; "var olmak, gerçek etkilerde bulunabiliyor olmaktır tespitiyle, eleştirel gerçekçiliğin varlıksal (ontolojik) temellerini atmaktadır.

"Eleştirel gerçekçilik" terimi başlangıçta Bhaskar tarafından kullanılmamıştır. Bu felsefe, Bhaskar'ın A Realist Theory of Science (1975) kitabında "aşkın gerçekçilik" dediği şey olarak başladı ve kavramı The Possibility of Naturalism (1978) kitabında eleştirel natüralizm olarak sosyal bilimlere genişletti. "Eleştirel gerçekçilik" terimi, aşkın gerçekçilik ve eleştirel natüralizmin bir dışlanmasıdır ve başkaları tarafından bu ad önerildikten sonra Bhaskar tarafından da kabul edilmiştir.

Eleştirel Gerçekçilik, ortak hedefleri paylaşsalar da, Georg Lukács'ın estetiği ve Alister McGrath'ın Bilimsel Teolojisi (veya Teolojik Eleştirel Gerçekçilik) dahil olmak üzere diğer eleştirel gerçekçi yorumlarla karıştırılmamalıdır. Çağdaş eleştirel gerçekçi metinlerde, "eleştirel gerçekçilik" genellikle ER (İngilizce CR) olarak kısaltılır.

Bhaskar'ın eleştirel gerçekçiliği birkaç aşamaya ayrılabilir, ancak sonraki aşamaların çalışmasının daha önceki aşamalarını geçersiz kılmadığını, bunun yerine onu koruduğu ve genişlettiği konusunda ısrar etmiştir. En basit ve en yaygın bölümlemeyle bunlar üç aşamaya ayrılır: orijinal, diyalektik ve aşkın. Bununla birlikte, orijinal eleştirel gerçekçilik, aşkın gerçekçilik ve eleştirel natüralizm olarak da ikiye ayrılabilir.

Orijinal eleştirel gerçekçilik

Eleştirel Gerçekçiliğin ilk "aşaması", Britanya'da birçoğu Radikal Felsefe Grubu ve ilgili hareketlere yakın olan çok sayıda taraftar ve destekçi topladı. Radical Philosophy dergisi, CR ekolünün büyük oranda ilk ortaya çıktığı yerdi. Bilimsel deneysel aktivitenin Kantçı aşkınsal analizine dayanan nesnelci gerçekçi bir bilim yaklaşımını savundu. Bilginin hem öznel epistemolojik veya "geçişli" tarafını hem de nesnel ontolojik veya "geçişsiz" tarafını koruma ihtiyacını vurgulayan Bhaskar, nesnelerin gerçekliğini sürdüreceğini düşündüğü bir bilim ve sosyal bilim teorisi geliştirdi. Bilim ve bunların bilinebilirliği kadar, aynı zamanda bilginin teori yüklü, tarihsel olarak olumsal ve toplumsal olarak konumlanmış doğasını vurgulayan ' bilgi sosyolojisi ' hareketinin bakış açılarını da içerecektir. Ortaya çıkan şey, nesnelci ama yanılabilir bir bilgi kuramı oluşturan epistemolojik görecelik ile ontolojik gerçekçiliğin evliliğiydi. Bhaskar'ın ana stratejisi, gerçekliğin derinliğe sahip olduğunu ve bilginin, hiçbir zaman dibe ulaşmadan gerçekliğe az ya da çok derinlemesine nüfuz edeceğini iddia etmekti. Bhaskar, ontolojiyi bilim felsefesine yeniden dahil ettiğini, bunun neredeyse sapkınlık olduğunu söyledi. Ampirik etkilerinden bağımsız olarak nedensel güçlerin ontolojik gerçekliğini destekleyen tabakalı ortaya çıkış ve farklılaşmış yapının ontolojisini savundu. Böyle bir hareket, insani ve sosyal alanda indirgemeci ve pozitivist olmayan nedensel bir açıklama olasılığını yarattı.

Bu açıklayıcı proje, ana fikri Açıklayıcı Eleştiri doktrini olan eleştirel bir projeyle bağlantılıydı. Bhaskar, belirli türden açıklayıcı hesapların doğrudan değerlendirmelere yol açabileceğini ve böylece bilimin, pozitivizmin Hume yasasından bu yana varsaydığı gibi, yalnızca tanımlayıcı olarak değil, normatif olarak da işleyebileceğini savundu. Bu düşüncesini, CR çerçevesi içinde eleştirel ideoloji eleştirisi geleneğini geliştiren Scientific Realism and Human Emancipation (1987) kitabında tam olarak ilerletti. Böyle bir hareketin, objektif bir normatif temel olan eleştirel teorinin Kutsal Kâse'sini sağlayacağı umuluyordu.

Aşkın gerçekçilik

"Aşkın gerçekçilik", ilk kitabı A Realist Theory of Science'da (1975) geliştirdiği argümanı tanımlamak için Bhaskar tarafından kullanılan terimdi. (FWJ Schelling'in aşkın gerçekçiliği veya Arthur Schopenhauer'ın aşkın gerçekçiliği ile karıştırılmamalıdır.) Kavram, bilimsel bilginin mümkün olabilmesi için gerçekliğin nasıl olması gerektiğine dayanan belirli ontolojik ve epistemolojik konumlar için Bhaskar'ın aşkın argümanlarına dayanmaktadır.

Geçişli ve geçişsiz alanlar

A Realist Theory of Science kitabı, bir paradoks varsayımıyla başlar: Bilgi, hiçbir şekilde insanlar tarafından üretilmeyen şeylere ait olduğundan, insanlar sosyal faaliyetlerin bir ürünü olarak bilgiyi nasıl yaratırlar?

Burada öncelikle, bilimsel toplulukların bilgiyi nasıl geliştirdiğine dair Kuhncu argümanlardan esinlenmiştir ve tüm gözlemlerin önceden edinilmiş teori yüklü kavramlara dayalı olduğunu iddia eder. Bu nedenle, gerçek dünyanın gözlemlenmesi yoluyla gerçeklerin doğrudan edinilmesi olan bilginin saf gerçekçi bir perspektifi değildir, daha çok bilginin yanılabilir olduğunu düşünür. Bilginin bu yönü, bilginin zaman içinde değişebileceği geçişli bilgi alanı olarak tanımlanır.

Paradoksun ikinci bölümünde, insanların var olup olmadığına veya gerçek dünyayı bilip bilmediklerine bakılmaksızın aynı şekilde davranan ve var olan gerçek bir dünyaya dayandığı iddia edilmektedir. Bu da bilginin geçişsiz nesneleri olarak tanımlanır.

Bhaskar, bilim felsefesinin son 300 yılında defalarca yapıldığını iddia ettiği ve epistemik yanılgı olarak tanımladığı, geçişsiz bilgi nesnelerinin ortadan kaldırılmasına ve böylece ontolojinin epistemolojiye indirgenmesine atıfta bulunur. Epistemik yanılgı, "varlık hakkındaki ifadelerin bilgi hakkındaki ifadelere indirgenebileceği veya bu ifadeler açısından analiz edilebileceği görüşünden oluşur".

Deneysel bilimden çıkan aşkın argüman

A Realist Theory of Science'ın temel argümanı, bilimin nasıl çalıştığına dair pozitivist/ampirist anlayışların bir eleştirisine dayanır. Bhaskar, bilimin nedensel düzenlilikleri gözlemleyerek değişmez nedensel yasaların gerçek bilgisini ürettiğine dair ampirist argümana odaklanır: "algılanan olayların sürekli bir birleşimi". Bhaskar, ampirizmin içkin eleştirisi dediği şeyi geliştirir ve burada onun temel varsayımlarından bazılarını argümanın amacı için doğru kabul eder ve ardından bunun ampirist argümanda bir tutarsızlığa yol açacağını gösterir. Özellikle, deneysel bilimin faydalı bilgi ürettiği öncülünü kabul eder (her ne kadar ürettiği bilginin doğru olduğu iddiasına kendini adamamış olsa da) ve eğer durum buysa, dünyanın nasıl olması gerektiğini sorar. Bu anlamda, argümanları, Kant'ın onları tanımlamak için kullandığı bir terim olan aşkın argümanlarına benzer bir biçim alır.

Deneysel bilimin ancak "deneysel koşullar altında meydana gelen olayların modeli onsuz gerçekleşemeyeceği" zamanda ve bu nedenle gerekli olduğunu savunuyor. Deneylerde, bilim adamları diğerlerine odaklanabilmeleri için bazı nedensel faktörleri dışlamak için koşulları manipüle ederler. Öyleyse gözlemlenen herhangi bir nedensel düzenlilik, kısmen, Bhaskar'ın açık sistemler dediği dış dünyada nedensel düzenlilikler tutarlı bir şekilde meydana gelmediği için gerekli olan, kısmen onların faaliyetlerinin ürünüdür. Bu nedenle, düzenlilikler ampirizmin gerektirdiği anlamda sabit bağlaçlar değildir. Bununla birlikte, dünyanın nasıl çalıştığına dair yararlı bilgiler ürettiklerine inanılır ve özellikle bilim adamları, deneylerine dayanarak laboratuvar dışındaki dünyanın nasıl çalıştığına dair inançlar oluştururlar; ancak bilim adamları, laboratuvar dışında sabit bağlaçların oluşmadığını bilirler. Aslında, deneysel bilim yapmak, yalnızca laboratuvarın ötesinde neler olduğu hakkında bize yararlı bir şeyler söylerse anlam ifade eder.

Bu nedenle, deneysel bilim adamlarının öğrendiği şey, olayların değişmez kalıpları olarak anlaşılan nedensel yasalar olamaz. Bunun yerine Bhaskar, belirli sonuçlara yol açma eğiliminde oldukları ancak her zaman belirli sonuçlara yol açmadıkları anlamında eğilimler olarak işleyen nedensel mekanizmaları öğrendiklerini savunuyor. Yalnızca belirli koşullar altında çalışabilirler veya herhangi bir olayı üretmek için birden fazla mekanizma etkileşime girdiği için diğer nedensel mekanizmalar tarafından engellenebilirler. Deneysel bilim adamlarının rolü, belirli bir mekanizmanın izolasyonuna izin vermek için bu tür engelleri önlemektir. Mekanizmalar ya da üretici mekanizmalar, sık sık dediği gibi, şeylerin (nesnelerin) özellikleridir ve genellikle onları o şeylerin nedensel güçleriyle de tanımlar.

Gerçek, gerçek ve ampirik alanlar

Bu temelde Bhaskar, dünyanın iç içe geçmiş gerçek, aktüel ve ampirik alanlara bölünebileceğini savunuyor.

Derin ontolojinin alanları!
Gerçeğin (Real) Etki Alanı Varolanın (Actual) Etki Alanı Ampirik Alan
Mekanizmalar x
Olaylar x x
Deneyimler x x x

Ampirik olan, insanların fiilen deneyimlediği olayları içerir. Var olanın (actual) olanın bir alt kümesidir, insanlar farkında olsun ya da olmasın, fiilen meydana gelen olayların tam kümesidir. Bu da nesneleri, yapılarını ve nedensel güçlerini de içeren gerçeğin (real) bir alt kümesidir. Nesnelerin ve yapıların belirli nedensel güçler gösterebileceğini, ancak tetikleyici koşullar yoksa güçlerin belirli bir durumu etkilemeyebileceğini ve, tetiklenseler bile, diğer nedensel güçler onları engellerse karakteristik etkilerinin gerçekleşmeyebileceğini belirtmek gereklidir. O halde ampirizmin hatası, kendi ontolojisini tamamen deneyim kategorisi üzerine inşa etmek ve böylece üç alanı da tek bir alana indirgemektir.

Tabakalaşma ve ortaya çıkış

Bhaskar'a göre, şeylerin nedensel güçleri karmaşık nesneler biçimindeki yapılarına bağlıdır. Bu tür bir bütünde ancak parçaların olduğu gibi yapılandırılması sonucunda oluşan bütünün özellikleri olması anlamında ortaya çıkarlar. Collier'in Bhaskar'ın eleştirel gerçekçiliği üzerine kitabında açıkladığı gibi, bu, bütünlerin kendi ortaya çıkan güçleriyle bütün olan parçalardan oluştuğu bir görüşe yol açar. Gerçeklik böylece iki anlamda tabakalaşır: Ampirik, aktüel ve gerçek arasındaki ayrımda ima edilen anlamda ve ayrıca daha düşük bir tabakalaşma seviyesinde kendileri olan parçalardan oluşan şeylerden oluşması anlamında. Nesneler arasındaki ilişkiler ve nedensel güçlerinin kombinasyonları, yeni nedensel güçlerle tamamen yeni yapılar yaratabilir. Tipik bir örnek, yangını söndürme nedensel gücüne sahip olan sudur, ancak nedensel yanma gücüne sahip hidrojen ve oksijenden oluşur. Bu tabakalaşma tüm bilimleri kapsar: fizik, kimya, biyoloji, sosyoloji vb. Bu, sosyolojideki nesnelerin (emek piyasaları, kapitalizm vb.) fiziktekiler kadar gerçek olduğu anlamına gelir. Bu tespit indirgemeci değildir: her katman nesnelere ve onların altındaki katmanlardaki ilişkilerine bağlıdır, ancak nedensel güçlerdeki farklılık, bunların zorunlu olarak farklı nesneler olduğu anlamına gelir.

Eleştirel natüralizm

Eleştirel natüralizm, Bhaskar'ın ikinci kitabı The Possibility of Naturalism'de (1979) geliştirdiği argümanı tanımlamak için kullandığı terimdir. Natüralizmi, "sosyal nesnelerin temelde doğal olanlarla aynı şekilde, yani 'bilimsel' olarak incelenebileceği" görüşü olarak tanımlar. Bir yandan Bhaskar, aşkın gerçekçi bilim modelinin hem fiziksel hem de insan dünyalarına eşit derecede uygulanabilir olması anlamında natüralizmi savunur. Öte yandan, insan dünyasını incelemenin, fiziksel dünyadan temelde farklı olduğunu ve bu nedenle onu inceleme stratejisinin uygun şekilde uyarlanması gerektiğini savunur. Bu nedenle eleştirel natüralizm, sosyal olayları üreten mekanizmaları tanımlamaya çalışan, ancak bunların fiziksel dünyadaki olaylardan çok daha büyük bir akış halinde olduklarını kabul eden sosyal bilimsel yöntemleri içerir (insan yapıları, örneğin bir yaprağın yapısından çok daha kolay değişir). Özellikle, insan failliğinin belirli eylemlerin/önkoşulların yeniden üretilmesini gerektiren sosyal yapılar tarafından mümkün kılındığı anlaşılmalıdır. Ayrıca, sosyal yapılarda var olan bireyler, kısmen sosyal bilimsel araştırma tarafından kolaylaştırılan bir pratik olan, onları üreten eylemleri bilinçli olarak yansıtma ve değiştirme yeteneğine sahiptir.

Dönüşümsel sosyal aktivite modeli (TMSA)

image
Toplum/Kişi Bağlantısının Dönüşüm Modeli

Bhaskar, toplumsal olayların yalnızca tekil kişiler hakkındaki olgular açısından açıklanabileceği şeklindeki metodolojik bireyci doktrini reddeder, ancak toplumun kişilerden ve onların eylemlerinin ürünlerinden başka maddi varlığı olmadığını kabul eder. Aynı şekilde, Émile Durkheim ile ilişkilendirdiği, toplumsal grupları şeyleştiren ve toplumsalı, kişilerin etkisini dışlayarak grupların etkisi açısından açıklayan kolektivist kavramı da reddeder. Aslında, Durkheim psikolojiyi tamamen reddetmez. Durkheim, İntihar'ın iki bölümünü intiharın psikolojik açıklamalarına ayırır. Durkheim'ın gerçek konumu, intihar oranlarını açıklamada sadece psikolojinin değil, sosyal gerçeklerin de rol oynadığıdır. Bunun yerine Bhaskar, insanlar ve toplum arasında "yapılar, uygulamalar ve gelenekler topluluğu" olarak anladığı yinelemeli bir ilişkiyi savunuyor. İnsanlar toplumu asla sıfırdan yaratmazlar çünkü toplum, her zaman kendilerinden önce de vardır ve içinde hareket ettikleri bağlamı oluşturur, ancak toplumun yeniden üretilmesi ve/veya zaman içindeki dönüşümü insan faaliyetine bağlıdır. Dolayısıyla toplum, insan eyleminin gerekli bir koşuludur ve onu etkiler, ancak insan eylemi, sürekli olarak şekillendirdiği ve yeniden şekillendirdiği toplumun gerekli bir koşuludur. Bhaskar, başlangıçta Anthony Giddens'ın yapının ikiliği üzerine çalışmasının TMSA ile tutarlı olduğunu gördü, ancak daha sonra Margaret Archer'ın Giddens eleştirisini kabul etti ve Giddens'ın yapı ve aracıyı birleştirdiğini iddia etti. Archer'ın bağımsız olarak geliştirdiği kendi morfogenetik döngü kavramı, TMSA'ya oldukça benzerdir. Bu, her ikisinin de eleştirel gerçekçilik tanımı altında birlikte çalışmasına yol açtı.

Sosyal yapılar

Bhaskar, sosyal yapıları, doğal dünyadaki yapılarla aynı model üzerinde ortaya çıkan özelliklere sahip olarak görüyor. Bununla birlikte, hem nasıl davranacaklarını hem de nasıl incelenebileceklerini etkileyen sosyal ve doğal yapılar arasındaki üç temel farkı sıralar. Birincisi, TMSA'da tanımlandığı gibi, "yönettikleri faaliyetlerden bağımsız olarak var olmazlar", bu da onların ampirik olarak bu faaliyetlerden bağımsız olarak tanımlanamayacakları anlamına gelir. İkinci olarak, sosyal yapılara ve bunların insan inançlarına bağımlılıklarına ve dolayısıyla onları dönüştürme potansiyellerine ilişkin kısmen inşacı bir anlayış sağlayan "eylemcilerin ne yaptıklarına ilişkin kavrayışlarına" bağlıdırlar. Üçüncüsü, inançlara olan bu bağımlılık, onları doğal yapılardan daha az kalıcı ve daha kolay dönüştürülebilir hale getirme eğilimindedir.

Aracı

Bhaskar, insanın varoluşunu öncelikle nörofizyolojik karmaşıklıklarının ortaya çıkan bir sonucu olarak kasıtlı eylem kapasitesine sahip maddi varlıklar biçiminde anlar. Bu temelde, tamamen fizyolojik açıdan belirlenen insan eyleminin indirgemeci açıklamalarını reddeder ve bunun yerine "eşzamanlı ortaya çıkan güçler materyalizmi" dediği şeyi savunur. "Zihinle ilişkili güçler hem gerçek, yani nedensel olarak etkilidir (...) hem de indirgenemez, yani maddeden ortaya çıktığı" sonucuna varır. Bu, nedenlerin insan davranışının nedenleri olabileceğini iddia etmesini sağlar, çünkü nedenler, ortaya çıkan zihinsel güçlerin örnekleridir; bu, insanların eylemini (en azından kısmen) amaçlılık açısından açıklayabilmesini gerektirir.

Açıklayıcı eleştiri ve etik natüralizm

Bhaskar'ın çalışmalarının farklı evrelerinde birkaç kez geri döndüğü ana temalarından biri, sosyopolitik eleştiriyi desteklemek için felsefi argümanların sağlanabileceğidir. Bu tür bir destek sağlamaya yönelik ilk girişimi, ilk olarak The Possibility of Naturalism'de tanıtılan ancak Scientific Realism and Human Emancipation'da (1987) daha eksiksiz geliştirilen açıklayıcı eleştiri kavramıdır. Argümanı, eğer diğer şeyler eşitse, yanlış bir inanç üretmekten bir şey (S) sorumluysa, kişi S'nin olumsuz bir etik değerlendirmesine ve onu ortadan kaldırmaya yönelik eylemin olumlu bir değerlendirmesine geçilebilir. Argümanı, S'nin yanlış inançlar (ideoloji) üreten bir tür sosyal yapı, örneğin kapitalizm olduğu, ancak eleştirel tepkinin temelinin neden olunan zararlar olmadığı şeklindeki Marksist ideolojiyle birlikte düşünmek açıklamaya yardımcı olur. Kapitalizm değil, gerçek doğası insanları yanıltır. Bhaskar'a göre bu argümanın önemi, inançların ve kaynaklarının yanlışlığını ortaya çıkararak siyasi eylem için bir temel sağlayabildikleri için insan bilimlerinin eleştirel potansiyelini desteklemesidir.

Bhaskar daha sonra argümanı, yanlış bilgi kaynaklarının ortadan kaldırılması gerektiğini savunan açıklayıcı eleştirinin bilişsel biçiminden, insan ihtiyaçlarını karşılamak için başarısızlık kaynaklarına uygulayan ihtiyaç temelli bir biçime genişletir. Önceki örnek açısından bu, kapitalizmin insanları yanılttığı için değil, insanların acı çekmesine neden olduğu için ortadan kaldırılması gerektiğini savunmaya benzer.

Bhaskar, bu argümanın bazen "Hume Yasası" olarak bilinen şeyi, tamamen olgusal öncüllerden etik bir sonucun çıkarılamayacağı iddiasını çürüttüğünü iddia eder. Aslında, bir inancın yanlış olduğu bilindiği sürece, onun olumsuz olarak değerlendirilmesi ve ortadan kaldırılmasına yönelik eylem için yeterli neden olduğunu savunur. Bu, onun açısından etik natüralizm için yeterli gerekçeler sağlar, etik sonuçların tamamen olgusal öncüllerden türetilebileceği inancı, aynı zamanda bazı etik iddiaların nesnel olarak doğru olduğu inancı olan ahlaki gerçekçiliği de gerektiriyor gibi görünür.

Diyalektik eleştirel gerçekçilik

Eleştirel Gerçekçiliğin ikinci aşaması, Dialectic: the Pulse of Freedom (1993) ile başlatılan ve Plato, etc (1994) ile daha da geliştirilen diyalektik dönüş, bazı yeni taraftarlar kazandı ancak bazı eleştirel realistlerden eleştiri aldı. Georg Wilhelm Friedrich Hegel ve Karl Marx'ın ayrıntılı bir okumasıyla ER'nin 'diyalektikleştirilmesini' savundu. Hegel'e ve Marx'a karşı diyalektik bağlantıların, ilişkilerin ve çelişkilerin kendilerinin ontolojik (nesnel olarak gerçek) olduğunu tartışan Bhaskar, değerlerin ve eleştirinin gerçekliği ve nesnelliği için daha sağlam bir temel sağlayabileceğini iddia ettiği bir gerçek yokluk kavramı geliştirdi. Rasyonel özgürleştirici dönüştürücü uygulama için sistematik bir modeli temellendirecek olan diyalektiğin "Dördüncü Boyutu" ile, eleştirel rasyonel insan failliğini diyalektik figüre dahil etmeye çalıştı.

Aşkınsal diyalektik eleştirel gerçekçilik

2000 yılında Bhaskar, From East to West: The Odyssey of a Soul adlı eserinde, manevi değerlerle ilgili fikirlerini ilk kez ifade etti. Bu durum, 'manevi' diye tanımladığı dönüşünün başlangıcı olarak görülmeye başlandı ve bu da 'Aşkın Diyalektik Eleştirel Gerçekçilik' olarak adıyla eleştirel gerçekçilik düşüncesini son aşamaya getirdi. Bu yayın ve onu izleyenler oldukça tartışmalıydı ve Bhaskar'ın savunucuları arasında bir tür bölünmeye yol açtı. Bazı saygın Eleştirel Realistler, Bhaskar'ın "ruhsal dönüşünü" ihtiyatlı bir şekilde desteklerken diğerleri, gelişmenin ciddi bir felsefi hareket olarak eleştirel gerçekçiliği tehlikeye attığını savundu.

Reflections on Meta-Reality adlı eserinde, meta-gerçekliği "yeni bir felsefi bakış açısı" olarak tanımlar. Ana ayrılık, Batı düalizminden ikili olmayan bir modele geçişin vurgulanması olarak görünür. Burada özgürleşmenin "şeyler arasındaki ikiliğin ve ayrılığın bir çöküşünü, üstesinden gelinmesini" gerektirdiği noktası öne çıkar. Jamie Morgan'ın ''What is Meta-Reality' makalesi, Bhaskar'ın çalışmasının bu aşamasına çok net bir giriş sağlar.

Siyaset

Bhaskar'ın çalışmaları yoğun bir şekilde politikti. Bu siyasi duruş, "insanın kendini özgürleştirme projesi" peşindeki beşeri bilimlerde yapılan işleri "yetersiz çalışma" olarak temellendirilmesiyle ilişkiliydi. Çalışmasının farklı aşamalarını birleştiren nokta, özgürleştirici siyasete felsefi destek sağlamaya yönelik ısrarcı bağlılığıdır.

Bazen Marksist bir düşünür olarak tanımlanır, ancak Marksizm ile ilişkisi belirsizdir. Tanınmış bir Marksist olan Alex Callinicos, Bhaskar ile yaptığı bir tartışmada, onu "geniş çaptaki anlamıyla, çağdaş Marksist düşünceye önemli bir katkı yapan" olarak tanımladı. Aynı tartışmada Bhaskar, kapitalist üretim tarzının derin yapılarına ilişkin açıklayıcı açıklaması da dahil olmak üzere, Marx'ın düşüncesinin bazı temel unsurlarını onayladı. Bhaskar, bir özgürleşme filozofu olarak Marx'a açıkça hayranlık duyuyordu ve en azından diyalektik eleştirel gerçekçilik dönemine kadar ve bu dönem dahil olmak üzere, bu çalışmanın yönlerinden hem yararlandı hem de bunları inşa etti.

Ancak Callinicos'la aynı tartışma sırasında Bhaskar, sanki bu terim kendisini kapsamıyormuş gibi "Marksistler"den söz etti ve onları kadınların ev emeğindeki rolünü ihmal etmekle eleştirdi. Renklerini siyasi bir bayrağa tutturduğunda, bunun denk geldiği yer, sosyalizm bayrağıydı. Callinicos'la yaptığı tartışmayı desteklemesine rağmen, Marx'ın çalışmasının ekonomi politik ve sınıf siyaseti de dahil olmak üzere görece daha az felsefi olan yönlerine çok dikkat etmedi. Bhaskar'ın çalışmalarını Marksist geleneğin bir parçası olmaktansa onunla kesişen bir yapı olarak görmek daha doğru olabilir. Çalışmaları öncelikle felsefi düzeyde siyasetle ilgilidir. İklim değişikliği üzerine yaptığı son dönem ortak çalışmaları dışında, pratik politika sorunlarıyla nadiren ilgilendi.

Eleştiriler

Aşkın gerçekçilik

Çeşitli noktalarda Bhaskar'ın argümanlarının özüne yönelik eleştiriler yöneltildi.

Callinicos ve diğerleri tarafından ortaya atılan bir itiraz, Bhaskar'ın sözde " aşkın argümanlarının " gerçekte böyle olmadığıdır. Bunlar, Charles Taylor gibi filozofların tanımladığı şekliyle tipik aşkın argümanlar değildir ve bunların ayırt edici özelliği, deneyim olasılığına ilişkin bazı farazi koşulların tanımlanmasıdır. (Bununla birlikte, argümanları, tanımladığı ontolojik özelliklerin yokluğunda bilimsel pratiğin anlaşılmaz ve/veya açıklanamaz olacağını iddia etmeye çalıştıkları için benzer bir şekilde işlev görür.)

Öte yandan, bazı eleştirmenler, terimin (Kant tarafından kullanılması nedeniyle) bu tür argümanların mutlak kesinlikle temel sonuçlar sağladığını öne sürdüğü gerekçesiyle aşkın argümanları kullanımını eleştirerek Bhaskar'ın sözüne güvendiler, ancak Bhaskar yanılabilirci bilgi görüşünü başka bir yerde savundu. Bhaskar, "aşkın gerçekçiliğin, diğer herhangi bir insan argümanının sonucu kadar düzeltilebilir, yanılabilir" olduğunu söyleyerek bu eleştirilere cevap verdi.

Bhaskar'ın açıklayıcı eleştiri teorisinin etik natüralizmi ve/veya ahlaki gerçekçiliği haklı çıkardığı iddiası, diğer eleştirel gerçekçiler de dahil olmak üzere çeşitli isimler tarafından natüralist safsata yaptığı gerekçesiyle eleştirildi. Örneğin Martyn Hammersley, açıklayıcı eleştirinin ihtiyaç temelli versiyonunun, argümanın sözde tamamen olgusal öncüllerine bir değer önermesi kaçırdığını, çünkü ihtiyaç kavramının zaten ihtiyacın karşılanması gerektiğine dair etik bir ima taşıdığını öne sürer. Benzer şekilde Dave Elder-Vass, açıklayıcı eleştirinin bilişsel versiyonunun, yanlış bilginin kötü bir şey olduğu şeklindeki etik önermeye dayandığını savunur. Bhaskar'ın argümanı, bunlardan herhangi biri gibi etik öncüllere dayanıyorsa, o zaman, açıklayıcı eleştiri teorisinin etik natüralizm için bir gerekçe sağladığı iddiasını çürütecek gibi görünen, tamamen olgusal öncüllerden etik sonuçların türetilmesine ilişkin örnekler sağlamaz.

Diyalektik eleştirel gerçekçilik

İlk kitapları "net ve titiz örnekler" olarak kabul edilirken, "diyalektik" eserleri "gerçekten dehşet verici üslup" (Alex Callinicos, 1994) içerdiği için eleştirildi. 1996'da Plato etc.'den (1994) bir pasajla eleştirel bir ödül olan Kötü Yazı Yarışmasında birinci oldu.

Bhaskar'ın gerçek yokluk kavramı, gerçek ve nominal yokluklar arasında düzgün bir şekilde ayrım yapmakta başarısız olduğunu savunan Andrew Collier gibi bazıları tarafından sorgulandı.

Aşkınsal diyalektik eleştirel gerçekçilik

Bhaskar'ın en son 'manevi' aşaması, erken dönem eleştirel gerçekçiliğin birçok taraftarı tarafından, yeni fikirlerine felsefi destek sağlamadan ve onu önemli ve ilginç kılan temel konumlardan ayrıldığı için eleştirildi. Jamie Morgan'ın meta-gerçeklik özeti, Bhaskar'ın argümanına bir dizi dikkatli meydan okuma sunar.

Eserleri

  • Bhaskar, R., 1997 [1975], A Realist Theory of Science, Londra: Verso. (Gerçekçi Bilim Teorisi, Akılçelen Kitaplar, )
  • Bhaskar, R., 1998 [1979], The Possibility of Naturalism, Londra: Routledge.ISBN  (Natüralizmin Olanaklılığı, Çev. Vefa Saygın Öğütle, Pratika Yayınları, )
  • Bhaskar, R., 1987, Scientific Realism and Human Emancipation, Londra: Verso. (bölüm 1 9 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . )
  • Bhaskar, R., 1989, Reclaiming Reality: A Critical Introduction to Contemporary Philosophy, Londra: Verso.ISBN  (Gerçekliği Geri Kazanmak - Çağdaş Felsefeye Eleştirel Bir Giriş, Çev. Beyza Sümer Aydaş, NotaBene Yayınları, )
  • Bhaskar, R., 1990, Philosophy and the Idea of Freedom. Londra: Blackwell.
  • Bhaskar, R. (Ed.). 1990, Harre and his critics: Essays in honour of Rom Harre with his commentary on them. Oxford: Blackwell.
  • Bhaskar, R. ve Edgley, R. (Ed.). 1991. A meeting of minds: Socialists discuss philosophy. Londra: Socialist Society.
  • Bhaskar, R., 1993, Dialectic: The Pulse of Freedom 12 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Londra: Verso.ISBN 
  • Bhaskar, R., 1994, Plato, etc.: The Problems of Philosophy and Their Resolution, Londra: Verso.ISBN 
  • Bhaskar, R., 2000, From east to west: Odyssey of a soul. Londra: Routledge.
  • Bhaskar, R., 2002, Reflections on Meta-Reality: A Philosophy for the Present, Yeni Delhi/Londra Sage.ISBN 
  • Bhaskar, R., 2002, From science to emancipation: Alienation and the actuality of enlightenment. Londra: SAGE.
  • Bhaskar, R., 2002, The Philosophy of Meta-Reality: Creativity, Love and Freedom. Yeni Delhi: SAGE.
  • Bhaskar, R., 2002, Reflections on Meta-Reality: Transcendence, Enlightenment, and Everyday Life. Thousand Oaks, California: Sage Yayınları.
  • Bhaskar, R., 2002, Beyond east and west: spirituality and comparative religion in an age of global crisis . Yeni Delhi ; Thousand Oaks, CA: Sage.
  • Bhaskar, R., 2006, Understanding Peace and Security. Routledge.
  • Bhaskar, R. ve ark. 2007, Interdisciplinary and Health. Routledge.
  • Bhaskar, R., 2008, Fathoming the depths of reality. Londra: Routledge.
  • Bhaskar, R. ve ark. 2008, The formation of critical realism: a personal perspective . Londra ; New York: Routledge.
  • Bhaskar, R. ve ark. (eds.) 2010, Interdisciplinarity and climate change: transforming knowledge and practice for our global future. Abingdon, Oxon ; New York: Routledge.
  • Bhaskar, R.2016. Enlightened Common Sense: the Philosophy of Critical Realism. Abingdon, Oxon ; New York: Routledge.
  • Bhaskar, R. ve ark. 2018. Interdisciplinarity and Wellbeing: A Critical Realist General Theory of Interdisciplinarity Abingdon, Oxon ; New York: Routledge.

Kaynakça

  1. ^ a b David Graeber (4 Aralık 2014). . the Guardian (İngilizce). 4 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  2. ^ a b Türk Karahanoğullari, Duygu (2012). "Eleştirel gerçekçilik üzerine". Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 67 (3): 189-217. ISSN 0378-2921. 
  3. ^ Roy Bhaskar (2008). A realist theory of science. Londra: Verso. s. 47. ISBN . OCLC 154707552. 
  4. ^ Reclaiming reality : a critical introduction to contemporary philosophy. Londra: Routledge. 2010. ss. 1-10. ISBN . OCLC 712652144. 
  5. ^ . roybhaskar.wordpress.com. 18 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ Hartwig, M (2008), 'Introduction', in Bhaskar, R., A Realist Theory of Science (Routledge 'With a new introduction' edition), Abingdon: Routledge.
  7. ^ The formation of critical realism : a personal perspective. 1st. Hartwig, Mervyn. Londra: Routledge. 2010. ss. 42-49. ISBN . OCLC 455418555. 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  8. ^ Roy Bhaskar (2018). "Gerçekçi Bilim Teorisi". www.kitapyurdu.com. Akılçelen Kitaplar. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  9. ^ Mathew Reisz (11 Aralık 2014). "Roy Bhaskar, 1944-2014". Times Higher Education. 26 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2018. 
  10. ^ . socialontology.eu. 20 Kasım 2014. 19 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ Roy Bhaskar, Mervyn Hartwig (2010). The formation of critical realism : a personal perspective. Londra: Routledge. ss. 33-4. ISBN . OCLC 455418555. 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  12. ^ Roy Bhaskar (2008). Dialectic : the pulse of freedom. Londra: Routledge. ss. xiii. ISBN . OCLC 263493107. 
  13. ^ Roy Bhaskar (1994). Plato etc. : the problems of philosophy and their resolution. Londra: Verso. s. 131. ISBN . OCLC 30703185. 
  14. ^ Roy Bhaskar, Mervyn Hartwig (2010). The formation of critical realism : a personal perspective. Londra: Routledge. ss. 146-9. ISBN . OCLC 455418555. 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  15. ^ Yücedağ, İbrahim; Sarsılmaz, Fidan (31 Mart 2018). "Gerçekliği Farklı Düzlemlerde Geri Kazanmak: Eleştirel Realizm / Regaining Reality on Different Platforms: Critical Realism". Journal of History Culture and Art Research. 7 (1): 700-709. doi:10.7596/taksad.v7i1.1415. ISSN 2147-0626. 17 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  16. ^ Ayrılmaz, Taylan (17 Ekim 2017). . 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  17. ^ Reclaiming reality : a critical introduction to contemporary philosophy. Londra: Routledge. 2010. s. 190. ISBN . OCLC 712652144. 
  18. ^ Faruk Yalvaç (23 Mayıs 2019). . kureselcalismalar.com. 5 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  19. ^ A realist theory of science. Londra: Verso. 2008. s. 25. ISBN . OCLC 154707552. 
  20. ^ a b A realist theory of science. 3rd. Londra: Verso. 2008. s. 21. ISBN . OCLC 154707552. 
  21. ^ A realist theory of science. 3rd. Londra: Verso. 2008. s. 36. ISBN . OCLC 154707552. 
  22. ^ a b c A realist theory of science. Londra: Verso. 2008. s. 33. ISBN . OCLC 154707552. 
  23. ^ A realist theory of science. Londra: Verso. 2008. s. 36. ISBN . OCLC 154707552. 
  24. ^ A realist theory of science. Londra: Verso. 2008. s. 30. ISBN . OCLC 154707552. 
  25. ^ A realist theory of science. Londra: Verso. 2008. s. 49. ISBN . OCLC 154707552. 
  26. ^ A realist theory of science. Londra: Verso. 2008. ss. 46-7. ISBN . OCLC 154707552. 
  27. ^ A realist theory of science. Londra: Verso. 2008. ss. 46, 53. ISBN . OCLC 154707552. 
  28. ^ A realist theory of science. Londra: Verso. 2008. s. 50. ISBN . OCLC 154707552. 
  29. ^ a b Roy Bhaskar (2008). A realist theory of science. Londra: Verso. s. 56. ISBN . OCLC 154707552. Table 1.1 
  30. ^ Roy Bhaskar (2008). A realist theory of science. Londra: Verso. ss. 56-7. ISBN . OCLC 154707552. 
  31. ^ Roy Bhaskar (2008). A realist theory of science. Londra: Verso. s. 51. ISBN . OCLC 154707552. 
  32. ^ Andrew Collier (1994). Critical realism : an introduction to Roy Bhaskar's philosophy. Londra: Verso. s. 117. ISBN . OCLC 29477588. 9 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  33. ^ R. Andrew Sayer (1992). Method in social science : a realist approach. 2nd. Londra: Routledge. s. 119. ISBN . OCLC 52112061. 
  34. ^ Roy Bhaskar (1998). The possibility of naturalism : a philosophical critique of the contemporary human sciences. 3rd. Londra: Routledge. ss. vii. ISBN . OCLC 252978412. 
  35. ^ Roy Bhaskar (1998). The possibility of naturalism : a philosophical critique of the contemporary human sciences. 3rd. Londra: Routledge. ss. ix. ISBN . OCLC 252978412. 
  36. ^ a b Roy Bhaskar (1998). The possibility of naturalism : a philosophical critique of the contemporary human sciences. 3rd. Londra: Routledge. s. 36. ISBN . OCLC 252978412. 
  37. ^ Roy Bhaskar (1998). The possibility of naturalism : a philosophical critique of the contemporary human sciences. 3rd. Londra: Routledge. s. 27. ISBN . OCLC 252978412. 
  38. ^ a b Roy Bhaskar (1998). The possibility of naturalism : a philosophical critique of the contemporary human sciences. 3rd. Londra: Routledge. s. 30. ISBN . OCLC 252978412. 
  39. ^ Roy Bhaskar (1998). The possibility of naturalism : a philosophical critique of the contemporary human sciences. 3rd. Londra: Routledge. ss. 34-7. ISBN . OCLC 252978412. 
  40. ^ Roy Bhaskar (1998). The possibility of naturalism : a philosophical critique of the contemporary human sciences. 3rd. Londra: Routledge. s. 35. ISBN . OCLC 252978412. 
  41. ^ Roy Bhaskar, Mervyn Hartwig (2010). The formation of critical realism : a personal perspective. Londra: Routledge. s. 80. ISBN . OCLC 455418555. 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  42. ^ Roy Bhaskar (1998). The possibility of naturalism : a philosophical critique of the contemporary human sciences. 3rd. Londra: Routledge. s. 38. ISBN . OCLC 252978412. 
  43. ^ Roy Bhaskar (1998). The possibility of naturalism : a philosophical critique of the contemporary human sciences. 3rd. Londra: Routledge. s. 35. ISBN . OCLC 252978412. 
  44. ^ Roy Bhaskar (1998). The possibility of naturalism : a philosophical critique of the contemporary human sciences. 3rd. Londra: Routledge. s. 97. ISBN . OCLC 252978412. 
  45. ^ Roy Bhaskar (1998). The possibility of naturalism : a philosophical critique of the contemporary human sciences. 3rd. Londra: Routledge. s. 107. ISBN . OCLC 252978412. 
  46. ^ Roy Bhaskar (1998). The possibility of naturalism : a philosophical critique of the contemporary human sciences. 3rd. Londra: Routledge. s. 80. ISBN . OCLC 252978412. 
  47. ^ Roy Bhaskar (1986). Scientific Realism and Human Emancipation. Londra: Verso. ss. 177. ISBN . 
  48. ^ Roy Bhaskar (1986). Scientific realism and human emancipation. Londra: Verso. s. 180. ISBN . OCLC 15235267. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  49. ^ Roy Bhaskar (2008). Dialectic : the pulse of freedom. Londra: Routledge. s. 262. ISBN . OCLC 263493107. 
  50. ^ Roy Bhaskar (1986). Scientific realism and human emancipation. Londra: Verso. ss. 177-9. ISBN . OCLC 15235267. 21 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  51. ^ Roy Bhaskar (1993). Dialectic : the pulse of freedom. Londra: Verso. s. 259. ISBN . OCLC 29031605. 
  52. ^ Roy Bhaskar (2012). Reflections on metaReality: transcendence, emancipation and everyday life. Londra. s. 10. ISBN . OCLC 668196819. 
  53. ^ Jamie Morgan (15 Temmuz 2003). "What is Meta-Reality?". Journal of Critical Realism. 1 (2): 115-146. doi:10.1558/jocr.v1i2.115. ISSN 1476-7430. 
  54. ^ Roy Bhaskar (1989). Reclaiming reality : a critical introduction to contemporary philosophy. Londra: Verso. ss. vii. ISBN . OCLC 19456690. 7 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  55. ^ Bhaskar (15 Temmuz 2003). "Marxism and Critical Realism". Journal of Critical Realism. 1 (2): 89. doi:10.1558/jocr.v1i2.89. ISSN 1476-7430. 
  56. ^ Bhaskar (15 Temmuz 2003). "Marxism and Critical Realism". Journal of Critical Realism. 1 (2): 100. doi:10.1558/jocr.v1i2.89. ISSN 1476-7430. 
  57. ^ Bhaskar (15 Temmuz 2003). "Marxism and Critical Realism". Journal of Critical Realism. 1 (2): 105. doi:10.1558/jocr.v1i2.89. ISSN 1476-7430. 
  58. ^ Roy Bhaskar (1989). Reclaiming reality : a critical introduction to contemporary philosophy. Londra: Verso. s. 1. ISBN . OCLC 19456690. 7 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Aralık 2022. 
  59. ^ Interdisciplinarity and climate change : transforming knowledge and practice for our global future. Roy Bhaskar. Londra. 2010. ISBN . OCLC 452273300. 
  60. ^ Naturalizing critical realist social ontology. Londra. 2015. ISBN . OCLC 813857010. 
  61. ^ The possibility of naturalism : a philosophical critique of the contemporary human sciences. 3rd. Londra: Routledge. 1998. s. 170. ISBN . OCLC 252978412. 
  62. ^ Dave Elder-Vass (14 Nisan 2010). "Realist Critique Without Ethical Naturalism and Moral Realism". Journal of Critical Realism. 9 (1): 36-7. doi:10.1558/jcr.v9i1.33. ISSN 1476-7430. 
  63. ^ Martyn Hammersley (15 Kasım 2002). "Research as Emancipatory". Journal of Critical Realism. 1 (1): 41, 45. doi:10.1558/jocr.v1i1.33. ISSN 1476-7430. 
  64. ^ Dave Elder-Vass (14 Nisan 2010). "Realist Critique Without Ethical Naturalism and Moral Realism". Journal of Critical Realism. 9 (1): 36. doi:10.1558/jcr.v9i1.33. ISSN 1476-7430. 
  65. ^ . denisdutton.com. 15 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  66. ^ "On Real and Nominal Absences", in After Postmodernism (2001)
  67. ^ The Science of Evaluation: A Realist Manifesto. Londra: SAGE. 2013. s. 5. ISBN . 
  68. ^ Jamie Morgan (15 Temmuz 2003). "What is Meta-Reality?". Journal of Critical Realism. 1 (2): 134-143. doi:10.1558/jocr.v1i2.115. ISSN 1476-7430. 

wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar

Ram Roy Bhaskar 15 Mayis 1944 19 Kasim 2014 EG olarak adlandirilan felsefi hareketin baslaticisi olarak bilinen Ingiliz bilim filozofuydu Bhaskar bilimin gorevinin nicel yasalarin kesfinden ziyade dunyanin fenomenlerini ureten kalici ve surekli aktif doga mekanizmalarinin bilgisinin uretimi oldugunu savundu Bu baglamda deneysel bilimin yalnizca laboratuvarin icinde degil disinda da etki ediyorsa anlamli oldugunu vurguladi Mekanizmalar ve nedensel etkiler hakkindaki bu gercekciligi sosyal bilim felsefesine uygulamaya devam etti ve ayrica felsefenin ve insani bilimlerin elestirel rolunu desteklemek icin bir dizi arguman gelistirdi Bhaskar a gore toplum calismalarinin bilimsel olmasi mumkundur ve oyle olmasi arzu edilir Roy BhaskarTam adiRam Roy BhaskarDogumu15 Mayis 1944 Londra IngiltereOlumu19 Kasim 2014 Leeds Ingiltere MenenjitCagi20 yuzyil felsefesiBolgesiBati felsefesiOkuluMarksizmIlgi alanlariBilim felsefesiOnemli fikirleriElestirel gercekcilikEtkilendikleri Immanuel Kant Karl Marx Louis AlthusserEtkiledikleri Margaret Archer Alister McGrath University College London Egitim Enstitusu nde Dunya Bursiyeri unvaniyla calismaktaydi HayatiBhaskar 15 Mayis 1944 te Londra Teddington da ailenin ilk erkek cocugu olarak dunyaya geldi Babasi Hint ve Ingiliz annesi Teozofistti Bhaskar babasinin ondan yuksek beklentileri oldugu icin cocuklugunun mutsuz oldugunu soylemistir 1963 yilinda Bhaskar felsefe politika ve ekonomi egitimi almak icin burslu olarak Oxford daki Balliol Koleji ne gitti Burs akademik yolu secerek onu babasinin etkisinden kopmasini sagladi 1966 da birinci onur derecesiyle mezun olduktan sonra az gelismis ulkelerde ekonomik teorinin onemi hakkinda bir doktora tezi uzerinde calismaya basladi Doktora surecinde konusunu degistirdi ve Oxford daki Nuffield College da Rom Harre nin danismanliginda sosyal bilimler felsefesi ve ardindan bilim felsefesi uzerine tez yazdi Kismen siyasi nedenlerle olduguna inandigi gerekcelerle tezi iki kez basarisiz oldu ancak ikinci versiyonu 1975 te etkili metni A Realist Theory of Science olarak buyuk olcude degismeden yayinlandi Bhaskar 1975 yilinda Edinburgh Universitesi nde ders verdi ve daha sonra Sussex Universitesi ne gecti Birkac Iskandinav universitesinde konuk akademisyen olarak bulundu Norvec Tromso Universitesi Baris Calismalari Merkezi nde felsefe alaninda yardimci profesor ve Isvec Orebro Universitesi nde Bakim Bilimleri Bolumu nde felsefe ve sosyal bilimler alaninda misafir profesor 2007 yilindan itibaren ER nin Baris Calismalari na uygulanmasi uzerinde calistigi Londra daki Institute of Education da yer aldi International Association for Critical Realism ve Egitim Enstitusu ndeki International Centre for Critical Realism in 2011 kurucu uyesiydi Bhaskar 1971 yilinda Hilary Wainwright ile evlendi Cift ayrildiktan sonra omur boyu yakin arkadas kaldi ve bosanmadilar 19 Kasim 2014 te partneri Rebecca Long ile birlikteyken Leeds te vefat etti EtkileriBhaskar in kendisi bilim ve dil felsefesi uzerine felsefi calismalari da dahil olmak uzere ilk calismalari uzerindeki on ana etkiyi listeler su sekilde siralamistir bilgi sosyolojisi Marx ve ozellikle onun praksis anlayisi Levi Strauss Chomsky ve Althusser gibi yapisalci dusunurler Hegel Kant ve hatta Descartes in metakritik gelenegi ve Nietzsche Fanon Gramsci ve Gandhi etkisindeki perspektifcilik Diyalektik degisimi Hegel ile daha derin bir sekilde ilgilenmesiyle baglantiliydi ve bu asamadaki calismasini Hegelci diyalektigin koruyucu olmayan ortadan kaldirilmasi olarak adlandirdi cunku bu buyuk olcude Hegel in calismasindan yararlaniyor ancak onun otesine geciyor ve onu gelistiriyordu Ayrica bunu kendi onceki calismasini ve Marx in calismasini koruyan ve uzerine insa eden bir sey olarak gordu ve Marx proto diyalektik bir elestirel gercekci oldugu iddiasindaydi ancak Marx in calismalarinda Hegelci dusuncenin kalintilarinin kaldigini iddia etti Bununla birlikte askin meditasyonu deneyimledikten sonra diyalektik elestirel gercekcilik uzerine daha fazla calismayi birakti Boylece dikkatini metagerceklik felsefesine donusunde buyuk etkisi olan cesitli Dogu felsefe geleneklerine cevirdi Elestirel gercekcilikBhaskar in bilim ve sosyal bilim felsefe calismalari rasyonel bilimsel ve felsefi arastirmanin elestirel ve ozgurlestirici potansiyelini hem pozitivist hem de genis anlamiyla postmodern meydan okumalara karsi savunan felsefi bir yaklasim olan elestirel gercekciligi gelistirmesiyle sonuclandi Bu yaklasim epistemolojik ve ontolojik sorular arasinda ayrim yapmanin onemini ve elestirel bir proje icin uygun sekilde anlasilan nesnelligin onemini vurgular Onun felsefe ve sosyal bilim anlayisi toplumsal bicimde konumlandirilmistir ancak toplumsal bicimde sabitlenmemistir Bu durum nihai amaci insan ozgurlugunun tesvik edilmesi olan toplumsal degisimi motive etmek icin nesnel elestiri olasiligi saglar Bhaskar in sosyal bilim dusuncesinin merkezini donusumsel sosyal etkinlik modeli olarak adlandirdigi model teskil eder var olmak gercek etkilerde bulunabiliyor olmaktir tespitiyle elestirel gercekciligin varliksal ontolojik temellerini atmaktadir Elestirel gercekcilik terimi baslangicta Bhaskar tarafindan kullanilmamistir Bu felsefe Bhaskar in A Realist Theory of Science 1975 kitabinda askin gercekcilik dedigi sey olarak basladi ve kavrami The Possibility of Naturalism 1978 kitabinda elestirel naturalizm olarak sosyal bilimlere genisletti Elestirel gercekcilik terimi askin gercekcilik ve elestirel naturalizmin bir dislanmasidir ve baskalari tarafindan bu ad onerildikten sonra Bhaskar tarafindan da kabul edilmistir Elestirel Gercekcilik ortak hedefleri paylassalar da Georg Lukacs in estetigi ve Alister McGrath in Bilimsel Teolojisi veya Teolojik Elestirel Gercekcilik dahil olmak uzere diger elestirel gercekci yorumlarla karistirilmamalidir Cagdas elestirel gercekci metinlerde elestirel gercekcilik genellikle ER Ingilizce CR olarak kisaltilir Bhaskar in elestirel gercekciligi birkac asamaya ayrilabilir ancak sonraki asamalarin calismasinin daha onceki asamalarini gecersiz kilmadigini bunun yerine onu korudugu ve genislettigi konusunda israr etmistir En basit ve en yaygin bolumlemeyle bunlar uc asamaya ayrilir orijinal diyalektik ve askin Bununla birlikte orijinal elestirel gercekcilik askin gercekcilik ve elestirel naturalizm olarak da ikiye ayrilabilir Orijinal elestirel gercekcilikElestirel Gercekciligin ilk asamasi Britanya da bircogu Radikal Felsefe Grubu ve ilgili hareketlere yakin olan cok sayida taraftar ve destekci topladi Radical Philosophy dergisi CR ekolunun buyuk oranda ilk ortaya ciktigi yerdi Bilimsel deneysel aktivitenin Kantci askinsal analizine dayanan nesnelci gercekci bir bilim yaklasimini savundu Bilginin hem oznel epistemolojik veya gecisli tarafini hem de nesnel ontolojik veya gecissiz tarafini koruma ihtiyacini vurgulayan Bhaskar nesnelerin gercekligini surdurecegini dusundugu bir bilim ve sosyal bilim teorisi gelistirdi Bilim ve bunlarin bilinebilirligi kadar ayni zamanda bilginin teori yuklu tarihsel olarak olumsal ve toplumsal olarak konumlanmis dogasini vurgulayan bilgi sosyolojisi hareketinin bakis acilarini da icerecektir Ortaya cikan sey nesnelci ama yanilabilir bir bilgi kurami olusturan epistemolojik gorecelik ile ontolojik gercekciligin evliligiydi Bhaskar in ana stratejisi gercekligin derinlige sahip oldugunu ve bilginin hicbir zaman dibe ulasmadan gerceklige az ya da cok derinlemesine nufuz edecegini iddia etmekti Bhaskar ontolojiyi bilim felsefesine yeniden dahil ettigini bunun neredeyse sapkinlik oldugunu soyledi Ampirik etkilerinden bagimsiz olarak nedensel guclerin ontolojik gercekligini destekleyen tabakali ortaya cikis ve farklilasmis yapinin ontolojisini savundu Boyle bir hareket insani ve sosyal alanda indirgemeci ve pozitivist olmayan nedensel bir aciklama olasiligini yaratti Bu aciklayici proje ana fikri Aciklayici Elestiri doktrini olan elestirel bir projeyle baglantiliydi Bhaskar belirli turden aciklayici hesaplarin dogrudan degerlendirmelere yol acabilecegini ve boylece bilimin pozitivizmin Hume yasasindan bu yana varsaydigi gibi yalnizca tanimlayici olarak degil normatif olarak da isleyebilecegini savundu Bu dusuncesini CR cercevesi icinde elestirel ideoloji elestirisi gelenegini gelistiren Scientific Realism and Human Emancipation 1987 kitabinda tam olarak ilerletti Boyle bir hareketin objektif bir normatif temel olan elestirel teorinin Kutsal Kase sini saglayacagi umuluyordu Askin gercekcilik Askin gercekcilik ilk kitabi A Realist Theory of Science da 1975 gelistirdigi argumani tanimlamak icin Bhaskar tarafindan kullanilan terimdi FWJ Schelling in askin gercekciligi veya Arthur Schopenhauer in askin gercekciligi ile karistirilmamalidir Kavram bilimsel bilginin mumkun olabilmesi icin gercekligin nasil olmasi gerektigine dayanan belirli ontolojik ve epistemolojik konumlar icin Bhaskar in askin argumanlarina dayanmaktadir Gecisli ve gecissiz alanlar A Realist Theory of Science kitabi bir paradoks varsayimiyla baslar Bilgi hicbir sekilde insanlar tarafindan uretilmeyen seylere ait oldugundan insanlar sosyal faaliyetlerin bir urunu olarak bilgiyi nasil yaratirlar Burada oncelikle bilimsel topluluklarin bilgiyi nasil gelistirdigine dair Kuhncu argumanlardan esinlenmistir ve tum gozlemlerin onceden edinilmis teori yuklu kavramlara dayali oldugunu iddia eder Bu nedenle gercek dunyanin gozlemlenmesi yoluyla gerceklerin dogrudan edinilmesi olan bilginin saf gercekci bir perspektifi degildir daha cok bilginin yanilabilir oldugunu dusunur Bilginin bu yonu bilginin zaman icinde degisebilecegi gecisli bilgi alani olarak tanimlanir Paradoksun ikinci bolumunde insanlarin var olup olmadigina veya gercek dunyayi bilip bilmediklerine bakilmaksizin ayni sekilde davranan ve var olan gercek bir dunyaya dayandigi iddia edilmektedir Bu da bilginin gecissiz nesneleri olarak tanimlanir Bhaskar bilim felsefesinin son 300 yilinda defalarca yapildigini iddia ettigi ve epistemik yanilgi olarak tanimladigi gecissiz bilgi nesnelerinin ortadan kaldirilmasina ve boylece ontolojinin epistemolojiye indirgenmesine atifta bulunur Epistemik yanilgi varlik hakkindaki ifadelerin bilgi hakkindaki ifadelere indirgenebilecegi veya bu ifadeler acisindan analiz edilebilecegi gorusunden olusur Deneysel bilimden cikan askin arguman A Realist Theory of Science in temel argumani bilimin nasil calistigina dair pozitivist ampirist anlayislarin bir elestirisine dayanir Bhaskar bilimin nedensel duzenlilikleri gozlemleyerek degismez nedensel yasalarin gercek bilgisini urettigine dair ampirist argumana odaklanir algilanan olaylarin surekli bir birlesimi Bhaskar ampirizmin ickin elestirisi dedigi seyi gelistirir ve burada onun temel varsayimlarindan bazilarini argumanin amaci icin dogru kabul eder ve ardindan bunun ampirist argumanda bir tutarsizliga yol acacagini gosterir Ozellikle deneysel bilimin faydali bilgi urettigi onculunu kabul eder her ne kadar urettigi bilginin dogru oldugu iddiasina kendini adamamis olsa da ve eger durum buysa dunyanin nasil olmasi gerektigini sorar Bu anlamda argumanlari Kant in onlari tanimlamak icin kullandigi bir terim olan askin argumanlarina benzer bir bicim alir Deneysel bilimin ancak deneysel kosullar altinda meydana gelen olaylarin modeli onsuz gerceklesemeyecegi zamanda ve bu nedenle gerekli oldugunu savunuyor Deneylerde bilim adamlari digerlerine odaklanabilmeleri icin bazi nedensel faktorleri dislamak icin kosullari manipule ederler Oyleyse gozlemlenen herhangi bir nedensel duzenlilik kismen Bhaskar in acik sistemler dedigi dis dunyada nedensel duzenlilikler tutarli bir sekilde meydana gelmedigi icin gerekli olan kismen onlarin faaliyetlerinin urunudur Bu nedenle duzenlilikler ampirizmin gerektirdigi anlamda sabit baglaclar degildir Bununla birlikte dunyanin nasil calistigina dair yararli bilgiler urettiklerine inanilir ve ozellikle bilim adamlari deneylerine dayanarak laboratuvar disindaki dunyanin nasil calistigina dair inanclar olustururlar ancak bilim adamlari laboratuvar disinda sabit baglaclarin olusmadigini bilirler Aslinda deneysel bilim yapmak yalnizca laboratuvarin otesinde neler oldugu hakkinda bize yararli bir seyler soylerse anlam ifade eder Bu nedenle deneysel bilim adamlarinin ogrendigi sey olaylarin degismez kaliplari olarak anlasilan nedensel yasalar olamaz Bunun yerine Bhaskar belirli sonuclara yol acma egiliminde olduklari ancak her zaman belirli sonuclara yol acmadiklari anlaminda egilimler olarak isleyen nedensel mekanizmalari ogrendiklerini savunuyor Yalnizca belirli kosullar altinda calisabilirler veya herhangi bir olayi uretmek icin birden fazla mekanizma etkilesime girdigi icin diger nedensel mekanizmalar tarafindan engellenebilirler Deneysel bilim adamlarinin rolu belirli bir mekanizmanin izolasyonuna izin vermek icin bu tur engelleri onlemektir Mekanizmalar ya da uretici mekanizmalar sik sik dedigi gibi seylerin nesnelerin ozellikleridir ve genellikle onlari o seylerin nedensel gucleriyle de tanimlar Gercek gercek ve ampirik alanlar Bu temelde Bhaskar dunyanin ic ice gecmis gercek aktuel ve ampirik alanlara bolunebilecegini savunuyor Derin ontolojinin alanlari Gercegin Real Etki Alani Varolanin Actual Etki Alani Ampirik AlanMekanizmalar xOlaylar x xDeneyimler x x x Ampirik olan insanlarin fiilen deneyimledigi olaylari icerir Var olanin actual olanin bir alt kumesidir insanlar farkinda olsun ya da olmasin fiilen meydana gelen olaylarin tam kumesidir Bu da nesneleri yapilarini ve nedensel guclerini de iceren gercegin real bir alt kumesidir Nesnelerin ve yapilarin belirli nedensel gucler gosterebilecegini ancak tetikleyici kosullar yoksa guclerin belirli bir durumu etkilemeyebilecegini ve tetiklenseler bile diger nedensel gucler onlari engellerse karakteristik etkilerinin gerceklesmeyebilecegini belirtmek gereklidir O halde ampirizmin hatasi kendi ontolojisini tamamen deneyim kategorisi uzerine insa etmek ve boylece uc alani da tek bir alana indirgemektir Tabakalasma ve ortaya cikis Bhaskar a gore seylerin nedensel gucleri karmasik nesneler bicimindeki yapilarina baglidir Bu tur bir butunde ancak parcalarin oldugu gibi yapilandirilmasi sonucunda olusan butunun ozellikleri olmasi anlaminda ortaya cikarlar Collier in Bhaskar in elestirel gercekciligi uzerine kitabinda acikladigi gibi bu butunlerin kendi ortaya cikan gucleriyle butun olan parcalardan olustugu bir goruse yol acar Gerceklik boylece iki anlamda tabakalasir Ampirik aktuel ve gercek arasindaki ayrimda ima edilen anlamda ve ayrica daha dusuk bir tabakalasma seviyesinde kendileri olan parcalardan olusan seylerden olusmasi anlaminda Nesneler arasindaki iliskiler ve nedensel guclerinin kombinasyonlari yeni nedensel guclerle tamamen yeni yapilar yaratabilir Tipik bir ornek yangini sondurme nedensel gucune sahip olan sudur ancak nedensel yanma gucune sahip hidrojen ve oksijenden olusur Bu tabakalasma tum bilimleri kapsar fizik kimya biyoloji sosyoloji vb Bu sosyolojideki nesnelerin emek piyasalari kapitalizm vb fiziktekiler kadar gercek oldugu anlamina gelir Bu tespit indirgemeci degildir her katman nesnelere ve onlarin altindaki katmanlardaki iliskilerine baglidir ancak nedensel guclerdeki farklilik bunlarin zorunlu olarak farkli nesneler oldugu anlamina gelir Elestirel naturalizmElestirel naturalizm Bhaskar in ikinci kitabi The Possibility of Naturalism de 1979 gelistirdigi argumani tanimlamak icin kullandigi terimdir Naturalizmi sosyal nesnelerin temelde dogal olanlarla ayni sekilde yani bilimsel olarak incelenebilecegi gorusu olarak tanimlar Bir yandan Bhaskar askin gercekci bilim modelinin hem fiziksel hem de insan dunyalarina esit derecede uygulanabilir olmasi anlaminda naturalizmi savunur Ote yandan insan dunyasini incelemenin fiziksel dunyadan temelde farkli oldugunu ve bu nedenle onu inceleme stratejisinin uygun sekilde uyarlanmasi gerektigini savunur Bu nedenle elestirel naturalizm sosyal olaylari ureten mekanizmalari tanimlamaya calisan ancak bunlarin fiziksel dunyadaki olaylardan cok daha buyuk bir akis halinde olduklarini kabul eden sosyal bilimsel yontemleri icerir insan yapilari ornegin bir yapragin yapisindan cok daha kolay degisir Ozellikle insan failliginin belirli eylemlerin onkosullarin yeniden uretilmesini gerektiren sosyal yapilar tarafindan mumkun kilindigi anlasilmalidir Ayrica sosyal yapilarda var olan bireyler kismen sosyal bilimsel arastirma tarafindan kolaylastirilan bir pratik olan onlari ureten eylemleri bilincli olarak yansitma ve degistirme yetenegine sahiptir Donusumsel sosyal aktivite modeli TMSA Toplum Kisi Baglantisinin Donusum Modeli Bhaskar toplumsal olaylarin yalnizca tekil kisiler hakkindaki olgular acisindan aciklanabilecegi seklindeki metodolojik bireyci doktrini reddeder ancak toplumun kisilerden ve onlarin eylemlerinin urunlerinden baska maddi varligi olmadigini kabul eder Ayni sekilde Emile Durkheim ile iliskilendirdigi toplumsal gruplari seylestiren ve toplumsali kisilerin etkisini dislayarak gruplarin etkisi acisindan aciklayan kolektivist kavrami da reddeder Aslinda Durkheim psikolojiyi tamamen reddetmez Durkheim Intihar in iki bolumunu intiharin psikolojik aciklamalarina ayirir Durkheim in gercek konumu intihar oranlarini aciklamada sadece psikolojinin degil sosyal gerceklerin de rol oynadigidir Bunun yerine Bhaskar insanlar ve toplum arasinda yapilar uygulamalar ve gelenekler toplulugu olarak anladigi yinelemeli bir iliskiyi savunuyor Insanlar toplumu asla sifirdan yaratmazlar cunku toplum her zaman kendilerinden once de vardir ve icinde hareket ettikleri baglami olusturur ancak toplumun yeniden uretilmesi ve veya zaman icindeki donusumu insan faaliyetine baglidir Dolayisiyla toplum insan eyleminin gerekli bir kosuludur ve onu etkiler ancak insan eylemi surekli olarak sekillendirdigi ve yeniden sekillendirdigi toplumun gerekli bir kosuludur Bhaskar baslangicta Anthony Giddens in yapinin ikiligi uzerine calismasinin TMSA ile tutarli oldugunu gordu ancak daha sonra Margaret Archer in Giddens elestirisini kabul etti ve Giddens in yapi ve araciyi birlestirdigini iddia etti Archer in bagimsiz olarak gelistirdigi kendi morfogenetik dongu kavrami TMSA ya oldukca benzerdir Bu her ikisinin de elestirel gercekcilik tanimi altinda birlikte calismasina yol acti Sosyal yapilar Bhaskar sosyal yapilari dogal dunyadaki yapilarla ayni model uzerinde ortaya cikan ozelliklere sahip olarak goruyor Bununla birlikte hem nasil davranacaklarini hem de nasil incelenebileceklerini etkileyen sosyal ve dogal yapilar arasindaki uc temel farki siralar Birincisi TMSA da tanimlandigi gibi yonettikleri faaliyetlerden bagimsiz olarak var olmazlar bu da onlarin ampirik olarak bu faaliyetlerden bagimsiz olarak tanimlanamayacaklari anlamina gelir Ikinci olarak sosyal yapilara ve bunlarin insan inanclarina bagimliliklarina ve dolayisiyla onlari donusturme potansiyellerine iliskin kismen insaci bir anlayis saglayan eylemcilerin ne yaptiklarina iliskin kavrayislarina baglidirlar Ucuncusu inanclara olan bu bagimlilik onlari dogal yapilardan daha az kalici ve daha kolay donusturulebilir hale getirme egilimindedir Araci Bhaskar insanin varolusunu oncelikle norofizyolojik karmasikliklarinin ortaya cikan bir sonucu olarak kasitli eylem kapasitesine sahip maddi varliklar biciminde anlar Bu temelde tamamen fizyolojik acidan belirlenen insan eyleminin indirgemeci aciklamalarini reddeder ve bunun yerine eszamanli ortaya cikan gucler materyalizmi dedigi seyi savunur Zihinle iliskili gucler hem gercek yani nedensel olarak etkilidir hem de indirgenemez yani maddeden ortaya ciktigi sonucuna varir Bu nedenlerin insan davranisinin nedenleri olabilecegini iddia etmesini saglar cunku nedenler ortaya cikan zihinsel guclerin ornekleridir bu insanlarin eylemini en azindan kismen amaclilik acisindan aciklayabilmesini gerektirir Aciklayici elestiri ve etik naturalizm Bhaskar in calismalarinin farkli evrelerinde birkac kez geri dondugu ana temalarindan biri sosyopolitik elestiriyi desteklemek icin felsefi argumanlarin saglanabilecegidir Bu tur bir destek saglamaya yonelik ilk girisimi ilk olarak The Possibility of Naturalism de tanitilan ancak Scientific Realism and Human Emancipation da 1987 daha eksiksiz gelistirilen aciklayici elestiri kavramidir Argumani eger diger seyler esitse yanlis bir inanc uretmekten bir sey S sorumluysa kisi S nin olumsuz bir etik degerlendirmesine ve onu ortadan kaldirmaya yonelik eylemin olumlu bir degerlendirmesine gecilebilir Argumani S nin yanlis inanclar ideoloji ureten bir tur sosyal yapi ornegin kapitalizm oldugu ancak elestirel tepkinin temelinin neden olunan zararlar olmadigi seklindeki Marksist ideolojiyle birlikte dusunmek aciklamaya yardimci olur Kapitalizm degil gercek dogasi insanlari yaniltir Bhaskar a gore bu argumanin onemi inanclarin ve kaynaklarinin yanlisligini ortaya cikararak siyasi eylem icin bir temel saglayabildikleri icin insan bilimlerinin elestirel potansiyelini desteklemesidir Bhaskar daha sonra argumani yanlis bilgi kaynaklarinin ortadan kaldirilmasi gerektigini savunan aciklayici elestirinin bilissel biciminden insan ihtiyaclarini karsilamak icin basarisizlik kaynaklarina uygulayan ihtiyac temelli bir bicime genisletir Onceki ornek acisindan bu kapitalizmin insanlari yanilttigi icin degil insanlarin aci cekmesine neden oldugu icin ortadan kaldirilmasi gerektigini savunmaya benzer Bhaskar bu argumanin bazen Hume Yasasi olarak bilinen seyi tamamen olgusal oncullerden etik bir sonucun cikarilamayacagi iddiasini curuttugunu iddia eder Aslinda bir inancin yanlis oldugu bilindigi surece onun olumsuz olarak degerlendirilmesi ve ortadan kaldirilmasina yonelik eylem icin yeterli neden oldugunu savunur Bu onun acisindan etik naturalizm icin yeterli gerekceler saglar etik sonuclarin tamamen olgusal oncullerden turetilebilecegi inanci ayni zamanda bazi etik iddialarin nesnel olarak dogru oldugu inanci olan ahlaki gercekciligi de gerektiriyor gibi gorunur Diyalektik elestirel gercekcilikElestirel Gercekciligin ikinci asamasi Dialectic the Pulse of Freedom 1993 ile baslatilan ve Plato etc 1994 ile daha da gelistirilen diyalektik donus bazi yeni taraftarlar kazandi ancak bazi elestirel realistlerden elestiri aldi Georg Wilhelm Friedrich Hegel ve Karl Marx in ayrintili bir okumasiyla ER nin diyalektiklestirilmesini savundu Hegel e ve Marx a karsi diyalektik baglantilarin iliskilerin ve celiskilerin kendilerinin ontolojik nesnel olarak gercek oldugunu tartisan Bhaskar degerlerin ve elestirinin gercekligi ve nesnelligi icin daha saglam bir temel saglayabilecegini iddia ettigi bir gercek yokluk kavrami gelistirdi Rasyonel ozgurlestirici donusturucu uygulama icin sistematik bir modeli temellendirecek olan diyalektigin Dorduncu Boyutu ile elestirel rasyonel insan failligini diyalektik figure dahil etmeye calisti Askinsal diyalektik elestirel gercekcilik2000 yilinda Bhaskar From East to West The Odyssey of a Soul adli eserinde manevi degerlerle ilgili fikirlerini ilk kez ifade etti Bu durum manevi diye tanimladigi donusunun baslangici olarak gorulmeye baslandi ve bu da Askin Diyalektik Elestirel Gercekcilik olarak adiyla elestirel gercekcilik dusuncesini son asamaya getirdi Bu yayin ve onu izleyenler oldukca tartismaliydi ve Bhaskar in savunuculari arasinda bir tur bolunmeye yol acti Bazi saygin Elestirel Realistler Bhaskar in ruhsal donusunu ihtiyatli bir sekilde desteklerken digerleri gelismenin ciddi bir felsefi hareket olarak elestirel gercekciligi tehlikeye attigini savundu Reflections on Meta Reality adli eserinde meta gercekligi yeni bir felsefi bakis acisi olarak tanimlar Ana ayrilik Bati dualizminden ikili olmayan bir modele gecisin vurgulanmasi olarak gorunur Burada ozgurlesmenin seyler arasindaki ikiligin ve ayriligin bir cokusunu ustesinden gelinmesini gerektirdigi noktasi one cikar Jamie Morgan in What is Meta Reality makalesi Bhaskar in calismasinin bu asamasina cok net bir giris saglar SiyasetBhaskar in calismalari yogun bir sekilde politikti Bu siyasi durus insanin kendini ozgurlestirme projesi pesindeki beseri bilimlerde yapilan isleri yetersiz calisma olarak temellendirilmesiyle iliskiliydi Calismasinin farkli asamalarini birlestiren nokta ozgurlestirici siyasete felsefi destek saglamaya yonelik israrci bagliligidir Bazen Marksist bir dusunur olarak tanimlanir ancak Marksizm ile iliskisi belirsizdir Taninmis bir Marksist olan Alex Callinicos Bhaskar ile yaptigi bir tartismada onu genis captaki anlamiyla cagdas Marksist dusunceye onemli bir katki yapan olarak tanimladi Ayni tartismada Bhaskar kapitalist uretim tarzinin derin yapilarina iliskin aciklayici aciklamasi da dahil olmak uzere Marx in dusuncesinin bazi temel unsurlarini onayladi Bhaskar bir ozgurlesme filozofu olarak Marx a acikca hayranlik duyuyordu ve en azindan diyalektik elestirel gercekcilik donemine kadar ve bu donem dahil olmak uzere bu calismanin yonlerinden hem yararlandi hem de bunlari insa etti Ancak Callinicos la ayni tartisma sirasinda Bhaskar sanki bu terim kendisini kapsamiyormus gibi Marksistler den soz etti ve onlari kadinlarin ev emegindeki rolunu ihmal etmekle elestirdi Renklerini siyasi bir bayraga tutturdugunda bunun denk geldigi yer sosyalizm bayragiydi Callinicos la yaptigi tartismayi desteklemesine ragmen Marx in calismasinin ekonomi politik ve sinif siyaseti de dahil olmak uzere gorece daha az felsefi olan yonlerine cok dikkat etmedi Bhaskar in calismalarini Marksist gelenegin bir parcasi olmaktansa onunla kesisen bir yapi olarak gormek daha dogru olabilir Calismalari oncelikle felsefi duzeyde siyasetle ilgilidir Iklim degisikligi uzerine yaptigi son donem ortak calismalari disinda pratik politika sorunlariyla nadiren ilgilendi ElestirilerAskin gercekcilik Cesitli noktalarda Bhaskar in argumanlarinin ozune yonelik elestiriler yoneltildi Callinicos ve digerleri tarafindan ortaya atilan bir itiraz Bhaskar in sozde askin argumanlarinin gercekte boyle olmadigidir Bunlar Charles Taylor gibi filozoflarin tanimladigi sekliyle tipik askin argumanlar degildir ve bunlarin ayirt edici ozelligi deneyim olasiligina iliskin bazi farazi kosullarin tanimlanmasidir Bununla birlikte argumanlari tanimladigi ontolojik ozelliklerin yoklugunda bilimsel pratigin anlasilmaz ve veya aciklanamaz olacagini iddia etmeye calistiklari icin benzer bir sekilde islev gorur Ote yandan bazi elestirmenler terimin Kant tarafindan kullanilmasi nedeniyle bu tur argumanlarin mutlak kesinlikle temel sonuclar sagladigini one surdugu gerekcesiyle askin argumanlari kullanimini elestirerek Bhaskar in sozune guvendiler ancak Bhaskar yanilabilirci bilgi gorusunu baska bir yerde savundu Bhaskar askin gercekciligin diger herhangi bir insan argumaninin sonucu kadar duzeltilebilir yanilabilir oldugunu soyleyerek bu elestirilere cevap verdi Bhaskar in aciklayici elestiri teorisinin etik naturalizmi ve veya ahlaki gercekciligi hakli cikardigi iddiasi diger elestirel gercekciler de dahil olmak uzere cesitli isimler tarafindan naturalist safsata yaptigi gerekcesiyle elestirildi Ornegin Martyn Hammersley aciklayici elestirinin ihtiyac temelli versiyonunun argumanin sozde tamamen olgusal oncullerine bir deger onermesi kacirdigini cunku ihtiyac kavraminin zaten ihtiyacin karsilanmasi gerektigine dair etik bir ima tasidigini one surer Benzer sekilde Dave Elder Vass aciklayici elestirinin bilissel versiyonunun yanlis bilginin kotu bir sey oldugu seklindeki etik onermeye dayandigini savunur Bhaskar in argumani bunlardan herhangi biri gibi etik oncullere dayaniyorsa o zaman aciklayici elestiri teorisinin etik naturalizm icin bir gerekce sagladigi iddiasini curutecek gibi gorunen tamamen olgusal oncullerden etik sonuclarin turetilmesine iliskin ornekler saglamaz Diyalektik elestirel gercekcilik Ilk kitaplari net ve titiz ornekler olarak kabul edilirken diyalektik eserleri gercekten dehset verici uslup Alex Callinicos 1994 icerdigi icin elestirildi 1996 da Plato etc den 1994 bir pasajla elestirel bir odul olan Kotu Yazi Yarismasinda birinci oldu Bhaskar in gercek yokluk kavrami gercek ve nominal yokluklar arasinda duzgun bir sekilde ayrim yapmakta basarisiz oldugunu savunan Andrew Collier gibi bazilari tarafindan sorgulandi Askinsal diyalektik elestirel gercekcilik Bhaskar in en son manevi asamasi erken donem elestirel gercekciligin bircok taraftari tarafindan yeni fikirlerine felsefi destek saglamadan ve onu onemli ve ilginc kilan temel konumlardan ayrildigi icin elestirildi Jamie Morgan in meta gerceklik ozeti Bhaskar in argumanina bir dizi dikkatli meydan okuma sunar EserleriBhaskar R 1997 1975 A Realist Theory of Science Londra Verso 1 85984 103 1 Gercekci Bilim Teorisi Akilcelen Kitaplar ISBN 9786055069766 Bhaskar R 1998 1979 The Possibility of Naturalism Londra Routledge 0 415 19874 7ISBN 0 415 19874 7 Naturalizmin Olanakliligi Cev Vefa Saygin Ogutle Pratika Yayinlari ISBN 9786055668365 Bhaskar R 1987 Scientific Realism and Human Emancipation Londra Verso bolum 1 9 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bhaskar R 1989 Reclaiming Reality A Critical Introduction to Contemporary Philosophy Londra Verso 0 86091 951 XISBN 0 86091 951 X Gercekligi Geri Kazanmak Cagdas Felsefeye Elestirel Bir Giris Cev Beyza Sumer Aydas NotaBene Yayinlari ISBN 9786059020572 Bhaskar R 1990 Philosophy and the Idea of Freedom Londra Blackwell Bhaskar R Ed 1990 Harre and his critics Essays in honour of Rom Harre with his commentary on them Oxford Blackwell Bhaskar R ve Edgley R Ed 1991 A meeting of minds Socialists discuss philosophy Londra Socialist Society Bhaskar R 1993 Dialectic The Pulse of Freedom 12 Aralik 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Londra Verso 0 86091 583 2ISBN 0 86091 583 2 Bhaskar R 1994 Plato etc The Problems of Philosophy and Their Resolution Londra Verso 0 86091 649 9ISBN 0 86091 649 9 Bhaskar R 2000 From east to west Odyssey of a soul Londra Routledge Bhaskar R 2002 Reflections on Meta Reality A Philosophy for the Present Yeni Delhi Londra Sage 0 7619 9691 5ISBN 0 7619 9691 5 Bhaskar R 2002 From science to emancipation Alienation and the actuality of enlightenment Londra SAGE Bhaskar R 2002 The Philosophy of Meta Reality Creativity Love and Freedom Yeni Delhi SAGE Bhaskar R 2002 Reflections on Meta Reality Transcendence Enlightenment and Everyday Life Thousand Oaks California Sage Yayinlari Bhaskar R 2002 Beyond east and west spirituality and comparative religion in an age of global crisis Yeni Delhi Thousand Oaks CA Sage Bhaskar R 2006 Understanding Peace and Security Routledge Bhaskar R ve ark 2007 Interdisciplinary and Health Routledge Bhaskar R 2008 Fathoming the depths of reality Londra Routledge Bhaskar R ve ark 2008 The formation of critical realism a personal perspective Londra New York Routledge Bhaskar R ve ark eds 2010 Interdisciplinarity and climate change transforming knowledge and practice for our global future Abingdon Oxon New York Routledge Bhaskar R 2016 Enlightened Common Sense the Philosophy of Critical Realism Abingdon Oxon New York Routledge Bhaskar R ve ark 2018 Interdisciplinarity and Wellbeing A Critical Realist General Theory of Interdisciplinarity Abingdon Oxon New York Routledge Kaynakca a b David Graeber 4 Aralik 2014 the Guardian Ingilizce 4 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Aralik 2022 a b Turk Karahanogullari Duygu 2012 Elestirel gercekcilik uzerine Ankara Universitesi SBF Dergisi 67 3 189 217 ISSN 0378 2921 Roy Bhaskar 2008 A realist theory of science Londra Verso s 47 ISBN 978 1 84467 204 2 OCLC 154707552 Reclaiming reality a critical introduction to contemporary philosophy Londra Routledge 2010 ss 1 10 ISBN 978 0 203 84331 4 OCLC 712652144 roybhaskar wordpress com 18 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Hartwig M 2008 Introduction in Bhaskar R A Realist Theory of Science Routledge With a new introduction edition Abingdon Routledge The formation of critical realism a personal perspective 1st Hartwig Mervyn Londra Routledge 2010 ss 42 49 ISBN 978 0 415 45502 2 OCLC 455418555 23 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2022 Roy Bhaskar 2018 Gercekci Bilim Teorisi www kitapyurdu com Akilcelen Kitaplar Erisim tarihi 8 Aralik 2022 Mathew Reisz 11 Aralik 2014 Roy Bhaskar 1944 2014 Times Higher Education 26 Mayis 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2018 socialontology eu 20 Kasim 2014 19 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Roy Bhaskar Mervyn Hartwig 2010 The formation of critical realism a personal perspective Londra Routledge ss 33 4 ISBN 978 0 415 45502 2 OCLC 455418555 23 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2022 Roy Bhaskar 2008 Dialectic the pulse of freedom Londra Routledge ss xiii ISBN 978 0 203 89263 3 OCLC 263493107 Roy Bhaskar 1994 Plato etc the problems of philosophy and their resolution Londra Verso s 131 ISBN 0 86091 499 2 OCLC 30703185 Roy Bhaskar Mervyn Hartwig 2010 The formation of critical realism a personal perspective Londra Routledge ss 146 9 ISBN 978 0 415 45502 2 OCLC 455418555 23 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2022 Yucedag Ibrahim Sarsilmaz Fidan 31 Mart 2018 Gercekligi Farkli Duzlemlerde Geri Kazanmak Elestirel Realizm Regaining Reality on Different Platforms Critical Realism Journal of History Culture and Art Research 7 1 700 709 doi 10 7596 taksad v7i1 1415 ISSN 2147 0626 17 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2022 Ayrilmaz Taylan 17 Ekim 2017 21 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Aralik 2022 Reclaiming reality a critical introduction to contemporary philosophy Londra Routledge 2010 s 190 ISBN 978 0 203 84331 4 OCLC 712652144 Faruk Yalvac 23 Mayis 2019 kureselcalismalar com 5 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Aralik 2022 A realist theory of science Londra Verso 2008 s 25 ISBN 978 1 84467 204 2 OCLC 154707552 a b A realist theory of science 3rd Londra Verso 2008 s 21 ISBN 978 1 84467 204 2 OCLC 154707552 A realist theory of science 3rd Londra Verso 2008 s 36 ISBN 978 1 84467 204 2 OCLC 154707552 a b c A realist theory of science Londra Verso 2008 s 33 ISBN 978 1 84467 204 2 OCLC 154707552 A realist theory of science Londra Verso 2008 s 36 ISBN 978 1 84467 204 2 OCLC 154707552 A realist theory of science Londra Verso 2008 s 30 ISBN 978 1 84467 204 2 OCLC 154707552 A realist theory of science Londra Verso 2008 s 49 ISBN 978 1 84467 204 2 OCLC 154707552 A realist theory of science Londra Verso 2008 ss 46 7 ISBN 978 1 84467 204 2 OCLC 154707552 A realist theory of science Londra Verso 2008 ss 46 53 ISBN 978 1 84467 204 2 OCLC 154707552 A realist theory of science Londra Verso 2008 s 50 ISBN 978 1 84467 204 2 OCLC 154707552 a b Roy Bhaskar 2008 A realist theory of science Londra Verso s 56 ISBN 978 1 84467 204 2 OCLC 154707552 Table 1 1 Roy Bhaskar 2008 A realist theory of science Londra Verso ss 56 7 ISBN 978 1 84467 204 2 OCLC 154707552 Roy Bhaskar 2008 A realist theory of science Londra Verso s 51 ISBN 978 1 84467 204 2 OCLC 154707552 Andrew Collier 1994 Critical realism an introduction to Roy Bhaskar s philosophy Londra Verso s 117 ISBN 0 86091 437 2 OCLC 29477588 9 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2022 R Andrew Sayer 1992 Method in social science a realist approach 2nd Londra Routledge s 119 ISBN 0 203 31076 4 OCLC 52112061 Roy Bhaskar 1998 The possibility of naturalism a philosophical critique of the contemporary human sciences 3rd Londra Routledge ss vii ISBN 0 203 97662 2 OCLC 252978412 Roy Bhaskar 1998 The possibility of naturalism a philosophical critique of the contemporary human sciences 3rd Londra Routledge ss ix ISBN 0 203 97662 2 OCLC 252978412 a b Roy Bhaskar 1998 The possibility of naturalism a philosophical critique of the contemporary human sciences 3rd Londra Routledge s 36 ISBN 0 203 97662 2 OCLC 252978412 Roy Bhaskar 1998 The possibility of naturalism a philosophical critique of the contemporary human sciences 3rd Londra Routledge s 27 ISBN 0 203 97662 2 OCLC 252978412 a b Roy Bhaskar 1998 The possibility of naturalism a philosophical critique of the contemporary human sciences 3rd Londra Routledge s 30 ISBN 0 203 97662 2 OCLC 252978412 Roy Bhaskar 1998 The possibility of naturalism a philosophical critique of the contemporary human sciences 3rd Londra Routledge ss 34 7 ISBN 0 203 97662 2 OCLC 252978412 Roy Bhaskar 1998 The possibility of naturalism a philosophical critique of the contemporary human sciences 3rd Londra Routledge s 35 ISBN 0 203 97662 2 OCLC 252978412 Roy Bhaskar Mervyn Hartwig 2010 The formation of critical realism a personal perspective Londra Routledge s 80 ISBN 978 0 415 45502 2 OCLC 455418555 23 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2022 Roy Bhaskar 1998 The possibility of naturalism a philosophical critique of the contemporary human sciences 3rd Londra Routledge s 38 ISBN 0 203 97662 2 OCLC 252978412 Roy Bhaskar 1998 The possibility of naturalism a philosophical critique of the contemporary human sciences 3rd Londra Routledge s 35 ISBN 0 203 97662 2 OCLC 252978412 Roy Bhaskar 1998 The possibility of naturalism a philosophical critique of the contemporary human sciences 3rd Londra Routledge s 97 ISBN 0 203 97662 2 OCLC 252978412 Roy Bhaskar 1998 The possibility of naturalism a philosophical critique of the contemporary human sciences 3rd Londra Routledge s 107 ISBN 0 203 97662 2 OCLC 252978412 Roy Bhaskar 1998 The possibility of naturalism a philosophical critique of the contemporary human sciences 3rd Londra Routledge s 80 ISBN 0 203 97662 2 OCLC 252978412 Roy Bhaskar 1986 Scientific Realism and Human Emancipation Londra Verso ss 177 ISBN 0 86091 143 8 Roy Bhaskar 1986 Scientific realism and human emancipation Londra Verso s 180 ISBN 0 86091 143 8 OCLC 15235267 21 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2022 Roy Bhaskar 2008 Dialectic the pulse of freedom Londra Routledge s 262 ISBN 978 0 203 89263 3 OCLC 263493107 Roy Bhaskar 1986 Scientific realism and human emancipation Londra Verso ss 177 9 ISBN 0 86091 143 8 OCLC 15235267 21 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2022 Roy Bhaskar 1993 Dialectic the pulse of freedom Londra Verso s 259 ISBN 0 86091 368 6 OCLC 29031605 Roy Bhaskar 2012 Reflections on metaReality transcendence emancipation and everyday life Londra s 10 ISBN 978 0 415 61903 5 OCLC 668196819 Jamie Morgan 15 Temmuz 2003 What is Meta Reality Journal of Critical Realism 1 2 115 146 doi 10 1558 jocr v1i2 115 ISSN 1476 7430 Roy Bhaskar 1989 Reclaiming reality a critical introduction to contemporary philosophy Londra Verso ss vii ISBN 0 86091 951 X OCLC 19456690 7 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2022 Bhaskar 15 Temmuz 2003 Marxism and Critical Realism Journal of Critical Realism 1 2 89 doi 10 1558 jocr v1i2 89 ISSN 1476 7430 Bhaskar 15 Temmuz 2003 Marxism and Critical Realism Journal of Critical Realism 1 2 100 doi 10 1558 jocr v1i2 89 ISSN 1476 7430 Bhaskar 15 Temmuz 2003 Marxism and Critical Realism Journal of Critical Realism 1 2 105 doi 10 1558 jocr v1i2 89 ISSN 1476 7430 Roy Bhaskar 1989 Reclaiming reality a critical introduction to contemporary philosophy Londra Verso s 1 ISBN 0 86091 951 X OCLC 19456690 7 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Aralik 2022 Interdisciplinarity and climate change transforming knowledge and practice for our global future Roy Bhaskar Londra 2010 ISBN 978 0 415 57387 0 OCLC 452273300 Naturalizing critical realist social ontology Londra 2015 ISBN 978 1 138 91938 9 OCLC 813857010 The possibility of naturalism a philosophical critique of the contemporary human sciences 3rd Londra Routledge 1998 s 170 ISBN 0 203 97662 2 OCLC 252978412 Dave Elder Vass 14 Nisan 2010 Realist Critique Without Ethical Naturalism and Moral Realism Journal of Critical Realism 9 1 36 7 doi 10 1558 jcr v9i1 33 ISSN 1476 7430 Martyn Hammersley 15 Kasim 2002 Research as Emancipatory Journal of Critical Realism 1 1 41 45 doi 10 1558 jocr v1i1 33 ISSN 1476 7430 Dave Elder Vass 14 Nisan 2010 Realist Critique Without Ethical Naturalism and Moral Realism Journal of Critical Realism 9 1 36 doi 10 1558 jcr v9i1 33 ISSN 1476 7430 denisdutton com 15 Mayis 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi On Real and Nominal Absences in After Postmodernism 2001 The Science of Evaluation A Realist Manifesto Londra SAGE 2013 s 5 ISBN 9781446290989 Jamie Morgan 15 Temmuz 2003 What is Meta Reality Journal of Critical Realism 1 2 134 143 doi 10 1558 jocr v1i2 115 ISSN 1476 7430

Yayın tarihi: Temmuz 12, 2024, 08:49 am
En çok okunan
  • Kasım 05, 2024

    Probsteierhagen

  • Kasım 05, 2024

    Prasdorf

  • Kasım 04, 2024

    Pişin, Sistan ve Belucistan

  • Kasım 05, 2024

    Piri Paşa Hamamı

  • Kasım 05, 2024

    Piperales

Günlük

  • Vikipedi

  • Elektron

  • Planck sabiti

  • Tam sayı

  • Pauli dışarlama ilkesi

  • Sovyetler Birliği

  • 1991

  • 2012

  • 7 Kasım

  • Slogan

NiNa.Az - Stüdyo

  • Vikipedi

Bültene üye ol

Mail listemize abone olarak bizden her zaman en son haberleri alacaksınız.
Temasta ol
Bize Ulaşın
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Her hakkı saklıdır.
Telif hakkı: Dadaş Mammedov
Üst