Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şamahı Kuşatması, 1603-1612 Osmanlı-Safevi Savaşı'nda bir evre. Kuşatma Safevi ordusunun başarısıyla ve Şamahı'nın 28 yıl sonra tekrar İran idaresine geçmesiyle sonuçlanmıştır. Kuşatma sırasında Bakü ve Derbent de İran ordusuna teslim olmuş, Safevî Devleti bu sayede Azerbaycan ve Dağıstan'da yeniden hakimiyet kurmuştur. Bu itibarla, Safevîler 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı sonucunda kaybettikleri tüm toprakları 1603-1607 arasında geri almayı başarmışlardır.
| Şamahı Kuşatması | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1603-1618 Osmanlı-Safevî Savaşı | |||||||||||
 XVIII. yüzyılda Şamahı | |||||||||||
| |||||||||||
| Taraflar | |||||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Safevîler | ||||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||||
|
Şemseddin Paşa (esir) (ölü) | | ||||||||||
| Güçler | |||||||||||
| 3.500 | ~100.000-120.000 | ||||||||||
| Kayıplar | |||||||||||
| 3.000 ölü, 500 esir | Kaydadeğer | ||||||||||
Kuşatma öncesi gelişmeler
Şah Abbas'ın 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda kaybedilen yerleri geri almaya yönelik seferlerinin tamamı Safevi ordusunun başarısıyla sonuçlanmış; 1603 yılında başta Nihavend ve Tebriz olmak üzere tüm Batı İran, 1604 yılında ise başta Erivan ve Tiflis olmak üzere tüm Ermenistan ve Doğu Gürcistan yeniden Safevî Devleti'nin egemenliğine girmiş, 1605 yılında karşı saldırıya geçen Osmanlı ordusunun Urmiye Muharebesi'nde büyük bir yenilgiye uğratılmasının ardından Şah Abbas 1606 yılında Azerbaycan'a yönelmişti. Aynı yıl Gence'yi kuşatarak alan Şah Abbas, bir taraftan Osmanlılarla barış müzakereleri yürütürken bir yandan da Azerbaycan'ın zaptını tamamlayarak avantajlı bir konuma geçmek istedi.
1606 yılında komutasında İran'a gönderilen Osmanlı ordusu komuta zaafiyeti ve disiplinsizlikler sonucu Konya'da dağılmış, yeni komutan Sadrazam Kuyucu Murat Paşa ise İran'ın üzerine sefer açmadan önce Anadolu'da ve Suriye'de devlet otoritesini yok etmiş olan Celali isyanlarını bastırmaya karar vermişti.
Kuşatma
Bu sayede Şah Abbas, gerisinde bir Osmanlı ordusu tehdidi olmaksızın 1607 Ocak ayında Şirvan'ın merkezi Şamahı'yı kuşatmaya başladı. Osmanlılar burayı Özdemiroğlu Osman Paşa'nın komutasındaki Türk ordusunun 1578 yılında Birinci ve kazandığı zaferler sonucunda ele geçirmişler, 1579'da kesin olarak yerleşmişler ve 1583 yılında da bir kale inşa etmişlerdi. Şamahı Kalesi Şah Abbas'ın 1603-1606 arasındaki başarıları neticesinde Osmanlıların Güney Kafkasya'da elinde kalan son müstahkem mevkii olmakla birlikte, Osmanlı sınırına 600 kilometre uzakta Osmanlı topraklarıyla hiçbir bağlantısı kalmamış vaziyetteydi.
Bununla birlikte kale, uzun süre dayanabilecek nitelikte inşa edilmişti ve surlarıyla kuleleri yüksek, çevresindeki hendek ise derindi ve ancak köprü kurularak geçilebilecek mahiyetteydi. Kale kuzeyden Allahverdi Han, batıdan ise Şah Abbas komutasındaki kolordular tarafından kuşatıldı. Şah Abbas'ın komutasındaki birliklere Azerbaycan ve Kirman'dan takviye kuvvetler de eklenmişti. Doğu kanadı yoğun yağışlar nedeniyle bataklığa dönüştüğünden ve kuşatma silahlarının bu bataklığa gömülme olasılığından dolayı buraya birlik konuşlandırılamadı. Doğu kanadının yanı sıra güney kanadının da askersiz bırakılması İran ordusunun aleyhine oldu. Nitekim, bu kanatlardan huruç harekâtına girişen kale garnizonu İran ordusuna ciddi kayıplar verdirmeyi başardılar. Buna karşın, Türk birlikleri sağanak yağmura rağmen devam eden istihkâm faaliyetlerini engellemeyi ve İran ordusunun ikmal hatlarını kesmeyi başaramadı.
Hendeği bir köprüyle aşmayı planlayan Şah Abbas bu köprüyü inşa edecek askerlerinin kalenin tüfekçilerinin ve okçularının atışlarından korumak için yine etrafı küçük hendeklerle çevrili kalecikler inşa ettirdi. Bu kalecikler Osmanlıların huruç saldırılarını da engelleyebiliyordu. Öte yandan, Gence Kuşatmasında kullanılan ağır kuşatma toplarını Şamahı'ya naklettirmeyi başardı. Bu toplar kuzey ve doğudaki kuşatma birliklerine dağıtılırken, Tebriz'den gelen komutasındaki takviye birlikler de kuşatma ordusunun gücünü iyice artırdı.
Buna rağmen, kuşatmayı sıkılaştıran İran ordusunu sarsan iki olay oldu. Birincisi, köprü inşaatının çökmesi birçok personelin ölümüne yolaçtı. Şah Abbas kendisinin de öldüğüne dair dedikoduları birliklerinin önüne çıkarak durdurabildi. İkincisi Şeybanilerin Horasan'a doğru yeni bir taarruz başlattıkları şayiasının yarattığı tedirginlikti. Bu taarruzun yerel Safevi birliklerince püskürtüldüğü haberi orduya büyük moral verdi ve Şah Abbas genel taarruza hazırlanmaya başladı.
27 Haziran'da başlayan genel taarruzda taş gülle atan toplar kalenin kulelerine kayda değer hasar vermeyi başardılar. Kurulan köprü yardımıyla hendeği de aşan istihkamcılar kalenin surlarının altını kazmaya başladılar. Bu esnada komutasındaki birlikler kalenin önemli kulelerinden birini ele geçirdi. Ardından da Azeri komutasındaki birlikler de bir başka kuleyi zaptettiler. 150 İran askeri bu sayede kalenin içine girmeye muvaffak olurken bu askerlerin yakınında bulunduğu kapıyı zorlamaya başladı. Şah Abbas da tüm birliklere taarruz emri verdi. Kaledeki garnizon göğüs göğüse çarpışmalarda 2.000 ilâ 3.000 arası kayıp verdi. Bu kayıplar sonucunda taarruzun yoğunlaştığı kapı düştü ve tüm İran ordusu bu kapıdan kaleye akmaya başladı.
Bir taraftan kalan Türk birlikleri yerel halk tarafından katledilirken, İran ordusu da komuta kademesini ve geriye kalan askerleri esir etti. 150 büyük, 500 küçük çaplı top ile 6.000 tüfek İran ordusunun eline geçti. Esir alınan kale komutanı Şirvan Beylerbeyi Ahmed Paşa serbest bırakılırken, yardımcısı Şemseddin Paşa ailesiyle birlikte idam edildi.
Bakü ve Derbent'in düşmesi
Şah Abbas'ın 1607 Ocak ayında Şirvan'ın merkezi Şamahı'yı kuşatması üzerine Azerbaycan ve Dağıstan'daki son Osmanlı garnizonları Bakü ve Derbent'in durumları da tehlikeye girdi. Bu iki şehir de 1578 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştı. İki şehirdeki aristokrasi Osmanlı yönetimine karşı ayaklanma konusunda yerel halkı kezâ 1607 Ocak ayında ikna etmeyi başardı. Bakü'deki garnizon komutanının ayaklanma hazırlıklarını öğrenmesi üzerine, isyancılar doğrudan komutanın sarayına saldırdılar ve maiyetiyle birlikte esir ettiler. Esir alınan askerlerin kafaları kesilerek Şah Abbas'a yollandı. Haberi alan Şah Abbas başarı kazanan ayaklanmacılara hediyeler gönderdi.
Derbent'i koruyan Narinkale'deki Türk birliklerine karşı ayaklanma ise Şubat ayında başladı. Bakü'nün de düşmesi üzerine burada tutunamayacağını anlayan kale komutanı Kiziroğlu Ahmet Paşa Mart başında teslim oldu ve kalenin anahtarlarını Şah Abbas'a gönderdi. Böylece iki kentte 29 yıllık Osmanlı egemenliği sona erdi. Şah Abbas kentin valiliğini Çırağ Sultan Ustaclu'ya verdi.
Kuşatma sonrası gelişmeler
Bu şekilde Safevî Devleti 1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı'nda kaybetmiş olduğu bütün toprakları 1603-1607 arasında dört yıl gibi kısa bir zaman diliminde geri almayı başardı. Osmanlı Devleti ise Safevî Devleti'ne yönelmesinin önündeki iki engeli bertaraf etmeye öncelik verdi. 1605 yılındaki başarılı ile Almanya'yı barış masasına getiren ve 1606 tarihli Zitvatorok Antlaşması ile Batı cephesini sükûnete kavuşturan Osmanlılar 1607-1609 arasında çabalarını Celali isyanlarını bastırmaya yoğunlaştırdı. Kuyucu Murat Paşa komutasındaki Türk ordusunun Anadolu'da da asayişi sağlamasının ardından Osmanlılar 1610 yılında İran üzerine sefer açtılar.
Kaynakça
- ^ Cihat Aydoğmuşoğlu, "Şah Abbas ve Zamanı", Ankara Üniversitesi, Ankara (2011) s. 139
Dış bağlantılar
- Zieneb Hatamzad, "Foreign Policy of the Safavid Empire During Shah Abbas I", Life Science Journal (2013), 10(8s)4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- İran tarihinde 1607 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Özer Küpeli, "Osmanlı-Safevi Münasebetleri (1612-1639), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir (2009)18 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kaveh Farrokh "Iran at War:1500-1988", Osprey Publishing, 20 Dec 2011
- Ismail bey Zardabli, "The History of Azerbaijan: from ancient times to the present day", Lulu.com, 2 Aug 2014
- Cihat Aydoğmuşoğlu, "Şah Abbas ve Zamanı", Ankara Üniversitesi, Ankara (2011)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Samahi Kusatmasi 1603 1612 Osmanli Safevi Savasi nda bir evre Kusatma Safevi ordusunun basarisiyla ve Samahi nin 28 yil sonra tekrar Iran idaresine gecmesiyle sonuclanmistir Kusatma sirasinda Baku ve Derbent de Iran ordusuna teslim olmus Safevi Devleti bu sayede Azerbaycan ve Dagistan da yeniden hakimiyet kurmustur Bu itibarla Safeviler 1578 1590 Osmanli Safevi Savasi sonucunda kaybettikleri tum topraklari 1603 1607 arasinda geri almayi basarmislardir Samahi Kusatmasi1603 1618 Osmanli Safevi SavasiXVIII yuzyilda SamahiTarih9 Ocak 26 Haziran 1607BolgeSamahi AzerbaycanSebepSafevi Devleti nin kaybettigi topraklari geri almak istemesiSonucKesin Safevi zaferiCografi DegisikliklerSamahi Baku ve Derbent Iran ordusuna teslim oldu Azerbaycan tamamen Iranlilarin eline gectiTaraflarOsmanli ImparatorluguSafevilerKomutanlar ve liderlerAhmed Pasa esir Semseddin Pasa esir olu Sah Abbas Allahverdi HanGucler3 500 100 000 120 000Kayiplar3 000 olu 500 esirKaydadegerKusatma oncesi gelismelerSah Abbas in 1578 1590 Osmanli Safevi Savasi nda kaybedilen yerleri geri almaya yonelik seferlerinin tamami Safevi ordusunun basarisiyla sonuclanmis 1603 yilinda basta Nihavend ve Tebriz olmak uzere tum Bati Iran 1604 yilinda ise basta Erivan ve Tiflis olmak uzere tum Ermenistan ve Dogu Gurcistan yeniden Safevi Devleti nin egemenligine girmis 1605 yilinda karsi saldiriya gecen Osmanli ordusunun Urmiye Muharebesi nde buyuk bir yenilgiye ugratilmasinin ardindan Sah Abbas 1606 yilinda Azerbaycan a yonelmisti Ayni yil Gence yi kusatarak alan Sah Abbas bir taraftan Osmanlilarla baris muzakereleri yuruturken bir yandan da Azerbaycan in zaptini tamamlayarak avantajli bir konuma gecmek istedi 1606 yilinda komutasinda Iran a gonderilen Osmanli ordusu komuta zaafiyeti ve disiplinsizlikler sonucu Konya da dagilmis yeni komutan Sadrazam Kuyucu Murat Pasa ise Iran in uzerine sefer acmadan once Anadolu da ve Suriye de devlet otoritesini yok etmis olan Celali isyanlarini bastirmaya karar vermisti Kusatma1804 tarihli Sirvan haritasi Bu sayede Sah Abbas gerisinde bir Osmanli ordusu tehdidi olmaksizin 1607 Ocak ayinda Sirvan in merkezi Samahi yi kusatmaya basladi Osmanlilar burayi Ozdemiroglu Osman Pasa nin komutasindaki Turk ordusunun 1578 yilinda Birinci ve kazandigi zaferler sonucunda ele gecirmisler 1579 da kesin olarak yerlesmisler ve 1583 yilinda da bir kale insa etmislerdi Samahi Kalesi Sah Abbas in 1603 1606 arasindaki basarilari neticesinde Osmanlilarin Guney Kafkasya da elinde kalan son mustahkem mevkii olmakla birlikte Osmanli sinirina 600 kilometre uzakta Osmanli topraklariyla hicbir baglantisi kalmamis vaziyetteydi Bununla birlikte kale uzun sure dayanabilecek nitelikte insa edilmisti ve surlariyla kuleleri yuksek cevresindeki hendek ise derindi ve ancak kopru kurularak gecilebilecek mahiyetteydi Kale kuzeyden Allahverdi Han batidan ise Sah Abbas komutasindaki kolordular tarafindan kusatildi Sah Abbas in komutasindaki birliklere Azerbaycan ve Kirman dan takviye kuvvetler de eklenmisti Dogu kanadi yogun yagislar nedeniyle batakliga donustugunden ve kusatma silahlarinin bu batakliga gomulme olasiligindan dolayi buraya birlik konuslandirilamadi Dogu kanadinin yani sira guney kanadinin da askersiz birakilmasi Iran ordusunun aleyhine oldu Nitekim bu kanatlardan huruc harekatina girisen kale garnizonu Iran ordusuna ciddi kayiplar verdirmeyi basardilar Buna karsin Turk birlikleri saganak yagmura ragmen devam eden istihkam faaliyetlerini engellemeyi ve Iran ordusunun ikmal hatlarini kesmeyi basaramadi Hendegi bir kopruyle asmayi planlayan Sah Abbas bu kopruyu insa edecek askerlerinin kalenin tufekcilerinin ve okcularinin atislarindan korumak icin yine etrafi kucuk hendeklerle cevrili kalecikler insa ettirdi Bu kalecikler Osmanlilarin huruc saldirilarini da engelleyebiliyordu Ote yandan Gence Kusatmasinda kullanilan agir kusatma toplarini Samahi ya naklettirmeyi basardi Bu toplar kuzey ve dogudaki kusatma birliklerine dagitilirken Tebriz den gelen komutasindaki takviye birlikler de kusatma ordusunun gucunu iyice artirdi Buna ragmen kusatmayi sikilastiran Iran ordusunu sarsan iki olay oldu Birincisi kopru insaatinin cokmesi bircok personelin olumune yolacti Sah Abbas kendisinin de oldugune dair dedikodulari birliklerinin onune cikarak durdurabildi Ikincisi Seybanilerin Horasan a dogru yeni bir taarruz baslattiklari sayiasinin yarattigi tedirginlikti Bu taarruzun yerel Safevi birliklerince puskurtuldugu haberi orduya buyuk moral verdi ve Sah Abbas genel taarruza hazirlanmaya basladi 27 Haziran da baslayan genel taarruzda tas gulle atan toplar kalenin kulelerine kayda deger hasar vermeyi basardilar Kurulan kopru yardimiyla hendegi de asan istihkamcilar kalenin surlarinin altini kazmaya basladilar Bu esnada komutasindaki birlikler kalenin onemli kulelerinden birini ele gecirdi Ardindan da Azeri komutasindaki birlikler de bir baska kuleyi zaptettiler 150 Iran askeri bu sayede kalenin icine girmeye muvaffak olurken bu askerlerin yakininda bulundugu kapiyi zorlamaya basladi Sah Abbas da tum birliklere taarruz emri verdi Kaledeki garnizon gogus goguse carpismalarda 2 000 ila 3 000 arasi kayip verdi Bu kayiplar sonucunda taarruzun yogunlastigi kapi dustu ve tum Iran ordusu bu kapidan kaleye akmaya basladi Bir taraftan kalan Turk birlikleri yerel halk tarafindan katledilirken Iran ordusu da komuta kademesini ve geriye kalan askerleri esir etti 150 buyuk 500 kucuk capli top ile 6 000 tufek Iran ordusunun eline gecti Esir alinan kale komutani Sirvan Beylerbeyi Ahmed Pasa serbest birakilirken yardimcisi Semseddin Pasa ailesiyle birlikte idam edildi Baku ve Derbent in dusmesiSah Abbas in 1607 Ocak ayinda Sirvan in merkezi Samahi yi kusatmasi uzerine Azerbaycan ve Dagistan daki son Osmanli garnizonlari Baku ve Derbent in durumlari da tehlikeye girdi Bu iki sehir de 1578 yilinda Osmanli topraklarina katilmisti Iki sehirdeki aristokrasi Osmanli yonetimine karsi ayaklanma konusunda yerel halki keza 1607 Ocak ayinda ikna etmeyi basardi Baku deki garnizon komutaninin ayaklanma hazirliklarini ogrenmesi uzerine isyancilar dogrudan komutanin sarayina saldirdilar ve maiyetiyle birlikte esir ettiler Esir alinan askerlerin kafalari kesilerek Sah Abbas a yollandi Haberi alan Sah Abbas basari kazanan ayaklanmacilara hediyeler gonderdi Derbent i koruyan Narinkale deki Turk birliklerine karsi ayaklanma ise Subat ayinda basladi Baku nun de dusmesi uzerine burada tutunamayacagini anlayan kale komutani Kiziroglu Ahmet Pasa Mart basinda teslim oldu ve kalenin anahtarlarini Sah Abbas a gonderdi Boylece iki kentte 29 yillik Osmanli egemenligi sona erdi Sah Abbas kentin valiligini Cirag Sultan Ustaclu ya verdi Kusatma sonrasi gelismelerBu sekilde Safevi Devleti 1578 1590 Osmanli Safevi Savasi nda kaybetmis oldugu butun topraklari 1603 1607 arasinda dort yil gibi kisa bir zaman diliminde geri almayi basardi Osmanli Devleti ise Safevi Devleti ne yonelmesinin onundeki iki engeli bertaraf etmeye oncelik verdi 1605 yilindaki basarili ile Almanya yi baris masasina getiren ve 1606 tarihli Zitvatorok Antlasmasi ile Bati cephesini sukunete kavusturan Osmanlilar 1607 1609 arasinda cabalarini Celali isyanlarini bastirmaya yogunlastirdi Kuyucu Murat Pasa komutasindaki Turk ordusunun Anadolu da da asayisi saglamasinin ardindan Osmanlilar 1610 yilinda Iran uzerine sefer actilar Kaynakca Cihat Aydogmusoglu Sah Abbas ve Zamani Ankara Universitesi Ankara 2011 s 139Dis baglantilarZieneb Hatamzad Foreign Policy of the Safavid Empire During Shah Abbas I Life Science Journal 2013 10 8s 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Iran tarihinde 1607 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ozer Kupeli Osmanli Safevi Munasebetleri 1612 1639 Ege Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Izmir 2009 18 Mayis 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaveh Farrokh Iran at War 1500 1988 Osprey Publishing 20 Dec 2011 Ismail bey Zardabli The History of Azerbaijan from ancient times to the present day Lulu com 2 Aug 2014 Cihat Aydogmusoglu Sah Abbas ve Zamani Ankara Universitesi Ankara 2011