Odysseia ya da Odesa (Yunanca: Ὀδύσσεια, Odusseia, Odesa) Homeros'un derlediği ünlü destanlarından biridir. Diğeri de İlyada'dır. Modern Batı kültürünü oluşturan temellerden biridir ve İlyada destanından sonra günümüze ulaşan ikinci en eski Batı edebiyatı örneğidir. Bilim adamları MÖ 8. yüzyılın sonlarında, Anadolu'nun bir kıyı kenti olan İyonya'da oluşturulduğunu tahmin etmektedir.
Destan daha çok Yunan kahramanı Odysseus'u ve onun Truva'nın düşmesinden sonra evine yaptığı dönüş yolculuğunu konu edinmiştir. On sene süren Truva Savaşı'ndan sonra Odysseus’un evinin bulunduğu ’ye dönmesi bir on sene daha alır. Öldüğü varsayılan Odysseus’un yokluğunda, karısı Penelope ve oğlu Telemakhos, Penelope ile evlenmek isteyen bir grup azılı taliple baş etmek zorundadır.
Odysseia, Homer Yunancası diliyle okunmaya ve modern dillere tercüme edilmeye devam etmektedir. Birçok bilim insanı destanın sözlü gelenekle, okunmaktan çok dinlemek amacıyla oluştuğunu düşünmektedir. Sözlü anlatımdaki detaylar ve destanın yazı diline dönüştürülmesi bilim adamları tarafından sürdürülen ilham verici tartışmalardandır. Odysseia; Aiol, İyon ve diğer Antik Yunan lehçelerinin bir karışımı olan Homeros lehçesinde (destan lehçesinde) bir antik Yunan vezni olan dactylic hexameter ile yazılmıştır ve 12110 dize içermektedir. Metnin dikkate değer özellikleri arasında doğrusal ilerlemeyen zaman dizimi, kadınlar ve köleler tarafından yapılan seçimlerin olayları etkilemesi, ayrıca dövüş sahneleri gösterilebilir.
Telegony, Odysseia'nın devamı niteliğindeki kayıp bir metindir. Genellikle yazarı olarak Spartalı Cinaethon’a atfedilir. Bir kaynakta Telegony’nin Kirene’li Eugammon tarafından Müzler'den çaldığı söylenmektedir.
Özet
Açıklama
Odysseia, on yıl süren Truva Savaşından (İlyada destanının konusu) on yıl sonra başlar ve Odysseus henüz savaştan evine dönmemiştir. Odysseus’un oğlu Telemakhos yirmi yaşındadır ve kayıp babasının evinde, İthaka adasında, annesi Penelope ve bütün bu zaman içinde konukseverliğinden faydalanarak onların varlıklarını tüketen, amaçlarının Penelope’i içlerinden biriyle evlendirmeye ikna etmek olan “” adı verilen 108 kişilik taşkın bir grupla birlikte yaşamaktadır.
Odysseus’un koruyucu tanrıçası Athene, düşmanı deniz tanrısı Poseidon’un Olympos dağındaki yokluğunu fırsat bilerek Odysseus’un kaderini kral tanrı Zeus’la görüşür. Sonra Mentor adında Taphos’lu bir kabile reisi kılığında Telemakhos’la görüşerek, onu babasından haber alması için teşvik eder. Telemakhos ve Athena ozan Phemius’un gösterisi sırasında taliplerin yemeklerini gürültü ederek yediklerini gözlemler. Penelope ozan Phemius’un seçtiği Truva’dan dönüşle ilgili konuya karşı çıkar çünkü bu şiir ona kocasını hatırlatmaktadır; fakat Telemakhos annesinin itirazlarını çürütür.
Telemakhos, İthake sakinlerini toplantıya çağırıp taliplere karşı birlik olma çağrısı yapar fakat yardım bulamaz. O gece Athene, Mentor’un kılığında, Telemakhos’un seyahati için ona bir gemi ve kürekçiler bulur.
Ertesi sabah, Telemakhos ve Mentor kılığındaki Athene, gemileri ve tayfalarıyla birlikte Pylos’a doğru yola çıkarlar. Pylos’ta Truva savaşından dönen kahraman savaşçı Nestor yaşamaktadır ve Athene Telemakhos’a ondan babası hakkında bilgi alabileceğini söyler. Fakat Nestor da Telemakhos’a Odysseus’un kendileriyle gelmediğini, Truva’daki fikir ayrılıkları sebebiyle geri döndüğünü, yalnız Lakedaimon’daki Menelaus’un Truva'dan en son dönenler arasında olduğunu, Odysseus’un kaderini onun bilebileceğini söyler. Telemakhos’a at arabası verip onu oğlu Peisistratos’la birlikte oraya yollar.
Telemakhos, Lakedaimon’da Menelaus ve Helena’nın sarayına konuk olur. Menelaus’tan onun Truva’dan dönüş hikâyesini dinler. Menelaus Mısır üzerinden dönerken çok sıkıntı çektiğini, Pharos adasında tanrısal Proteus’u tutsak edip ancak o şekilde dönüş yolunu öğrenebildiğini anlatır. Bu sırada Menelaus, Proteus’tan çok sevdiği arkadaşı Odysseus’un akıbetini de öğrenmiştir, Odysseus tanrısal Kalypso’nun tutsağı olarak bir adada yaşamaktadır. Telemakhos bu bilgileri öğrendikten sonra ayrıca Truva savaşında Argosluların lideri, Miken kralı Agamemnon’un dönüş yolunda karısı Clytemnestra ve sevgilisi Aegisthus tarafından öldürüldüğünü duyar.
Phaiak iline kaçış
Destanın ikinci kısmı Odysseus’un hikayesini anlatmasıdır. Odysseus, yedi yıldır Ogygia adasında Kalipso’nun tutsağı olarak yaşıyordur ve Kalypso’nun derin aşkına rağmen onun tüm tekliflerini geri çevirmiştir. Athene’nin yakarışını duyan baba Zeus, Kalypso’yu Odysseus’u bırakmasına ikna etmesi için haberci Hermes’i yollar. Odysseus, Kalypso’nun gösterdiği ağaçlardan kendine bir sal yapar. Poseidon Odysseus’un adadan kaçtığını öğrenir öğrenmez, yolladığı rüzgarlarla onun salını paramparça eder fakat İno isimli bir deniz perisi onu göğsüne bağlaması için bir yaşmak vermiştir, bu sayede Odysseus yüzerek Phaiaklar'ın iline çıkmayı başarır. Çıplak ve bitkindir, son gücüyle kendini korunaklı bir yere atar ve bir yığın yaprak arasında uykuya dalar.
Ertesi sabah Odysseus kızların sesine uyanır ve orada Phaiaklar’ın kralı Alkinoos’un kızı Nausicaa’yı görür. Nausikaa, gece rüyasında Athene’nin söylediği üzere çamaşır yıkamak için deniz kenarına inmiştir. Odysseus kızdan yardım ister. Nausikaa da onu yardım edebileceğini düşündüğü babası Alkinoos’un sarayına yollar. Odysseus, adı sanı bilinmeden orada çok hoş karşılanır, şölenlerine katılır. Birkaç gün bu şekilde geçer, gençlerin spor oyunlarına katılır ve kör ozan Demedokos’un iki yerel destanını dinler. Biri Truva savaşında pek az bilinen bir olay hakkında “Achilles ve Odysseus’un Dövüşü”, diğeri ise Aren ve Afrodit’in aralarında yaşadığı aşk ile ilgilidir. Sonunda, Odysseus Demedokos’tan Truva savaşında dönenleri ve kendisinin de başrollerini paylaştığı meşhur Truva atı olayını anlatmasını ister. Destanın sonunda Odysseus duygularına hakim olamaz ve gerçek kimliği açığa çıkar. Sonra Truva’dan dönüş hikâyesini anlatmaya başlar.
Odysseus’un maceraları
Truva dönüşünde Kikon’ların oturduğu İsmaros adasını korsanca yağmaladıktan sonra, o ve on iki gemisi fırtınaya yakalanıp rotadan çıkarlar. Uyuşuk Lotosyiyenler’i ziyaret ederler ve orada iki adamı onlardan aldığı meyveyi yiyerek sıla özlemini unutur, sonra Kyklopslar’ın adasından kendilerini mağaraya kapatan Polyphemus’u bir kazıkla kör edip zar zor kaçarlar. Oradan da rüzgârların efendisi Aeolus’u ziyaret ederler, Aeolus onların arkasına evlerine dönebilmeleri için bütün rüzgârları yollar, yalnızca Batı rüzgârını dönüşlerini garantilemek için bir çanta içinde vermiştir, zor durumda açacaktır onu Odysseus. Fakat açgözlü tayfalar, İthake’ye neredeyse vardıkları sırada içinde mücevher olduğunu düşünüp çantayı açarlar ve gemi gerisin geri Aeolus’un adasına döner.
Aieoluss’tan boşuna tekrar yardım için yalvarmalarından sonra gemiye binerler ve yamyam Laistrygonlarla karşılaşırlar. Odysseus’un gemisi dışında diğerleri Laistrygonların saldırısıyla yok olur. Tekrar denize açılırlar ve cadı tanrıça Kirke'yi ziyaret ederler. Kirke Odysseus’un adamlarının yarısını tatlı sözlerle kandırır ve onları domuza çevirir. Hermes Odysseus’a Kirke’nin sihirlerinden korunması için bir ilaç vermiştir ve onun dayanıklılığına şaşıran Kirke, Odysseus’un aşkına karşılık adamlarını tekrar insana çevirmeyi kabul eder. Kirke onun ve adamlarının birçok bela atlattığını öğrenir ve eve dönüş öncesi dinlenmeleri için onları bir sene boyunca adasında şölenlerle konuk eder. Sonunda, Odysseus ve tayfası Kirke’nin talimatlarını dinleyerek Ölüler Ülkesi Hades’in evine, dünyanın batıdaki ucu okyanus kenarına, Thebaili Teiresias’ın tavsiyelerini duymak için yelken açarlar. Odysseus Ölüler Ülkesi’nde ilk olarak tayfası Elphenor’u görür. Elphenor Kirke’nin konuğu iken sarhoş olduğu bir anda çatıdan düşüp ölmüştür fakat Odysseus ve diğer adamları Elphenor’un yokluğunu fark etmemişlerdir. Elphenor’un ruhu Odysseus’a cesedinin gömülmesini salık verir, o da yapacağına söz verir.
Sonra Odysseus kahin Teireias’un ruhunu eve dönüş tavsiyesini almak için çağırır. Odysseus kendi annesinin ruhuyla karşılaşır, annesi onun geri dönüşünü beklerken hüzünden ölmüştür. Odysseus ilk defa annesi sayesinde ev halkına dadanan aç gözlü Talipler’den haberdar olur. Son olarak, Odysseus tarihte ünlü kahraman kadın ve erkeklerle karşılaşır. Kayda değer olarak Agememnon'dan onu kimin öldürdüğünü öğrenir ve Akhilleus ona ölüler diyarında acı ve kederi anlatır.
Kirke’nin adasına döndüklerinde, onlara yolculuğun kalan basamakları hakkında bilgi verilir. Yaklaşan gemileri batırmak için onlara büyüleyici şarkılar söyleyip kayalıklara yönlendiren Siren'lerin adasının kıyısından geçerler. Şarkıları duymak ama kendini kaybetmemek için gemi direğine bağlatan Odysseus dışında, bütün tayfanın kulakları mum kaplanarak sağır edilmiştir. Gemileri altı kafalı canavar, Skylla ile Kharybadis anaforu arasından geçer, burada Odysseus altı adamını Skylla’ya kaptırmıştır; sonunda Güneş’in adasına varırlar. Kirke ve Theisires’in kehanetlerine ve Odysseus’un tembihlemesine rağmen, kalan tayfası, Odysseus dua etmek için ormana açıldığı ve orada uyuyakaldığı bir sırada açlıktan ölmek yerine denizde boğulmayı seçerek Güneş’in koyunlarını avlayıp yerler. Bu duruma öfkelenen Güneş Tanrısı, Zeus’a onları cezalandırması için ısrar eder, Zeus da yıldırımlar yollayarak gemilerini denizde paramparça eder.
Odysseus Kharybadis’in hemen üstünde bir incir ağacına tutunur, diğer adamlarının hepsi boğulmuştur. Odysseus ağaçta Kharybadis’in yok olmuş gemisinin parçalarını kusmasını bekler ve o şekilde, ellerini kürek gibi kullanarak dokuz gün boyunca denizde çalkalanıp durur, onuncu gün Tanrılar onu Ogygie adasına atmıştır. Orada yedi sene boyunca Kalypso’nun sevgilisi olmaya zorlanacaktır, ta ki Athene’nin yakarışlarını duyan Zeus, haberci Hermes’i gönderip, Kalypso’nun onu salıvermesini isteyene kadar.
İthake’ye dönüş
Çok iyi denizci olan Phaiaklar, Odysseus’un hikâyesini ve serüvenlerini dinleyince onu evine yolcu etmekte hemfikir olurlar. Gece yarısı Odysseus uyurken onu İthake’de gizli bir limana bırakırlar. Odysseus başta yabancı bir adaya ulaştığını düşünse de Athene onu kendi topraklarında olduğuna ikna eder, o da bir zamanlar hizmetlisi olan domuz çobanı Eumaios’un kulübesine yollanır. Athene Odysseus’u gariban bir dilenciye çevirmiştir, böylece Odysseus tanınmadan evinde ne olup bittiğini öğrenebilecektir. Orada ağırlandıktan ve yemek yedikten sonra Odysseus kimliği hakkında kurmaca bir hikâye anlatır. Krete’de doğmuştur, Truva savaşında bir grup Kreten’le birlikte savaşmıştır ve dönüşte yedi yılını Mısır topraklarında geçirmiştir, en sonunda da Thesprotia’da gemisi batmış ve İthake’ye oradan gelmiştir.
Bu sırada Taliplerin pususundan kurtulan Telemakhos, Sparta’dan eve doğru yelken açar. İthake sahilinden karaya çıkar ve domuz çobanı Eumaios’un evinin yolunu tutar. Odysseus ve Telemakhos, baba ve oğul, burada karşılaşırlar, Odysseus kimliğini yalnızca oğluna açıklar ve birlikte taliplerin öldürülmesi konusunda anlaşırlar. Önce Telemakhos eve gider, sonra domuz çobanı Eumaios’la birlikte Odysseus da gelir fakat hâlâ dilenci olarak tanınmaktadır. Konağa girdiklerinde köpeği Argos, onu tanır ama bitkinlikten yanına gelemez. Kendi evinde talipler, özellikle de ona çok kaba davranan elebaşları Antinoos tarafından oldukça aşağılanır. Daha sonra karısı Penelope ile buluşur, sözlerini tartmak maksadıyla bir keresinde Odysseus’u (kendisini) Krete’deyken konuk ettiğini söyler. Etraflıca soruşturulduktan sonra Thesprotia’da onun son durumu hakkında bir şeyler bildiğini ekler.
Bir zamanlar dadısı olan yaşlı Eurykleia, meşhur ayak yıkama sahnesinde Odysseus’u eskiden beri sahip olduğu bir yara izinden tanır. Odysseus Eurykleia’ı kimseye söylemeyeceğine dair yemin ettirir.
Taliplerin öldürülmesi
Athene’nin aklına sokmasıyla Penelope ertesi sabah taliplere bir yarışma önerir. Her kim Odysseus’un yayını gerer de oku on iki baltanın arasından geçirirse, Penelope ile evlenmeye hak kazanacaktır. Odysseus sonradan kendisi de yarışmaya katılır ve taliplerin bir sürü başarısız denemesinden sonra yayı gerer ve oku en güçlü taliplerden Antinoos’a fırlatır. Ardından oğlu Telemakhos, çobanlar Eumaios, Philoteus ve Athene’nin yardımıyla bütün talipleri öldürür. Evlerindeki elli hizmetçi kadından da on ikisini Penelope’ye ihanet ettikleri ve taliplerle yattıkları için asar, dövüş sırasında taliplere yardım ettiği gerekçesiyle odaya kapattıkları keçiçobanı Melenthius’u da öldürürler. Ve son olarak Odysseus kimliğini Penelope’ye açıklar.
Penelope baştan inanamaz ve kuşkulu olduğu için Odysseus’a yakın davranamaz, hatta bunu gören oğulları Telemakhos annesine şu sözlerle sitem eder:
“Ana, kötü ana, yüreği taştan ana!
Ne diye böyle uzak durursun babamdan,
Ne diye yanına oturup konuşmaz, sorular sormazsın ki?
Kim dayanır senden başka, hangi kadının yüreği
Baba toprağına dönen kocasından böyle uzak durmaya,
Sürüne dilene yirmi yıl sonra dönen kocasından?
Oldum olası taştan katıdır bilirim yüreğin senin.”
Daha sonra taliplerin öldürülmesi üzerine bir şölen verirler. Odysseus odasında yıkanmış ve Penelope’ye gerçek kimliğiyle ve yüzüyle görünmüştür fakat Penelope hâlâ onun gerçek Odysseus olduğundan kuşkulanmayı sürdürmektedir. Bu sefer Odysseus Penelope’ye şu sözlerle çıkışır:
“Olympos’ta oturanlar en katı yüreği vermişler sana,
Tekmil kadınlar içinde, ey cinlerin çarptığı,
Kim dayanır senden başka, hangi kadının yüreği,
Baba toprağına dönen kocasından böyle uzak durmaya,
Sürüne dilene yirmi yıl sonra dönen kocasından?
Haydi, dadı, ser döşeğimi, gidip yatayım tek başıma,
Bu kadının göğsünde demir var, yürek değil.”
Penelope inanır gibi olur ama onu son bir kere daha test etmek ister ve şöyle der:
“Ne kendimi üstün tutar, ne seni hor görürüm,
Ey cinlerin çarptığı, şaşkınlığım da geçti artık,
İyi bilirim sen nasıldın ayrıldığın vakit
Uzun kürekli gemilerinle İthake’den.
Haydi ser bakalım yatak odamıza, Eurykleia,
Onun kendi elleriyle yaptığı sağlam döşeğini,
Yerleştir yerine sağlam sediri, şilteyi de koy üstüne,
Koy keçeleri, postları, menevişli çarşafları.”
Yatağının kaldırılmasına çok kızan Odysseus, şöyle karşılık verir:
“Altüst ettin kadın, bu sözlerinle yüreğimi!
Kimdir benim yatağımı yerinden oynatan?
Yapamaz tanrı yardımı olmadan bu işi hiç kimse,
Onu başka yere bir tanrı götürür; götürse götürse,
İnsan ne kadar genç ve güçlü olursa olsun
Gene de kolay değil oynatmak yerinden onu,
büyük bir sır bu, çok ustaca yapılmıştır o yatak,
çünkü ben yaptıydım onu tek başıma.
Sık yapraklı bir zeytin ağacı vardı avlunun ortasında,
Kocaman, gür; gövdesi bir direk gibi kalın.
Onun çevresinde yapmıştım ben yatak odamı,
Ördüm duvarlarını ağır taşlarla, örttüm çatısını,
İyice kenetlenen kapılar yaptım, sağlam kanatlı,
Sonra gür yapraklı dallarını kestim ağacın,
Gövdesini tunç bıçakla rendeledim köküne kadar,
Sonra güzelce bir çırpıda çekip düzelttim,
İçini oyup sedirini tamamladım yatağın,
Ve sonra burguyla deldim her yanını,
Süsledim altınla, gümüşle, fildişiyle,
Ve parlak kırmızı kayışlar gerdim üstüne sığır derisinden.
İşte şimdi açıklamış oldum sırrımı sana,
Ama bilmem ki, bu yatak hâlâ durur mu yerinde,
Yoksa zeytin ağacını kesip dibinden
Aldı onu başka yere mi götürdü biri?”
Böylece Penelope’in sınavından başarıyla geçer, yatağı da zaten bıraktığı gibi duruyordur.
Destanın buraya kadar olan bölümü modern ve antik akademisyenler tarafından orijinal metin olarak değerlendirilmekte ve devamının ise sonradan yapılan eklemeler olduğu konusunda görüşler vardır.
Ertesi gün o ve Telemakhos, Laertes’in bağ evine giderler. Laertes onun oğlu olduğuna çocukluğunda kendisine verdiği ağaçları sayınca inanır. Bu sırada bir kısım İthakeli onları takip eder, taliplerin öcünü alacaklardır. Önderleri Odysseus’un İthake’nin iki jenerasyonunu öldürdüğüne dikkat çeker: Hem Truva’ya birlikte gittiği tayfasını hem de yakın zamanda talipleri. Athene gökten iner, iki tarafı uzlaştırır ve İthake’ye tekrar barış gelmiştir.
Odysseus karakteri
Odysseus ismi Yunancada “bela” anlamına gelmektedir, hem “başı beladan kurtulmayan” hem de “başkalarına bela getiren” anlamında kullanılır. Ünlü ayak yıkama sahnesinde dadısı Eurykleia’nın onu tanıdığı izi, zamanında bir yaban domuzu yapmıştır ve Odysseus da onu öldürmüştür. Odysseus’un baskın özelliği metisidir; yani sivri zekâsı, kurnazlığıdır. Bu özelliği destanda daha çok kılık değiştirip karşısındakine aldatıcı sözler sarfettiğinde ortaya çıkar. Örneğin Polyphemus’u kör etmeden önce ona adının “Kimse” olduğunu söyler ve adadan kaçmaya çalıştıkları sırada Polyphemus bağırır çağırır, diğer Kyklop’lardan yardım ister, kendine zarar verenin “Kimse” olduğunu söyleyince diğer Kyklop’lar ona şöyle der:
“Sana karşı Kimse zor kullanmazsa ve yalnızsan,
Büyük Zeus’tan çaresiz bir dert gelmiş olacak başına.
Ama baban Poseidon’a yalvar yakar sen gene.”
Böylece diğer Kyklop’lardan kaçmış olur.
Odysseus’un en büyük kusuru ise kibirli ve gururlu olmasıdır. Örnek olarak Kyklop’lardan kaçarken ve denize açılmışken kör ettiği Polyphemus’a isminin “Büyük Odysseus” olduğunu ve onu kimsenin alt edemeyeceğini söyler. Bunu duyan Polyphemus bir dağın yarısını ona fırlatır ve babası Poseidon’a onu şikâyet eder. Poseidon da Odysseus’un eve dönüşünü engellemek için ona açık denizde bin bir türlü bela hazırlar.
Yapı
Odysseia, bir Yunan vezni olan dactylic hexameter ile yazılmıştır, açık ve kapalı hecelerin belirli bir düzen kurması ile bu ölçü tanıdık olduğumuz aruz ölçüsüne benzemektedir. Odysseia, ile açılır, bu deyiş Latince “bir şeylerin ortası” anlamında kullanılır ve aynı zamanda edebiyatta “hikâyeye bir durum veya karakterleri tanıtmakla başlamak yerine dramatik bir olayla başlamak” anlamında kullanılan artistik bir terimdir. Bu teknikle anlatıcı geçmiş olayları flashback ve hikâye anlatma ile detaylandırabilir. Bu teknik daha sonra Virgil’le Aeneis’inde, ile ’ta ve Alexander Pope’un Bukleye Tecavüz gibi eserlerde tekrar kullanılmıştır.
Destanın başında Telemakhos’un içinde bulunduğu durum anlatılır. Sonra sahne bir anda değişir ve Odysseus’un Kalypso’nun mağarasındaki hayatı anlatılır. Athene’nin yardımıyla Odysseus Phaiaklar’ın adasına ulaştığında başından geçen hikâyeyi onun ağzından dinleriz ve sonra Phaiaklar onu İthake’ye yolcu eder.
Odysseia şimdiye kadar basılmış bütün tercüme ve tıpkıbasımlarında 24 kitaba ayrılmıştır. Bu ayrım yalnızca gelenekle yapılıyor olabilir, orijinal metinde olmayabilir. Birçok akademisyen bu ayrımı 3. yüzyılda Büyük İskender’in editörlerinin başlattığını düşünüyor. Klasik dönemde özellikle Telemakhos’a odaklanan ilk dört kitap için Telemachy, Odysseus’un Polyphemus’tan kaçışını anlattığı 9. kitaba Kyklop, Ölüler Diyarında geçen 11. kitap için de Nekuia, Odysseus’un Phaiaklar’a serüvenlerini anlattığı 9. ve 12. kitap arasında kalan bölümlere Apologoi: Odysseus’un Serüvenleri, Odysseus’un talipleri öldürdüğü 22. kitaba da Mnesterophoria denmiştir. Sonradan eklendiği düşünülen bölümlere de Telegony adı verilmiştir.
Telegony bölümü, yani 24. kitap, destanın son 548 dizesi, daha sonra başka bir ozan tarafından eklenmiştir. Diğer kitaplarda geçen olaylar 24. kitaba gelmeden sonuca bağlanır, eğer gerçekten de böyle bir ekleme varsa, bu durumda ekleme yapan ozanın bütün metni değiştirmiş olabileceği göz ardı edilmemelidir. Destanın orijini, yazarı hakkında daha fazla bilgi almak için Homeros’la ilgili akademik çalışmalara bakabilirsiniz.
Odysseia’nın geçtiği coğrafya
Odysseus’un başından geçenleri anlattığı serüvenler dışındaki kitaplar şu anda İyon Adaları denilen Peloponnese’de geçer. Yalnız Odysseus’un kralı olduğu İthake, şimdiki İthake olmayabilir. Destanda adı geçen Phaiaklar’ın ili Scheria’nın yeri hakkında görüş ayrılıkları vardır. Bazı akademisyenler Odesseia’da geçen bütün yeradlarının uydurma olabileceğini söyler.
Odysseia’yı tarihlendirme
Odysseia, Antik Yunan edebiyatının temel eserlerinden biridir.
2008 yılında, Rockefeller Üniversitesi’nden iki bilim insanı, Marcelo O. Magnasco ve Constantino Baikouzis, Odysseus’un Truva savaşından dönüşünü tarihlendirmek için metindeki bazı ipuçlarını ve astronomik verileri kullandılar. İlk ipucu, Odysseus’un şafak vakti İthake’ye döndüğü zaman Venüs’ün çıplak gözle gözükmesi ve ikincisiyse taliplerin öldürüldüğü gece ortaya çıkan yeni aydır. O gece İthake üzerinde güneş tutulması vardır. XX. bölümün 350. dizesinde Theoklymenos Telemakhos’a et yerken gülen talipleri kastederek şöyle der:
“Nedir, zavallılar, nedir bu başınıza gelen?
Her yerinizi, diz kapaklarınıza dek, karanlıklar sarmış,
yanaklarınız yaş içinde, hüngür hüngür ağlarsınız,
kan fışkırır ağzınızdan güzelim duvarlara, direklere!
Görüntülerle dolu bakın, evin önü ve avlusu,
Yol almış giderler Erebos’un karanlığına doğru,
Gökyüzünde güneş söndü sönecek,
Kapkara bir sis kaplamada ortalığı.”
Bu kanıttaki problem, güneş tutulmasının talipler tarafından görülmediği, yalnızca Theoklymenus’un bir öngörüsü olduğudur, destanın o bölümünün dışında güneş tutulmasından bahsedilen başka bir yer yoktur.
Venüs’ün çıplak göze görünmesi, güneş tutulması gibi olayları kesiştiren Baikouzis ve Magnasco, Odysseus’un döndüğü geceyi MÖ 16 Nisan 1178 tarihi olarak konumlandırır. Böylece Truva’nın yok edilmesi on yıl önceye dayandığına göre de, bu olay MÖ 1188 yılında gerçekleşmelidir. Yapılan arkeolojik çalışmalar da bu tarihi güçlendirir.
Etkilenmeler
Akademisyenler Odysseia ve Yakın Doğu mitolojisi arasında kuvvetli etkileşimler yakalamışlardır. Martin West, Gılgamış destanı ile Odysseia arasında önemli paralelliklerden bahseder. Her iki destanın kahramanı da, Odysseus ve Gılgamış, dünyanın sonuna yolculuk ederler ve ölüler ülkesine geçerler.
Kültürel etkiler
- Euripides’in Cyclops oyunu, bölümün mizah katılarak yeniden yazılmasıdır.
- Lucian of Samosata, True Story, MS 2. yüzyıl
- Dante Aligheri Inferno’da XXVI. Kantoda Odysseus’a yeni bir son yazar.
- Claudio Monteverdi tarafından 1640’ta sahnelenen Il ritorno d'Ulisse in patria, destanın ikinci yarısını konu edinmiştir.
- James Joyce’un modern eseri Ulysses’in her bir bölümü de teknik ve karakterler bakımından Homeros’un Odysseia’sına paralellikler taşır.
- ’in 1967 yılında yazdığı “Tales of Brave Ulysses” şarkısı Odysseus’un eve dönüş maceralarını anlatır.
Kaynakça
- ^ a b D.C.H. Rieu's introduction to The Odyssey (Penguin, 2003), p. xi.
- ^ Homer (1996). The Odyssey. Trans. by Robert Fagles. Introduction by Bernard Knox. United States of America: Penguin Books. p. 13. .
- ^ Fox, Robin Lane (2006). The Classical World: An Epic History from Homer to Hadrian. United States of America: Basic Books. p. 19. .
- ^ Odysseia, Homeros. Can Yayınları, 26. Baskı. Çev: Azra Erhat, A. Kadir. 23. Kitap, d.97-103
- ^ Odysseia, Homeros. Can Yayınları, 26. Baskı. Çev: Azra Erhat, A. Kadir. 23. Kitap, d. 166-172
- ^ Odysseia, Homeros. Can Yayınları, 26. Baskı. Çev: Azra Erhat, A. Kadir. 23. Kitap, d. 174-180
- ^ Odysseia, Homeros. Can Yayınları, 26. Baskı. Çev: Azra Erhat, A. Kadir. 23. Kitap, 183-204
- ^ Odysseia, Homeros. Can Yayınları, 26. Baskı. Çev: Azra Erhat, A. Kadir. 9. Kitap, d. 410-413
- ^ "The Lusiads". World Digital Library. 1800–1882. Retrieved 2013-08-31.
- ^ Baikouzis, Constantino; Magnasco, Marcelo O. (June 24, 2008), "Is an eclipse described in the Odyssey?", Proceedings of the National Academy of Sciences (Proceedings of the National Academy of Sciences) 105 (26): 8823, doi:10.1073/pnas.0803317105,PMC 2440358, PMID 18577587, retrieved 2008-06-27.
- ^ West, Martin. The East Face of Helicon: West Asiatic Elements in Greek Poetry and Myth. (Oxford 1997) 402-417.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Odysseia ya da Odesa Yunanca Ὀdysseia Odusseia Odesa Homeros un derledigi unlu destanlarindan biridir Digeri de Ilyada dir Modern Bati kulturunu olusturan temellerden biridir ve Ilyada destanindan sonra gunumuze ulasan ikinci en eski Bati edebiyati ornegidir Bilim adamlari MO 8 yuzyilin sonlarinda Anadolu nun bir kiyi kenti olan Iyonya da olusturuldugunu tahmin etmektedir Odisseia nin orijinal Grekce baslangici John William Waterhouse 1891Odysseus ve arkadaslari Polyphemus u kor eder MO 650 civarinda Polyphemus Ressami tarafindan yapilmis bir Proto Attic amforasinin detayi M O Eleusis Muzesi Env 2630 Destan daha cok Yunan kahramani Odysseus u ve onun Truva nin dusmesinden sonra evine yaptigi donus yolculugunu konu edinmistir On sene suren Truva Savasi ndan sonra Odysseus un evinin bulundugu ye donmesi bir on sene daha alir Oldugu varsayilan Odysseus un yoklugunda karisi Penelope ve oglu Telemakhos Penelope ile evlenmek isteyen bir grup azili taliple bas etmek zorundadir Odysseia Homer Yunancasi diliyle okunmaya ve modern dillere tercume edilmeye devam etmektedir Bircok bilim insani destanin sozlu gelenekle okunmaktan cok dinlemek amaciyla olustugunu dusunmektedir Sozlu anlatimdaki detaylar ve destanin yazi diline donusturulmesi bilim adamlari tarafindan surdurulen ilham verici tartismalardandir Odysseia Aiol Iyon ve diger Antik Yunan lehcelerinin bir karisimi olan Homeros lehcesinde destan lehcesinde bir antik Yunan vezni olan dactylic hexameter ile yazilmistir ve 12110 dize icermektedir Metnin dikkate deger ozellikleri arasinda dogrusal ilerlemeyen zaman dizimi kadinlar ve koleler tarafindan yapilan secimlerin olaylari etkilemesi ayrica dovus sahneleri gosterilebilir Telegony Odysseia nin devami niteligindeki kayip bir metindir Genellikle yazari olarak Spartali Cinaethon a atfedilir Bir kaynakta Telegony nin Kirene li Eugammon tarafindan Muzler den caldigi soylenmektedir OzetHomeros Odysseia elyazmasi 15 yuzyilin 3 ceyregi British Library Aciklama Odysseia on yil suren Truva Savasindan Ilyada destaninin konusu on yil sonra baslar ve Odysseus henuz savastan evine donmemistir Odysseus un oglu Telemakhos yirmi yasindadir ve kayip babasinin evinde Ithaka adasinda annesi Penelope ve butun bu zaman icinde konukseverliginden faydalanarak onlarin varliklarini tuketen amaclarinin Penelope i iclerinden biriyle evlendirmeye ikna etmek olan adi verilen 108 kisilik taskin bir grupla birlikte yasamaktadir Odysseus un koruyucu tanricasi Athene dusmani deniz tanrisi Poseidon un Olympos dagindaki yoklugunu firsat bilerek Odysseus un kaderini kral tanri Zeus la gorusur Sonra Mentor adinda Taphos lu bir kabile reisi kiliginda Telemakhos la goruserek onu babasindan haber almasi icin tesvik eder Telemakhos ve Athena ozan Phemius un gosterisi sirasinda taliplerin yemeklerini gurultu ederek yediklerini gozlemler Penelope ozan Phemius un sectigi Truva dan donusle ilgili konuya karsi cikar cunku bu siir ona kocasini hatirlatmaktadir fakat Telemakhos annesinin itirazlarini curutur Telemakhos Ithake sakinlerini toplantiya cagirip taliplere karsi birlik olma cagrisi yapar fakat yardim bulamaz O gece Athene Mentor un kiliginda Telemakhos un seyahati icin ona bir gemi ve kurekciler bulur Ertesi sabah Telemakhos ve Mentor kiligindaki Athene gemileri ve tayfalariyla birlikte Pylos a dogru yola cikarlar Pylos ta Truva savasindan donen kahraman savasci Nestor yasamaktadir ve Athene Telemakhos a ondan babasi hakkinda bilgi alabilecegini soyler Fakat Nestor da Telemakhos a Odysseus un kendileriyle gelmedigini Truva daki fikir ayriliklari sebebiyle geri dondugunu yalniz Lakedaimon daki Menelaus un Truva dan en son donenler arasinda oldugunu Odysseus un kaderini onun bilebilecegini soyler Telemakhos a at arabasi verip onu oglu Peisistratos la birlikte oraya yollar Telemakhos Lakedaimon da Menelaus ve Helena nin sarayina konuk olur Menelaus tan onun Truva dan donus hikayesini dinler Menelaus Misir uzerinden donerken cok sikinti cektigini Pharos adasinda tanrisal Proteus u tutsak edip ancak o sekilde donus yolunu ogrenebildigini anlatir Bu sirada Menelaus Proteus tan cok sevdigi arkadasi Odysseus un akibetini de ogrenmistir Odysseus tanrisal Kalypso nun tutsagi olarak bir adada yasamaktadir Telemakhos bu bilgileri ogrendikten sonra ayrica Truva savasinda Argoslularin lideri Miken krali Agamemnon un donus yolunda karisi Clytemnestra ve sevgilisi Aegisthus tarafindan olduruldugunu duyar Phaiak iline kacis Destanin ikinci kismi Odysseus un hikayesini anlatmasidir Odysseus yedi yildir Ogygia adasinda Kalipso nun tutsagi olarak yasiyordur ve Kalypso nun derin askina ragmen onun tum tekliflerini geri cevirmistir Athene nin yakarisini duyan baba Zeus Kalypso yu Odysseus u birakmasina ikna etmesi icin haberci Hermes i yollar Odysseus Kalypso nun gosterdigi agaclardan kendine bir sal yapar Poseidon Odysseus un adadan kactigini ogrenir ogrenmez yolladigi ruzgarlarla onun salini paramparca eder fakat Ino isimli bir deniz perisi onu gogsune baglamasi icin bir yasmak vermistir bu sayede Odysseus yuzerek Phaiaklar in iline cikmayi basarir Ciplak ve bitkindir son gucuyle kendini korunakli bir yere atar ve bir yigin yaprak arasinda uykuya dalar Ertesi sabah Odysseus kizlarin sesine uyanir ve orada Phaiaklar in krali Alkinoos un kizi Nausicaa yi gorur Nausikaa gece ruyasinda Athene nin soyledigi uzere camasir yikamak icin deniz kenarina inmistir Odysseus kizdan yardim ister Nausikaa da onu yardim edebilecegini dusundugu babasi Alkinoos un sarayina yollar Odysseus adi sani bilinmeden orada cok hos karsilanir solenlerine katilir Birkac gun bu sekilde gecer genclerin spor oyunlarina katilir ve kor ozan Demedokos un iki yerel destanini dinler Biri Truva savasinda pek az bilinen bir olay hakkinda Achilles ve Odysseus un Dovusu digeri ise Aren ve Afrodit in aralarinda yasadigi ask ile ilgilidir Sonunda Odysseus Demedokos tan Truva savasinda donenleri ve kendisinin de basrollerini paylastigi meshur Truva ati olayini anlatmasini ister Destanin sonunda Odysseus duygularina hakim olamaz ve gercek kimligi aciga cikar Sonra Truva dan donus hikayesini anlatmaya baslar Odysseus un maceralari Truva donusunde Kikon larin oturdugu Ismaros adasini korsanca yagmaladiktan sonra o ve on iki gemisi firtinaya yakalanip rotadan cikarlar Uyusuk Lotosyiyenler i ziyaret ederler ve orada iki adami onlardan aldigi meyveyi yiyerek sila ozlemini unutur sonra Kyklopslar in adasindan kendilerini magaraya kapatan Polyphemus u bir kazikla kor edip zar zor kacarlar Oradan da ruzgarlarin efendisi Aeolus u ziyaret ederler Aeolus onlarin arkasina evlerine donebilmeleri icin butun ruzgarlari yollar yalnizca Bati ruzgarini donuslerini garantilemek icin bir canta icinde vermistir zor durumda acacaktir onu Odysseus Fakat acgozlu tayfalar Ithake ye neredeyse vardiklari sirada icinde mucevher oldugunu dusunup cantayi acarlar ve gemi gerisin geri Aeolus un adasina doner Aieoluss tan bosuna tekrar yardim icin yalvarmalarindan sonra gemiye binerler ve yamyam Laistrygonlarla karsilasirlar Odysseus un gemisi disinda digerleri Laistrygonlarin saldirisiyla yok olur Tekrar denize acilirlar ve cadi tanrica Kirke yi ziyaret ederler Kirke Odysseus un adamlarinin yarisini tatli sozlerle kandirir ve onlari domuza cevirir Hermes Odysseus a Kirke nin sihirlerinden korunmasi icin bir ilac vermistir ve onun dayanikliligina sasiran Kirke Odysseus un askina karsilik adamlarini tekrar insana cevirmeyi kabul eder Kirke onun ve adamlarinin bircok bela atlattigini ogrenir ve eve donus oncesi dinlenmeleri icin onlari bir sene boyunca adasinda solenlerle konuk eder Sonunda Odysseus ve tayfasi Kirke nin talimatlarini dinleyerek Oluler Ulkesi Hades in evine dunyanin batidaki ucu okyanus kenarina Thebaili Teiresias in tavsiyelerini duymak icin yelken acarlar Odysseus Oluler Ulkesi nde ilk olarak tayfasi Elphenor u gorur Elphenor Kirke nin konugu iken sarhos oldugu bir anda catidan dusup olmustur fakat Odysseus ve diger adamlari Elphenor un yoklugunu fark etmemislerdir Elphenor un ruhu Odysseus a cesedinin gomulmesini salik verir o da yapacagina soz verir Sonra Odysseus kahin Teireias un ruhunu eve donus tavsiyesini almak icin cagirir Odysseus kendi annesinin ruhuyla karsilasir annesi onun geri donusunu beklerken huzunden olmustur Odysseus ilk defa annesi sayesinde ev halkina dadanan ac gozlu Talipler den haberdar olur Son olarak Odysseus tarihte unlu kahraman kadin ve erkeklerle karsilasir Kayda deger olarak Agememnon dan onu kimin oldurdugunu ogrenir ve Akhilleus ona oluler diyarinda aci ve kederi anlatir Kirke nin adasina donduklerinde onlara yolculugun kalan basamaklari hakkinda bilgi verilir Yaklasan gemileri batirmak icin onlara buyuleyici sarkilar soyleyip kayaliklara yonlendiren Siren lerin adasinin kiyisindan gecerler Sarkilari duymak ama kendini kaybetmemek icin gemi diregine baglatan Odysseus disinda butun tayfanin kulaklari mum kaplanarak sagir edilmistir Gemileri alti kafali canavar Skylla ile Kharybadis anaforu arasindan gecer burada Odysseus alti adamini Skylla ya kaptirmistir sonunda Gunes in adasina varirlar Kirke ve Theisires in kehanetlerine ve Odysseus un tembihlemesine ragmen kalan tayfasi Odysseus dua etmek icin ormana acildigi ve orada uyuyakaldigi bir sirada acliktan olmek yerine denizde bogulmayi secerek Gunes in koyunlarini avlayip yerler Bu duruma ofkelenen Gunes Tanrisi Zeus a onlari cezalandirmasi icin israr eder Zeus da yildirimlar yollayarak gemilerini denizde paramparca eder Odysseus Kharybadis in hemen ustunde bir incir agacina tutunur diger adamlarinin hepsi bogulmustur Odysseus agacta Kharybadis in yok olmus gemisinin parcalarini kusmasini bekler ve o sekilde ellerini kurek gibi kullanarak dokuz gun boyunca denizde calkalanip durur onuncu gun Tanrilar onu Ogygie adasina atmistir Orada yedi sene boyunca Kalypso nun sevgilisi olmaya zorlanacaktir ta ki Athene nin yakarislarini duyan Zeus haberci Hermes i gonderip Kalypso nun onu salivermesini isteyene kadar Ithake ye donus Cok iyi denizci olan Phaiaklar Odysseus un hikayesini ve seruvenlerini dinleyince onu evine yolcu etmekte hemfikir olurlar Gece yarisi Odysseus uyurken onu Ithake de gizli bir limana birakirlar Odysseus basta yabanci bir adaya ulastigini dusunse de Athene onu kendi topraklarinda olduguna ikna eder o da bir zamanlar hizmetlisi olan domuz cobani Eumaios un kulubesine yollanir Athene Odysseus u gariban bir dilenciye cevirmistir boylece Odysseus taninmadan evinde ne olup bittigini ogrenebilecektir Orada agirlandiktan ve yemek yedikten sonra Odysseus kimligi hakkinda kurmaca bir hikaye anlatir Krete de dogmustur Truva savasinda bir grup Kreten le birlikte savasmistir ve donuste yedi yilini Misir topraklarinda gecirmistir en sonunda da Thesprotia da gemisi batmis ve Ithake ye oradan gelmistir Bu sirada Taliplerin pususundan kurtulan Telemakhos Sparta dan eve dogru yelken acar Ithake sahilinden karaya cikar ve domuz cobani Eumaios un evinin yolunu tutar Odysseus ve Telemakhos baba ve ogul burada karsilasirlar Odysseus kimligini yalnizca ogluna aciklar ve birlikte taliplerin oldurulmesi konusunda anlasirlar Once Telemakhos eve gider sonra domuz cobani Eumaios la birlikte Odysseus da gelir fakat hala dilenci olarak taninmaktadir Konaga girdiklerinde kopegi Argos onu tanir ama bitkinlikten yanina gelemez Kendi evinde talipler ozellikle de ona cok kaba davranan elebaslari Antinoos tarafindan oldukca asagilanir Daha sonra karisi Penelope ile bulusur sozlerini tartmak maksadiyla bir keresinde Odysseus u kendisini Krete deyken konuk ettigini soyler Etraflica sorusturulduktan sonra Thesprotia da onun son durumu hakkinda bir seyler bildigini ekler Bir zamanlar dadisi olan yasli Eurykleia meshur ayak yikama sahnesinde Odysseus u eskiden beri sahip oldugu bir yara izinden tanir Odysseus Eurykleia i kimseye soylemeyecegine dair yemin ettirir Taliplerin oldurulmesi Ulysses ve Telemakhos Penelope un Taliplerini oldurur Thomas Degeorge 1812 Athene nin aklina sokmasiyla Penelope ertesi sabah taliplere bir yarisma onerir Her kim Odysseus un yayini gerer de oku on iki baltanin arasindan gecirirse Penelope ile evlenmeye hak kazanacaktir Odysseus sonradan kendisi de yarismaya katilir ve taliplerin bir suru basarisiz denemesinden sonra yayi gerer ve oku en guclu taliplerden Antinoos a firlatir Ardindan oglu Telemakhos cobanlar Eumaios Philoteus ve Athene nin yardimiyla butun talipleri oldurur Evlerindeki elli hizmetci kadindan da on ikisini Penelope ye ihanet ettikleri ve taliplerle yattiklari icin asar dovus sirasinda taliplere yardim ettigi gerekcesiyle odaya kapattiklari kecicobani Melenthius u da oldururler Ve son olarak Odysseus kimligini Penelope ye aciklar Penelope kimligini kanitlamasi icin Odysseus u sorgular Penelope bastan inanamaz ve kuskulu oldugu icin Odysseus a yakin davranamaz hatta bunu goren ogullari Telemakhos annesine su sozlerle sitem eder Ana kotu ana yuregi tastan ana Ne diye boyle uzak durursun babamdan Ne diye yanina oturup konusmaz sorular sormazsin ki Kim dayanir senden baska hangi kadinin yuregiBaba topragina donen kocasindan boyle uzak durmaya Surune dilene yirmi yil sonra donen kocasindan Oldum olasi tastan katidir bilirim yuregin senin Daha sonra taliplerin oldurulmesi uzerine bir solen verirler Odysseus odasinda yikanmis ve Penelope ye gercek kimligiyle ve yuzuyle gorunmustur fakat Penelope hala onun gercek Odysseus oldugundan kuskulanmayi surdurmektedir Bu sefer Odysseus Penelope ye su sozlerle cikisir Olympos ta oturanlar en kati yuregi vermisler sana Tekmil kadinlar icinde ey cinlerin carptigi Kim dayanir senden baska hangi kadinin yuregi Baba topragina donen kocasindan boyle uzak durmaya Surune dilene yirmi yil sonra donen kocasindan Haydi dadi ser dosegimi gidip yatayim tek basima Bu kadinin gogsunde demir var yurek degil Penelope inanir gibi olur ama onu son bir kere daha test etmek ister ve soyle der Ne kendimi ustun tutar ne seni hor gorurum Ey cinlerin carptigi saskinligim da gecti artik Iyi bilirim sen nasildin ayrildigin vakitUzun kurekli gemilerinle Ithake den Haydi ser bakalim yatak odamiza Eurykleia Onun kendi elleriyle yaptigi saglam dosegini Yerlestir yerine saglam sediri silteyi de koy ustune Koy keceleri postlari menevisli carsaflari Yataginin kaldirilmasina cok kizan Odysseus soyle karsilik verir Altust ettin kadin bu sozlerinle yuregimi Kimdir benim yatagimi yerinden oynatan Yapamaz tanri yardimi olmadan bu isi hic kimse Onu baska yere bir tanri goturur goturse goturse Insan ne kadar genc ve guclu olursa olsunGene de kolay degil oynatmak yerinden onu buyuk bir sir bu cok ustaca yapilmistir o yatak cunku ben yaptiydim onu tek basima Sik yaprakli bir zeytin agaci vardi avlunun ortasinda Kocaman gur govdesi bir direk gibi kalin Onun cevresinde yapmistim ben yatak odami Ordum duvarlarini agir taslarla orttum catisini Iyice kenetlenen kapilar yaptim saglam kanatli Sonra gur yaprakli dallarini kestim agacin Govdesini tunc bicakla rendeledim kokune kadar Sonra guzelce bir cirpida cekip duzelttim Icini oyup sedirini tamamladim yatagin Ve sonra burguyla deldim her yanini Susledim altinla gumusle fildisiyle Ve parlak kirmizi kayislar gerdim ustune sigir derisinden Iste simdi aciklamis oldum sirrimi sana Ama bilmem ki bu yatak hala durur mu yerinde Yoksa zeytin agacini kesip dibindenAldi onu baska yere mi goturdu biri Boylece Penelope in sinavindan basariyla gecer yatagi da zaten biraktigi gibi duruyordur Destanin buraya kadar olan bolumu modern ve antik akademisyenler tarafindan orijinal metin olarak degerlendirilmekte ve devaminin ise sonradan yapilan eklemeler oldugu konusunda gorusler vardir Ertesi gun o ve Telemakhos Laertes in bag evine giderler Laertes onun oglu olduguna cocuklugunda kendisine verdigi agaclari sayinca inanir Bu sirada bir kisim Ithakeli onlari takip eder taliplerin ocunu alacaklardir Onderleri Odysseus un Ithake nin iki jenerasyonunu oldurdugune dikkat ceker Hem Truva ya birlikte gittigi tayfasini hem de yakin zamanda talipleri Athene gokten iner iki tarafi uzlastirir ve Ithake ye tekrar baris gelmistir Odysseus karakteriOdysseus ismi Yunancada bela anlamina gelmektedir hem basi beladan kurtulmayan hem de baskalarina bela getiren anlaminda kullanilir Unlu ayak yikama sahnesinde dadisi Eurykleia nin onu tanidigi izi zamaninda bir yaban domuzu yapmistir ve Odysseus da onu oldurmustur Odysseus un baskin ozelligi metisidir yani sivri zekasi kurnazligidir Bu ozelligi destanda daha cok kilik degistirip karsisindakine aldatici sozler sarfettiginde ortaya cikar Ornegin Polyphemus u kor etmeden once ona adinin Kimse oldugunu soyler ve adadan kacmaya calistiklari sirada Polyphemus bagirir cagirir diger Kyklop lardan yardim ister kendine zarar verenin Kimse oldugunu soyleyince diger Kyklop lar ona soyle der Sana karsi Kimse zor kullanmazsa ve yalnizsan Buyuk Zeus tan caresiz bir dert gelmis olacak basina Ama baban Poseidon a yalvar yakar sen gene Boylece diger Kyklop lardan kacmis olur Odysseus un en buyuk kusuru ise kibirli ve gururlu olmasidir Ornek olarak Kyklop lardan kacarken ve denize acilmisken kor ettigi Polyphemus a isminin Buyuk Odysseus oldugunu ve onu kimsenin alt edemeyecegini soyler Bunu duyan Polyphemus bir dagin yarisini ona firlatir ve babasi Poseidon a onu sikayet eder Poseidon da Odysseus un eve donusunu engellemek icin ona acik denizde bin bir turlu bela hazirlar YapiOdysseia bir Yunan vezni olan dactylic hexameter ile yazilmistir acik ve kapali hecelerin belirli bir duzen kurmasi ile bu olcu tanidik oldugumuz aruz olcusune benzemektedir Odysseia ile acilir bu deyis Latince bir seylerin ortasi anlaminda kullanilir ve ayni zamanda edebiyatta hikayeye bir durum veya karakterleri tanitmakla baslamak yerine dramatik bir olayla baslamak anlaminda kullanilan artistik bir terimdir Bu teknikle anlatici gecmis olaylari flashback ve hikaye anlatma ile detaylandirabilir Bu teknik daha sonra Virgil le Aeneis inde ile ta ve Alexander Pope un Bukleye Tecavuz gibi eserlerde tekrar kullanilmistir Destanin basinda Telemakhos un icinde bulundugu durum anlatilir Sonra sahne bir anda degisir ve Odysseus un Kalypso nun magarasindaki hayati anlatilir Athene nin yardimiyla Odysseus Phaiaklar in adasina ulastiginda basindan gecen hikayeyi onun agzindan dinleriz ve sonra Phaiaklar onu Ithake ye yolcu eder Odysseia simdiye kadar basilmis butun tercume ve tipkibasimlarinda 24 kitaba ayrilmistir Bu ayrim yalnizca gelenekle yapiliyor olabilir orijinal metinde olmayabilir Bircok akademisyen bu ayrimi 3 yuzyilda Buyuk Iskender in editorlerinin baslattigini dusunuyor Klasik donemde ozellikle Telemakhos a odaklanan ilk dort kitap icin Telemachy Odysseus un Polyphemus tan kacisini anlattigi 9 kitaba Kyklop Oluler Diyarinda gecen 11 kitap icin de Nekuia Odysseus un Phaiaklar a seruvenlerini anlattigi 9 ve 12 kitap arasinda kalan bolumlere Apologoi Odysseus un Seruvenleri Odysseus un talipleri oldurdugu 22 kitaba da Mnesterophoria denmistir Sonradan eklendigi dusunulen bolumlere de Telegony adi verilmistir Telegony bolumu yani 24 kitap destanin son 548 dizesi daha sonra baska bir ozan tarafindan eklenmistir Diger kitaplarda gecen olaylar 24 kitaba gelmeden sonuca baglanir eger gercekten de boyle bir ekleme varsa bu durumda ekleme yapan ozanin butun metni degistirmis olabilecegi goz ardi edilmemelidir Destanin orijini yazari hakkinda daha fazla bilgi almak icin Homeros la ilgili akademik calismalara bakabilirsiniz Odysseia nin gectigi cografyaOdysseus un basindan gecenleri anlattigi seruvenler disindaki kitaplar su anda Iyon Adalari denilen Peloponnese de gecer Yalniz Odysseus un krali oldugu Ithake simdiki Ithake olmayabilir Destanda adi gecen Phaiaklar in ili Scheria nin yeri hakkinda gorus ayriliklari vardir Bazi akademisyenler Odesseia da gecen butun yeradlarinin uydurma olabilecegini soyler Odysseia yi tarihlendirmeOdysseia Antik Yunan edebiyatinin temel eserlerinden biridir 2008 yilinda Rockefeller Universitesi nden iki bilim insani Marcelo O Magnasco ve Constantino Baikouzis Odysseus un Truva savasindan donusunu tarihlendirmek icin metindeki bazi ipuclarini ve astronomik verileri kullandilar Ilk ipucu Odysseus un safak vakti Ithake ye dondugu zaman Venus un ciplak gozle gozukmesi ve ikincisiyse taliplerin olduruldugu gece ortaya cikan yeni aydir O gece Ithake uzerinde gunes tutulmasi vardir XX bolumun 350 dizesinde Theoklymenos Telemakhos a et yerken gulen talipleri kastederek soyle der Nedir zavallilar nedir bu basiniza gelen Her yerinizi diz kapaklariniza dek karanliklar sarmis yanaklariniz yas icinde hungur hungur aglarsiniz kan fiskirir agzinizdan guzelim duvarlara direklere Goruntulerle dolu bakin evin onu ve avlusu Yol almis giderler Erebos un karanligina dogru Gokyuzunde gunes sondu sonecek Kapkara bir sis kaplamada ortaligi Bu kanittaki problem gunes tutulmasinin talipler tarafindan gorulmedigi yalnizca Theoklymenus un bir ongorusu oldugudur destanin o bolumunun disinda gunes tutulmasindan bahsedilen baska bir yer yoktur Venus un ciplak goze gorunmesi gunes tutulmasi gibi olaylari kesistiren Baikouzis ve Magnasco Odysseus un dondugu geceyi MO 16 Nisan 1178 tarihi olarak konumlandirir Boylece Truva nin yok edilmesi on yil onceye dayandigina gore de bu olay MO 1188 yilinda gerceklesmelidir Yapilan arkeolojik calismalar da bu tarihi guclendirir EtkilenmelerPolyphemus sahsiyeti icin olasi bir ilham kaynagi olduguna inanilan Mezopotamya devi Humbaba nin pismis topraktan levhasi Akademisyenler Odysseia ve Yakin Dogu mitolojisi arasinda kuvvetli etkilesimler yakalamislardir Martin West Gilgamis destani ile Odysseia arasinda onemli paralelliklerden bahseder Her iki destanin kahramani da Odysseus ve Gilgamis dunyanin sonuna yolculuk ederler ve oluler ulkesine gecerler Kulturel etkilerEuripides in Cyclops oyunu bolumun mizah katilarak yeniden yazilmasidir Lucian of Samosata True Story MS 2 yuzyil Dante Aligheri Inferno da XXVI Kantoda Odysseus a yeni bir son yazar Claudio Monteverdi tarafindan 1640 ta sahnelenen Il ritorno d Ulisse in patria destanin ikinci yarisini konu edinmistir James Joyce un modern eseri Ulysses in her bir bolumu de teknik ve karakterler bakimindan Homeros un Odysseia sina paralellikler tasir in 1967 yilinda yazdigi Tales of Brave Ulysses sarkisi Odysseus un eve donus maceralarini anlatir Kaynakca a b D C H Rieu s introduction to The Odyssey Penguin 2003 p xi Homer 1996 The Odyssey Trans by Robert Fagles Introduction by Bernard Knox United States of America Penguin Books p 13 ISBN 978 0 14 026886 7 Fox Robin Lane 2006 The Classical World An Epic History from Homer to Hadrian United States of America Basic Books p 19 ISBN 978 0 465 02496 4 Odysseia Homeros Can Yayinlari 26 Baski Cev Azra Erhat A Kadir 23 Kitap d 97 103 Odysseia Homeros Can Yayinlari 26 Baski Cev Azra Erhat A Kadir 23 Kitap d 166 172 Odysseia Homeros Can Yayinlari 26 Baski Cev Azra Erhat A Kadir 23 Kitap d 174 180 Odysseia Homeros Can Yayinlari 26 Baski Cev Azra Erhat A Kadir 23 Kitap 183 204 Odysseia Homeros Can Yayinlari 26 Baski Cev Azra Erhat A Kadir 9 Kitap d 410 413 The Lusiads World Digital Library 1800 1882 Retrieved 2013 08 31 Baikouzis Constantino Magnasco Marcelo O June 24 2008 Is an eclipse described in the Odyssey Proceedings of the National Academy of Sciences Proceedings of the National Academy of Sciences 105 26 8823 doi 10 1073 pnas 0803317105 PMC 2440358 PMID 18577587 retrieved 2008 06 27 West Martin The East Face of Helicon West Asiatic Elements in Greek Poetry and Myth Oxford 1997 402 417