Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ölü Deniz Yazmaları (Ölü Deniz Parşömenleri ya da Ölü Deniz Tomarları olarak da bilinir) bir kısmı İbranice, bir kısmı da artık ölü bir dil olan Aramice ile kâğıt, deri veya bakır plakalar üzerine kaydedilmiş kırk bin adet elyazması parçasından oluşmaktadır. Bu parçaların bir araya getirilmesiyle tam beş yüz kitap yeniden oluşturulmuştur. Hristiyanlığın ve Museviliğin bilinen en eski yazılı kaynakları sayılırlar.
1947 yılının Şubat veya Mart ayında, Muhammed Ahmed El-Hamid adlı, genç bir Bedevi keçi çobanı, kaybolan keçisini aramaktadır. Eriha kentinin 13 km güneyinde, Ölü Deniz'in batı yakasındaki bir tepede bulunan bir delikten aşağı taş atar ve duyduğu testi kırılma sesi üzerine aşağıdaki mağaraya iner. Mağaranın zemininde, içinde keten kumaşa sarılı deri yazmaların bulunduğu büyük testiler bulur. Testilerin ağzı sıkıca kapatıldığı için yazmalar yaklaşık 1900 yıl boyunca hiç bozulmadan saklı kalabilmişlerdir (bulgular, bu yazmaların MS 68 yılında mağaraya yerleştirildiklerini gösterir). 1947'deki keşif ve 1952-1956 yıllarında yapılan kazı çalışmaları sonucunda toplam on bir mağarada bu elyazmalarına rastlanmıştır. Bunları sınıflandırmak açısından mağaralar numaralandırılmıştır. 1 numaralı Kumran mağarasında bulunan yazmalardan beş tanesi, ismini aldıkları Kudüs'teki Suriye Ortodoks Manastırı Başpiskoposu tarafından satın alınmıştır. Diğer üç yazma ise İbrani Üniversitesi Profesörü E.L. Sukenik tarafından satın alınmıştır.
Ölü Deniz Yazmalarının bulunması, 20. yüzyılın en önemli arkeolojik keşiflerinden biridir. Bu yazmalar, MÖ birinci yüzyıldan MS ikinci yüzyıla değin Ölü Deniz kıyısındaki Kumran vadisine yerleşmiş olan dini bir topluluğun tarihçesini aydınlatmıştır. Bu topluluk, Kumran Topluluğu veya Esseniler olarak bilinen, dışa kapalı Yahudi bir toplumdu. "Zadokite Belgeleri", "Toplum Kuralları" ve "Disiplin El Kitabı" gibi yazılar, Kumran'daki günlük yaşam hakkında oldukça geniş ölçüde bilgi sahibi olunmasını sağladı.
Yazmaların içeriği
Kumran Yazmaları
1 numaralı mağara, Bedevi çoban tarafından bulunan mağaradır. Buradan, eksiksiz sayılabilecek yedi tomar ve bir miktar tomar parçası almıştır.
Yeşaya A (IQIs a)
Yeşaya Kitabı'nın yazılı olduğu bu yazma, en tanınmış Yeşaya kopyalarından biridir. Satır üstlerinde ve sayfa kenarlarında birçok düzeltme vardır. Mevcut en eski tam kopyadır.
Yeşaya B (IQIs b)
Bu Yeşaya yazması tam değildir, ancak metinle karşılaştırıldığında Yeşaya A'dan daha fazla uyum sergiler.
1 numaralı Mağaradan çıkarılan diğer yazma parçaları
Bu mağarada aynı zamanda Yaratılış, Levililer, Yasa'nın Tekrarı, Hakimler, Samuel, Yeşaya, Hezekiel ve Mezmurlar (Zebur) gibi bazı kesimler tarafından Kutsal Yazılar arasında kabul edilen kitapların bazı parçaları ile Hanok, Musa'nın Sözleri (bu kitapla ilgili ilk bulgu burada keşfedilmiştir), Özgürlük Kitabı (Book of Jubilee), Nuh'un Kitabı, Levi'nin Vasiyetnamesi, Tobit ve Süleyman'ın Bilgeliği gibi eserlerin parçaları bulunmuştur. Aynı zamanda, Daniel Kitabı 2. bölüm 4'teki sözleri içeren bir kısım da burada bulunmuştur (bu kısımda metin dili İbranice'den Aramice'ye geçer). Ayrıca Mezmurlar (Zebur), Mika ve Sefanya kitaplarının yorumlarından bazı parçalar da yine bu mağarada bulunmuştur.
2 numaralı Mağara
Bu mağaranın ilk önce Bedeviler tarafından bulunup yağmalandığı tahmin edilmektedir. 1952 yılında yapılan kazı çalışmaları sonucunda burada yüz adet elyazması bulunmuştur. Bunların arasında Mısır'dan Çıkış (2), Levililer (2), Çölde Sayım (4) parça; Yasa'nın Tekrarı (2 veya 3), Rut (2), Yeremya, Eyüp ve Mezmurlar'dan da birer parça vardır.
4 numaralı Mağara
Keklik Mağarası olarak bilinen bu mağara Eylül 1952'de tekrar araştırılmış ve en fazla yazma içeren mağara olduğu görülmüştür. Binlerce yazma parçası, daha önce bu mağarada bağımsız keşiflerde bulunmuş bazı Bedeviler'den satın alınarak ve arkeologlar tarafından mağarada yapılan araştırmalar sonucunda gün ışığına çıkarılmıştır. Bu yazmalar, dört yüz tanesi tanımlanmış olan, yüzlerce elyazmasına aittir. Tanımlanmış bu dört yüz yazmanın içinde Ester Kitabı dışında tüm Eski Ahit kısımları yer almaktadır.
Bu mağarada bulunan MÖ üçüncü yüzyıldan kalma, Samuel Kitabı'ndan bir kısım ise (4qsam b) bilinen en eski Kutsal Yazılar İbranicesi ile yazılmıştır. Aynı zamanda Mezmurlar, Yeşaya ve Nahum kitapları hakkında yorumlar içeren parçalar da bulunmuştur. 4 numaralı mağaradaki bulguların, Kumran Kütüphanesi'nin kapsamını temsil ettiği tahmin edilmektedir. Bulunan parçaların sayılarına göre, Kumranlılar'ın en sık kullandıkları Eski Ahit kitaplarının sırasıyla Yasa'nın Tekrarı, Yeşaya, Mezmurlar, Kısa Peygamberlikler ve Yeremya kitapları olduğu anlaşılmaktadır. Daniel Kitabı 7:28 ve 8:1'i içeren bazı parçalarda dilin Aramice'den İbraniceye geçtiği gözlenmiştir.
7 ve 10 numaralı Mağaralar
1955 yılında 7 ve 10 numaralı mağaralarda yapılan araştırmalarda Eski Ahit'e ait önemli bir elyazması bulunmamıştır. Ancak Jose O'Callahan tarafından, Yeni Ahit'e ait olduğu iddia edilen, ancak üzerinde tartışmaların hâlâ sürdüğü bazı metin parçaları bulunmuştur. MS 50 veya 60 yılından kalan bu parçaların Yeni Ahit'e ait olduğu kanıtlandığı takdirde bunlar mevcut en eski Yeni Ahit elyazmaları olacaktır.
11 numaralı Mağara
Bu mağaradaki araştırmalar 1956 yılında başladı. Eksiksiz ve iyi korunmuş durumda olan otuz altı adet Mezmur ile daha önceleri sadece Grekçe metni olan Apokrif 151. Mezmur bu mağarada bulunmuştur. Levililer Kitabı'ndan bir bölümün çok iyi durumda korunmuş bir yazması, Yeni Kudüs Vahiyi'nin (Apocalypse of New Jerusalem) büyük parçaları ve Eyüp'ün Aramice çevirisi bu mağaradan çıkarılmıştır.
Murabba'àt Bulguları
Kumran'da daha önce keşiflerde bulunmuş olan Bedeviler araştırmalarını sürdürdüler ve Beytüllahim'in güneyindeki bazı mağaralarda, üzerlerinde yazım tarihleri olan ve İkinci Yahudi İsyanı'ndan (MS 132-135) kalan elyazması metinler ve belgeler buldular. Bu mağaralarda 1952 yılının Ocak ayında sistemli inceleme ve kazılar başlatılmıştır. Bu mağaralarda Yoel Kitabı'nın ikinci yarısından Hagay Kitabı'nın sonuna kadar, Masoretik metin ile uyumlu olan bir yazma daha bulunmuştur. Ayrıca Sami dilinde bilinen en eski papirüs (palimsest: Üzerindeki yazılar silinerek tekrar kullanılan papirüs) eski İbrani harfleriyle (MÖ yedinci ila sekizinci yüzyıllar) yazılmış şekliyle burada bulunmuştur.
Kumran Yazmalarının bulunmasından önce mevcut en eski Eski Ahit elyazmalarının yaklaşık tarihi MS 900 yıllarıydı. Kumran Yazmalarındaki Yeşaya, Habakkuk ve diğer bazı kitapların elyazmalarının yazılış tarihi ise MÖ 125'tir. Bu buluş böylelikle mevcut elyazmalarından bin yıl daha eski metinler sağlamıştır. Kumran'da ortaya çıkarılan Yeşaya yazması ile bin yıl sonrasına ait Masoretik Yeşaya metni arasında önemli bir farklılık görülmemiştir.
Kumran Yazmaları aynı zamanda bölge halkının yaşayışını gözler önüne sererek, tarih, din ve dini edebiyat konularındaki bilginin sınırlarını genişletmiştir.
İlgili belgeseller
- Discovering the Dead Sea Scrolls25 Mayıs 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . YouTube video, süre: 8d.10s
İlgili animeler
- 'Neon Genesis Evangelion (Japonca: 新世紀エヴァンゲリオン Shin Seiki Evangelion)', (1995-96)
Dış bağlantılar
- Ölü Deniz Yazmaları Online Görüntüleme ve İngilizce Tercümeleri26 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Olu Deniz Yazmalari Olu Deniz Parsomenleri ya da Olu Deniz Tomarlari olarak da bilinir bir kismi Ibranice bir kismi da artik olu bir dil olan Aramice ile kagit deri veya bakir plakalar uzerine kaydedilmis kirk bin adet elyazmasi parcasindan olusmaktadir Bu parcalarin bir araya getirilmesiyle tam bes yuz kitap yeniden olusturulmustur Hristiyanligin ve Museviligin bilinen en eski yazili kaynaklari sayilirlar Yazmalarin bulundugu Kumran en Qumran vadisindeki magaralardan biri 1947 yilinin Subat veya Mart ayinda Muhammed Ahmed El Hamid adli genc bir Bedevi keci cobani kaybolan kecisini aramaktadir Eriha kentinin 13 km guneyinde Olu Deniz in bati yakasindaki bir tepede bulunan bir delikten asagi tas atar ve duydugu testi kirilma sesi uzerine asagidaki magaraya iner Magaranin zemininde icinde keten kumasa sarili deri yazmalarin bulundugu buyuk testiler bulur Testilerin agzi sikica kapatildigi icin yazmalar yaklasik 1900 yil boyunca hic bozulmadan sakli kalabilmislerdir bulgular bu yazmalarin MS 68 yilinda magaraya yerlestirildiklerini gosterir 1947 deki kesif ve 1952 1956 yillarinda yapilan kazi calismalari sonucunda toplam on bir magarada bu elyazmalarina rastlanmistir Bunlari siniflandirmak acisindan magaralar numaralandirilmistir 1 numarali Kumran magarasinda bulunan yazmalardan bes tanesi ismini aldiklari Kudus teki Suriye Ortodoks Manastiri Baspiskoposu tarafindan satin alinmistir Diger uc yazma ise Ibrani Universitesi Profesoru E L Sukenik tarafindan satin alinmistir Olu Deniz Yazmalarinin bulunmasi 20 yuzyilin en onemli arkeolojik kesiflerinden biridir Bu yazmalar MO birinci yuzyildan MS ikinci yuzyila degin Olu Deniz kiyisindaki Kumran vadisine yerlesmis olan dini bir toplulugun tarihcesini aydinlatmistir Bu topluluk Kumran Toplulugu veya Esseniler olarak bilinen disa kapali Yahudi bir toplumdu Zadokite Belgeleri Toplum Kurallari ve Disiplin El Kitabi gibi yazilar Kumran daki gunluk yasam hakkinda oldukca genis olcude bilgi sahibi olunmasini sagladi Yazmalarin icerigiKumran Yazmalari 1 numarali magara Bedevi coban tarafindan bulunan magaradir Buradan eksiksiz sayilabilecek yedi tomar ve bir miktar tomar parcasi almistir Yesaya A IQIs a Yesaya Kitabi nin yazili oldugu bu yazma en taninmis Yesaya kopyalarindan biridir Satir ustlerinde ve sayfa kenarlarinda bircok duzeltme vardir Mevcut en eski tam kopyadir Yesaya B IQIs b Bu Yesaya yazmasi tam degildir ancak metinle karsilastirildiginda Yesaya A dan daha fazla uyum sergiler 1 numarali Magaradan cikarilan diger yazma parcalari Bu magarada ayni zamanda Yaratilis Levililer Yasa nin Tekrari Hakimler Samuel Yesaya Hezekiel ve Mezmurlar Zebur gibi bazi kesimler tarafindan Kutsal Yazilar arasinda kabul edilen kitaplarin bazi parcalari ile Hanok Musa nin Sozleri bu kitapla ilgili ilk bulgu burada kesfedilmistir Ozgurluk Kitabi Book of Jubilee Nuh un Kitabi Levi nin Vasiyetnamesi Tobit ve Suleyman in Bilgeligi gibi eserlerin parcalari bulunmustur Ayni zamanda Daniel Kitabi 2 bolum 4 teki sozleri iceren bir kisim da burada bulunmustur bu kisimda metin dili Ibranice den Aramice ye gecer Ayrica Mezmurlar Zebur Mika ve Sefanya kitaplarinin yorumlarindan bazi parcalar da yine bu magarada bulunmustur 2 numarali Magara Bu magaranin ilk once Bedeviler tarafindan bulunup yagmalandigi tahmin edilmektedir 1952 yilinda yapilan kazi calismalari sonucunda burada yuz adet elyazmasi bulunmustur Bunlarin arasinda Misir dan Cikis 2 Levililer 2 Colde Sayim 4 parca Yasa nin Tekrari 2 veya 3 Rut 2 Yeremya Eyup ve Mezmurlar dan da birer parca vardir 4 numarali Magara Keklik Magarasi olarak bilinen bu magara Eylul 1952 de tekrar arastirilmis ve en fazla yazma iceren magara oldugu gorulmustur Binlerce yazma parcasi daha once bu magarada bagimsiz kesiflerde bulunmus bazi Bedeviler den satin alinarak ve arkeologlar tarafindan magarada yapilan arastirmalar sonucunda gun isigina cikarilmistir Bu yazmalar dort yuz tanesi tanimlanmis olan yuzlerce elyazmasina aittir Tanimlanmis bu dort yuz yazmanin icinde Ester Kitabi disinda tum Eski Ahit kisimlari yer almaktadir Bu magarada bulunan MO ucuncu yuzyildan kalma Samuel Kitabi ndan bir kisim ise 4qsam b bilinen en eski Kutsal Yazilar Ibranicesi ile yazilmistir Ayni zamanda Mezmurlar Yesaya ve Nahum kitaplari hakkinda yorumlar iceren parcalar da bulunmustur 4 numarali magaradaki bulgularin Kumran Kutuphanesi nin kapsamini temsil ettigi tahmin edilmektedir Bulunan parcalarin sayilarina gore Kumranlilar in en sik kullandiklari Eski Ahit kitaplarinin sirasiyla Yasa nin Tekrari Yesaya Mezmurlar Kisa Peygamberlikler ve Yeremya kitaplari oldugu anlasilmaktadir Daniel Kitabi 7 28 ve 8 1 i iceren bazi parcalarda dilin Aramice den Ibraniceye gectigi gozlenmistir 7 ve 10 numarali Magaralar 1955 yilinda 7 ve 10 numarali magaralarda yapilan arastirmalarda Eski Ahit e ait onemli bir elyazmasi bulunmamistir Ancak Jose O Callahan tarafindan Yeni Ahit e ait oldugu iddia edilen ancak uzerinde tartismalarin hala surdugu bazi metin parcalari bulunmustur MS 50 veya 60 yilindan kalan bu parcalarin Yeni Ahit e ait oldugu kanitlandigi takdirde bunlar mevcut en eski Yeni Ahit elyazmalari olacaktir 11 numarali Magara Bu magaradaki arastirmalar 1956 yilinda basladi Eksiksiz ve iyi korunmus durumda olan otuz alti adet Mezmur ile daha onceleri sadece Grekce metni olan Apokrif 151 Mezmur bu magarada bulunmustur Levililer Kitabi ndan bir bolumun cok iyi durumda korunmus bir yazmasi Yeni Kudus Vahiyi nin Apocalypse of New Jerusalem buyuk parcalari ve Eyup un Aramice cevirisi bu magaradan cikarilmistir Murabba at Bulgulari Kumran da daha once kesiflerde bulunmus olan Bedeviler arastirmalarini surdurduler ve Beytullahim in guneyindeki bazi magaralarda uzerlerinde yazim tarihleri olan ve Ikinci Yahudi Isyani ndan MS 132 135 kalan elyazmasi metinler ve belgeler buldular Bu magaralarda 1952 yilinin Ocak ayinda sistemli inceleme ve kazilar baslatilmistir Bu magaralarda Yoel Kitabi nin ikinci yarisindan Hagay Kitabi nin sonuna kadar Masoretik metin ile uyumlu olan bir yazma daha bulunmustur Ayrica Sami dilinde bilinen en eski papirus palimsest Uzerindeki yazilar silinerek tekrar kullanilan papirus eski Ibrani harfleriyle MO yedinci ila sekizinci yuzyillar yazilmis sekliyle burada bulunmustur Kumran Yazmalarinin bulunmasindan once mevcut en eski Eski Ahit elyazmalarinin yaklasik tarihi MS 900 yillariydi Kumran Yazmalarindaki Yesaya Habakkuk ve diger bazi kitaplarin elyazmalarinin yazilis tarihi ise MO 125 tir Bu bulus boylelikle mevcut elyazmalarindan bin yil daha eski metinler saglamistir Kumran da ortaya cikarilan Yesaya yazmasi ile bin yil sonrasina ait Masoretik Yesaya metni arasinda onemli bir farklilik gorulmemistir Kumran Yazmalari ayni zamanda bolge halkinin yasayisini gozler onune sererek tarih din ve dini edebiyat konularindaki bilginin sinirlarini genisletmistir Ilgili belgesellerDiscovering the Dead Sea Scrolls25 Mayis 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde YouTube video sure 8d 10sIlgili animeler Neon Genesis Evangelion Japonca 新世紀エヴァンゲリオン Shin Seiki Evangelion 1995 96 Dis baglantilarOlu Deniz Yazmalari Online Goruntuleme ve Ingilizce Tercumeleri26 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde