Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aizanoi (Antik Yunanca: Αἰζανοί Ezani), Kütahya şehir merkezine 58 kilometre uzaklıkta, Çavdarhisar ilçesinde bulunan antik kenttir.
 Aizanoi ören yeri | |
| Konum |  Kütahya, Çavdarhisar |
|---|---|
| Bölge | İç Misya |
| Tür | Yerleşim |
| Tarihçe | |
| Kuruluş | İlk Tunç Çağı |
| Devir(ler) | Antik Çağ, Orta Çağ, Helenistik Dönem |
| Kültür(ler) | Roma, Bizans, Selçuklu |
| Sit ayrıntıları | |
| Kazı tarihleri | 1926 - 1970 |
| Durum | Restore |
| Kamusal erişim | Açık |
Kent isminin kökeni tartışmalıdır. Bizanslı Stephanos’a göre kentin adı Lydialı Tantalus’un oğlu olan Aezen’den gelmekte, bir başka görüşe göre ise Arkas'ın üç oğullarından biri olan Azania’dan gelmektedir.
Tarihçe
Roma dönemine ait tapınağın çevresinde yürütülen kazılar İlk Tunç Çağı'na ait yerleşme tabakalarını da açığa çıkarmıştır. Buradaki ilk kazılar 1926 yılında, ikinci dönem kazıları ise 1970 yılında başlatılmıştır. Aizanoi antik kenti, eski adı olan 'ın iki yakasında kurulmuştur. Roma döneminde yün, şarap ve tahıl üretimi ile zenginleşen bu şehir, bir piskoposluk merkezi olmuştur. Milattan sonra yedinci yüzyılda şehrin önemi giderek azalmıştır. Tapınağın bulunduğu alan, Orta Çağ'da bir hisara dönüştürülmüştür. Selçuklu Hanedanı zamanında buraya yerleşen Çavdar Tatarları, günümüzde buranın "Çavdarhisar" olarak adlandırılmasının nedeni olmuştur.
Araştırma ve Kazılar
İlk kazıları Alman Mimarlık tarihçisi ve arkeolog Dr Daniel Krencker başkanlığındaki ekip tarafından yapılmış.Dr Daniel Krencker çalışmalarını “Der Zeuestempel Zu Aizonai” ismiyle yayınlamıştır.
Aizanoi 2017 sezonu kazı ve araştırmaları kuzey nekropoliste, odeon/bouleterion restorasyon ön hazırlık için sondaj kazısı ve Penkalas Projesi’nde duvar temeline bakmak için sondaj çalışması olarak yürütülmüştür.
Halen süren çalışmalar Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Bölümü tarafından yürütülmektedir.
Kuzey Nekropolis Kazısı
Aizanoi kuzey nekropolis açmalarında çalışılmış ve 6-7 adet basit toprak mezar tespit edilmiştir.
Buluntular
Mimari
Zeus Tapınağı
Aizanoi antik kent harabeleri içinde bulunan Zeus tapınağının, anıtsal yapıların başında günümüze ulaşan en sağlam örneklerden biri olduğu görülmektedir.
Batı Alınlık Akroteri
Macellum
Tiyatro Kompleksi
Stadion
Mozaikli Hamam
Nekropol alanı
Mezar 1
Mezar 1 açmasında yapılan çalışma neticesinde açmanın güneydoğu köşesi kot tespit edilmiştir. Doğu batı yönlü, inhu-masyon ve dorsal yatırılmış olasılıkla yetişkin bir kadına ait basit toprak mezar olduğu görülmektedir. Mezarın etrafı moloz taşlarla sınırlandırılmıştır. Bireyin başı doğuda, yüzü ise kuzeye çevrilmiştir.
Mezar 2
Mezar 2, Biri 2-3 yaşlarında bir çocuğa, diğeri yetişkin birine (kadın?) ait kremasyon gömülü doğu batı yönünde basit toprak mezardır. İlk kremasyon pişmiş toprak bir meşale içinde ve çocuğa ait gömü olduğu tespit edilmiştir. Kremasyon kabın batısında aynı kodda mezarla ilişkili olduğu düşünülen kırık cam unguentarium parçaları ile kırık kandil parçaları bulunmuştur. Diğer yetişkin kremasyon gömüsü ise çocuk kremasyonunun güneyinde tespit edilmiştir. Bir adet Cladius Dönemine ait bronz sikke, bireyin yanmış kafatası kemiklerinin yanında ve batısında bulunduğu için olasılıkla bireyin ağzına konmuştur.
Mezar içinde yetişkin gömüsünün çivilerle tutturulan ahşap sedyede yapıldığını işaret eden 13 adet demir çivi ile kabara çiviler ve 1 adet demir ahşap aksamı bulunmuştur. Mezarın kuzeybatısında M.S. 1. yüzyıl'a tarihlendirilen bir adet pişmiş toprak bulbous formlu unguentarium tespit edilmiştir. Sikke ve unguentarium formuna göre mezar M.S. 1. yüzyıl başı-ortasına ait olmalıdır.
Mezar 3
Mezar 3 kuzey genişleme alanında yapılan çalışmalarda 1027.663 m. kotta inhumasyon gömülü kuzeybatı-güneydoğu yönlü basit toprak mezar tespit edilmiştir. Dorsal yatırılan bireyin başı güneydoğudadır. Ayak ucunda 2 adet, sağ ayağının yanında ve güneyinde 2 adet, sağ kolunun yanında 1 adet, sol kolunun yanında 1 adet, bireyin bacak kemiklerinin güneyinde 1 adet, kafatasının güneyinde 1 adet ve kafatasının yanında ve doğusunda 1 adet olmak üzere toplam 9 adet demir çivi bulunmuştur. Demir çivilerin konumlarına bakıldığında bireyin ve mezarın konturlarında açığa çıktıkları görülmekte ve bireyin ahşap bir sedyede defnedildiğini düşündürmektedir. Bireyin sol ayağının yanında cam unguentarium, iki ayak arasında taş kozmetik tablası ve kemik iğne, sağ bacağının yanında bronz aryballos ve aryballosa ait olduğu düşünülen 3 bronz çivi, boya olduğu düşünülen kırmızı renkli organik madde (?), sağ bacak kemiklerinin yanında, aryballosun doğusunda pişmiş toprak kandil, sol kolu ile vücudu arasına sıkıştırılmış bronz ayna ve bu aynanın altında kemik saç iğnesi? ile mezarın güneyinde boyun ve kaide kısımları kırık fuziformlu unguentarium tespit edilmiştir. Kandil ve unguentariumun form özelliklerine göre mezar M.S. 1. yüzyıl'a tarihlendirilmiştir.
Mezar 4
Mezar 4: İnhumasyon gömülü pişmiş toprak plaka kapaklı basit toprak mezardır. D9D açması kuzey genişleme alanında A17.D9D.M03 numaralı mezarın güneybatısında tespit edilmiştir. Mezar kuzey-güney yönlüdür ve birey dorsal yatırılmış olup, başı güneydedir. Plaka kapağı 5 parça halindedir. Plakaların kaldırılmasının ardından 3 adet pişmiş toprak maşrapa, 1 adet yeşil taş amulet ve 1 adet bronz çan (tintinabalum) bulunmuştur. Buluntuların mezardaki bireyin bacak kemiklerinin hemen kuzeybatısında ve mezarla aynı kotta bulunması yüzünden mezarla ilişkili bir sunu alanı olduğu düşünülmüştür. Mezar içinde bireyin bacak kemiklerinin yanında ve kuzeyinde pişmiş toprak meşale ile güneydoğusunda pişmiş toprak kandil ile demir çiviler bulunmuştur7. Mezar eşyalarına göre M.S. 1. yüzyıl'a tarihlendirilmiştir.
Mezar 5
Mezar 5: Doğu-batı yönlü, kremasyon gömülü plaka kapaklı basit toprak mezardır. Plaka kapak 3 parça halindedir, ancak doğuda bulunan ve 3 numaralı plakanın üzerine mezarın açık kalan alanını kapatmak amacıyla kırık parça halinde pişmiş toprak bir plaka daha örtülmüştür. Kapağın kaldırılmasının ardından mezarda dorsal pozisyonda yatırılarak yakılan bireye ait iskelet tespit edilmiştir. Bireyin kafatası kemikleri ve diş kalıntılarından, başın batıda olduğu anlaşılmıştır. Mezarda tespit edilen yanmış odun közleri ve bireyin yanmış kemiklerinin bir pozisyon vermesi yüzünden birincil kremasyon yapıldığı anlaşılmaktadır. Mezar içinde toplam 13 adet demir raptiye çivi, 1 adet bronz sikke ve 1 adet pişmiş toprak bardak bulunmuştur. Pişmiş toprak bardak, bireyin kafatası kemiklerinin güneyinde, bardağın kuzeyinde M.Ö. 58-59’a tarihlenen Nicomedia basımı Proconsül C. Papirius Carbo’ya ait bronz sikke tespit edilmiştir. Kabara formundaki çiviler bardağın yanında bulunmuş, mezar kısa ve uzun cephelerinde ise ahşap bir sedye ya da sanduka ile yakıldığı iaşret eden demir çiviler bulunmuştur. Mezarın kuzeydoğu köşesinde yanmış organik kalıntı tespit edilmiş ve meşe tohumu kadehi olduğu anlaşılmıştır.
Mezar 6
Mezar 6: Kremasyon gömülü basit toprak mezardır. Doğubatı yönünde olup, bireyin başı doğu yönünde olmalıdır. Yanmış kemik parçaları, diş kalıntıları ve yanmış odun parçaları ile tespit edilmiştir. Yanmış kemiklerden mezarda bir birey bulunduğu anlaşılmıştır. Çene kemiklerinden ve diş köklerinden bireyin başının mezarın doğusunda bulunduğu ve ayakların batıya uzatıldığı anlaşılmaktadır. Mezar 190x50 cm. ölçülerindedir. Kesit düzenleme çalışmasında D9E açması kuzey kesitinde 3 demir çivi ve 1 bronz sikke bulunmuştur. Bu buluntular mezarın kuzeydoğusunda bulunmuştur ve mezar ile bağlantılı olmalıdır. Mezar içinde “L” başlı, dikdörtgen ve uca doğru sivrilen demir çiviler bireyin ayakucunda ve mezarın batı kısa cephesi boyunca bulunmuştur. Muhtemelen bireyin yatırıldığı ahşap sedye ya da sandukada bağlayıcı eleman olarak kullanılmışlardır. Mezarın güneybatı köşesinde, bireyin ayak ucunda açığa çıkarılan çivilerin 25 cm. güneyinde, diğer çivilerden farklı olarak bot çivisi olarak da kullanılan kabara tipinde 4 adet demir çivi tespit edilmiştir. Mezarın doğusunda, bireyin kafatasının hemen arkasında bulunan demir çiviler diğer kısa cephede bulunanlar ile aynı formda olup, aynı amaçla kullanılmış olmalıdır. Bireyin sol bacak kemiklerinin yanında bulunan demir çivi yine “L” başlı formdadır. Bireyin sol kol kemiklerinin yanında bir aşık kemiği (astragalus) tespit edilmiştir. Bazı antik metinlerde özellikle kadınlar ve çocukların zaman zaman da yaşlı erkeklerin aşık kemiklerini oyun taşı olarak kullandığından söz edilmektedir. Aşık kemikleri oyunların yanı sıra kehanet amacıyla da kullanılan objelerdir. Aşık kemiği kremasyon mezarda bulunmasına rağmen üzerinde herhangi bir yanık izi bulunmamaktadır. Bu durum aşık kemiğinin kremasyon aşamasından sonra mezara bırakıldığını gösterir. Bireyin karnı üzerinde ve olasılıkla parmağına takılı bırakılan altın bir yüzük bulunmuştur. Yüzüğün kaş kısmı eksiktir. Tipolojik olarak yine kuzey nekropolis kazılarında A12.D9A.M06 numaralı pişmiş toprak plaka kapaklı kremasyon gömülü basit toprak mezarda tespit edilen numaralı altın yüzükle benzerdir. Yüzüğün buluntu konumu dikkate alındığında bireyin yakılmadan önce ellerinin karın üzerinde bağlandığı anlaşılmaktadır. Latincede “anulus (anellus), condalium, ungulus olarak adlandırılan yüzüklerin aksesuar, mühür ve mezar eşyası olarak kullanıldığı bilinmektedir. Bireye ait kafatası kemiklerinin altında 1027.944 m kodda bir çift altın küpe tespit edilmiştir11. Küpe için antik yazarlar ve tapınak kayıtlarında enotia, enotidia ya da enotion, enoidion olarak geçmektedir. Basit halka küpe olarak adlandırılan küpeler M.S. 1. yüzyıl'a tarihlendirilmektedir.
Mezar 7
Mezar 7 Basit toprak inhumasyon mezar. D9G açması düzenleme çalışmasında 2014 yılında bulunan mezarın hemen güneyinde 1027.504 m. kodda dağınık halde bir bireye ait kafatası kemikleri tespit edilmiştir. Mezarın güneybatı köşesinden akan toprakla beraber kaydığı anlaşılan kemiklerin devamına ulaşmak amacıyla mezar alanında 1028.013 m. kodda seviye inilmiş, 1027.504 m. koda kadar süren çalışmalarda bireye ait kemiklerin devamına ulaşılamamıştır. Bu kafatası kemiklerinin 2014 yılında bulunan mezarda yer alan ikinci bir bireye ait olduğu anlaşılmıştır.
Yapılar
Zeus Tapınağı
"Zeus" tapınağı, şehrin ana kutsal alanıdır. Bu tapınağın yapımı M.S. II. yüzyılın ikinci çeyreğinde, İmparator Hadrianus döneminde başlanmıştır. Tapınağın en önemli özelliği, altında tonozlarla örtülü bir başka mekanın olmasıdır. Anadolu'da Roma döneminde pek alışılmamış bir uygulamadır ve bir benzerine henüz rastlanmamıştır.
Tapınağı altındaki bu mekanın, tapınağa ait hazineler için bir depo olmasının yanında, yerel halkın eski bir geleneği olan ana tanrıça Kybele’ye olan bağlılık ve tapınımına da işaret ettiği, bu sebeple alanın Kybele tapınımına hizmet ettiği düşünülmüştür. Nitekim kentin yakınında bulunan Kybele kutsal alanı da buna işaret etmektedir. Günümüzde bu kutsal alanda iki tanesi günümüze ulaşmış yuvarlak adak çukurları halen görülebilmektedir. Büyük olan çukura taurobolium denmektedir ve tanrıça Kybele’ye yapılan sunularla bağlantılıdır.
Zeus tapınağının batı alınlık akroterinde Kybele büstü, doğu alınlık akroterinde ise Zeus büstü bulunmaktadır. Bu da tapınağın hem Zeus'a hem de Kybele'ye adanmış olduğunu düşündürmektedir. Tapınağın güney kısmında, büyük bölümü Bizans dönemi'nde tahrip edilmiş bir odeon bulunmaktadır.
Roma Köprüleri
Koca Çay'ın üzerine kurulmuş dört Roma köprüsünden ikisi, Karayolları'nın onarımıyla bugün hala kullanılmaktadır. Şehrin iki kilometre güneybatısında Karabulut nekropol alanı bulunmaktadır. Koca Çay'ın kuzey yakasında bulunan mezar yapıları, şehrin Roma dönemi nüfusuyla ilgili bilgi vermektedir. Buna göre, Aizanoi'un Roma dönemindeki nüfusunun 30 bin olduğu düşünülmektedir. 2000 yılındaki sayıma göre, Çavdarhisar'ın nüfusu ise 4600'dür.
Borsa Yapısı ve Sütunlu Cadde
Aizanoi'da M.S. II. yüzyılın ikinci yarısında, bugün dünyanın en eski borsası olduğu söylenen, olasılıkla bir gıda pazarı () da vardı. Yuvarlak biçimli bu yapının duvarlarındaki hem Latince hem Grekçe yazıtlar burada satılan malların fiyatlarına ilişkin açıklamalar içermekteydi. Örneğin, 8 numaralı blok yazıtta, 16-40 yaşlarında bir erkek kölenin iki eşeğin ücretine, aynı şekilde üç erkek kölenin bir atın fiyatına eşdeğer olduğu belirtilmiştir. Borsa binası, 1970 yılındaki Gediz depremi sonrası üzerinde bulunan caminin yıkılması sonucu ortaya çıkmıştır. Borsa yapısının kuzeydoğusunda ise M.S. 400 yıllarına tarihlenen sütunlu bir cadde bulunmaktadır. Caddedeki sütunların daha önceki dönemlere ait antik yapılardan sökülerek buraya getirilmiştir. Bu caddenin VI. yüzyıla kadar varlığını koruduğu ve olasılıkla bir depremle yıkıldığı düşünülmektedir.
Tiyatro ve Stadyum
Tapınağın kuzeyinde tiyatro ile stadyum bulunur. Bunların yapımına M.S. II. yüzyılda başlandığı ve bunların çeşitli aralıklarla üçüncü yüzyıla kadar inşa edildiği bilinmektedir. Birbirine bitişik olarak yapılmış tiyatro ve stadyumun bugün için bilinen bir başka benzeri yoktur. Bugün, tapınaktan tiyatro ve stadyuma gitmek için kullanılan yolun üzerinde ise bir hamam yer almaktadır. Bu hamamın su ve ısıtma kanallarıyla mermer kaplamaları bulundukları yerdedir.
Kültürel yapısı
Aizanoi kültürel yapısıyla sanat çevreleri tarafından ikinci Efes olarak bahsedilmektedir. Kütahya bürokrasisi son yıllarda az da olsa gelişen Aizanoi tanıtımıyla umutludur. Kentte dünyanın en iyi korunmuş Zeus tapınağı, dünyanın ilk örneklerinden Stadyum-Tiyatro kompleksi, dünyanın ilk borsa yapısı vardır. Bu borsa yapısı 1970 Gediz Depremi'nde camiin yıkılmasıyla ortaya çıkmıştır. Bunun dışında nekropoller, olimpiyat şeref tribün abidesi, 4 köprü da vardır ki bunların çok kötü şekilde restore edilmiş ikisi hala kullanılmaktadır. Bunun dışında Meter Steunne alanı ve tüneli önemli bir eserdir.
Galeri
-
![image]()
Aizanoi antik kenti -
![image]()
Aizanoi antik kenti -
![image]()
Aizanoi Zeus Tapınağı -
![image]()
Dünyanın en eski borsalarından birine Aizanoi ev sahipliği yapmaktadır -
![image]()
Kazı çalışmaları başlamadan önceki etkileyici hali ile antik Aizanoi Tiyatrosu, MS 2. yüzyıl -
![image]()
Stadyumlu tiyatro
Kaynakça
- ^ a b Bayram, Gülnur (2022). Aizanoi Thymiaterionları (Master Thesis tez). Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü. s. 5. 28 Mart 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mart 2024.
- ^ a b c d e f g h i j TAŞKIRAN, Murat (2018). Aizanoi 2017 Kazı Çalışmaları. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi,40.Uluslararası Kazı,Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu. ss. 581,582. 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2021.
- ^ a b c d e f g h i j ÖZER, Elif (2018). 40. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu,Aizanoi 2017 Kazı Çalışmaları. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü. ss. 582,585. 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2021.
- ^ "Aizanoi Örenyeri". T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 29 Mart 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2024.
- ^ . 1 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Bozoğlu, Begüm (13 Eylül 2023). . Arkeofili. 14 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2024.
- ^ . Aizanoi Makale.Tekin Gün. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Ayrıca bakınız
| Wikimedia Commons'ta Aizanoi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aizanoi Antik Yunanca Aἰzanoi Ezani Kutahya sehir merkezine 58 kilometre uzaklikta Cavdarhisar ilcesinde bulunan antik kenttir Aizanoi antik kentiAizanoi oren yeriKonumKutahya CavdarhisarBolgeIc MisyaTurYerlesimTarihceKurulusIlk Tunc CagiDevir ler Antik Cag Orta Cag Helenistik DonemKultur ler Roma Bizans SelcukluSit ayrintilariKazi tarihleri1926 1970DurumRestoreKamusal erisimAcikAntik kent Ic kisimlarin duvarlari ve onu cevreleyen sutunlar gibi ana unsurlar Kent isminin kokeni tartismalidir Bizansli Stephanos a gore kentin adi Lydiali Tantalus un oglu olan Aezen den gelmekte bir baska goruse gore ise Arkas in uc ogullarindan biri olan Azania dan gelmektedir TarihceRoma donemine ait tapinagin cevresinde yurutulen kazilar Ilk Tunc Cagi na ait yerlesme tabakalarini da aciga cikarmistir Buradaki ilk kazilar 1926 yilinda ikinci donem kazilari ise 1970 yilinda baslatilmistir Aizanoi antik kenti eski adi olan in iki yakasinda kurulmustur Roma doneminde yun sarap ve tahil uretimi ile zenginlesen bu sehir bir piskoposluk merkezi olmustur Milattan sonra yedinci yuzyilda sehrin onemi giderek azalmistir Tapinagin bulundugu alan Orta Cag da bir hisara donusturulmustur Selcuklu Hanedani zamaninda buraya yerlesen Cavdar Tatarlari gunumuzde buranin Cavdarhisar olarak adlandirilmasinin nedeni olmustur Arastirma ve KazilarIlk kazilari Alman Mimarlik tarihcisi ve arkeolog Dr Daniel Krencker baskanligindaki ekip tarafindan yapilmis Dr Daniel Krencker calismalarini Der Zeuestempel Zu Aizonai ismiyle yayinlamistir Aizanoi 2017 sezonu kazi ve arastirmalari kuzey nekropoliste odeon bouleterion restorasyon on hazirlik icin sondaj kazisi ve Penkalas Projesi nde duvar temeline bakmak icin sondaj calismasi olarak yurutulmustur Halen suren calismalar Pamukkale Universitesi Arkeoloji Bolumu tarafindan yurutulmektedir Kuzey Nekropolis Kazisi Aizanoi kuzey nekropolis acmalarinda calisilmis ve 6 7 adet basit toprak mezar tespit edilmistir BuluntularMimariZeus Tapinagi Aizanoi antik kent harabeleri icinde bulunan Zeus tapinaginin anitsal yapilarin basinda gunumuze ulasan en saglam orneklerden biri oldugu gorulmektedir Bati Alinlik Akroteri Macellum Tiyatro Kompleksi Stadion Mozaikli HamamNekropol alaniMezar 1 Mezar 1 acmasinda yapilan calisma neticesinde acmanin guneydogu kosesi kot tespit edilmistir Dogu bati yonlu inhu masyon ve dorsal yatirilmis olasilikla yetiskin bir kadina ait basit toprak mezar oldugu gorulmektedir Mezarin etrafi moloz taslarla sinirlandirilmistir Bireyin basi doguda yuzu ise kuzeye cevrilmistir Mezar 2 Mezar 2 Biri 2 3 yaslarinda bir cocuga digeri yetiskin birine kadin ait kremasyon gomulu dogu bati yonunde basit toprak mezardir Ilk kremasyon pismis toprak bir mesale icinde ve cocuga ait gomu oldugu tespit edilmistir Kremasyon kabin batisinda ayni kodda mezarla iliskili oldugu dusunulen kirik cam unguentarium parcalari ile kirik kandil parcalari bulunmustur Diger yetiskin kremasyon gomusu ise cocuk kremasyonunun guneyinde tespit edilmistir Bir adet Cladius Donemine ait bronz sikke bireyin yanmis kafatasi kemiklerinin yaninda ve batisinda bulundugu icin olasilikla bireyin agzina konmustur Bronz sikke Mezar icinde yetiskin gomusunun civilerle tutturulan ahsap sedyede yapildigini isaret eden 13 adet demir civi ile kabara civiler ve 1 adet demir ahsap aksami bulunmustur Mezarin kuzeybatisinda M S 1 yuzyil a tarihlendirilen bir adet pismis toprak bulbous formlu unguentarium tespit edilmistir Sikke ve unguentarium formuna gore mezar M S 1 yuzyil basi ortasina ait olmalidir Mezar 3 Mezar 3 kuzey genisleme alaninda yapilan calismalarda 1027 663 m kotta inhumasyon gomulu kuzeybati guneydogu yonlu basit toprak mezar tespit edilmistir Dorsal yatirilan bireyin basi guneydogudadir Ayak ucunda 2 adet sag ayaginin yaninda ve guneyinde 2 adet sag kolunun yaninda 1 adet sol kolunun yaninda 1 adet bireyin bacak kemiklerinin guneyinde 1 adet kafatasinin guneyinde 1 adet ve kafatasinin yaninda ve dogusunda 1 adet olmak uzere toplam 9 adet demir civi bulunmustur Demir civilerin konumlarina bakildiginda bireyin ve mezarin konturlarinda aciga ciktiklari gorulmekte ve bireyin ahsap bir sedyede defnedildigini dusundurmektedir Bireyin sol ayaginin yaninda cam unguentarium iki ayak arasinda tas kozmetik tablasi ve kemik igne sag bacaginin yaninda bronz aryballos ve aryballosa ait oldugu dusunulen 3 bronz civi boya oldugu dusunulen kirmizi renkli organik madde sag bacak kemiklerinin yaninda aryballosun dogusunda pismis toprak kandil sol kolu ile vucudu arasina sikistirilmis bronz ayna ve bu aynanin altinda kemik sac ignesi ile mezarin guneyinde boyun ve kaide kisimlari kirik fuziformlu unguentarium tespit edilmistir Kandil ve unguentariumun form ozelliklerine gore mezar M S 1 yuzyil a tarihlendirilmistir Mezar 4 Mezar 4 Inhumasyon gomulu pismis toprak plaka kapakli basit toprak mezardir D9D acmasi kuzey genisleme alaninda A17 D9D M03 numarali mezarin guneybatisinda tespit edilmistir Mezar kuzey guney yonludur ve birey dorsal yatirilmis olup basi guneydedir Plaka kapagi 5 parca halindedir Plakalarin kaldirilmasinin ardindan 3 adet pismis toprak masrapa 1 adet yesil tas amulet ve 1 adet bronz can tintinabalum bulunmustur Buluntularin mezardaki bireyin bacak kemiklerinin hemen kuzeybatisinda ve mezarla ayni kotta bulunmasi yuzunden mezarla iliskili bir sunu alani oldugu dusunulmustur Mezar icinde bireyin bacak kemiklerinin yaninda ve kuzeyinde pismis toprak mesale ile guneydogusunda pismis toprak kandil ile demir civiler bulunmustur7 Mezar esyalarina gore M S 1 yuzyil a tarihlendirilmistir Mezar 5 Mezar 5 Dogu bati yonlu kremasyon gomulu plaka kapakli basit toprak mezardir Plaka kapak 3 parca halindedir ancak doguda bulunan ve 3 numarali plakanin uzerine mezarin acik kalan alanini kapatmak amaciyla kirik parca halinde pismis toprak bir plaka daha ortulmustur Kapagin kaldirilmasinin ardindan mezarda dorsal pozisyonda yatirilarak yakilan bireye ait iskelet tespit edilmistir Bireyin kafatasi kemikleri ve dis kalintilarindan basin batida oldugu anlasilmistir Mezarda tespit edilen yanmis odun kozleri ve bireyin yanmis kemiklerinin bir pozisyon vermesi yuzunden birincil kremasyon yapildigi anlasilmaktadir Mezar icinde toplam 13 adet demir raptiye civi 1 adet bronz sikke ve 1 adet pismis toprak bardak bulunmustur Pismis toprak bardak bireyin kafatasi kemiklerinin guneyinde bardagin kuzeyinde M O 58 59 a tarihlenen Nicomedia basimi Proconsul C Papirius Carbo ya ait bronz sikke tespit edilmistir Kabara formundaki civiler bardagin yaninda bulunmus mezar kisa ve uzun cephelerinde ise ahsap bir sedye ya da sanduka ile yakildigi iasret eden demir civiler bulunmustur Mezarin kuzeydogu kosesinde yanmis organik kalinti tespit edilmis ve mese tohumu kadehi oldugu anlasilmistir Mezar 6 Mezar 6 Kremasyon gomulu basit toprak mezardir Dogubati yonunde olup bireyin basi dogu yonunde olmalidir Yanmis kemik parcalari dis kalintilari ve yanmis odun parcalari ile tespit edilmistir Yanmis kemiklerden mezarda bir birey bulundugu anlasilmistir Cene kemiklerinden ve dis koklerinden bireyin basinin mezarin dogusunda bulundugu ve ayaklarin batiya uzatildigi anlasilmaktadir Mezar 190x50 cm olculerindedir Kesit duzenleme calismasinda D9E acmasi kuzey kesitinde 3 demir civi ve 1 bronz sikke bulunmustur Bu buluntular mezarin kuzeydogusunda bulunmustur ve mezar ile baglantili olmalidir Mezar icinde L basli dikdortgen ve uca dogru sivrilen demir civiler bireyin ayakucunda ve mezarin bati kisa cephesi boyunca bulunmustur Muhtemelen bireyin yatirildigi ahsap sedye ya da sandukada baglayici eleman olarak kullanilmislardir Mezarin guneybati kosesinde bireyin ayak ucunda aciga cikarilan civilerin 25 cm guneyinde diger civilerden farkli olarak bot civisi olarak da kullanilan kabara tipinde 4 adet demir civi tespit edilmistir Mezarin dogusunda bireyin kafatasinin hemen arkasinda bulunan demir civiler diger kisa cephede bulunanlar ile ayni formda olup ayni amacla kullanilmis olmalidir Bireyin sol bacak kemiklerinin yaninda bulunan demir civi yine L basli formdadir Bireyin sol kol kemiklerinin yaninda bir asik kemigi astragalus tespit edilmistir Bazi antik metinlerde ozellikle kadinlar ve cocuklarin zaman zaman da yasli erkeklerin asik kemiklerini oyun tasi olarak kullandigindan soz edilmektedir Asik kemikleri oyunlarin yani sira kehanet amaciyla da kullanilan objelerdir Asik kemigi kremasyon mezarda bulunmasina ragmen uzerinde herhangi bir yanik izi bulunmamaktadir Bu durum asik kemiginin kremasyon asamasindan sonra mezara birakildigini gosterir Bireyin karni uzerinde ve olasilikla parmagina takili birakilan altin bir yuzuk bulunmustur Yuzugun kas kismi eksiktir Tipolojik olarak yine kuzey nekropolis kazilarinda A12 D9A M06 numarali pismis toprak plaka kapakli kremasyon gomulu basit toprak mezarda tespit edilen numarali altin yuzukle benzerdir Yuzugun buluntu konumu dikkate alindiginda bireyin yakilmadan once ellerinin karin uzerinde baglandigi anlasilmaktadir Latincede anulus anellus condalium ungulus olarak adlandirilan yuzuklerin aksesuar muhur ve mezar esyasi olarak kullanildigi bilinmektedir Bireye ait kafatasi kemiklerinin altinda 1027 944 m kodda bir cift altin kupe tespit edilmistir11 Kupe icin antik yazarlar ve tapinak kayitlarinda enotia enotidia ya da enotion enoidion olarak gecmektedir Basit halka kupe olarak adlandirilan kupeler M S 1 yuzyil a tarihlendirilmektedir Mezar 7 Mezar 7 Basit toprak inhumasyon mezar D9G acmasi duzenleme calismasinda 2014 yilinda bulunan mezarin hemen guneyinde 1027 504 m kodda daginik halde bir bireye ait kafatasi kemikleri tespit edilmistir Mezarin guneybati kosesinden akan toprakla beraber kaydigi anlasilan kemiklerin devamina ulasmak amaciyla mezar alaninda 1028 013 m kodda seviye inilmis 1027 504 m koda kadar suren calismalarda bireye ait kemiklerin devamina ulasilamamistir Bu kafatasi kemiklerinin 2014 yilinda bulunan mezarda yer alan ikinci bir bireye ait oldugu anlasilmistir YapilarZeus Tapinagi Zeus tapinagi sehrin ana kutsal alanidir Bu tapinagin yapimi M S II yuzyilin ikinci ceyreginde Imparator Hadrianus doneminde baslanmistir Tapinagin en onemli ozelligi altinda tonozlarla ortulu bir baska mekanin olmasidir Anadolu da Roma doneminde pek alisilmamis bir uygulamadir ve bir benzerine henuz rastlanmamistir Tapinagi altindaki bu mekanin tapinaga ait hazineler icin bir depo olmasinin yaninda yerel halkin eski bir gelenegi olan ana tanrica Kybele ye olan baglilik ve tapinimina da isaret ettigi bu sebeple alanin Kybele tapinimina hizmet ettigi dusunulmustur Nitekim kentin yakininda bulunan Kybele kutsal alani da buna isaret etmektedir Gunumuzde bu kutsal alanda iki tanesi gunumuze ulasmis yuvarlak adak cukurlari halen gorulebilmektedir Buyuk olan cukura taurobolium denmektedir ve tanrica Kybele ye yapilan sunularla baglantilidir Akroterin bir parcasi olan tapinagin onunde buyuk bir kadin bustu duruyor Tapinagin hem Zeus a hem de Sibyl e adandigi saniliyor Zeus tapinaginin bati alinlik akroterinde Kybele bustu dogu alinlik akroterinde ise Zeus bustu bulunmaktadir Bu da tapinagin hem Zeus a hem de Kybele ye adanmis oldugunu dusundurmektedir Tapinagin guney kisminda buyuk bolumu Bizans donemi nde tahrip edilmis bir odeon bulunmaktadir Roma Kopruleri Koca Cay in uzerine kurulmus dort Roma koprusunden ikisi Karayollari nin onarimiyla bugun hala kullanilmaktadir Sehrin iki kilometre guneybatisinda Karabulut nekropol alani bulunmaktadir Koca Cay in kuzey yakasinda bulunan mezar yapilari sehrin Roma donemi nufusuyla ilgili bilgi vermektedir Buna gore Aizanoi un Roma donemindeki nufusunun 30 bin oldugu dusunulmektedir 2000 yilindaki sayima gore Cavdarhisar in nufusu ise 4600 dur Borsa Yapisi ve Sutunlu Cadde Aizanoi da M S II yuzyilin ikinci yarisinda bugun dunyanin en eski borsasi oldugu soylenen olasilikla bir gida pazari da vardi Yuvarlak bicimli bu yapinin duvarlarindaki hem Latince hem Grekce yazitlar burada satilan mallarin fiyatlarina iliskin aciklamalar icermekteydi Ornegin 8 numarali blok yazitta 16 40 yaslarinda bir erkek kolenin iki esegin ucretine ayni sekilde uc erkek kolenin bir atin fiyatina esdeger oldugu belirtilmistir Borsa binasi 1970 yilindaki Gediz depremi sonrasi uzerinde bulunan caminin yikilmasi sonucu ortaya cikmistir Borsa yapisinin kuzeydogusunda ise M S 400 yillarina tarihlenen sutunlu bir cadde bulunmaktadir Caddedeki sutunlarin daha onceki donemlere ait antik yapilardan sokulerek buraya getirilmistir Bu caddenin VI yuzyila kadar varligini korudugu ve olasilikla bir depremle yikildigi dusunulmektedir Tiyatro ve Stadyum Tapinagin kuzeyinde tiyatro ile stadyum bulunur Bunlarin yapimina M S II yuzyilda baslandigi ve bunlarin cesitli araliklarla ucuncu yuzyila kadar insa edildigi bilinmektedir Birbirine bitisik olarak yapilmis tiyatro ve stadyumun bugun icin bilinen bir baska benzeri yoktur Bugun tapinaktan tiyatro ve stadyuma gitmek icin kullanilan yolun uzerinde ise bir hamam yer almaktadir Bu hamamin su ve isitma kanallariyla mermer kaplamalari bulunduklari yerdedir Kulturel yapisiAizanoi kulturel yapisiyla sanat cevreleri tarafindan ikinci Efes olarak bahsedilmektedir Kutahya burokrasisi son yillarda az da olsa gelisen Aizanoi tanitimiyla umutludur Kentte dunyanin en iyi korunmus Zeus tapinagi dunyanin ilk orneklerinden Stadyum Tiyatro kompleksi dunyanin ilk borsa yapisi vardir Bu borsa yapisi 1970 Gediz Depremi nde camiin yikilmasiyla ortaya cikmistir Bunun disinda nekropoller olimpiyat seref tribun abidesi 4 kopru da vardir ki bunlarin cok kotu sekilde restore edilmis ikisi hala kullanilmaktadir Bunun disinda Meter Steunne alani ve tuneli onemli bir eserdir GaleriAizanoi antik kenti Aizanoi antik kenti Aizanoi Zeus Tapinagi Dunyanin en eski borsalarindan birine Aizanoi ev sahipligi yapmaktadir Kazi calismalari baslamadan onceki etkileyici hali ile antik Aizanoi Tiyatrosu MS 2 yuzyil Stadyumlu tiyatroKaynakca a b Bayram Gulnur 2022 Aizanoi Thymiaterionlari Master Thesis tez Pamukkale Universitesi Arkeoloji Enstitusu s 5 28 Mart 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mart 2024 a b c d e f g h i j TASKIRAN Murat 2018 Aizanoi 2017 Kazi Calismalari Canakkale Onsekiz Mart Universitesi 40 Uluslararasi Kazi Arastirma ve Arkeometri Sempozyumu ss 581 582 6 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ekim 2021 a b c d e f g h i j OZER Elif 2018 40 Uluslararasi Kazi Arastirma ve Arkeometri Sempozyumu Aizanoi 2017 Kazi Calismalari Kultur ve Turizm Bakanligi Kultur Varliklari ve Muzeler Genel Mudurlugu ss 582 585 6 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ekim 2021 Aizanoi Orenyeri T C Kultur ve Turizm Bakanligi 29 Mart 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2024 1 Mayis 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Bozoglu Begum 13 Eylul 2023 Arkeofili 14 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Mart 2024 Aizanoi Makale Tekin Gun 26 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ayrica bakinizPenkalas KoprusuWikimedia Commons ta Aizanoi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir