Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karl Theodor Jaspers, (23 Şubat 1883 - 26 Şubat 1969), felsefede varoluşçu akımın teorisyenlerinden Alman filozof ve psikiyatrist. Modern psikiyatri, din felsefesi, tarih felsefesi ve siyaset felsefesinde önemli etkileri olmuştur.
| Karl Theodor Jaspers | |
|---|---|
 | |
| Doğumu | 23 Şubat 1883 Oldenburg, Oldenburg Dükalığı, Alman İmparatorluğu |
| Ölümü | 26 Şubat 1969 (86 yaşında) Basel, İsviçre |
| Çağı | 20. yüzyıl felsefesi |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Varoluşçuluk, |
| İlgi alanları | Psikiyatri, teoloji, tarih felsefesi |
| Önemli fikirleri | , , Dasein ve Existenz |
Hayatı
Öğrenciliği ve Tıp Kariyeri
Karl Jaspers, her ne kadar felsefeye erken yaşlardan ilgi göstermeye başlasa da hukukçu babasının etkisiyle üniversitede hukuk okumaya karar vermiştir. Fakat kısa sürede hukuktan sıkılarak, 1902'te tıp okumaya başlamıştır.
1909'da tıp okulundan mezun olmuş Heidelberg'deki bir psikiyatri hastanesinde çalışmaya başlamıştır. Döneminin tıbbi çevrelerinin zihinsel hastalıklara yaklaşımından tatmin olmayan Jaspers psikiyatrik yaklaşımı geliştirmeyi kendine görev edinmiş, 1913'te Heidelberg Üniversitesi'nde geçici olarak psikoloji öğretmeye başlamıştır. Daha sonra pozisyonu kalıcıya dönüşmüş, Jaspers hiçbir zaman klinik uygulamaya geri dönmemiştir.
"Genel Psikopatoloji" (1913) adlı yapıtında psikopatoloji yöntemleri ile görüngübilimsel ve yaklaşımlar arasındaki bağları incelemiş, bu yaklaşımları bazı psikopatoloji sorunlarına başarılı bir şekilde uygulamıştır.
Felsefe Kariyeri
40 yaşında ruhbilim çalışmalarından felsefe çalışmalarına dönen Jaspers'in "Psychologie der Weltanschauungen" (1919) adlı yapıtı hem ruhbilimi algıladığımız dünyaya dair bir vizyon oluşturma gereksinimi içinde değerlendirmesi, hem de Kant, Kierkegaard, Nietzsche ve Weber'den ne ölçüde etkilendiğini göstermesi bakımından çok önemlidir. Jaspers'i etkileyen diğer önemli filozoflardan bazıları Platon, Plotinos, Hegel, Schelling, Dilthey ve Husserl'dir.
Karl Jaspers, başyapıtı olarak nitelenen "Felsefe" (1932) adlı kapsamlı kitabında kendi varoluşçuluk anlayışını dile getirmiş, kitap Nazi Almanyası'nda yasaklanmıştır. Bu nedenle İsviçre'ye giden ve Basel Üniversitesi'nde dersler vermeye başlayan Jaspers, bu dönemde felsefeyle bağlarını bir hayli koparmış, daha çok siyaset felsefesiyle ilgilenmiştir. Bunun en önemli göstergesi "Atom Bombası ile İnsanlığın Geleceği" (1958) adlı yapıtıdır. Ölümüne kadar ise çalışmalarının çoğunu "din felsefesi" oluşturmuştur.
Felsefesi
Karl Jaspers felsefenin pek çok alanında ilginç anlayışlar geliştirmiştir. Bunların en önemlileri din felsefesinde "aşkın", "şifre" (gizli yazı düzeni), "felsefece inanç" tasarımları; tarih felsefesinde "Eksenler Dönemi" tezi; siyaset felsefesinde ise "yeni siyaset düşüncesi"dir.
Karl Jaspers insanın dünya karşısındaki mümkün tutumlarını, bireyin ölüm, savaş, değişme ve suç gibi durumlar karşısında vermek durumunda olduğu kararları analiz eden, varoluş problemini akıl aracılığıyla çözümleyecek bir varoluş felsefesi geliştirmiştir. Varoluşla, insanın yaşadığı ve dolayısıyla nesnelleştirilemeyen acı çekme, suçluluk ve ölüm gibi durumlarla sınırlanan ve açığa vurulan insanlık halini anlayan Jaspers'e göre, bu nihai durumlar bilimsel düşüncede gözden kaçırılır ya da bir takım ve antinomilerle ifade edilir. Oysa bu tecrübeler deneysel bene ilişkin bilgimizin eğretiliğini ve dünyasal varoluşumuzun güvenilmezliğini gösterir. Gerek kilisenin, gerekse siyasetin insanları özgür değil eşit yapmaya çalıştığını söyleyen Jaspers, gerçek varoluşunu yaşayamayan insanın başkaları tarafından kurulmuş olan bu çadırdan çıkabilmesi, kabuğunu yırtabilmesi için üç zorunlu koşul bulunduğunu söyler: Yalnızlık, cesaret ve savaş. Kitlesel duygudaşlık içinde sevgiyi kaybeden insan yalnız olabilmelidir. Bununla birlikte, önce yalnızlık ve başkalarını özleme açmazını cesaretle yaşama zorunluluğu bulunmaktadır. Bu iki koşulu gerçekleştiren insanın savaşacağı üç şey vardır: Ölüm, acı çekme ve suç. Gerçek bir varoluş düzeyine yükselmek, varolabilmek sorumlu olmaktan geçer. Bir inanç ahlakı geliştiren Jaspers, insanın varoluşunu gerçekleştirebilmesi için, bilimi aşarak "mutlağa" ya da "Tanrı"ya gitmesi gerektiğini söylemiştir. Varoluşunu bu yolla kuran insan, ona göre, ahlaksal bakımdan doğru olanı da bulmuş olur.
Eserleri
- Genel Psikopatoloji, 1913 [1][]
- Psychologie der Weltanschauungen, 1919
- Felsefe, 1932
- Alman Suçu Sorunu, 1946
- Doğruluk Üstüne, 1947
- Tarihin Kökeni ile Amacı, 1949
- Büyük Filozoflar, 1957
- Atom Bombası ile İnsanlığın Geleceği, 1958
Konuyla ilgili yayınlar
- , Karl Jaspers Felsefesinde Hakikat, İletişim ve Siyaset, Ebabil Yayıncılık, 2007
- , Egzistansiyalist Felsefenin Beş Klasiği, Dergah Yayınları, 1992
- Walter Kaufmann, Dostoyevski'den Sartre'a Varoluşçuluk, 1997
Ayrıca bakınız
- Varoluşçuluk
- Psikiyatri
- Psikoloji
- Din felsefesi
- Tarih felsefesi
- Siyaset felsefesi
- Basel Üniversitesi
- II. Dünya Savaşı
| Vikisöz'de Karl Jaspers ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
Dış bağlantılar
- Stanford Üniversitesi'nin Chris Thornhill tarafından hazırlanmış Jaspers sayfası 14 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "The Existential Primer" sitesinin Jaspers sayfası 11 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Goethe Enstitüsü'nden Jaspers biyografisi 11 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Goethe Esntitüsü sitesinde Ulrich Sand'in Jaspers felsefesinin etkisiyle ilgili yorumu 17 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Bir Jaspers biyografisi 11 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Jaspers'in 1941'de yayınladığı "Felsefem Üzerine" adlı makalenin bir kısmı 29 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "L'Encyclopédie de L'Agora" adlı sitenin Jaspers sayfası 12 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "About.com"dan Jaspers sayfası 18 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Unesco tarafından 2000 yılında yayınlanmış, Jaspers'in eğitimle ilgili düşüncelerini içeren PDF 10 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Karl Theodor Jaspers 23 Subat 1883 26 Subat 1969 felsefede varoluscu akimin teorisyenlerinden Alman filozof ve psikiyatrist Modern psikiyatri din felsefesi tarih felsefesi ve siyaset felsefesinde onemli etkileri olmustur Karl Theodor JaspersDogumu23 Subat 1883 1883 02 23 Oldenburg Oldenburg Dukaligi Alman ImparatorluguOlumu26 Subat 1969 86 yasinda Basel IsvicreCagi20 yuzyil felsefesiBolgesiBati felsefesiOkuluVarolusculuk Ilgi alanlariPsikiyatri teoloji tarih felsefesiOnemli fikirleri Dasein ve ExistenzEtkilendikleri Spinoza Kant Hegel Schelling Weber Kierkegaard NietzscheEtkiledikleri Heidegger Sartre Camus Ricoeur Gadamer Arendt LacanHayatiOgrenciligi ve Tip Kariyeri Karl Jaspers her ne kadar felsefeye erken yaslardan ilgi gostermeye baslasa da hukukcu babasinin etkisiyle universitede hukuk okumaya karar vermistir Fakat kisa surede hukuktan sikilarak 1902 te tip okumaya baslamistir 1909 da tip okulundan mezun olmus Heidelberg deki bir psikiyatri hastanesinde calismaya baslamistir Doneminin tibbi cevrelerinin zihinsel hastaliklara yaklasimindan tatmin olmayan Jaspers psikiyatrik yaklasimi gelistirmeyi kendine gorev edinmis 1913 te Heidelberg Universitesi nde gecici olarak psikoloji ogretmeye baslamistir Daha sonra pozisyonu kaliciya donusmus Jaspers hicbir zaman klinik uygulamaya geri donmemistir Genel Psikopatoloji 1913 adli yapitinda psikopatoloji yontemleri ile gorungubilimsel ve yaklasimlar arasindaki baglari incelemis bu yaklasimlari bazi psikopatoloji sorunlarina basarili bir sekilde uygulamistir Felsefe Kariyeri 40 yasinda ruhbilim calismalarindan felsefe calismalarina donen Jaspers in Psychologie der Weltanschauungen 1919 adli yapiti hem ruhbilimi algiladigimiz dunyaya dair bir vizyon olusturma gereksinimi icinde degerlendirmesi hem de Kant Kierkegaard Nietzsche ve Weber den ne olcude etkilendigini gostermesi bakimindan cok onemlidir Jaspers i etkileyen diger onemli filozoflardan bazilari Platon Plotinos Hegel Schelling Dilthey ve Husserl dir Karl Jaspers basyapiti olarak nitelenen Felsefe 1932 adli kapsamli kitabinda kendi varolusculuk anlayisini dile getirmis kitap Nazi Almanyasi nda yasaklanmistir Bu nedenle Isvicre ye giden ve Basel Universitesi nde dersler vermeye baslayan Jaspers bu donemde felsefeyle baglarini bir hayli koparmis daha cok siyaset felsefesiyle ilgilenmistir Bunun en onemli gostergesi Atom Bombasi ile Insanligin Gelecegi 1958 adli yapitidir Olumune kadar ise calismalarinin cogunu din felsefesi olusturmustur FelsefesiKarl Jaspers felsefenin pek cok alaninda ilginc anlayislar gelistirmistir Bunlarin en onemlileri din felsefesinde askin sifre gizli yazi duzeni felsefece inanc tasarimlari tarih felsefesinde Eksenler Donemi tezi siyaset felsefesinde ise yeni siyaset dusuncesi dir Karl Jaspers insanin dunya karsisindaki mumkun tutumlarini bireyin olum savas degisme ve suc gibi durumlar karsisinda vermek durumunda oldugu kararlari analiz eden varolus problemini akil araciligiyla cozumleyecek bir varolus felsefesi gelistirmistir Varolusla insanin yasadigi ve dolayisiyla nesnellestirilemeyen aci cekme sucluluk ve olum gibi durumlarla sinirlanan ve aciga vurulan insanlik halini anlayan Jaspers e gore bu nihai durumlar bilimsel dusuncede gozden kacirilir ya da bir takim ve antinomilerle ifade edilir Oysa bu tecrubeler deneysel bene iliskin bilgimizin egretiligini ve dunyasal varolusumuzun guvenilmezligini gosterir Gerek kilisenin gerekse siyasetin insanlari ozgur degil esit yapmaya calistigini soyleyen Jaspers gercek varolusunu yasayamayan insanin baskalari tarafindan kurulmus olan bu cadirdan cikabilmesi kabugunu yirtabilmesi icin uc zorunlu kosul bulundugunu soyler Yalnizlik cesaret ve savas Kitlesel duygudaslik icinde sevgiyi kaybeden insan yalniz olabilmelidir Bununla birlikte once yalnizlik ve baskalarini ozleme acmazini cesaretle yasama zorunlulugu bulunmaktadir Bu iki kosulu gerceklestiren insanin savasacagi uc sey vardir Olum aci cekme ve suc Gercek bir varolus duzeyine yukselmek varolabilmek sorumlu olmaktan gecer Bir inanc ahlaki gelistiren Jaspers insanin varolusunu gerceklestirebilmesi icin bilimi asarak mutlaga ya da Tanri ya gitmesi gerektigini soylemistir Varolusunu bu yolla kuran insan ona gore ahlaksal bakimdan dogru olani da bulmus olur EserleriGenel Psikopatoloji 1913 1 olu kirik baglanti Psychologie der Weltanschauungen 1919 Felsefe 1932 Alman Sucu Sorunu 1946 Dogruluk Ustune 1947 Tarihin Kokeni ile Amaci 1949 Buyuk Filozoflar 1957 Atom Bombasi ile Insanligin Gelecegi 1958Konuyla ilgili yayinlar Karl Jaspers Felsefesinde Hakikat Iletisim ve Siyaset Ebabil Yayincilik 2007 Egzistansiyalist Felsefenin Bes Klasigi Dergah Yayinlari 1992 Walter Kaufmann Dostoyevski den Sartre a Varolusculuk 1997Ayrica bakinizVarolusculuk Psikiyatri Psikoloji Din felsefesi Tarih felsefesi Siyaset felsefesi Basel Universitesi II Dunya SavasiVikisoz de Karl Jaspers ile ilgili sozleri bulabilirsiniz Dis baglantilarStanford Universitesi nin Chris Thornhill tarafindan hazirlanmis Jaspers sayfasi 14 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Existential Primer sitesinin Jaspers sayfasi 11 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Goethe Enstitusu nden Jaspers biyografisi 11 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Goethe Esntitusu sitesinde Ulrich Sand in Jaspers felsefesinin etkisiyle ilgili yorumu 17 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bir Jaspers biyografisi 11 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jaspers in 1941 de yayinladigi Felsefem Uzerine adli makalenin bir kismi 29 Eylul 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde L Encyclopedie de L Agora adli sitenin Jaspers sayfasi 12 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde About com dan Jaspers sayfasi 18 Kasim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Unesco tarafindan 2000 yilinda yayinlanmis Jaspers in egitimle ilgili dusuncelerini iceren PDF 10 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde