Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gediz Nehri, Anadolu'dan Ege Denizi'ne dökülen Büyük Menderes Nehri'nden sonra ikinci büyük akarsudur.
| Gediz nehri | |
|---|---|
 Gediz Nehri aşağı havzası (İzmir sınırları) | |
| Konum | |
| Ülke(ler) | Türkiye |
| Genel bilgiler | |
| Kaynak | Murat Dağı, Kütahya |
| Ağız | Ege denizi |
| Uzunluk | 401 km |
| Havza alanı | 17.500 km2 |
İç Batı Anadolu’daki Murat, Eğrigöz ve Şaphane dağlarından inen suların birleşmesiyle oluşan Gediz Nehri, batıya doğru ilerlerken, kuzeyden , Selendi, ve Çaylarını, güneyden ise Kula volkanik yöresinden gelen küçük dereleri sularına katar. Uşak ilinin Banaz Çayı'ndan sonra ikinci önemli akarsuyudur. Akarsuyun bazı küçük kaynakları bu ilin sınırları içindedir. Önce Kütahya il sınırları içinde akan Gediz, Uşak merkez ilçeye bağlı Emirfakı Köyü'nün kuzeyinde Uşak topraklarına girer. Irmak, merkez ilçenin 'na kadar kuzey-güney yönünde akar. Bu bucağın yakınlarında batıya döner ve Salihli ilçesinin kuzeydoğusundan Gediz Ovası’na girer ve güneyden ’ndan gelen 'nı, Manisa Merkezden gelen Kumludere deresini de alarak Foça tepelerinin güneydoğusundan İzmir Körfezi’ne dökülür. Irmağın kaynağı olan Murat Dağı'ndan Ege'de denize ulaştığı noktaya kadarki uzunluğu 401 km olup su toplama havzası ise 17.500 km²'dir. Gediz'in Uşak'taki en önemli kolu 'dır.
Taşkın dönemlerinde sık sık yatak değiştiren Gediz Nehri, yaklaşık 40.000 ha'lık bir delta oluşturmuştur. Zaman içerisinde İzmir Körfezi'ndeki bazı adalar da kara ile birleşmiş ve delta ovası içerisinde kalmıştır. Gediz Deltası, 1998'de Ramsar alanı ilan edilmiş ve koruma altına alınmıştır.
Nehir üzerinde Salihli ilçesi sınırları içerisinde Demirköprü Barajı inşa edilmiştir. Baraj bir yandan elektrik üretirken diğer yandan Gediz Ovasının tarımsal amaçlı sulanması için de kullanılmaktadır. Sulama hattının Gediz Ovasına dağıtımı Adala beldesinden yapılmaktadır.
Bugün için Gediz Havzasının en önemli sorunu ekolojik kirlilik olmuştur. Geçmişte, özellikle 1980'li yıllarda yoğun olarak kum ve çakıl ocaklarına ruhsat verilmiş olması, bir yandan doğal yapıyı bozarak faunayı olumsuz etkilerken diğer yandan nehrin su seviyesinin alçalmasına neden olmuş ve bu da içinden geçtiği ovanın yer altı sularını olumsuz etkilemiştir. Nehre, Demirköprü Barajına girmeden önce Uşak'ta başta dericilik olmak üzere çok sayıda sanayi tesisleri tarafından sanayi atıkları, keza Kula İlçesinde aynı şekilde her türlü atık ve Barajdan sonra da Salihli, Ahmetli gibi ilçelerin atıkları deşarj edilmektedir. Kirlilik o boyuttadır ki zaman zaman sığlaşan Nehri bırakın büyük bir su toplama havzası olan Barajda dahi özellikle rüzgarsız günlerde su üzerinde biriken pislikler, değişik renkteki kimyasal atık öbekleri, bir laboratuvar analizi değil fakat çıplak gözle dahi açıkça görülmektedir.
Kirliliğin en önemli göstergesi özellikle Barajdan sonra Nehrin faunasında meydana gelen daralmadır. Bundan yaklaşık 20 yıl önce başta levrek olmak üzere sazan, yılan balığı, kefal gibi pek çok türün yaşadığı nehirde bugün artık çok sınırlı yerlerde ancak esasen bir çamur ve pis su balığı olan yayın bulunmaktadır. Zaten Nehrin suyunun rengi ve kokusu da durumu göstermeye yetmektedir. Nehrin kolları arasında sayılan Nif Çayı da kirlilikten payını almıştır.
Nehir havzasının kirliliğinin engellenmesi gibi amaçlar için bir Birlik kurulmuşsa da Devlet tarafından gerekli yaptırımlar uygulanmadığından geçen 6 yılda hiçbir ilerleme sağlanamadığı belirtilmektedir. Sonuç olarak eski çağın en önemli yerleşim havzalarından olan Gediz Nehrinin bugün için kilometrelerce uzunlukta bir açık kanalizasyon isale hattına dönüştüğü ifade edilmektedir. Bu şekilde, Nehrin flora ve faunasıyla can çekişmekte ve kendisiyle birlikte içinden geçtiği, Ovayı da ölüme götürdüğü dile getirilmektedir. Bunun sorumluları olarak çevre duyarlılığı olmayan açgözlü sanayici ve işletmeler, oy kaygısıyla hareket eden yerel yönetimler ve şüphesiz merkezi idare gösterilmektedir. Eğer dikkat edilmeyip önlem alınmazsa nehir ve ova 3 yıl sonra kendini bir çöle bırakacağı vurgulanmaktadır.
Kaynakça
- ^ (İngilizce). Ramsar Sites Information Service. 27 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2018.
- ^ Sultan Kıymaz (2006). (PDF). Çukurova Üniversitesi. 16 Eylül 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
| Wikimedia Commons'ta Gediz Nehri ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gediz Nehri Anadolu dan Ege Denizi ne dokulen Buyuk Menderes Nehri nden sonra ikinci buyuk akarsudur Gediz nehriGediz Nehri asagi havzasi Izmir sinirlari KonumUlke ler TurkiyeGenel bilgilerKaynak Murat Dagi KutahyaAgiz Ege deniziUzunluk 401 kmHavza alani 17 500 km2 Ic Bati Anadolu daki Murat Egrigoz ve Saphane daglarindan inen sularin birlesmesiyle olusan Gediz Nehri batiya dogru ilerlerken kuzeyden Selendi ve Caylarini guneyden ise Kula volkanik yoresinden gelen kucuk dereleri sularina katar Usak ilinin Banaz Cayi ndan sonra ikinci onemli akarsuyudur Akarsuyun bazi kucuk kaynaklari bu ilin sinirlari icindedir Once Kutahya il sinirlari icinde akan Gediz Usak merkez ilceye bagli Emirfaki Koyu nun kuzeyinde Usak topraklarina girer Irmak merkez ilcenin na kadar kuzey guney yonunde akar Bu bucagin yakinlarinda batiya doner ve Salihli ilcesinin kuzeydogusundan Gediz Ovasi na girer ve guneyden ndan gelen ni Manisa Merkezden gelen Kumludere deresini de alarak Foca tepelerinin guneydogusundan Izmir Korfezi ne dokulur Irmagin kaynagi olan Murat Dagi ndan Ege de denize ulastigi noktaya kadarki uzunlugu 401 km olup su toplama havzasi ise 17 500 km dir Gediz in Usak taki en onemli kolu dir Taskin donemlerinde sik sik yatak degistiren Gediz Nehri yaklasik 40 000 ha lik bir delta olusturmustur Zaman icerisinde Izmir Korfezi ndeki bazi adalar da kara ile birlesmis ve delta ovasi icerisinde kalmistir Gediz Deltasi 1998 de Ramsar alani ilan edilmis ve koruma altina alinmistir Nehir uzerinde Salihli ilcesi sinirlari icerisinde Demirkopru Baraji insa edilmistir Baraj bir yandan elektrik uretirken diger yandan Gediz Ovasinin tarimsal amacli sulanmasi icin de kullanilmaktadir Sulama hattinin Gediz Ovasina dagitimi Adala beldesinden yapilmaktadir Bugun icin Gediz Havzasinin en onemli sorunu ekolojik kirlilik olmustur Gecmiste ozellikle 1980 li yillarda yogun olarak kum ve cakil ocaklarina ruhsat verilmis olmasi bir yandan dogal yapiyi bozarak faunayi olumsuz etkilerken diger yandan nehrin su seviyesinin alcalmasina neden olmus ve bu da icinden gectigi ovanin yer alti sularini olumsuz etkilemistir Nehre Demirkopru Barajina girmeden once Usak ta basta dericilik olmak uzere cok sayida sanayi tesisleri tarafindan sanayi atiklari keza Kula Ilcesinde ayni sekilde her turlu atik ve Barajdan sonra da Salihli Ahmetli gibi ilcelerin atiklari desarj edilmektedir Kirlilik o boyuttadir ki zaman zaman siglasan Nehri birakin buyuk bir su toplama havzasi olan Barajda dahi ozellikle ruzgarsiz gunlerde su uzerinde biriken pislikler degisik renkteki kimyasal atik obekleri bir laboratuvar analizi degil fakat ciplak gozle dahi acikca gorulmektedir Kirliligin en onemli gostergesi ozellikle Barajdan sonra Nehrin faunasinda meydana gelen daralmadir Bundan yaklasik 20 yil once basta levrek olmak uzere sazan yilan baligi kefal gibi pek cok turun yasadigi nehirde bugun artik cok sinirli yerlerde ancak esasen bir camur ve pis su baligi olan yayin bulunmaktadir Zaten Nehrin suyunun rengi ve kokusu da durumu gostermeye yetmektedir Nehrin kollari arasinda sayilan Nif Cayi da kirlilikten payini almistir Nehir havzasinin kirliliginin engellenmesi gibi amaclar icin bir Birlik kurulmussa da Devlet tarafindan gerekli yaptirimlar uygulanmadigindan gecen 6 yilda hicbir ilerleme saglanamadigi belirtilmektedir Sonuc olarak eski cagin en onemli yerlesim havzalarindan olan Gediz Nehrinin bugun icin kilometrelerce uzunlukta bir acik kanalizasyon isale hattina donustugu ifade edilmektedir Bu sekilde Nehrin flora ve faunasiyla can cekismekte ve kendisiyle birlikte icinden gectigi Ovayi da olume goturdugu dile getirilmektedir Bunun sorumlulari olarak cevre duyarliligi olmayan acgozlu sanayici ve isletmeler oy kaygisiyla hareket eden yerel yonetimler ve suphesiz merkezi idare gosterilmektedir Eger dikkat edilmeyip onlem alinmazsa nehir ve ova 3 yil sonra kendini bir cole birakacagi vurgulanmaktadir Kaynakca Ingilizce Ramsar Sites Information Service 27 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Agustos 2018 Sultan Kiymaz 2006 PDF Cukurova Universitesi 16 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Wikimedia Commons ta Gediz Nehri ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir