Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yeşil Türbe, I. Bayezid'in oğlu Mehmet Çelebi tarafından 1421 yılında yaptırılmıştır. Yeşil Külliye'nin bir parçası olan türbenin mimarı Hacı İvaz Paşa’dır. Bursa'nın sembolü hâline gelen yapı şehrin her yerinden görülebilecek bir konuma sahiptir. I. Mehmed sağlığında türbeyi yaptırmış, 40 gün sonra da ölmüştür. Türbede Çelebi Sultan Mehmet ile oğulları Şehzade Mustafa, Mahmut ve Yusuf ile kızları Selçuk Hatun, Sitti Hatun, Hafsa Hatun, Ayşe Hatun ve dadısı Daya Hatuna ait olmak üzere toplam 9 sanduka bulunmaktadır.
Mimari
Dışarıdan bakıldığında tek katlı görünen türbe, sandukaların bulunduğu salon ve bunun altında yer alan beşik tonuzlu mezar odasıyla beraber iki katlıdır. Dış duvarlar turkuaz çinilerle kaplıdır. Türbenin içi, sandukalar, mihrab, duvarlar, cümle kapisi ile cephe kaplamaları da çiniden yapılmıştır. Kıbleye bakan mihrabı bir sanat eseridir. Buradaki çiniler İznik çiniciliğinin şaheser örnekleridir.
Evliya Çelebi’nin gezi yazılarında da türbe ile ilgili bilgi yer almaktadır. Ancak türbeyle ilgili bahis; içinde medfun bulunan Çelebi Sultan Mehmet Han’ın yaşamı üzerinden ele alınmakta, mimari hakkında olarak özel bir bilgi verilmemektedir. Bununla birlikte metinden yapının o dönemde yeşil imaret adı ile anılmakta olduğu öğrenilmektedir.
‘824 senesinde öldü. Yedi sene, on bir ay, on iki gün padişahlık yaptı. Vefat ettiğinde 38 yaşında idi. Kabri, Yeşil İmaret adıyla bilinen külliye içindeki nurlu camiinin kıble tarafında bulunan nakışlı kubbe altındadır.’ (Basri Öcalan, 2008)
Geçirdiği onarımlar
Türbe, Çelebi Sultan Mehmet’in vefatından 253 yıl sonra (1647) Hassa Mimarı Elhac Mustafa Bin Abidin tarafından onarılmıştır. Bundan sonra 1769 yılında Mimar Es-Seyyit Elhac Şerif Efendi, 1864-1867 yıllar arasında ve 1904 yılında Osman Hamdi Bey’in katkılarıyla tarafından türbede onarım çalışmaları yapılmıştır.
Türbenin günümüze ulaşmasında çok önemli payı olan Mimar Macit Rüştü Kural, türbenin son restoratörü olmuştur. Bu çalışmalar sırasında Y. Mimar ’dan da destek görmüştür (Yücel, 2004).
Mimarisi
En dar yüzü 7,64 m, en geniş yüzü 10,98 m olan sekizgen prizma bedene sahiptir. Türbe, tümel cepheler (tüm cephelerin açılımı) olarak ele alındığında, kubbe, kasnak ve beden duvarları olarak üç kütlesel mimari elemandan oluşmaktadır. Bu öğeler izleyicinin kolayca algılayabileceği bir şekilde birbirinden ayrılmaktadır. Türbenin cephesinde dikkati çeken bir diğer öğe mermer çerçevedir. Bu çerçeve, cephelerin birleştiği köşeleri, su basmanı ve sivri kemerlerin etrafından dolaşarak saçaklığı çevrelemektedir. Pencereler mermer sövelerle çevrelenmektedir. Pencerenin hemen üzerinde tahfif kemeri, rumi motifli bordürlerle belirgin hale getirilmiştir. Kemerle pencere lentosu arasında kalan tympanum bölümünde ayet ve hadisler yazılı bulunmaktadır. 328 metrekarelik sekizgen prizma gövdede zeminden aşağıya da devam ederek mezar dairesini oluşturmaktadır.
Çiniler
Osmanlı mimarisinde tüm duvarlarının çini ile kaplı olduğu tek türbedir. Sekiz cepheli olan türbenin duvarları ile köşelerde oluşturulmuş mermer çerçeve ve kemerlerin arasında kalan kısımlar turkuaz renkli çinilerle kaplanmıştır. Günümüze kadar geçirmiş olduğu onarımlarda, bu çiniler büyük ölçüde tahrip olmuş, yerine yeni çiniler kaplanmıştır. Sayısı çok azalan orijinal çiniler kapının solundaki yüzde bir araya toplanmıştır (Tayla, 2007). Türbenin cephesinin kaplı olduğu çini kaplamalar genelde bilinen çini kaplamalardan farklı yapıdadır. Daha ziyade renkli sırlı tuğla türündendir. Dış yüzü 21-22 x 10–11 cm., arka yüzü 10 x 5 cm.dir. Dıştan içe doğru kavisli olarak daralmaktadır ve yan yüzünün tam ortasında 1.5 cm çapında dikine bir delik bulunmaktadır. Bu, çinilerin yerlerine montaj kesitidir. Orijinal tuğlaların yüzleri önce sırlanmış ardından fırınlanmıştır. Ancak Restorasyon sırasında orijinal üretim biçimine uygun yeni sırlı tuğla yapılamayacağı ayrıca orijinal sırlı tuğlanın aynen kopyasının yapılması restorasyon ilkeleri açısından doğru olmayacağı düşüncesiyle Kütahya Çini Fabrikası'nda yaptırılan plak çinilerle kaplanmıştır (Tayla, 2007).
İç mekân
Yapı, mekân örtücü eleman olarak kullanılan tek kubbenin belirlediği merkezi bir plan tipolojisine sahiptir. Anadolu - Türk mimarisinin kubbeden ana yapıya geçiş sorununa getirdiği strüktürel (yapıyı ayakta tutan sistem) ve bezemesel çözüm olan bu yapıda da uygulanmıştır.
Duvarlar 2.94 m yüksekliğe kadar iki bordürle çevrili altıgen turkuaz çinilerle kaplıdır. Bunların aralarında iri madalyonlar yer almaktadır. Türbe günümüze ulaşan en muhteşem çinili mihraba sahiptir.
Sekizgen plana sahip olan iç mekânın ortasında Çelebi Sultan Mehmed’in sandukası yer almaktadır. Üzerinde kabartma ile yazılı kitabesi vardır. Kuzeyinde oğulları Mustafa ve Mahmud’a ait sandukalar yer almaktadır. Kuzeyindeki ise oğlu Yusuf’a aittir. Arka kuzeyinden itibaren Çelebi Mehmed’in kızı Selçuk Hatun’un kabartma kitabeli sandukası, kızı Sitti Hatun’un (Safiye) beyaz zemin üzerine lacivert motifli, altıgen ve üçgen çinilerle kaplı sandukası, Ayşe Hatun ve dadısı Daya Hatun’un sandukaları bulunmaktadır (Bursa Tanıtım Kitapçığı).
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Yeşil Türbe ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Tayla, H., 2007. Geleneksel Türk Mimarisinde Yapı Sistem ve Elemanları, İstanbul
- Yücel, E., 2004. Restoratör Mimarlardan Macit Rüştü Kural, Yapı Dergisi, 273, s. 81-84
- Basri Öcalan, H., 2008. Evliya Çelebi Seyahatname'ye göre Ruhaniyetli Şehir Bursa, Yeşil Şehir Kitaplığı, Bursa İl Özel İdaresi, s. 80.
- Kerametli C., 1974. Osmanlı Çini ve Seramikleri, Türkiyemiz Dergisi, 12, s.3-15.
- Bursa Şehri Tanıtım Kitapçığı, 2006 . T.C. Bursa Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, s. 28.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yesil Turbe I Bayezid in oglu Mehmet Celebi tarafindan 1421 yilinda yaptirilmistir Yesil Kulliye nin bir parcasi olan turbenin mimari Haci Ivaz Pasa dir Bursa nin sembolu haline gelen yapi sehrin her yerinden gorulebilecek bir konuma sahiptir I Mehmed sagliginda turbeyi yaptirmis 40 gun sonra da olmustur Turbede Celebi Sultan Mehmet ile ogullari Sehzade Mustafa Mahmut ve Yusuf ile kizlari Selcuk Hatun Sitti Hatun Hafsa Hatun Ayse Hatun ve dadisi Daya Hatuna ait olmak uzere toplam 9 sanduka bulunmaktadir Yesil Turbe MimariYesil Camii ve Yesil Turbe nin 1880 1893 yillari arasindaki bir gorunumu Yesil Turbe Gece gorunumu Disaridan bakildiginda tek katli gorunen turbe sandukalarin bulundugu salon ve bunun altinda yer alan besik tonuzlu mezar odasiyla beraber iki katlidir Dis duvarlar turkuaz cinilerle kaplidir Turbenin ici sandukalar mihrab duvarlar cumle kapisi ile cephe kaplamalari da ciniden yapilmistir Kibleye bakan mihrabi bir sanat eseridir Buradaki ciniler Iznik ciniciliginin saheser ornekleridir Evliya Celebi nin gezi yazilarinda da turbe ile ilgili bilgi yer almaktadir Ancak turbeyle ilgili bahis icinde medfun bulunan Celebi Sultan Mehmet Han in yasami uzerinden ele alinmakta mimari hakkinda olarak ozel bir bilgi verilmemektedir Bununla birlikte metinden yapinin o donemde yesil imaret adi ile anilmakta oldugu ogrenilmektedir 824 senesinde oldu Yedi sene on bir ay on iki gun padisahlik yapti Vefat ettiginde 38 yasinda idi Kabri Yesil Imaret adiyla bilinen kulliye icindeki nurlu camiinin kible tarafinda bulunan nakisli kubbe altindadir Basri Ocalan 2008 source source source source source source source source Bursa Yesil Turbe nin ic mekanini gosteren video Turbenin giris kapisiGecirdigi onarimlar Turbe Celebi Sultan Mehmet in vefatindan 253 yil sonra 1647 Hassa Mimari Elhac Mustafa Bin Abidin tarafindan onarilmistir Bundan sonra 1769 yilinda Mimar Es Seyyit Elhac Serif Efendi 1864 1867 yillar arasinda ve 1904 yilinda Osman Hamdi Bey in katkilariyla tarafindan turbede onarim calismalari yapilmistir Turbenin gunumuze ulasmasinda cok onemli payi olan Mimar Macit Rustu Kural turbenin son restoratoru olmustur Bu calismalar sirasinda Y Mimar dan da destek gormustur Yucel 2004 Yesil Turbe Kubbesi Mimarisi En dar yuzu 7 64 m en genis yuzu 10 98 m olan sekizgen prizma bedene sahiptir Turbe tumel cepheler tum cephelerin acilimi olarak ele alindiginda kubbe kasnak ve beden duvarlari olarak uc kutlesel mimari elemandan olusmaktadir Bu ogeler izleyicinin kolayca algilayabilecegi bir sekilde birbirinden ayrilmaktadir Turbenin cephesinde dikkati ceken bir diger oge mermer cercevedir Bu cerceve cephelerin birlestigi koseleri su basmani ve sivri kemerlerin etrafindan dolasarak sacakligi cevrelemektedir Pencereler mermer sovelerle cevrelenmektedir Pencerenin hemen uzerinde tahfif kemeri rumi motifli bordurlerle belirgin hale getirilmistir Kemerle pencere lentosu arasinda kalan tympanum bolumunde ayet ve hadisler yazili bulunmaktadir 328 metrekarelik sekizgen prizma govdede zeminden asagiya da devam ederek mezar dairesini olusturmaktadir Ciniler Osmanli mimarisinde tum duvarlarinin cini ile kapli oldugu tek turbedir Sekiz cepheli olan turbenin duvarlari ile koselerde olusturulmus mermer cerceve ve kemerlerin arasinda kalan kisimlar turkuaz renkli cinilerle kaplanmistir Gunumuze kadar gecirmis oldugu onarimlarda bu ciniler buyuk olcude tahrip olmus yerine yeni ciniler kaplanmistir Sayisi cok azalan orijinal ciniler kapinin solundaki yuzde bir araya toplanmistir Tayla 2007 Turbenin cephesinin kapli oldugu cini kaplamalar genelde bilinen cini kaplamalardan farkli yapidadir Daha ziyade renkli sirli tugla turundendir Dis yuzu 21 22 x 10 11 cm arka yuzu 10 x 5 cm dir Distan ice dogru kavisli olarak daralmaktadir ve yan yuzunun tam ortasinda 1 5 cm capinda dikine bir delik bulunmaktadir Bu cinilerin yerlerine montaj kesitidir Orijinal tuglalarin yuzleri once sirlanmis ardindan firinlanmistir Ancak Restorasyon sirasinda orijinal uretim bicimine uygun yeni sirli tugla yapilamayacagi ayrica orijinal sirli tuglanin aynen kopyasinin yapilmasi restorasyon ilkeleri acisindan dogru olmayacagi dusuncesiyle Kutahya Cini Fabrikasi nda yaptirilan plak cinilerle kaplanmistir Tayla 2007 Yesil Turbe Ici Ic mekan Yapi mekan ortucu eleman olarak kullanilan tek kubbenin belirledigi merkezi bir plan tipolojisine sahiptir Anadolu Turk mimarisinin kubbeden ana yapiya gecis sorununa getirdigi strukturel yapiyi ayakta tutan sistem ve bezemesel cozum olan bu yapida da uygulanmistir Duvarlar 2 94 m yukseklige kadar iki bordurle cevrili altigen turkuaz cinilerle kaplidir Bunlarin aralarinda iri madalyonlar yer almaktadir Turbe gunumuze ulasan en muhtesem cinili mihraba sahiptir Sekizgen plana sahip olan ic mekanin ortasinda Celebi Sultan Mehmed in sandukasi yer almaktadir Uzerinde kabartma ile yazili kitabesi vardir Kuzeyinde ogullari Mustafa ve Mahmud a ait sandukalar yer almaktadir Kuzeyindeki ise oglu Yusuf a aittir Arka kuzeyinden itibaren Celebi Mehmed in kizi Selcuk Hatun un kabartma kitabeli sandukasi kizi Sitti Hatun un Safiye beyaz zemin uzerine lacivert motifli altigen ve ucgen cinilerle kapli sandukasi Ayse Hatun ve dadisi Daya Hatun un sandukalari bulunmaktadir Bursa Tanitim Kitapcigi KaynakcaWikimedia Commons ta Yesil Turbe ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Tayla H 2007 Geleneksel Turk Mimarisinde Yapi Sistem ve Elemanlari Istanbul Yucel E 2004 Restorator Mimarlardan Macit Rustu Kural Yapi Dergisi 273 s 81 84 Basri Ocalan H 2008 Evliya Celebi Seyahatname ye gore Ruhaniyetli Sehir Bursa Yesil Sehir Kitapligi Bursa Il Ozel Idaresi s 80 Kerametli C 1974 Osmanli Cini ve Seramikleri Turkiyemiz Dergisi 12 s 3 15 Bursa Sehri Tanitim Kitapcigi 2006 T C Bursa Valiligi Il Kultur ve Turizm Mudurlugu s 28