Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Moskova Knezliği ya da Moskova Dukalığı, Rusya toprakları içerisinde kurulmuş Moskova merkezli devlettir. Başlangıçta Altın Orda Devleti'ne bağlı olan Moskova Prensliği Vladimir-Suzdal Knezliği'nin halefi olup 1340-1547 yılları arasında hüküm sürmüştür. Çar III. İvan'ın reformları ile knezlik gelişmiş ve Rusya Çarlığı adını almıştır. Çar olarak bilinen ilk hükümdar IV. İvan (Korkunç İvan) olmuştur.
Moskova Knezliği
| |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1282-1547 | |||||||||||||||||||||
 Dmitri Donskoy'un bayrağı | |||||||||||||||||||||
 1300-1547 arasında sınırları | |||||||||||||||||||||
| Tür |
| ||||||||||||||||||||
| Başkent | Moskova | ||||||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Eski Doğu Slavcası, Rusça | ||||||||||||||||||||
| Resmî din | Rus Ortodoks Kilisesi | ||||||||||||||||||||
| Hükûmet | Mutlak monarşi | ||||||||||||||||||||
| Prens | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Yasama organı | Veche | ||||||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||||||||
| 1505 | 2.500.000 km2 | ||||||||||||||||||||
| Para birimi | Ruble | ||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Köken
13. yüzyılda Moğollar, Kiev Rusları'nın topraklarını sırada Moskova Vladimir-Suzdal Knezliği'nin önemsiz bir ticaret karakoluydu. Moğollar; Moskova'yı 1238'de yakmış, 1293'te yağmalamış olsalar da karakolun uzak ve ormanlık konumu bölgeyi genel olarak Moğol saldırılarına karşı korumuştu. Moskova'nın çevresindeki bir dizi nehir Baltık, Karadeniz ve Kafkaslar'a erişim sağladı.
Moskova devletinin gelişimini sağlayan en önemli nokta ise küçük prensliğin sınırlarını sürekli genişletip zamanla Moskova Nehri havzasının tamamına hükmeden ve 16. yüzyıl Avrupa'sının en büyük devleti (yüzölçümü bakımından) olmasını sağlayan bir dizi prens tarafından yönetilmesiydi. Moskova Knezliği'nin ilk yöneticisi , Vladimir-Suzdal Knezi Aleksandr Nevski'nin en küçük oğluydu. Kolomna'yı alarak ve Pereslavl-Zalesski şehrinin ailesine mirasını güvence altına alarak knezliğini genişletmeye başladı. Daniel'in oğlu (ayrıca Georgiy olarak da bilinip 1303-1325 arasında hüküm sürmüştür) bütün Moskova Nehri havzasını kontrol etti ve knezliği Mojaysk'ı alarak batıya doğru genişletti. Daha sonra Rus knezliklerinin bağlı olduğu Altın Orda ile ittifak kurup kız kardeşi ile evlendi. , Yuriy'in Novgorod Cumhuriyeti'nin kuzeybatısındaki işlere müdahale etmesine izin veren Vladimir-Suzdal Büyük Dükü unvanında hak iddia etmesine izin verdi.
Yuriy'in vârisi I. İvan (1325-1340 arasında hüküm sürdü) Tatarlarla iş birliği yapıp diğer Rus knezliklerinden kendi adına vergi toplayarak Büyük Dük unvanını korumayı başardı. Bu ilişki özellikle 1327'de Moskova'nın ezelî düşmanı olan Tver'in, hana isyan etmesi üzerine Moskova'nın şehir üzerinde bölgesel üstünlük kazanmasını sağladı. Ayaklanma Suzdal Büyük Düklüğü, Moskova Büyük Düklüğü (Tver ile Vladimir Büyük Dükü unvanı için yarışmakta olan) ve Tatarların ortak kuvvetleri tarafından bastırıldı. İvan, "Kalita" (doğrudan çevirisi "para torbası") takma adının doğruluğunu kanıtladığı gibi Rusya'daki en zengin kişi olarak kabul gördü. Zenginliğini diğer knezliklerden toprak satın almak ve Moskova Kremlini'ndeki taş kiliselerin inşasını finanse etmek için kullandı. 1325'te Ortodoks (1326'da öldü) ikametgâhını Kiev'den Vladimir'e daha sonra da Moskova'ya taşıyınca knezliğin prestiji daha da arttı.
Dmitri Donskoy
İvan'ın vârisleri, yönetimleri altındaki nüfusu ve serveti artırmak için Rus topraklarında yayılmaya devam etti. Bu süreçte ilgi noktaları yine Doğu Slavları ve Ortodoks beldeler olan Litvanya Büyük Dukalığı ile çatıştı. Litvanya Büyük Dükü , yine Moskova karşıtı siyaset güden Tver ile ittifak kurdu ve Moskova'ya üç sefer (1368, 1370, 1372) düzenledi. Moskova ve Vilnius (Litvanya Büyük Dukalığı'nın başkenti) arasındaki çekişmenin en önemli nedeni Smolensk şehriydi.
1350'lerde ülke ve kraliyet ailesinde Kara Ölüm baş gösterdi. Dmitri İvanoviç, ebeveynleri öldüğünde henüz dokuz yaşındaydı. Bundan ötürüdür ki Büyük Dük unvanı kendisine değil uzak akrabası 'nin eline geçti. Etrafı Litvanyalılar ve Müslüman göçebelerle çevrili olan Moskova hükümdarı, Aziz 'in manastır reformu nedeniyle nüfuzunda patlama yaşayan Rus Ortodoks Kilisesi ile ittifak kurdu. tarafından eğitilen Dmitri, Ortodoksluğun bir sembolü oldu ve göçebelere karşı savaşan Rus knezliklerini birleştirmeyi başardı. Han'ın otoritesine meydan okudu ve 1380'de Kulikovskaya Muharebesi'nde 'ın komuta ettiği orduyu destansı bir zaferle mağlup etmeyi başardı. Ancak bu zafer kısa vadeli bir fayda sağlamadı; 1382'de Toktamış Han tebaası üzerinde yeniden hüküm sağlamayı umarak Moskova'yı yağmalayıp 24.000 kişiyi öldürdü.
Yine de Dmitri ulusal bir kahraman oldu. Kulikovskaya Muharebesi, Rus halkının, Tatar otoritesine son verme ve bağımsız olma fikrine inanmasını sağladı. 1389'da Han'ın onayını almaya gerek duymadan tahtını oğlu I. Vasili'ye bıraktı.
I. ve II. Vasili
I. Vasili (1389-1425 arasında hüküm sürdü), babasının politikalarını devam ettirdi. Hanlık, Timurlenk tarafından saldırıya uğradıktan sonra hanlığa haraç ödemekten vazgeçse de 'nun 1408'deki Moskova seferinden sonra daha uysal bir politika izledi. Litvanya Büyük Dükü Vytautas'ın tek kızı ile evlendi ve kayınpederi Smolensk'i ilhak ettiğinde dahi onunla çatışmaktan kaçındı. Uzun saltanatının barış dolu yıllarının dikkat çekici tarafı knezliğin kuzeye (1389'da Vologda, Veliki Ustyug ve Perm'in ilhakı) ve doğuya (1392'de Nijni Novgorod'un ve Suzdal'ın ilhakı) doğru genişlemesiydi. Nijni Novgorod, Altın Orda Hanı tarafından Moskova'ya yardımlarından dolayı hediye edildi.
Aziz Sergius'un reformları, papaz Andrei Rublev'in ikonları ve freskleri kültürel bir canlanmayı tetikledi. Aziz Sergius'un öğrencileri tarafından ve de dâhil olmak üzere uzak yerlerde yüzlerce manastır kuruldu. Kültürel işlevlerinin yanı sıra manastırlar, bölgenin ekonomisini kontrol edebilecek büyük topraklara sahipti. Bu manastırlar aslında komşu prenslikler ve cumhuriyetlerde Moskova nüfuzunun karakolları olarak görev yaptılar. Moskova Knezliği'nin genişlemesindeki bir diğer faktör de çevre knezliklerin hanedan çekişmeleriyle boğuştuğu ve gittikçe daha da küçük parçalara ayrıldığı veraset sistemiydi. Moskova Knezliği'nde ise Moskova Hanedanı'nın tek yan kolu olan 'in soyundan gelenler knezliğe derinden sadıktı. Bu yüzden devlette parçalanma görülmedi.
Barışçıl politika I. Vasili'nin vârisi II. Vasili (1425-1462 arasında hüküm sürdü) ile değişti. Çok geçmeden amcası Yuri Dmitriyeviç, tahtta ve Monomah Kalpağı'nda hak iddia etti. Bir iç karışıklık meydana geldi ve bu durum ülkeyi saltanatı boyunca derinden sarstı. Yuri'nin 1432'de ölümünden sonra iddiaları 1450'lerdeki Büyük Feodal Savaş sırasında oğulları Vasili Kosoy ve Dmitri Şemyaka tarafından sürdürüldü. Her ne kadar birkaç defa Moskova'yı terk etmiş ve 1446'da Kazanlı tarafından kör edilmiş olsa da tahtını koruyup oğluna devretmeyi başardı. Israrı üzerinde Rus Ortodoks Kilisesi'nin Konstantinopolis Patrikliği'nden bağımsızlığını ifade ederek 1448'de Moskova Başpiskoposu ilan edildi.
III. İvan
14. ve 15. yüzyıllarda knezliğin genişlemesi devlet içerisinde bütünlük sağladı. 15. yüzyıla gelindiğinde Moskova knezleri kendilerini tüm Rus topraklarının sahibi olarak görmeye başladılar. Rurik soyundan bazı prensler yarı bağımsızlıklarını sürdürmeye çalıştı ancak III. İvan (Büyük İvan, 1462-1505 arasında hüküm sürdü) prensleri Moskova'nın askerî, adli ve diplomatik üstünlüğünü tanımaya zorladı.
Moskova, 1480 yılına kadar Rus topraklarının neredeyse tamamını ele geçirmişti; Altın Orda ile yapılan ile bölgedeki Tatar hükmü resmen son buldu. 16. yüzyılın başlarında 1478'de Novgorod Cumhuriyeti'nin ve 1485'te Tver Knezliği'nin ilhakı ile Rus topraklarında siyasal birlik kuruldu. İvan, Ryazan Knezliği'ni miras yoluyla ülkesine kazandırırken Rostov ve Yaroslavl prenslerine ise zorla boyun eğdirdi. Aynı isimli şehir ve çevresindeki birkaç bölgeden oluşan Pskov Cumhuriyeti bu dönemde bağımsız kalırken İvan'ın oğlu III. Vasili döneminde (1505-1533 arasında hüküm sürdü) ülkeye katıldı.
Tüm Ruslar üzerinde hüküm sağlayan ilk knez olan III. İvan "Tüm Rusların Hükümdarı" olarak çar unvanıyla taç giydi. İvan, kuzeybatısındaki Litvanya Büyük Dukalığı ile Dinyeper ve Donets Nehri havzalarında bulunan Kiev Rusları'ndan arta kalan küçük knezlikleri ele geçirmek için çekişti. Bazı prensliklerin devletlerden birine sığınması, sınır çatışmaları gibi nedenlerle Litvanya ile 1503'e kadar süren savaş sonucunda III. İvan, devleti batıya doğru genişletti. Moskova Knezliği onun yönetimi altında üç katına çıktı.
Çar olarak taç giyen ilk hükümdar III. İvan olsa da Rus çarlarının saltanatı pratikte devletin merkezîleşmesini tamamlayan ilk hükümdar olan IV. İvan (Korkunç İvan) ile başladı.
Göçebelerle İlişkileri
Moskova Knezliği ve göçebeler arasındaki ilişki oldukça karmaşıktı. 13. yüzyılın ilk yirmi yılında Moskova, Saray hanlarına karşı Nogay Han'ın desteğini aldı. 14. yüzyılın başlarında Altın Orda Hanlığı iç istikrarını yeniden sağlayınca bölgedeki durum genellikle 1317'ye kadar hanların lehine olsa da 1322-1327 yılları arasında bölgedeki üstünlüğünü kaybetti. İlerleyen 30 yılda devletler arasındaki ilişkinin iyileşmesi ile Moskova yeterli politik ve ekonomik güce ulaşacak zaman buldu. Bağımsızlık girişimleri 1380'de hana karşı alınan Kulikovskaya Zaferi ile canlandı ancak knezler nispeten daha güçlü bir han olan Toktamış Han'ın otoritesini 1382'deki Moskova yağmasından sonra kabul etmek zorunda kalsa da hanlık Moskova'nın kuzey ve doğu Rus topraklarındaki hâkimiyetini tanıdı. Göçebelerin geleneksel "büyük devletleri parçalara ayrıma ilkesi" bu dönemde işe yaramadı ve dönem hanlığın Moskova'ya olan desteğini kesmesi ile karakterize edildi. Moskova, Tatar hâkimiyetini kuruluşunun ilk yıllarında tanısa da hanlığın artan gücüne rağmen 1374-1380, 1396-1411, 1414-1416 ve 1417-1419 yıllarında hanlığın otoritesine başkaldırdı. Hanlığın Moskova üzerindeki otoritesi Vladimir Büyük Dukalığı'nın Moskova Knezlerine verildiği Dmitri Donskoi döneminde oldukça azalmıştı. Moskova Knezliği hanlığın topraklarından haraç toplamaya başlamıştı ve kuzey Rus bölgelerindeki nüfuzu önü alınamaz bir seviyeye ulaşmıştı. II. Vasili ve III. İvan'ın saltanatı yıllarında knezlikte, yıkılmış Bizans İmparatorluğu'nun vârisi olarak çar olma fikri oturmaya başladıkça knezlik gitgide hanlıktan bağımsız hareket etmeye başladı. Sonunda III. İvan döneminde devlet bağımsızlığını ilan etti.
Genel bakış
Günümüzdeki Rus devletinin gelişimi Kiev Rusları'ndan Vladimir-Suzdal Knezliği ve Moskova Knezliği'ne oradan da Rus Çarlığı'na ve Rus İmparatorluğu'na kadar uzanmaktadır. Moskova Knezliği, bölgedeki insanları ve zenginlikleri kendine çekti ve durum gelişimine katkı sağladı. Baltık Denizi, Beyaz Deniz, Hazar Denizi ve Sibirya ile ticaret bağlantıları kurup son derece merkezî bir devlet yönetimi sunarak zamanın feodal Avrupa'sında bu özelliği onu farklı kıldı. Moskova Knezliği'nin temellerini attığı siyasi gelenekler gelecek Rus devlet yapısını ve halkını şekillendirdi.
Kültür
Moskova Rus kültürü, Slav ve Bizans kültüründen oldukça etkilenmişti. Bu kültüre göre doğaüstü olaylar hayatın birer parçası ve sıklıkla rastlanan olaylardı.
Ayrıca Bakınız
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2009.
- ^ "Library of Congress Country Studies – Russia". 21 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
- ^ Gorskij, A. A. (2000). Moskva i Orda (Rusça) (Naučnoe izd. bas.). Moskva: Nauka. ss. 3-4. ISBN . 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2016.
- ^ Martin J. Medieval Russia, 980–1584. 2007. Cambridge University Press. p. 196
- ^ Moss (2005)
- ^ Richard Pipes, Russia under the Old Regime (1995), p.80.
- ^ Trepanier L. Political Symbols in Russian History: Church, State, and the Quest for Order and Justice. Lexington Books. 2010. P. 39
- ^ a b c d Gorskij, A.A. (2000). Moskva i Orda (Rusça) (Naučnoe izd. bas.). Moskva: Nauka. s. 187. ISBN . 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2016.
- ^ a b Gorskij, A.A. (2000). Moskva i Orda (Rusça) (Naučnoe izd. bas.). Moskva: Nauka. ss. 188-189. ISBN . 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2016.
- ^ Gorskij, A.A. (2000). Moskva i Orda (Rusça) (Naučnoe izd. bas.). Moskva: Nauka. s. 189. ISBN . 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2016.
- ^ Gorskij, A.A. (2000). Moskva i Orda (Rusça) (Naučnoe izd. bas.). Moskva: Nauka. s. 188. ISBN . 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2016.
- ^ . Encyclopedia Britannica (İngilizce). 13 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020.
- ^ Wigzell, Faith (31 Ocak 2010). "Valerie A. Kivelson and Robert H. Greene (eds). Orthodox Russia: Belief and Practice under the Tsars". Folklorica. 9 (2): 169-171. doi:10.17161/folklorica.v9i2.3754
![image]()
. ISSN 1920-0242.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Moskova Knezligi ya da Moskova Dukaligi Rusya topraklari icerisinde kurulmus Moskova merkezli devlettir Baslangicta Altin Orda Devleti ne bagli olan Moskova Prensligi Vladimir Suzdal Knezligi nin halefi olup 1340 1547 yillari arasinda hukum surmustur Car III Ivan in reformlari ile knezlik gelismis ve Rusya Carligi adini almistir Car olarak bilinen ilk hukumdar IV Ivan Korkunc Ivan olmustur Moskova KnezligiVelikoe knyazhestvo Moskovskoe Velikoye knyazhestvo Moskovskoye1282 1547Dmitri Donskoy un bayragi Arma1300 1547 arasinda sinirlariTurAltin Orda nin vasal devleti 1282 1471 Egemen devlet 1471 1547 BaskentMoskovaYaygin dil ler Eski Dogu Slavcasi RuscaResmi dinRus Ortodoks KilisesiHukumetMutlak monarsiPrens 1282 1303Daniel ilk 1533 1547IV Ivan son Yasama organiVecheTarihce Kurulusu1282 Dagilisi16 Ocak 1547Yuzolcumu15052 500 000 km2Para birimiRubleOnculler ArdillarVladimir Suzdal KnezligiYaroslavl KnezligiNijni Novgorod Suzdal KnezligiNovgorod CumhuriyetiTver KnezligiBuyuk Perm KnezligiRyazan Knezligi Rusya CarligiKoken13 yuzyilda Mogollar Kiev Ruslari nin topraklarini sirada Moskova Vladimir Suzdal Knezligi nin onemsiz bir ticaret karakoluydu Mogollar Moskova yi 1238 de yakmis 1293 te yagmalamis olsalar da karakolun uzak ve ormanlik konumu bolgeyi genel olarak Mogol saldirilarina karsi korumustu Moskova nin cevresindeki bir dizi nehir Baltik Karadeniz ve Kafkaslar a erisim sagladi tarafindan resmedilen Prens I Ivan doneminde Moskova Kalesi Moskova devletinin gelisimini saglayan en onemli nokta ise kucuk prensligin sinirlarini surekli genisletip zamanla Moskova Nehri havzasinin tamamina hukmeden ve 16 yuzyil Avrupa sinin en buyuk devleti yuzolcumu bakimindan olmasini saglayan bir dizi prens tarafindan yonetilmesiydi Moskova Knezligi nin ilk yoneticisi Vladimir Suzdal Knezi Aleksandr Nevski nin en kucuk ogluydu Kolomna yi alarak ve Pereslavl Zalesski sehrinin ailesine mirasini guvence altina alarak knezligini genisletmeye basladi Daniel in oglu ayrica Georgiy olarak da bilinip 1303 1325 arasinda hukum surmustur butun Moskova Nehri havzasini kontrol etti ve knezligi Mojaysk i alarak batiya dogru genisletti Daha sonra Rus knezliklerinin bagli oldugu Altin Orda ile ittifak kurup kiz kardesi ile evlendi Yuriy in Novgorod Cumhuriyeti nin kuzeybatisindaki islere mudahale etmesine izin veren Vladimir Suzdal Buyuk Duku unvaninda hak iddia etmesine izin verdi Yuriy in varisi I Ivan 1325 1340 arasinda hukum surdu Tatarlarla is birligi yapip diger Rus knezliklerinden kendi adina vergi toplayarak Buyuk Duk unvanini korumayi basardi Bu iliski ozellikle 1327 de Moskova nin ezeli dusmani olan Tver in hana isyan etmesi uzerine Moskova nin sehir uzerinde bolgesel ustunluk kazanmasini sagladi Ayaklanma Suzdal Buyuk Duklugu Moskova Buyuk Duklugu Tver ile Vladimir Buyuk Duku unvani icin yarismakta olan ve Tatarlarin ortak kuvvetleri tarafindan bastirildi Ivan Kalita dogrudan cevirisi para torbasi takma adinin dogrulugunu kanitladigi gibi Rusya daki en zengin kisi olarak kabul gordu Zenginligini diger knezliklerden toprak satin almak ve Moskova Kremlini ndeki tas kiliselerin insasini finanse etmek icin kullandi 1325 te Ortodoks 1326 da oldu ikametgahini Kiev den Vladimir e daha sonra da Moskova ya tasiyinca knezligin prestiji daha da artti Dmitri DonskoyKulikovskaya Muharebesi inde Dmitri Donskoy Ivan in varisleri yonetimleri altindaki nufusu ve serveti artirmak icin Rus topraklarinda yayilmaya devam etti Bu surecte ilgi noktalari yine Dogu Slavlari ve Ortodoks beldeler olan Litvanya Buyuk Dukaligi ile catisti Litvanya Buyuk Duku yine Moskova karsiti siyaset guden Tver ile ittifak kurdu ve Moskova ya uc sefer 1368 1370 1372 duzenledi Moskova ve Vilnius Litvanya Buyuk Dukaligi nin baskenti arasindaki cekismenin en onemli nedeni Smolensk sehriydi 1350 lerde ulke ve kraliyet ailesinde Kara Olum bas gosterdi Dmitri Ivanovic ebeveynleri oldugunde henuz dokuz yasindaydi Bundan oturudur ki Buyuk Duk unvani kendisine degil uzak akrabasi nin eline gecti Etrafi Litvanyalilar ve Musluman gocebelerle cevrili olan Moskova hukumdari Aziz in manastir reformu nedeniyle nufuzunda patlama yasayan Rus Ortodoks Kilisesi ile ittifak kurdu tarafindan egitilen Dmitri Ortodokslugun bir sembolu oldu ve gocebelere karsi savasan Rus knezliklerini birlestirmeyi basardi Han in otoritesine meydan okudu ve 1380 de Kulikovskaya Muharebesi nde in komuta ettigi orduyu destansi bir zaferle maglup etmeyi basardi Ancak bu zafer kisa vadeli bir fayda saglamadi 1382 de Toktamis Han tebaasi uzerinde yeniden hukum saglamayi umarak Moskova yi yagmalayip 24 000 kisiyi oldurdu Yine de Dmitri ulusal bir kahraman oldu Kulikovskaya Muharebesi Rus halkinin Tatar otoritesine son verme ve bagimsiz olma fikrine inanmasini sagladi 1389 da Han in onayini almaya gerek duymadan tahtini oglu I Vasili ye birakti I ve II VasiliI Vasili 1389 1425 arasinda hukum surdu babasinin politikalarini devam ettirdi Hanlik Timurlenk tarafindan saldiriya ugradiktan sonra hanliga harac odemekten vazgecse de nun 1408 deki Moskova seferinden sonra daha uysal bir politika izledi Litvanya Buyuk Duku Vytautas in tek kizi ile evlendi ve kayinpederi Smolensk i ilhak ettiginde dahi onunla catismaktan kacindi Uzun saltanatinin baris dolu yillarinin dikkat cekici tarafi knezligin kuzeye 1389 da Vologda Veliki Ustyug ve Perm in ilhaki ve doguya 1392 de Nijni Novgorod un ve Suzdal in ilhaki dogru genislemesiydi Nijni Novgorod Altin Orda Hani tarafindan Moskova ya yardimlarindan dolayi hediye edildi Andrei Rublev nin Teslis hakkindaki unlu ikonu Aziz Sergius un reformlari papaz Andrei Rublev in ikonlari ve freskleri kulturel bir canlanmayi tetikledi Aziz Sergius un ogrencileri tarafindan ve de dahil olmak uzere uzak yerlerde yuzlerce manastir kuruldu Kulturel islevlerinin yani sira manastirlar bolgenin ekonomisini kontrol edebilecek buyuk topraklara sahipti Bu manastirlar aslinda komsu prenslikler ve cumhuriyetlerde Moskova nufuzunun karakollari olarak gorev yaptilar Moskova Knezligi nin genislemesindeki bir diger faktor de cevre knezliklerin hanedan cekismeleriyle bogustugu ve gittikce daha da kucuk parcalara ayrildigi veraset sistemiydi Moskova Knezligi nde ise Moskova Hanedani nin tek yan kolu olan in soyundan gelenler knezlige derinden sadikti Bu yuzden devlette parcalanma gorulmedi 1300 den 1462 ye kadarki bolgesel genisleme Bariscil politika I Vasili nin varisi II Vasili 1425 1462 arasinda hukum surdu ile degisti Cok gecmeden amcasi Yuri Dmitriyevic tahtta ve Monomah Kalpagi nda hak iddia etti Bir ic karisiklik meydana geldi ve bu durum ulkeyi saltanati boyunca derinden sarsti Yuri nin 1432 de olumunden sonra iddialari 1450 lerdeki Buyuk Feodal Savas sirasinda ogullari Vasili Kosoy ve Dmitri Semyaka tarafindan surduruldu Her ne kadar birkac defa Moskova yi terk etmis ve 1446 da Kazanli tarafindan kor edilmis olsa da tahtini koruyup ogluna devretmeyi basardi Israri uzerinde Rus Ortodoks Kilisesi nin Konstantinopolis Patrikligi nden bagimsizligini ifade ederek 1448 de Moskova Baspiskoposu ilan edildi III Ivan 1480 14 ve 15 yuzyillarda knezligin genislemesi devlet icerisinde butunluk sagladi 15 yuzyila gelindiginde Moskova knezleri kendilerini tum Rus topraklarinin sahibi olarak gormeye basladilar Rurik soyundan bazi prensler yari bagimsizliklarini surdurmeye calisti ancak III Ivan Buyuk Ivan 1462 1505 arasinda hukum surdu prensleri Moskova nin askeri adli ve diplomatik ustunlugunu tanimaya zorladi Moskova 1480 yilina kadar Rus topraklarinin neredeyse tamamini ele gecirmisti Altin Orda ile yapilan ile bolgedeki Tatar hukmu resmen son buldu 16 yuzyilin baslarinda 1478 de Novgorod Cumhuriyeti nin ve 1485 te Tver Knezligi nin ilhaki ile Rus topraklarinda siyasal birlik kuruldu Ivan Ryazan Knezligi ni miras yoluyla ulkesine kazandirirken Rostov ve Yaroslavl prenslerine ise zorla boyun egdirdi Ayni isimli sehir ve cevresindeki birkac bolgeden olusan Pskov Cumhuriyeti bu donemde bagimsiz kalirken Ivan in oglu III Vasili doneminde 1505 1533 arasinda hukum surdu ulkeye katildi Tum Ruslar uzerinde hukum saglayan ilk knez olan III Ivan Tum Ruslarin Hukumdari olarak car unvaniyla tac giydi Ivan kuzeybatisindaki Litvanya Buyuk Dukaligi ile Dinyeper ve Donets Nehri havzalarinda bulunan Kiev Ruslari ndan arta kalan kucuk knezlikleri ele gecirmek icin cekisti Bazi prensliklerin devletlerden birine siginmasi sinir catismalari gibi nedenlerle Litvanya ile 1503 e kadar suren savas sonucunda III Ivan devleti batiya dogru genisletti Moskova Knezligi onun yonetimi altinda uc katina cikti Car olarak tac giyen ilk hukumdar III Ivan olsa da Rus carlarinin saltanati pratikte devletin merkezilesmesini tamamlayan ilk hukumdar olan IV Ivan Korkunc Ivan ile basladi Gocebelerle IliskileriMoskova Knezligi ve gocebeler arasindaki iliski oldukca karmasikti 13 yuzyilin ilk yirmi yilinda Moskova Saray hanlarina karsi Nogay Han in destegini aldi 14 yuzyilin baslarinda Altin Orda Hanligi ic istikrarini yeniden saglayinca bolgedeki durum genellikle 1317 ye kadar hanlarin lehine olsa da 1322 1327 yillari arasinda bolgedeki ustunlugunu kaybetti Ilerleyen 30 yilda devletler arasindaki iliskinin iyilesmesi ile Moskova yeterli politik ve ekonomik guce ulasacak zaman buldu Bagimsizlik girisimleri 1380 de hana karsi alinan Kulikovskaya Zaferi ile canlandi ancak knezler nispeten daha guclu bir han olan Toktamis Han in otoritesini 1382 deki Moskova yagmasindan sonra kabul etmek zorunda kalsa da hanlik Moskova nin kuzey ve dogu Rus topraklarindaki hakimiyetini tanidi Gocebelerin geleneksel buyuk devletleri parcalara ayrima ilkesi bu donemde ise yaramadi ve donem hanligin Moskova ya olan destegini kesmesi ile karakterize edildi Moskova Tatar hakimiyetini kurulusunun ilk yillarinda tanisa da hanligin artan gucune ragmen 1374 1380 1396 1411 1414 1416 ve 1417 1419 yillarinda hanligin otoritesine baskaldirdi Hanligin Moskova uzerindeki otoritesi Vladimir Buyuk Dukaligi nin Moskova Knezlerine verildigi Dmitri Donskoi doneminde oldukca azalmisti Moskova Knezligi hanligin topraklarindan harac toplamaya baslamisti ve kuzey Rus bolgelerindeki nufuzu onu alinamaz bir seviyeye ulasmisti II Vasili ve III Ivan in saltanati yillarinda knezlikte yikilmis Bizans Imparatorlugu nun varisi olarak car olma fikri oturmaya basladikca knezlik gitgide hanliktan bagimsiz hareket etmeye basladi Sonunda III Ivan doneminde devlet bagimsizligini ilan etti Genel bakisGunumuzdeki Rus devletinin gelisimi Kiev Ruslari ndan Vladimir Suzdal Knezligi ve Moskova Knezligi ne oradan da Rus Carligi na ve Rus Imparatorlugu na kadar uzanmaktadir Moskova Knezligi bolgedeki insanlari ve zenginlikleri kendine cekti ve durum gelisimine katki sagladi Baltik Denizi Beyaz Deniz Hazar Denizi ve Sibirya ile ticaret baglantilari kurup son derece merkezi bir devlet yonetimi sunarak zamanin feodal Avrupa sinda bu ozelligi onu farkli kildi Moskova Knezligi nin temellerini attigi siyasi gelenekler gelecek Rus devlet yapisini ve halkini sekillendirdi KulturMoskova Rus kulturu Slav ve Bizans kulturunden oldukca etkilenmisti Bu kulture gore dogaustu olaylar hayatin birer parcasi ve siklikla rastlanan olaylardi Kizakla yolculukAyrica BakinizRusya Carligi Rus hukumdarlari listesiKaynakca Arsivlenmis kopya 6 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Eylul 2009 Library of Congress Country Studies Russia 21 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mayis 2022 Gorskij A A 2000 Moskva i Orda Rusca Naucnoe izd bas Moskva Nauka ss 3 4 ISBN 978 5 02 010202 6 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2016 Martin J Medieval Russia 980 1584 2007 Cambridge University Press p 196 Moss 2005 Richard Pipes Russia under the Old Regime 1995 p 80 Trepanier L Political Symbols in Russian History Church State and the Quest for Order and Justice Lexington Books 2010 P 39 a b c d Gorskij A A 2000 Moskva i Orda Rusca Naucnoe izd bas Moskva Nauka s 187 ISBN 978 5 02 010202 6 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2016 a b Gorskij A A 2000 Moskva i Orda Rusca Naucnoe izd bas Moskva Nauka ss 188 189 ISBN 978 5 02 010202 6 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2016 Gorskij A A 2000 Moskva i Orda Rusca Naucnoe izd bas Moskva Nauka s 189 ISBN 978 5 02 010202 6 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2016 Gorskij A A 2000 Moskva i Orda Rusca Naucnoe izd bas Moskva Nauka s 188 ISBN 978 5 02 010202 6 16 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Aralik 2016 Encyclopedia Britannica Ingilizce 13 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Mayis 2020 Wigzell Faith 31 Ocak 2010 Valerie A Kivelson and Robert H Greene eds Orthodox Russia Belief and Practice under the Tsars Folklorica 9 2 169 171 doi 10 17161 folklorica v9i2 3754 ISSN 1920 0242