Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fenerli Rumlar ya da Fenerliler (Yunanca: Φαναριώτες Fanariyotes), Osmanlı döneminde İstanbul'un Fener semtinde oturan nüfuz sahibi veya zengin Rum ailelere verilen isimdi. Özellikle 18. yüzyılda Fenerli Rumların gücü çok arttı. Osmanlı Devleti'nin Avrupa ülkeleriyle olan ilişkilerinde tercümanlık görevini üstlendiler. Ayrıca Osmanlı Devleti 18. yüzyıl boyunca Eflak ve Boğdan eyaletlerinin voyvodalarını Fenerli Rumların arasından seçti.
Fenerlilerin başlangıcı
1453 yılında Fatih Sultan Mehmet İstanbul'u fethettiği zaman Rum Ortodoks Patrikhanesinin sadece çalışmalarına devam etmesine izin vermekle kalmamış patrikhaneyi koruma altına almış ve Osmanlı İmparatorluğu'ndaki bütün Ortodoks Hristiyanların ruhani merkezi olarak ilan etmişti. Zamanla eski Bizans İmparatorluğunun önde gelen aileleri ve İstanbul'un ticaret yoluyla zengin olmuş Rumları Fener semtinde yoğunlaştılar. Zengin Rumlar gösterişli evler inşa ettiler. Böylece İstanbul'un Fener semti Osmanlı İmparatorluğu'nda Rum kültürü ve etkinliğinin merkezi haline geldi. Başlangıçta Fenerli Rumlar Müslüman olmamaları nedeniyle Osmanlı yönetiminden uzak kaldılar. Ancak Fenerli Rum ailelerin çocuklarını Avrupa şehirlerinde öğrenim yapmak için göndermeleri ve Fenerli Rumların dinsel yakınlık nedeniyle İstanbul'daki Avrupalılarla yakın ilişkiler girmeleri sonucu Avrupa dillerini Müslüman Osmanlılardan daha iyi bilir duruma gelmelerine yol açtı. Müslümanlar genellikle Arapça ve Farsça gibi yabancı dilleri öğrenmekteyken Rumlar daha çok Latince, Fransızca, İtalyanca, Almanca gibi dilleri biliyorlardı. Bu dilleri bilmeleri Osmanlı Devleti'nin Avrupa ülkeleriyle olan dış ilişkilerinde önem kazandı ve özellikle 17. yüzyılda Fenerli Rumlar tercüman olarak Osmanlı Devleti'nin hizmetine girdiler.
Osmanlı İmparatorluğu'nun Gerileme dönemine denk gelen bu dönemde Fenerli Rumların tercümanlık rolü çok daha önem kazandı çünkü Osmanlıların bu dönemde imzaladığı antlaşmalarda genel olarak toprak kaybı söz konusuydu ve antlaşma müzakerelerinde Avrupa dillerini iyi bilmek çok daha fazla önem taşıyordu. Fenerli Rumlar Avrupa dillerini iyi bildikleri için bu göreve en uygun Osmanlı vatandaşlarıydılar.
Fenerli Rumların en güçlü dönemi
Köprülü Fazıl Ahmed Paşa'nın 1671 yılında baş tercüman olarak göreve getirdiği Aleksandros Mavrokordatos Osmanlı tarihindeki ilk en yüksek göreve getirilen Fenerli Rum olarak bilinmektedir. Aleksandros Mavrokordatos Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sırasında da görevine devam etti ancak II. Viyana Kuşatmasının başarısızlığa uğraması sonucu gözden düşerek görevden alındı. Bir süre saraydan uzak kalmasına rağmen Aleksandros Mavrokordatos sonunda tekrar saraya döndü. Aleksandros Mavrokordatos'un yıldızı özellikle 1699 yılında imzalanan Karlofça Antlaşması'nın müzakereleri sırasında parladı. Her ne kadar bu antlaşma toprak kaybıyla sonuçlanmışsa da antlaşmanın müzakereleri sırasında gösterdiği başarı takdirle karşılandı ve emekliye ayrıldığında oğlu onun yerine Nikolaye Mavrokordato baş tercüman yapıldı.
17. yüzyılın sonlarına kadar Osmanlı Devleti Eflak ve Boğdan vilayetlerinin beylerini yerli asillerden seçmekteydi. Bazen bu vilayetlerin beylerinin oğulları Osmanlı Devletine isyan etmelerini önlemek için İstanbul'da rehin tutulurlardı. Bu geleneğe uygun olarak rehin tutulan Dimitri Kantemiroğlu'nun ülkesine Boğdan beyi olarak geri döndükten sonra Rusya ile birleşip Osmanlı Devletine isyan etmesi Osmanlıların yerli asillere olan güvenlerini kaybetmelerine sebep oldu. Bu sırada baş tercüman olan ve sarayın güvenine sahip olan Nikolaye Mavrokordato 1711 yılında sadrazam Baltacı Mehmed Paşa tarafından Boğdan beyliğine atandı. Bu tarihten sonra 18. yüzyıl boyunca Osmanlı Devleti'nin baş tercümanları, Eflak ve Boğdan beyleri hep (Mavrokordato ailesi dahil) Fenerli Rum ailelerinin arasından seçildi.
Fenerli Rumların etkilerinin azalması
Fenerli Rumlar zamanla Eflak ve Boğdan eyaletlerinde güçlendiler ve kendilerine olan güvenleri arttı. 1789 yılında gerçekleşen Fransız Devriminden etkilenerek Osmanlı Devleti'nden bağımsız olma düşünceleri gütmeğe başladılar. 19. yüzyılın başlarında Osmanlı Devletinin Boğdan eyaletine bey olarak atadığı Konstantin İpsilantis'in olan Aleksandros İpsilantis, Filiki Eterya Derneğinin başına geçerek Yunan Bağımsızlık Savaşını başlattı. 1829 yılında Yunanistan'ın bağımsızlığının tanınmasından sonra birçok Fenerli Rum yeni kurulan Yunanistan Krallığında yüksek kademelerde görevlere getirildiler. Hatta bazı Fenerli Rumlar Yunanistan'ın elçisi olarak İstanbul'a geri bile gönderildiler. Bu tarihten sonra Osmanlılar eskiden çok güven besledikleri Fenerli Rumlara kendi ülkelerine ihanet etmiş gözüyle baktılar. Bir daha Fenerli Rumlara devletin yüksek kademelerinde görev verilmedi. Böylece Fenerli Rumların Osmanlı Devletindeki etkileri büyük ölçüde azaldı.
İpsilanti galerisi
Bazı ünlü Fenerli Rum aileleri
Kaynakça
- ^ Fenerliler (Ana Yayıncılık bas.). AnaBritannica - 8. Cilt. s. 506.
1. Constantinople City of the World's Desire, 1453-1924, Philip Mansel, St. Martin's Press, New York, 1996.
2. Wikipedia'dan Mavrokordatos ailesi, Moruzi ailesi ve İpsilantis ailesi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fenerli Rumlar ya da Fenerliler Yunanca Fanariwtes Fanariyotes Osmanli doneminde Istanbul un Fener semtinde oturan nufuz sahibi veya zengin Rum ailelere verilen isimdi Ozellikle 18 yuzyilda Fenerli Rumlarin gucu cok artti Osmanli Devleti nin Avrupa ulkeleriyle olan iliskilerinde tercumanlik gorevini ustlendiler Ayrica Osmanli Devleti 18 yuzyil boyunca Eflak ve Bogdan eyaletlerinin voyvodalarini Fenerli Rumlarin arasindan secti Fenerli Aleksander MoruziTurk kiyafetleri giyen nin Bukres den kacmasiFenerlilerin baslangici1453 yilinda Fatih Sultan Mehmet Istanbul u fethettigi zaman Rum Ortodoks Patrikhanesinin sadece calismalarina devam etmesine izin vermekle kalmamis patrikhaneyi koruma altina almis ve Osmanli Imparatorlugu ndaki butun Ortodoks Hristiyanlarin ruhani merkezi olarak ilan etmisti Zamanla eski Bizans Imparatorlugunun onde gelen aileleri ve Istanbul un ticaret yoluyla zengin olmus Rumlari Fener semtinde yogunlastilar Zengin Rumlar gosterisli evler insa ettiler Boylece Istanbul un Fener semti Osmanli Imparatorlugu nda Rum kulturu ve etkinliginin merkezi haline geldi Baslangicta Fenerli Rumlar Musluman olmamalari nedeniyle Osmanli yonetiminden uzak kaldilar Ancak Fenerli Rum ailelerin cocuklarini Avrupa sehirlerinde ogrenim yapmak icin gondermeleri ve Fenerli Rumlarin dinsel yakinlik nedeniyle Istanbul daki Avrupalilarla yakin iliskiler girmeleri sonucu Avrupa dillerini Musluman Osmanlilardan daha iyi bilir duruma gelmelerine yol acti Muslumanlar genellikle Arapca ve Farsca gibi yabanci dilleri ogrenmekteyken Rumlar daha cok Latince Fransizca Italyanca Almanca gibi dilleri biliyorlardi Bu dilleri bilmeleri Osmanli Devleti nin Avrupa ulkeleriyle olan dis iliskilerinde onem kazandi ve ozellikle 17 yuzyilda Fenerli Rumlar tercuman olarak Osmanli Devleti nin hizmetine girdiler Osmanli Imparatorlugu nun Gerileme donemine denk gelen bu donemde Fenerli Rumlarin tercumanlik rolu cok daha onem kazandi cunku Osmanlilarin bu donemde imzaladigi antlasmalarda genel olarak toprak kaybi soz konusuydu ve antlasma muzakerelerinde Avrupa dillerini iyi bilmek cok daha fazla onem tasiyordu Fenerli Rumlar Avrupa dillerini iyi bildikleri icin bu goreve en uygun Osmanli vatandaslariydilar Fenerli Rumlarin en guclu donemiFenerli Rum Konstantin Moruzi Koprulu Fazil Ahmed Pasa nin 1671 yilinda bas tercuman olarak goreve getirdigi Aleksandros Mavrokordatos Osmanli tarihindeki ilk en yuksek goreve getirilen Fenerli Rum olarak bilinmektedir Aleksandros Mavrokordatos Merzifonlu Kara Mustafa Pasa sirasinda da gorevine devam etti ancak II Viyana Kusatmasinin basarisizliga ugramasi sonucu gozden duserek gorevden alindi Bir sure saraydan uzak kalmasina ragmen Aleksandros Mavrokordatos sonunda tekrar saraya dondu Aleksandros Mavrokordatos un yildizi ozellikle 1699 yilinda imzalanan Karlofca Antlasmasi nin muzakereleri sirasinda parladi Her ne kadar bu antlasma toprak kaybiyla sonuclanmissa da antlasmanin muzakereleri sirasinda gosterdigi basari takdirle karsilandi ve emekliye ayrildiginda oglu onun yerine Nikolaye Mavrokordato bas tercuman yapildi 17 yuzyilin sonlarina kadar Osmanli Devleti Eflak ve Bogdan vilayetlerinin beylerini yerli asillerden secmekteydi Bazen bu vilayetlerin beylerinin ogullari Osmanli Devletine isyan etmelerini onlemek icin Istanbul da rehin tutulurlardi Bu gelenege uygun olarak rehin tutulan Dimitri Kantemiroglu nun ulkesine Bogdan beyi olarak geri dondukten sonra Rusya ile birlesip Osmanli Devletine isyan etmesi Osmanlilarin yerli asillere olan guvenlerini kaybetmelerine sebep oldu Bu sirada bas tercuman olan ve sarayin guvenine sahip olan Nikolaye Mavrokordato 1711 yilinda sadrazam Baltaci Mehmed Pasa tarafindan Bogdan beyligine atandi Bu tarihten sonra 18 yuzyil boyunca Osmanli Devleti nin bas tercumanlari Eflak ve Bogdan beyleri hep Mavrokordato ailesi dahil Fenerli Rum ailelerinin arasindan secildi Fenerli Rumlarin etkilerinin azalmasiFenerli Rumlar zamanla Eflak ve Bogdan eyaletlerinde guclendiler ve kendilerine olan guvenleri artti 1789 yilinda gerceklesen Fransiz Devriminden etkilenerek Osmanli Devleti nden bagimsiz olma dusunceleri gutmege basladilar 19 yuzyilin baslarinda Osmanli Devletinin Bogdan eyaletine bey olarak atadigi Konstantin Ipsilantis in olan Aleksandros Ipsilantis Filiki Eterya Derneginin basina gecerek Yunan Bagimsizlik Savasini baslatti 1829 yilinda Yunanistan in bagimsizliginin taninmasindan sonra bircok Fenerli Rum yeni kurulan Yunanistan Kralliginda yuksek kademelerde gorevlere getirildiler Hatta bazi Fenerli Rumlar Yunanistan in elcisi olarak Istanbul a geri bile gonderildiler Bu tarihten sonra Osmanlilar eskiden cok guven besledikleri Fenerli Rumlara kendi ulkelerine ihanet etmis gozuyle baktilar Bir daha Fenerli Rumlara devletin yuksek kademelerinde gorev verilmedi Boylece Fenerli Rumlarin Osmanli Devletindeki etkileri buyuk olcude azaldi Ipsilanti galerisiAleksandr Ipsilanti Konstantin IpsilantisBazi unlu Fenerli Rum aileleriYuan Gika armasiGika ailesi Ipsilanti ailesi Kalimaki ailesi Karaca ailesi Mavrokordat ailesi Moruzi ailesi Palologoz ailesi Suco ailesiKaynakca Fenerliler Ana Yayincilik bas AnaBritannica 8 Cilt s 506 1 Constantinople City of the World s Desire 1453 1924 Philip Mansel St Martin s Press New York 1996 2 Wikipedia dan Mavrokordatos ailesi Moruzi ailesi ve Ipsilantis ailesi