Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Köprü, nehir ve vadi gibi geçilmesi güç bir engelin iki kıyısını bağlayan veya herhangi bir engelle ayrılmış iki yakayı birbirine bağlayan veya trafik akımının, başka bir trafik akımını kesmeden üstten geçmesini sağlayan yapıdır.
Tarihçe
Genellikle ormanlı bölgelerde ilk köprüler bir veya daha fazla ahşap kütüğün uzatılmasıyla meydana getirilmiştir. Tropikal bölgelerde ise lifli bitkiler bir araya getirilerek asma köprüler inşa edilmiştir. Genellikle lifli asma ağaçları bu maksatla dünyanın çeşitli yerlerinde kullanılmıştır. Taşlı bölgelerde ise, ara ara taşlar yığılarak köprü ayakları yapılmıştır. Daha sonra bu ayaklar birleştirilmiştir.
İlk köprülerin Çin'de yapıldığı, oradan Hindistan'a yayıldığı tahmin edilmektedir. Arada ayaklar yaparak birden fazla açıklıklı köprüler inşa edilmiştir. 'de Mezopotamya'da ve MÖ 3000 yıllarında Mısır'da ilk kemere benzer köprülere rastlanmaktadır. Kemer köprü sisteminde yükler kemerler tarafından alınır ve yönü değiştirilerek basınç kuvveti olarak kemer boyunca nakledilir ve köprü ayaklarında zemine verilir. O zamandan beri kemer köprü şekli klasik köprü tipi olarak kalmıştır. Kemer tipi eski Mısırlılar tarafından bilinmekteyse de yapı sistemi olarak kullanılmamıştır. Kemer sistemi, anahtar taşı olmaksızın kendi kendini taşıyan bir yapı türü değildir. Eski Yunanlar kemer şeklini bilmelerine rağmen bunu yapılarda kullanmamışlar mimaride ilerlemelerine rağmen ancak birkaç köprü inşa etmişlerdir. Sebebi ise ticarette daha çok deniz yolunu kullanmalarıdır. Gerçek taş örme köprü, ekonomik ve dayanıklıdır. Küçük nehirleri orta ayaklar kullanarak geçmek mümkündür. Bu tür şekil, yaygın olarak Çinliler ve Romalılar tarafından kullanılmıştır. Romalıların yaptıkları köprülerin ilki ahşap olup, tarihi 'e kadar uzanır. MÖ 200 civarında taş köprülerin inşası başladıysa da, ahşap olanlara da devam edilmiştir. Taş olanlardan günümüze kadar gelenler de mevcuttur. Genellikle yarı dairevi kemerler kullanmışlardır. Sayıları yedi-sekize varan taş blokların kullanıldığı olmuştur. Taşlar birbirlerine harçsız oturtulmuş olup, ayaklar çok rijit olarak yapılmıştır. Bu sebepten herhangi bir açıklığın çökmesinin komşu açıklıklara zararı olmaz. Özellikle nehir ortasında yapılan köprü ayaklarına itina göstermişlerdir. Orta ayakların inşası sırasında bitişik kazıklar çakarak, su ve zemini, sağlam zemin buluncaya kadar boşaltmışlar, ayağı daha sonra inşa etmişlerdir. Romalılar ayrıca vadileri aşmak için inşa ettikleri köprüleriyle de meşhurlardır.
Roma İmparatorluğunun çöküşü ile köprü inşaatında bir duraklama görülür. Ancak 13. asırda taş kemer köprü inşası Avrupa yanında Orta Doğu'da ve Çin'de yaygınlaşmıştır. Kemerler, Romalılara nisbetle daha basık inşa edilmiştir. Ancak inşa tarzı daha az itinalı yapılmıştı. Rönesans ile köprü mühendisliğinde sınırlı bir gelişme kaydedilmiş fakat daha çok süsleme tarafı ağır basmıştır. Ancak teorik bir gelişme Andrea Palladio tarafından Leonardo da Vinci'nin gerilme prensibini pratik hale getirmesiyle elde edilmiştir. Bu teknik, kısa ahşap elemanların kafes sistem meydana getirecek şekilde kullanılarak büyük açıklıkların geçilmesini mümkün kılmıştır.
1747'de Fransa'da Ecole des Ponts et Chaussées ilk mühendis mektebi olarak kurulmuştur. Bu okulda teorik bilgiler, tecrübe ile elde edilenlerle beraber verilmiştir. 1750'de ilk ahşap kafes sistem köprü İsviçre'de ve ilk de 1779'da İngiltere'de inşa edilmiştir. 19. yüzyılda ise köprü inşasında önemli ilerleme kaydedilmiştir.
Köprülerin çeşitleri
Ahşap köprüler
1800'lerde yapılan ahşap köprüler daha çok sanatkarlar tarafından inşa edilmiştir. Kafes sistem türünden taşıyıcı sisteme önem verilmiştir. Ayrıca kemer türünden ahşap taşıyıcı sisteme de ahşap köprülerde rastlanır. Kafes sistem köprülerde alt başlık çekme geçirilmelerine maruzken, üst boşluk basınç gerilmeleri taşırlar. Köşegen türünden olanlar ise kesme kuvvetine karşı koyarlar. Daha sonra ahşap köprülerde demir çubuklar kullanılmıştır. Ancak 1870'ten sonra bakımının masraflı olması dolayısıyla ve modern trafik yüklerine karşı yeterince mukavim olmamasından yavaş yavaş terk edilmiştir.
Demir ve çelik köprüler
On dokuzuncu yüzyılda bu tür köprülerde önemli ilerlemeler yapıldı. Önceleri taş ve ahşap köprü yapım tekniğine uygun demir ve çelik köprüler yapılmışsa da, daha sonra bu tür malzemenin kendine has imkânlarının olduğu anlaşılmıştır. Bu köprülerin bir türü olan asma köprülerde, köprü tabliyesi, iki ayağa bağlı çelik halatlara asılı olarak taşınır. Diğer bir tür de kafes taşıyıcı sistemi olan çelik köprülerdir. Bunların özelliği yüksek titreşimlere mukavim olmalarıdır.
Modern köprüler
Çeliğin ucuzlaması bunun daha yaygın kullanılmasını sağlamıştır. Ayrıca kaynak tekniğinin ilerlemesi daha sağlam birleşme yerlerinin yapımını sağlamıştır. Çeliğin dayanımının yüksekliğinden dolayı, taşıdığı yükün ağırlığına oranı yüksektir. Değişik çelik alaşımlarının kullanılması çelik köprülerin dayanımının daha yüksek ve dış tesirlere daha dayanıklı olmasını sağlamıştır. Her ne kadar alüminyum kullanılmasıyla, daha hafif köprüler elde edilebilirse de pahalı olması bunların yaygınlaşmasını önlemiştir. Ancak daha sonra betonarme yapı türünün gelişmesi ve 1950'lerden sonra öngerilmeli betonun uygulanmaya başlanması, köprü inşaatında önemli adımların atılmasına yol açmıştır. Köprü inşaatında önemli gelişmeleri ayrıca matematiksel ve deneysel araştırmalar, bilgisayar kullanımı hızlandırmıştır. Bu tür metotları kullanarak, mühendisler statik ve dinamik yükler altında köprüde ortaya çıkacak gerilmeleri daha kesin elde edebilecek duruma gelmişlerdir. Bu suretle daha büyük açıklıkların daha narin köprülerle geçilmesi mümkün olmuştur.
Betonarme köprüler
İlk betonarme köprüler taş köprülere benzer şekilde inşa edilmiştir. Ancak 20. yüzyılda bu tür malzemenin kendisine has özelliği fark edilmiş ve farklı yapım türü geliştirilmiştir. Özellikle kemer köprülerin daha narin yapılabilmesine imkân vermiştir. Yol, bu kemerin üstünde, kemerle düşey kolonlarla bağlı olabileceği gibi, altta kemere asılı da düzenlenebilir. Genellikle büyük açıklıklı betonarme kemer köprüler, üç açıklıdır.
Öngerilmeli beton köprüler
1940'larda öngerilmeli betonun gelişmesiyle, betonun düşük çekme gerilmesi mahzuru önlenmiştir. Öngerilme, köprülere beton dökümünden önce gerilen ve betonun dökülmesi ve sertleşmesinden sonra serbest bırakılan çelik çubuklarla verilebilir. Diğer bir tür öngerilme verme şekli de betonun dökülüp sertleştikten sonra, yerleştirilen öngerilme kablolarına kuvvet tatbik edip bunun uçlarından ankre edilmesidir. Öngerilmede, betonun yüksek , çeliğin yüksek çekme dayanımıyla birleştirilmektedir. İlk öngerilmeli beton köprüler 1936'da Almanya'da ve daha sonra Fransa'da yapılmıştır.
Çelik köprüler
Kiriş köprüler
En yaygın köprü şekli olup, kısa ile orta açıklıklarda uygulanır. Basit ve ekonomik oluşu, tercih sebebidir. Karayolu köprülerinde I şeklindeki çelik kirişler arasına yerleştirilir. Daha sonra üstüne 20 santimetre betonarme plak dökülür. Demiryolu köprülerinde ise demiryolu boyunca kirişlere konulan enlemlere mesnetlendirilir. Kiriş köprüler tek açıklıklı olabileceği gibi, sürekli kiriş şeklinde çok açıklıklı da olabilir. Kaynaklı olabildiği gibi perçinli de yapılabilir. Büyük açıklıklar için, mesnetlerden gelen kablolar açıklık boyunca tabliyenin taşıyıcılığını arttırırlar. Kiriş, bir yüzü yola gelmek üzere kutu kesitli olarak da tertiplenebilir. Düşey çelik plaklar kutu kesitine kaynaklanarak, köprünün taşıyıcılığı arttırılır.
Kafes kiriş köprüler
Tek açıklıklı kafes kiriş köprülerde açıklık ortalarında yükseklik arttırılarak daha uygun taşıyıcılık elde edilir. Bu suretle malzeme ekonomik şekilde kullanılmış olur. Kafes kiriş köprüler sürekli de yapılabilir. Bunların yükseklikleri mesnet bölgesinde de büyüktür. Bu tür köprüler diğer tür köprü şekilleriyle beraber de kullanılabilir. Kafes kiriş, kemer şeklinde olabildiği gibi konsol olarak da düzenlenebilir. Asma köprülerde tabliye, kafes kiriş türünden de tertip edilebilir.
Konsol kiriş köprüler
Bu, çeşitli şekillerde olabilir. Mesela, uç mesneti yakın mesnete birleştiren kiriş konsol olarak diğer açıklığa doğru uzayabilir. Bu şekilde köprü kirişi ilaveten ara mesnetteki kuleye de asılabilir. Konsol kirişin tam uç noktası serbest olduğundan küçük çökmelere ve dönmelere müsaade edebilir. Genellikle kirişin yüksekliği değişkendir. Mesned üstünde büyük yüksekliğe sahib olur. Dünyanın en uzun çelik konsol kirişi Kanada'da üzerinde olup 549 metrekarelik bir açıklık geçilmektedir. 1900'de inşaatına başlanan köprünün yapımı sırasında iki defa kaza olmuş ve köprü 1917'de tamamlanabilmiştir.
Kemer köprüler
Kemer köprülerin en masif olanı mesnetlere bağlı olanıdır. Mesnetler dönebilecek şekilde, mafsallı olarak düzenlenebildiği gibi bazı köprülerde tam tepe noktasında dönmelere müsaade edilebilir. Bunlar daha az masiftirler. Bu tür köprülerde yol köprü üzerinde olabilir ve yük basınç elemanlarıyla kemere verilir. Yol köprünün altından da geçebilir. Bu halde yolun yükü çekme taşıyan elemanlarla köprüye iletilir. Bazı durumlarda yolun seviyesi kemerin üzerinden de geçebilir. Eğer mesnet zemini, sağlam değilse, mesnetler birbirine bağlanabilir. Kemerler genellikle basınç taşıdıklarından burkulmaya karşı da korunmaları gerekir. Dünyanın en uzun kemer köprüsü New York'ta 1931'de inşa edilen 504 m açıklıklı 'dür.
Asma köprüler
Yirminci yüzyılda uzun açıklıklar için asma köprüler yaygınlaşmıştır. Bunlar kablo, kule ve ankraj olmak üzere üç elemanla belirlenir. Kablolar, köprünün tabliyesini taşıyan yüksek dayanımlı çelik tellerden ibarettir. Genellikle kablolar helisel şekildedir, bu suretle daha kolay imal edilirler. Köprünün kulelerine kablolar bağlanır ve bunlar köprünün tabliyesine mesnetlik teşkil ederler. Bunlar genel olarak çelik taşıyıcılardır, ancak betonarme de olabilirler. Kabloların bir uçları büyük bloklara bağlanır.
Hareketli köprüler
Hareketli köprüler, gemi ve büyük deniz vasıtalarına geçit verirler. Özellikle gerekli yükseklikte sabit köprü yapımı pahalı veya mümkün değilse bu tür köprü tercih edilir. Hareketi için ilave düzenlerin projelendirilmesi gerektiğinden, genellikle görünüşleri zarif değildir.
Terazi tipinden hareketli köprüler, tür olarak çekilen Orta Çağ köprülerine benzerler. Hareket sırasında bir uç sabit kalırken, diğer uç kaldırılır. Bunun tanınmış örneği 1894'ten kalan Londra'daki 'dür. Bazı köprülerde ise hareket, düşey eksen etrafında dönme ile sağlanır. Bunların açılıp kapanmaları zaman alırsa da her türlü geçişe uygundur.
Değişik bir hareket köprünün bir parçasının tamamen düşey hareket edebilmesini sağlamakla elde edilebilir. Diğer türlere nazaran daha ucuz olarak inşa edilebilirler ve hareket için daha az güce ihtiyaç gösterirler.
Köprünün hareketi, yatay hareketle de gerçekleştirilebilir. Ancak köprünün içeri çekilmesi için büyük yere ihtiyaç olması mahzurludur. Bunun bir örneği geçmiş dönemde İstanbul'daki Mecidiye (Galata) Köprüsüdür.
Askeri köprüler
Bunların özellikleri hareketli, kolay ve hızla kurulabilen türden olmalarıdır. Askeri köprüler genellikle yüzen orta ayakların üzerine mesnetlendirilirler. Her açıklık parçası hareket edebilir. Ancak amaçları itibarıyla geçici olarak inşa edilirler. Bu tür ilk köprüyü 'de Mezopotamya'da Persler yapmışlardır. Bu tür köprülerin diğer bir mahzuru her açıklığın kendi başına çalışmasıdır. Bunun sonucu bir açıklığın fazla yüklenmesi, diğer açıklıklar ona yardım edemeyeceği için, çökme ile sonuçlanır. Diğer bir çeşit askeri köprü, yol tabliyesinin ahşap bloklar üzerine mesnetlendirilmesiyle inşa edilir. Askeri kiriş köprüler, prefabrike çelik ve alüminyum elemanların yan yana getirilip monte edilmesiyle inşa edilir.
Diğer köprü türleri
 |  |  |  |
 |  |  |  |
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Köprü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Köprü[]
- Köprü İnşaatı Nasıl Yapılır? 2 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Köprülerin Tarihçesi 1 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- The Bridge 13 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Kaynakça
- ^ "Bridge | History, Design, Types, Parts, & Facts | Britannica". www.britannica.com. 16 Nis 2024. 3 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Nisan 2024.
- ^ "History of Bridges - Tunnels and Bridges History". www.historyofbridges.com. 4 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Nisan 2024.
- ^ . 10 Ağu 2016. 15 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . www.twinkl.co.uk. 21 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2024.
- ^ "Types of Bridges | BigRentz". 20 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Nisan 2024.
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kopru nehir ve vadi gibi gecilmesi guc bir engelin iki kiyisini baglayan veya herhangi bir engelle ayrilmis iki yakayi birbirine baglayan veya trafik akiminin baska bir trafik akimini kesmeden ustten gecmesini saglayan yapidir Tamami kesme tastan yapilmis zamanla irmak seviyesinin yukselmesi ve irmak yataginin dolmasi nedeniyle yuksekligini kaybeden Alcak Kopru olarak adlandirilan Amasya sehir merkezinde bulunan Roma Donemi ne ait bir kopru 1881 yilinda Ziya Pasa nin emriyle kullanilmayan kilise taslarindan onarilmistir TarihceCendere Koprusu Genellikle ormanli bolgelerde ilk kopruler bir veya daha fazla ahsap kutugun uzatilmasiyla meydana getirilmistir Tropikal bolgelerde ise lifli bitkiler bir araya getirilerek asma kopruler insa edilmistir Genellikle lifli asma agaclari bu maksatla dunyanin cesitli yerlerinde kullanilmistir Tasli bolgelerde ise ara ara taslar yigilarak kopru ayaklari yapilmistir Daha sonra bu ayaklar birlestirilmistir Ilk koprulerin Cin de yapildigi oradan Hindistan a yayildigi tahmin edilmektedir Arada ayaklar yaparak birden fazla aciklikli kopruler insa edilmistir de Mezopotamya da ve MO 3000 yillarinda Misir da ilk kemere benzer koprulere rastlanmaktadir Kemer kopru sisteminde yukler kemerler tarafindan alinir ve yonu degistirilerek basinc kuvveti olarak kemer boyunca nakledilir ve kopru ayaklarinda zemine verilir O zamandan beri kemer kopru sekli klasik kopru tipi olarak kalmistir Kemer tipi eski Misirlilar tarafindan bilinmekteyse de yapi sistemi olarak kullanilmamistir Kemer sistemi anahtar tasi olmaksizin kendi kendini tasiyan bir yapi turu degildir Eski Yunanlar kemer seklini bilmelerine ragmen bunu yapilarda kullanmamislar mimaride ilerlemelerine ragmen ancak birkac kopru insa etmislerdir Sebebi ise ticarette daha cok deniz yolunu kullanmalaridir Gercek tas orme kopru ekonomik ve dayaniklidir Kucuk nehirleri orta ayaklar kullanarak gecmek mumkundur Bu tur sekil yaygin olarak Cinliler ve Romalilar tarafindan kullanilmistir Romalilarin yaptiklari koprulerin ilki ahsap olup tarihi e kadar uzanir MO 200 civarinda tas koprulerin insasi basladiysa da ahsap olanlara da devam edilmistir Tas olanlardan gunumuze kadar gelenler de mevcuttur Genellikle yari dairevi kemerler kullanmislardir Sayilari yedi sekize varan tas bloklarin kullanildigi olmustur Taslar birbirlerine harcsiz oturtulmus olup ayaklar cok rijit olarak yapilmistir Bu sebepten herhangi bir acikligin cokmesinin komsu acikliklara zarari olmaz Ozellikle nehir ortasinda yapilan kopru ayaklarina itina gostermislerdir Orta ayaklarin insasi sirasinda bitisik kaziklar cakarak su ve zemini saglam zemin buluncaya kadar bosaltmislar ayagi daha sonra insa etmislerdir Romalilar ayrica vadileri asmak icin insa ettikleri kopruleriyle de meshurlardir Roma Imparatorlugunun cokusu ile kopru insaatinda bir duraklama gorulur Ancak 13 asirda tas kemer kopru insasi Avrupa yaninda Orta Dogu da ve Cin de yayginlasmistir Kemerler Romalilara nisbetle daha basik insa edilmistir Ancak insa tarzi daha az itinali yapilmisti Ronesans ile kopru muhendisliginde sinirli bir gelisme kaydedilmis fakat daha cok susleme tarafi agir basmistir Ancak teorik bir gelisme Andrea Palladio tarafindan Leonardo da Vinci nin gerilme prensibini pratik hale getirmesiyle elde edilmistir Bu teknik kisa ahsap elemanlarin kafes sistem meydana getirecek sekilde kullanilarak buyuk acikliklarin gecilmesini mumkun kilmistir 1747 de Fransa da Ecole des Ponts et Chaussees ilk muhendis mektebi olarak kurulmustur Bu okulda teorik bilgiler tecrube ile elde edilenlerle beraber verilmistir 1750 de ilk ahsap kafes sistem kopru Isvicre de ve ilk de 1779 da Ingiltere de insa edilmistir 19 yuzyilda ise kopru insasinda onemli ilerleme kaydedilmistir Koprulerin cesitleriBir demiryolu koprusu source source source source source source Halic Koprusu source source source source source source Halic Metro Koprusu insaati source source source source source source Galata Koprusu source source source source source source Ataturk KoprusuAhsap kopruler 1800 lerde yapilan ahsap kopruler daha cok sanatkarlar tarafindan insa edilmistir Kafes sistem turunden tasiyici sisteme onem verilmistir Ayrica kemer turunden ahsap tasiyici sisteme de ahsap koprulerde rastlanir Kafes sistem koprulerde alt baslik cekme gecirilmelerine maruzken ust bosluk basinc gerilmeleri tasirlar Kosegen turunden olanlar ise kesme kuvvetine karsi koyarlar Daha sonra ahsap koprulerde demir cubuklar kullanilmistir Ancak 1870 ten sonra bakiminin masrafli olmasi dolayisiyla ve modern trafik yuklerine karsi yeterince mukavim olmamasindan yavas yavas terk edilmistir Demir ve celik kopruler On dokuzuncu yuzyilda bu tur koprulerde onemli ilerlemeler yapildi Onceleri tas ve ahsap kopru yapim teknigine uygun demir ve celik kopruler yapilmissa da daha sonra bu tur malzemenin kendine has imkanlarinin oldugu anlasilmistir Bu koprulerin bir turu olan asma koprulerde kopru tabliyesi iki ayaga bagli celik halatlara asili olarak tasinir Diger bir tur de kafes tasiyici sistemi olan celik koprulerdir Bunlarin ozelligi yuksek titresimlere mukavim olmalaridir Modern kopruler Celigin ucuzlamasi bunun daha yaygin kullanilmasini saglamistir Ayrica kaynak tekniginin ilerlemesi daha saglam birlesme yerlerinin yapimini saglamistir Celigin dayaniminin yuksekliginden dolayi tasidigi yukun agirligina orani yuksektir Degisik celik alasimlarinin kullanilmasi celik koprulerin dayaniminin daha yuksek ve dis tesirlere daha dayanikli olmasini saglamistir Her ne kadar aluminyum kullanilmasiyla daha hafif kopruler elde edilebilirse de pahali olmasi bunlarin yayginlasmasini onlemistir Ancak daha sonra betonarme yapi turunun gelismesi ve 1950 lerden sonra ongerilmeli betonun uygulanmaya baslanmasi kopru insaatinda onemli adimlarin atilmasina yol acmistir Kopru insaatinda onemli gelismeleri ayrica matematiksel ve deneysel arastirmalar bilgisayar kullanimi hizlandirmistir Bu tur metotlari kullanarak muhendisler statik ve dinamik yukler altinda koprude ortaya cikacak gerilmeleri daha kesin elde edebilecek duruma gelmislerdir Bu suretle daha buyuk acikliklarin daha narin koprulerle gecilmesi mumkun olmustur Betonarme kopruler Ilk betonarme kopruler tas koprulere benzer sekilde insa edilmistir Ancak 20 yuzyilda bu tur malzemenin kendisine has ozelligi fark edilmis ve farkli yapim turu gelistirilmistir Ozellikle kemer koprulerin daha narin yapilabilmesine imkan vermistir Yol bu kemerin ustunde kemerle dusey kolonlarla bagli olabilecegi gibi altta kemere asili da duzenlenebilir Genellikle buyuk aciklikli betonarme kemer kopruler uc aciklidir Ongerilmeli beton kopruler 1940 larda ongerilmeli betonun gelismesiyle betonun dusuk cekme gerilmesi mahzuru onlenmistir Ongerilme koprulere beton dokumunden once gerilen ve betonun dokulmesi ve sertlesmesinden sonra serbest birakilan celik cubuklarla verilebilir Diger bir tur ongerilme verme sekli de betonun dokulup sertlestikten sonra yerlestirilen ongerilme kablolarina kuvvet tatbik edip bunun uclarindan ankre edilmesidir Ongerilmede betonun yuksek celigin yuksek cekme dayanimiyla birlestirilmektedir Ilk ongerilmeli beton kopruler 1936 da Almanya da ve daha sonra Fransa da yapilmistir Celik koprulerKiris kopruler En yaygin kopru sekli olup kisa ile orta acikliklarda uygulanir Basit ve ekonomik olusu tercih sebebidir Karayolu koprulerinde I seklindeki celik kirisler arasina yerlestirilir Daha sonra ustune 20 santimetre betonarme plak dokulur Demiryolu koprulerinde ise demiryolu boyunca kirislere konulan enlemlere mesnetlendirilir Kiris kopruler tek aciklikli olabilecegi gibi surekli kiris seklinde cok aciklikli da olabilir Kaynakli olabildigi gibi percinli de yapilabilir Buyuk acikliklar icin mesnetlerden gelen kablolar aciklik boyunca tabliyenin tasiyiciligini arttirirlar Kiris bir yuzu yola gelmek uzere kutu kesitli olarak da tertiplenebilir Dusey celik plaklar kutu kesitine kaynaklanarak koprunun tasiyiciligi arttirilir Kafes kiris kopruler Tek aciklikli kafes kiris koprulerde aciklik ortalarinda yukseklik arttirilarak daha uygun tasiyicilik elde edilir Bu suretle malzeme ekonomik sekilde kullanilmis olur Kafes kiris kopruler surekli de yapilabilir Bunlarin yukseklikleri mesnet bolgesinde de buyuktur Bu tur kopruler diger tur kopru sekilleriyle beraber de kullanilabilir Kafes kiris kemer seklinde olabildigi gibi konsol olarak da duzenlenebilir Asma koprulerde tabliye kafes kiris turunden de tertip edilebilir Konsol kiris kopruler Clandras Koprusu Bu cesitli sekillerde olabilir Mesela uc mesneti yakin mesnete birlestiren kiris konsol olarak diger acikliga dogru uzayabilir Bu sekilde kopru kirisi ilaveten ara mesnetteki kuleye de asilabilir Konsol kirisin tam uc noktasi serbest oldugundan kucuk cokmelere ve donmelere musaade edebilir Genellikle kirisin yuksekligi degiskendir Mesned ustunde buyuk yukseklige sahib olur Dunyanin en uzun celik konsol kirisi Kanada da uzerinde olup 549 metrekarelik bir aciklik gecilmektedir 1900 de insaatina baslanan koprunun yapimi sirasinda iki defa kaza olmus ve kopru 1917 de tamamlanabilmistir Kemer kopruler Kemer koprulerin en masif olani mesnetlere bagli olanidir Mesnetler donebilecek sekilde mafsalli olarak duzenlenebildigi gibi bazi koprulerde tam tepe noktasinda donmelere musaade edilebilir Bunlar daha az masiftirler Bu tur koprulerde yol kopru uzerinde olabilir ve yuk basinc elemanlariyla kemere verilir Yol koprunun altindan da gecebilir Bu halde yolun yuku cekme tasiyan elemanlarla kopruye iletilir Bazi durumlarda yolun seviyesi kemerin uzerinden de gecebilir Eger mesnet zemini saglam degilse mesnetler birbirine baglanabilir Kemerler genellikle basinc tasidiklarindan burkulmaya karsi da korunmalari gerekir Dunyanin en uzun kemer koprusu New York ta 1931 de insa edilen 504 m aciklikli dur Asma kopruler Yirminci yuzyilda uzun acikliklar icin asma kopruler yayginlasmistir Bunlar kablo kule ve ankraj olmak uzere uc elemanla belirlenir Kablolar koprunun tabliyesini tasiyan yuksek dayanimli celik tellerden ibarettir Genellikle kablolar helisel sekildedir bu suretle daha kolay imal edilirler Koprunun kulelerine kablolar baglanir ve bunlar koprunun tabliyesine mesnetlik teskil ederler Bunlar genel olarak celik tasiyicilardir ancak betonarme de olabilirler Kablolarin bir uclari buyuk bloklara baglanir Hareketli kopruler Hareketli kopruler gemi ve buyuk deniz vasitalarina gecit verirler Ozellikle gerekli yukseklikte sabit kopru yapimi pahali veya mumkun degilse bu tur kopru tercih edilir Hareketi icin ilave duzenlerin projelendirilmesi gerektiginden genellikle gorunusleri zarif degildir Terazi tipinden hareketli kopruler tur olarak cekilen Orta Cag koprulerine benzerler Hareket sirasinda bir uc sabit kalirken diger uc kaldirilir Bunun taninmis ornegi 1894 ten kalan Londra daki dur Bazi koprulerde ise hareket dusey eksen etrafinda donme ile saglanir Bunlarin acilip kapanmalari zaman alirsa da her turlu gecise uygundur Degisik bir hareket koprunun bir parcasinin tamamen dusey hareket edebilmesini saglamakla elde edilebilir Diger turlere nazaran daha ucuz olarak insa edilebilirler ve hareket icin daha az guce ihtiyac gosterirler Koprunun hareketi yatay hareketle de gerceklestirilebilir Ancak koprunun iceri cekilmesi icin buyuk yere ihtiyac olmasi mahzurludur Bunun bir ornegi gecmis donemde Istanbul daki Mecidiye Galata Koprusudur Askeri kopruler Bunlarin ozellikleri hareketli kolay ve hizla kurulabilen turden olmalaridir Askeri kopruler genellikle yuzen orta ayaklarin uzerine mesnetlendirilirler Her aciklik parcasi hareket edebilir Ancak amaclari itibariyla gecici olarak insa edilirler Bu tur ilk kopruyu de Mezopotamya da Persler yapmislardir Bu tur koprulerin diger bir mahzuru her acikligin kendi basina calismasidir Bunun sonucu bir acikligin fazla yuklenmesi diger acikliklar ona yardim edemeyecegi icin cokme ile sonuclanir Diger bir cesit askeri kopru yol tabliyesinin ahsap bloklar uzerine mesnetlendirilmesiyle insa edilir Askeri kiris kopruler prefabrike celik ve aluminyum elemanlarin yan yana getirilip monte edilmesiyle insa edilir Diger kopru turleriKemer kopru Kiris kopru Gergin egik askili kopru Baskul kopru Acilir kapanir kopru Duba kopru Asma kopru Kemer kopru ViyadukDis baglantilarWikimedia Commons ta Kopru ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Kopru olu kirik baglanti Kopru Insaati Nasil Yapilir 2 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Koprulerin Tarihcesi 1 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Bridge 13 Eylul 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Kaynakca Bridge History Design Types Parts amp Facts Britannica www britannica com 16 Nis 2024 3 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Nisan 2024 History of Bridges Tunnels and Bridges History www historyofbridges com 4 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Nisan 2024 10 Agu 2016 15 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi www twinkl co uk 21 Mayis 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mayis 2024 Types of Bridges BigRentz 20 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Nisan 2024 Ayrica bakinizKopruler listesi En uzun kopruler listesi En uzun asma koprulerin listesi Istanbul kopruleri Turkiye deki kopruler listesi Roma kopruleri listesi