Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Jeita Mağarası (Arapça: مغارة جعيتا), toplam uzunluğu yaklaşık 9 kilometre olan birbirine bağlı iki ayrı karstik kireç taşı mağarasından oluşan bir sistemdir. Mağaralar, Lübnan'ın başkenti Beyrut'un 18 kilometre kuzeyindeki Jeita bölgesinde, (Nahr al-Kalb) vadisinde yer almaktadır. Tarih öncesi çağlarda yerleşim olmasına rağmen, mağara 1836 yılına kadar Rahip tarafından yeniden keşfedilene kadar bilinmiyordu. Mağara bir milyondan fazla Lübnanlıya içme suyu sağlayan bir yeraltı nehrine sahip olduğu için sadece tekne ile ziyaret edilebilmektedir.
| Jeita Mağarası | |
|---|---|
| مغارة جعيتا | |
 Yukarı mağaradan bir görünüş | |
 | |
| Konumu | Jeita, Lübnan |
| Koordinatlar | 33°56′36.20″K 35°38′28.89″D / 33.9433889°K 35.6413583°D |
| Uzunluğu | 9 km |
| Keşfedilişi | 1836 |
| Jeoloji | Karstik |
| Girişleri | 2 |
1958 yılında Lübnanlı mağaracılar aşağı mağaranın 60 metre yukarısındaki üst galerileri keşfetmiş ve turistlerin doğal manzarayı bozmadan güvenli erişimini sağlamak için bir erişim tüneli ve bir dizi yürüyüş yolu inşa etmişlerdir. Üst galeriler dünyanın bilinen en büyük sarkıtını barındırmaktadır. Galeriler, en büyüğü 12 metre yüksekliğe ulaşan bir dizi odadan oluşmaktadır.
Jeita Mağarası, Lübnan'ın ulusal sembolü ve en önemli turizm merkezlerinden biri olmasının yanı sıra ülkede önemli bir sosyal, ekonomik ve kültürel rol oynamaktadır. Mağara ayrıca Doğanın Yedi Harikası yarışmasının en iyi 14 finalistinden biriydi.
Konum
Jeita Mağarası, Lübnan dağlarının batı eteklerinin merkezinde, Nahr al-Kalb vadisinde yer alır. Doğal girişi deniz seviyesinden yaklaşık 100 metre yüksektedir. Akdeniz kıyı şeridinin 5 kilometre doğusunda ve Beyrut'un 18 kilometre kuzeyinde, Kisrevan İlçesi'ne bağlı Jeita sınırları içinde yer almaktadır.
Tarih
Köpek Nehri yakınlarındaki daha küçük bir mağarada bir dökümhanenin eski kalıntıları bulunmuştur. Bu da Jeita Mağarası'nın antik dönemde kılıç üretmek için kullanıldığını düşündürmektedir.
Jeita yeraltı nehrinin 1836'daki modern keşfi, mağaranın yaklaşık 50 metre içine giren Amerikalı bir misyoner olan Rahip William Thomson'a atfedilmektedir. Yeraltı nehrine ulaştığında silahıyla bir el ateş etmiş ve ortaya çıkan yankılar onu büyük bir mağarada bulunduğuna ikna etmiştir.
1873 yılında Beyrut Su Şirketi mühendisleri W.J. Maxwell ve H.G. Huxley ile Suriye Protestan Koleji'nin (daha sonra Beyrut Amerikan Üniversitesi) başkanı olan arkadaşları Rahip bu mağaraları incelediler. 1873 ve 1874 yıllarında gerçekleştirilen iki keşif gezisinde mağaraya 1.060 metre kadar girdikten sonra ilerlemelerinin bir yeraltı şelalesi tarafından engellendiğini gördüler.Şelale, akıntıların keskin kayalara çarpması nedeniyle "Cehennem Akıntıları" olarak anılmaya başlandı. Rahip Bliss, Maxwell ve diğer mühendisler isimlerini ve yılı, girişten yaklaşık 625 metre içerdeki büyük bir kireç taşı sütun olan "Maxwell Sütunu"na kaydettiler. Yaklaşık 200 metre ileride, "Pantheon" olarak adlandırılan yerde ise, isimlerini ve keşif gezisinin ayrıntılarını bir kağıda yazıp bir şişenin içine koyarak mühürlediler ve bir dikitin üzerine yerleştirdiler. Kireç emdirilmiş su o zamandan beri şişeyi ince beyaz bir tabakayla kaplayarak taşa kalıcı olarak sabitlemiştir.
1892 ve 1940 yılları arasında İngiliz, Amerikalı ve Fransız kaşifler tarafından başka keşifler de gerçekleştirildi. Bu keşifler araştırmacıları 1.750 metre derinliğe kadar ulaştırdı.
1940'lardan bu yana Lübnanlı kaşifler Jeita mağarasının daha da derinlerine inmişlerdir. Bu kaşiflerin çoğu 1951 yılında ilk Lübnanlı mağaracı Lionel Ghorra tarafından kurulan Speleo Club du Liban'ın (Lübnan Mağaracılık Kulübü) üyeleridir. Keşif gezileri, şu anda toplam uzunluğu yaklaşık 9 kilometre olan büyük bir yeraltı sistemini ortaya çıkarmıştır.
1958 yılında aşağı mağaralar halka açıldı. Bu arada özellikle Lübnan Mağaracılık Kulübü tarafından keşif çalışmaları devam etti. Bu keşif, mağaranın daha sonra üst galeriler olarak anılacak olan yükseltilmiş kuru kolunun keşfedilmesine yol açtı. 1962 yılında Spéléo Kulübü, mağarayı turizme kazandırmak amacıyla kazılacak bir erişim tüneli sağlamayı amaçlayan üst galerilere ilişkin bir çalışmaya katkıda bulundu. Erişim tüneli üzerindeki çalışmalar 1968 yılında başladı.
1969 yılında, üst galerilerin açılışını kutlamak amacıyla mağarada Fransız besteci tarafından elektronik müzik eşliğinde bir konser düzenlendi. Bu etkinlik Lübnanlı sanatçı ve heykeltıraş Ghassan Klink tarafından organize edildi. Kasım 1969'da dünyaca ünlü Alman besteci Karlheinz Stockhausen'in verdiği konser de dahil olmak üzere, mağara ortamında başka kültürel etkinlikler de gerçekleştirilmiştir.
Mağara, 1978'de Lübnan İç Savaşı nedeniyle halkın ziyaretine kapatıldı. Alt ve üst galerilere giden her iki tünel de mühimmat depolamak için, mağara dışındaki binalar ise askeri amaçlarla kullanıldı. Mağaralar 1995 yılında yeniden ziyarete açıldı.
Arkeoloji
Jeita I (bazen Nahr al-Kalb olarak da anılır), nehrin aktığı kaynak mağaranın doğusunda 56 metre derinliğinde ve ona dar kanallarla bağlı kuru bir mağaradır. İlk olarak 1833 yılında Botta tarafından kaydedilmiş ve tarafından 1898, 1900, 1908 ve 1910 yıllarında iki pozisyonda kazılmıştır. Daha sonra tarafından kazılmış ve her iki kazıdan elde edilen malzemeler şu anda , ve Dr. Gigues'in özel koleksiyonunda bulunmaktadır. , cilalı Neolitik parçalar, ilkel çanak çömlek parçaları, yanmış kemikler ve uç kazıyıcıları da içeren diğer buluntularla birlikte bir Üst Paleolitik tabaka bulmuştur. bu buluntuların Biblos'un Neolitik Moyen dönemiyle benzerlik gösterdiğini belirtmiştir. Daha sonraki iskâna dair kanıtlar arasında Peder Fleisch tarafından bulunan Kalkolitik döneme ait bir üç ayaklı çömlek ve Biblos'taki Erken Tunç Çağı tabakalarına ait olduğu düşünülen bir taraklı çanak çömlek parçası yer almaktadır.
Jeita II (Dahr el-Mghara), Jeita I'in kuru mağarası ile Jeita III'teki mağaranın girişi arasında eşit uzaklıkta ve yukarıda bir platform üzerinde yer alan bir kaya sığınağıdır. Kazılar 1864 yılında Duc de Luynes ve Lartet tarafından, 1900 ve 1908 yıllarında Zumoffen tarafından ve 1930 yılında Bergy tarafından yapılmıştır. Orinyasiyen dönemine ait olduğu düşünülen çok sayıda çakmaktaşı alet, kemik ve ocak bulunmuştur. tarafından 1964 yılında yapılan yeni kazılar, daha önce tahmin edilenden çok daha kapsamlı, derin ve zengin tortuları ortaya çıkarmıştır. Hours, 'ın üst malzemenin muhtemelen 'ı da içeren geç Üst Paleolitik veya erken Mezolitik özellikler sergilediğini ortaya çıkarmasına izin verdi. Kazılara devam edilmesi planlanıyordu ancak alan çitle çevrilmişti ve mülkiyeti devlete aitti.
Jeita III (Mağaralar) Jeita II'nin doğu ucunda, turistlerin tekneyle taşındığı mağara girişinin hemen içinde olduğu düşünülen bir yerden düşen kahverengi bir toprak birikintisiydi. 1963 yılında Speleologlar Kulübü tarafından bulunmuş ve Hours tarafından kazılmıştır. Dolguda bulunan çakmaktaşı aletler geometrik tasarımlı olup Jeita II'de keşfedilen Natufyan ya da daha geç Mezolitik döneme ait bir form olduğu düşünülmektedir. Bu çakmaktaşlarının formları arasında düz veya eğik kesimli dikdörtgenler, "kroşe" tipi deliciler, mikro-burinler, uç kazıyıcılar, dilgi çekirdekler, iki enine ok ucu, hilaller ve kısa üçgenler bulunmaktadır. Bazı hilallerin sırtları çıkıntılı olup 'de bulunanlara benzemektedir. Buluntular Lübnan Prehistorya Müzesi'nde saklanmaktadır.
Jeita IV (Mugharet-el-Mal) mağaranın yukarısındaki uçurumda yer alan bir kaya sığınağıdır. Bir zamanlar büyük miktarda Paleolitik malzeme içeren bu sığınak yağmalanmış ve 1965 yılında mağaralar müdürü Sami Karkaby tarafından kazı için uygun görülmemiştir. Bu barınaktaki taş kalıntılarının incelenmesinin, farklı zamanlarda farklı bölgelerde yaşayan Paleolitik veya Mezolitik topluluklara daha fazla ışık tutması umuluyordu.
Jeoloji
Jeita Mağarası, stratigrafik kalınlığı 1.000 metreolan ve dolomit ve mikritik kireç taşından oluşan Keserouane'nin Alt-Orta Jura tabakaları içinde yer almaktadır. Keserouane formasyonu, Geç Jura-Erken Kretase sırasında yerel bir yükselme ile havaya maruz kalmıştır. Keserouane tabakaları havaya maruz kaldıktan sonra karstlaşmış ve ardından Kretase boyunca gömülmüştür. Neojen'de, Lübnan Dağı'nın son yükselişiyle birlikte, bu erken karstlaşma evresi yeniden aktif hale gelmiştir.
Köpek Nehri vadisinde, geçirimsiz Üst Jura volkanik kayaları ve Alt Kretase kumu neredeyse dikey olarak eğimli olup hidrojeolojik bir bariyer oluşturarak Jeita yeraltı nehrinin çıkışını yüzeye doğru zorlar. Bu bariyer, yüksekliği 60 metreyi aşan en batıdaki büyük mağara odalarının nedeni olabilir. Keserouane kireç taşının karstlaşması, bölgenin dik topografyası ve Lübnan üzerindeki yağış hacmi (1200 mm'den fazla) ile daha da yoğunlaşmıştır.
Mağaranın girişi ile iç kesimi arasındaki toplam eğim oranı 1/100 olarak hesaplanmıştır. Bu, bazen birkaç küçük çağlayan ve akıntı ile kesintiye uğramasına rağmen mağaranın düz bir seyir izlediğini göstermektedir. Jeita mağarası batıdan itibaren geniş salonlar ve mendereslerle başlar. Bazı akıntılar sayesinde boyutlar daralır. İlerledikçe, Thompson'ın Mağarası (250 metre uzunluğunda ve 60 metre genişliğinde), Büyük Kaos (500 metre uzunluğunda) ve Mroueh'in Salonu (200 metre uzunluğunda ve 50 metre genişliğinde) ile genişler. Son ikisinin zemini çökmüş bloklarla kaplıdır. Mağara, her bir dalın bir sifonla sonlandığı Y şeklinde bir desenle sona ermektedir.
Tasvir
Jeita mağaraları, kireç taşının çözünmesi nedeniyle milyonlarca yılda oluşmuş çözeltisel karstik mağaralardır. Kireç taşı, karbonik asit yüklü yağmur suyu ve yeraltı suları tarafından çözülür; başlangıçta su geçirmez olan kireç taşı, tektonik kuvvetler tarafından üretilen çatlaklar içerdiğinde, su kayanın içine sızar ve çatlakları genişletmeye ve katmanların içindeki mağaraları çözmeye başlar. Jeita, Orta Doğu'daki en uzun mağara kompleksi olup deniz seviyesinden 300 metre yükseklikte yer alır ve 305 metre yükseklik farkına sahiptir. Jeolojik olarak, mağaralar Nahr al-Kalb'ın ana kaynağı olan yeraltı nehri için bir kaçış yolu sağlar.
Jeita Mağarası Lübnan'da en uzun süre keşfedilen mağaradır. Uzun yıllar süren araştırmaların ardından mağarabilimciler aşağı mağaranın giriş noktasından yeraltı nehrinin en ucuna kadar yaklaşık 6.200 metre ve yukarı galerilerin yaklaşık 2.130 metresine girmişlerdir.
Yukarı mağara
Jeita yukarı mağarasının toplam uzunluğu 2.130 metre olup bunun sadece 750 metresine özel olarak tasarlanmış bir yürüyüş yolu aracılığıyla ziyaretçiler erişebilmektedir. Yoğun turist ziyaretleri nedeniyle oluşabilecek ekolojik hasarı önlemek için mağaranın geri kalanına erişim kısıtlanmıştır. Üst mağara sarkıtlar, dikitler, sütunlar, mantarlar, göletler, perdeler ve perdelikler gibi çeşitli kristalize oluşumların büyük bir yoğunluğunu içerir. Üst galeri, etkili bir aydınlatma sistemi ile aydınlatılan oluşumları ile ünlüdür. Buraya 117 metre uzunluğunda beton bir tünelden girilmektedir. Ziyaretçiler tarafından erişilebilen kısımda üç büyük oda bulunmaktadır. Birincisi "Beyaz Oda", ikincisi "Kırmızı Oda" olarak adlandırılır.
Beyaz damlataşlar kirletilmemiş saf kalsittir, kırmızı rengi ise az miktarda demir oksit (pas) verir. Lübnan'da demir oksit, kuzey ülkelerinde yaygın olan kahverengi bej rengi yerine kırmızı bir renge sahiptir. Bunun nedeni, yüksek sıcaklığın neden olduğu farklı bir kimyasal reaksiyonun farklı türde bir demir oksit üretmesidir. Beyaz Oda orta büyüklüktedir, ancak mağaranın en etkileyici oluşumlarına sahiptir. Kırmızı Oda 106 metre yüksekliğe ve 30 metre ila 50 metre genişliğe sahiptir. Üçüncü Oda, üç odanın en büyüğü olup 120 metreden daha yüksektir. Dünyanın en uzun sarkıtları Jeita'nın Beyaz Odası'nda bulunmaktadır ve 8,2 metre uzunluğundadır.
Aşağı mağara
Toplam uzunluğu 6.200 metre olan aşağı mağara, yukarı mağaranın 60 metre altında yer almaktadır. Düzgün bir su altı nehri ve bir göl ("Karanlık Göl") tarafından geçilmektedir. Nehir birkaç küçük şelale ve akıntıyla parçalanmıştır. Aşağı mağarada yer alan "Thompson'ın Mağarası", Kartal Dikiti gibi etkileyici dikitlerin bulunduğu devasa bir salondur. Alt galerideki diğer salonlar arasında Pantheon, Büyük Kaos ve Shangri-la bulunmaktadır. Ziyaretçiler alt galeride 500 metre mesafe boyunca elektrikli botlarla taşınmaktadır. Kış aylarında su seviyesi çok yüksek olduğunda alt seviye kapatılmaktadır.
Ekonomik ve toplumsal önemi
Jeita Mağarası günümüzde ülkenin önemli bir eğlence ve turistik cazibe merkezi olup yılda yaklaşık 280.000 ziyaretçiyi ağırlamaktadır.
Jeita Mağarası bölgenin kamusal yaşamına büyük katkıda bulunmaktadır. Mağarayı işleten firma MAPAS önemli bir işveren olup yaklaşık 115 Jeita sakinine (%30'u kadın) tam zamanlı iş sağlamaktadır. İstihdama ek olarak, Jeita mağaraları yerel belediyeye bilet ücretlerinin %5'i, Lübnan Turizm Bakanlığı'na genel gelirin %10 ila %20'si ve Lübnan Maliye Bakanlığı'na %10 KDV ile birlikte bilet ücretlerinin ek %10'u oranında katkıda bulunmaktadır.
Ayrıca, Jeita Mağarası'ndan 1-2m³/s arasında değişen debiye sahip bir kaynak çıkmakta, başkent Beyrut ve çevresinde yaşayan bir buçuk milyon kişiye taze içme suyu tedarik edilmektedir. Bununla birlikte, evsel ve tarımsal atıklardan kaynaklanan su kirliliği ciddi bir endişe kaynağı olmaktadır. Zira yakın zamanda yapılan analizlerde koliform bakteri varlığının arttığı tespit edilmiştir.
Ödüller
2002 yılında dönemin Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac, Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü ve Dünya Bankası, Cenevre'de düzenlenen "Turizm ve Kültür Arasında Yeni Bağlar" başlıklı bir zirvede Turizmde Sürdürülebilir Kalkınma ödülünü mağara tesislerini yöneten MAPAS'a verdi.
Aralık 2003'te MAPAS adına Jeita şehri, Fransa'nın Chamonix kentinde düzenlenen beşinci Turizm Zirvesi'nde prestijli bir ödül aldı. "Les sommets du tourisme" MAPAS'ın Lübnan'ın önemli turistik yerlerini restore etme çabalarını takdir etti.
Jeita Mağarası, Doğanın Yeni 7 Harikası yarışması için bir adaydı. Mağara, 28 finalistten biri olarak seçildi ve adaylar arasından seçilen tek mağara oldu.
Adlandırma
Keşfinden bu yana mağaranın adı birkaç kez değişmiştir. Başlangıçta Nahr al-Kalb Mağaraları olarak anılan mağara daha sonra Djaita, Jehita ve son olarak Jeita olarak bilinmiştir. Nahr al-Kalb, (Köpek Nehri) mağaraların içinden geçen nehrin adıdır. Aramicede "kükreyen su" anlamına gelen Jeita ise mağaranın girişinin bulunduğu kasabadır. "Nahr al-Kalb Mağaraları" adlandırmasından "Jeita Mağaraları" adlandırmasına geçiş 1927 yılında gazetelerin yaygın olarak bu ismi kullanmasıyla gerçekleşmiştir.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j Okuduci, İdiris (3 Şubat 2023). "Lübnan'da milyonlarca yıllık sarkıtlara ve yer altı nehrine sahip mağara masal diyarını andırıyor". aa.com.tr. 14 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.
- ^ "Where does the water that feeds the Jeita Grotto come from?". prestigemag.co. Kasım 2014. 19 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.
- ^ a b Verheyden, Sophie; Fadi Nader; Hai Cheng; Lawrence Edwards; Rudy Swennen (2008). "Paleoclimate reconstruction in the Levant region from the geochemistry of a Holocene stalagmite from the Jeita cave, Lebanon" (PDF). Quaternary Research. 70 (3). s. 368. Bibcode:2008QuRes..70..368V. doi:10.1016/j.yqres.2008.05.004. 20 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 9 Mart 2009.
- ^ Centre de development et de recherche (CDR) (2008). . Localiban. 17 Aralık 2010 tarihinde kaynağından (local development) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2009.
- ^ a b c Scheffel, Richard L.; Wernet, Susan J., (Ed.) (1980). Natural Wonders of the World. United States of America: Reader's Digest Association, Inc. s. 192. ISBN .
- ^ . Spéléo Club du Liban. 21 Ekim 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2008.
- ^ Short, Ramsay (22 Mayıs 2008). . Daily Star. 20 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2008.
- ^ Larwood, Elaine; Hassan Salamé - Sarkis. "Jeita rediscovered". Lebanese Ministry of Tourism. 21 Haziran 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Haziran 2008.
- ^ ARCHNET; Aga Khan Trust for Culture (AKTC). . ARCHNET digital library. 19 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2009.
- ^ a b Blesser, Barry; Linda-Ruth Salter (2007). Spaces speak, are you listening?: experiencing aural architecture. illustrated. MIT Press. ss. 437.
- ^ Anne-Marie Deshayes (1969). Stockhausen in den Höhlen von Jeita (Stockhausen in the caves of Jeita) (DVD). Jeita, Lebanon: MIDEM.
- ^ a b c d Lorraine Copeland; P. Wescombe (1965). Inventory of Stone-Age sites in Lebanon, p. 90-91. Imprimerie Catholique. 24 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2011.
- ^ a b c d e f Sandrine, El Nawwar; Nader, Fadi. (PDF). IKS. 18 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından (.pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2008.
- ^ Virginia department of Conservation & Recreation. "Ten questions about caves and the Virginia Cave Board". Virginia.gov. 3 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2009.
- ^ Duckeck, Jochen (6 Ocak 2008). "Karst caves". 31 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Haziran 2008.
- ^ Krieger, Kimberly. Lebanon's limestone: Where the mountains meet the sea. Geotimes. 18 Şubat 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2008.
- ^ Carter, Terry; Lara Dunston, Amelia Thomas (2008). Syria & Lebanon. 3. Lonely Planet. ss. 436. ISBN .
- ^ Lebanese Ministry of Environment. (PDF). Lebanese Ministry of Environment. 5 Ekim 2007 tarihinde kaynağından (.pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2008.
- ^ Doumit, Laudy Maroun (2007). La valorisation du patrimoine endokarstique Libanais (Fransızca). Université Saint Joseph. s. 280.
- ^ Association Libanaise d’etudes spéléologiques. . alesliban.org (Fransızca). 23 Ekim 2009 tarihinde kaynağından (educational) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2009.
- ^ MAPAS. . 4 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2009.
- ^ Duckeck, Jochen (6 Ocak 2008). . 1 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2008.
- ^ a b Karanouh, Rena. . Caves of Lebanon. Speleo Club du Liban. 21 Ekim 2004 tarihinde kaynağından (.html) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2008.
- ^ a b (PDF) (Fransızca). Chamonix: Association Les Sommets du tourisme. 28 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2009.
- ^ Krothe, Noel; Fei Jin (1997). Hydrogeology: Proceedings of the 30th International Geological Congress, Beijing, China, 4–14 Ağustos 1996. VSP. s. 315. ISBN .
- ^ Friend, Sandra (2002). Sinkholes. Pineapple Press. ss. 96. ISBN .
- ^ Lebanon Caves a New Wonder? (National Geographic News). United States: National Geographic. 2008. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ağustos 2023.
- ^ Heyer, Hazel (9 Haziran 2008). "Lebanon in a race to be a world 'wonder'". ETurboNews. ETN. 21 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Haziran 2008.
- ^ "Jeita Grotto vying to make 'new 7 wonders of nature' list". Annahar. Beirut. 9 Haziran 2008. 21 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Haziran 2008.
Dış bağlantılar
- Resmî site
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Jeita Magarasi Arapca مغارة جعيتا toplam uzunlugu yaklasik 9 kilometre olan birbirine bagli iki ayri karstik kirec tasi magarasindan olusan bir sistemdir Magaralar Lubnan in baskenti Beyrut un 18 kilometre kuzeyindeki Jeita bolgesinde Nahr al Kalb vadisinde yer almaktadir Tarih oncesi caglarda yerlesim olmasina ragmen magara 1836 yilina kadar Rahip tarafindan yeniden kesfedilene kadar bilinmiyordu Magara bir milyondan fazla Lubnanliya icme suyu saglayan bir yeralti nehrine sahip oldugu icin sadece tekne ile ziyaret edilebilmektedir Jeita Magarasiمغارة جعيتاYukari magaradan bir gorunusKonumuJeita LubnanKoordinatlar33 56 36 20 K 35 38 28 89 D 33 9433889 K 35 6413583 D 33 9433889 35 6413583Uzunlugu9 kmKesfedilisi1836JeolojiKarstikGirisleri2 1958 yilinda Lubnanli magaracilar asagi magaranin 60 metre yukarisindaki ust galerileri kesfetmis ve turistlerin dogal manzarayi bozmadan guvenli erisimini saglamak icin bir erisim tuneli ve bir dizi yuruyus yolu insa etmislerdir Ust galeriler dunyanin bilinen en buyuk sarkitini barindirmaktadir Galeriler en buyugu 12 metre yukseklige ulasan bir dizi odadan olusmaktadir Jeita Magarasi Lubnan in ulusal sembolu ve en onemli turizm merkezlerinden biri olmasinin yani sira ulkede onemli bir sosyal ekonomik ve kulturel rol oynamaktadir Magara ayrica Doganin Yedi Harikasi yarismasinin en iyi 14 finalistinden biriydi KonumJeita Magarasi Lubnan daglarinin bati eteklerinin merkezinde Nahr al Kalb vadisinde yer alir Dogal girisi deniz seviyesinden yaklasik 100 metre yuksektedir Akdeniz kiyi seridinin 5 kilometre dogusunda ve Beyrut un 18 kilometre kuzeyinde Kisrevan Ilcesi ne bagli Jeita sinirlari icinde yer almaktadir TarihBeyrut Amerikan Universitesi nin baskani olan Rahip Daniel L Bliss Jeita Magarasi nin ilk modern kasiflerinden biri olarak kabul edilmektedir Kopek Nehri yakinlarindaki daha kucuk bir magarada bir dokumhanenin eski kalintilari bulunmustur Bu da Jeita Magarasi nin antik donemde kilic uretmek icin kullanildigini dusundurmektedir Jeita yeralti nehrinin 1836 daki modern kesfi magaranin yaklasik 50 metre icine giren Amerikali bir misyoner olan Rahip William Thomson a atfedilmektedir Yeralti nehrine ulastiginda silahiyla bir el ates etmis ve ortaya cikan yankilar onu buyuk bir magarada bulunduguna ikna etmistir 1873 yilinda Beyrut Su Sirketi muhendisleri W J Maxwell ve H G Huxley ile Suriye Protestan Koleji nin daha sonra Beyrut Amerikan Universitesi baskani olan arkadaslari Rahip bu magaralari incelediler 1873 ve 1874 yillarinda gerceklestirilen iki kesif gezisinde magaraya 1 060 metre kadar girdikten sonra ilerlemelerinin bir yeralti selalesi tarafindan engellendigini gorduler Selale akintilarin keskin kayalara carpmasi nedeniyle Cehennem Akintilari olarak anilmaya baslandi Rahip Bliss Maxwell ve diger muhendisler isimlerini ve yili giristen yaklasik 625 metre icerdeki buyuk bir kirec tasi sutun olan Maxwell Sutunu na kaydettiler Yaklasik 200 metre ileride Pantheon olarak adlandirilan yerde ise isimlerini ve kesif gezisinin ayrintilarini bir kagida yazip bir sisenin icine koyarak muhurlediler ve bir dikitin uzerine yerlestirdiler Kirec emdirilmis su o zamandan beri siseyi ince beyaz bir tabakayla kaplayarak tasa kalici olarak sabitlemistir 1892 ve 1940 yillari arasinda Ingiliz Amerikali ve Fransiz kasifler tarafindan baska kesifler de gerceklestirildi Bu kesifler arastirmacilari 1 750 metre derinlige kadar ulastirdi 1940 lardan bu yana Lubnanli kasifler Jeita magarasinin daha da derinlerine inmislerdir Bu kasiflerin cogu 1951 yilinda ilk Lubnanli magaraci Lionel Ghorra tarafindan kurulan Speleo Club du Liban in Lubnan Magaracilik Kulubu uyeleridir Kesif gezileri su anda toplam uzunlugu yaklasik 9 kilometre olan buyuk bir yeralti sistemini ortaya cikarmistir 1958 yilinda asagi magaralar halka acildi Bu arada ozellikle Lubnan Magaracilik Kulubu tarafindan kesif calismalari devam etti Bu kesif magaranin daha sonra ust galeriler olarak anilacak olan yukseltilmis kuru kolunun kesfedilmesine yol acti 1962 yilinda Speleo Kulubu magarayi turizme kazandirmak amaciyla kazilacak bir erisim tuneli saglamayi amaclayan ust galerilere iliskin bir calismaya katkida bulundu Erisim tuneli uzerindeki calismalar 1968 yilinda basladi 1969 yilinda ust galerilerin acilisini kutlamak amaciyla magarada Fransiz besteci tarafindan elektronik muzik esliginde bir konser duzenlendi Bu etkinlik Lubnanli sanatci ve heykeltiras Ghassan Klink tarafindan organize edildi Kasim 1969 da dunyaca unlu Alman besteci Karlheinz Stockhausen in verdigi konser de dahil olmak uzere magara ortaminda baska kulturel etkinlikler de gerceklestirilmistir Magara 1978 de Lubnan Ic Savasi nedeniyle halkin ziyaretine kapatildi Alt ve ust galerilere giden her iki tunel de muhimmat depolamak icin magara disindaki binalar ise askeri amaclarla kullanildi Magaralar 1995 yilinda yeniden ziyarete acildi ArkeolojiJeita I bazen Nahr al Kalb olarak da anilir nehrin aktigi kaynak magaranin dogusunda 56 metre derinliginde ve ona dar kanallarla bagli kuru bir magaradir Ilk olarak 1833 yilinda Botta tarafindan kaydedilmis ve tarafindan 1898 1900 1908 ve 1910 yillarinda iki pozisyonda kazilmistir Daha sonra tarafindan kazilmis ve her iki kazidan elde edilen malzemeler su anda ve Dr Gigues in ozel koleksiyonunda bulunmaktadir cilali Neolitik parcalar ilkel canak comlek parcalari yanmis kemikler ve uc kaziyicilari da iceren diger buluntularla birlikte bir Ust Paleolitik tabaka bulmustur bu buluntularin Biblos un Neolitik Moyen donemiyle benzerlik gosterdigini belirtmistir Daha sonraki iskana dair kanitlar arasinda Peder Fleisch tarafindan bulunan Kalkolitik doneme ait bir uc ayakli comlek ve Biblos taki Erken Tunc Cagi tabakalarina ait oldugu dusunulen bir tarakli canak comlek parcasi yer almaktadir Jeita II Dahr el Mghara Jeita I in kuru magarasi ile Jeita III teki magaranin girisi arasinda esit uzaklikta ve yukarida bir platform uzerinde yer alan bir kaya siginagidir Kazilar 1864 yilinda Duc de Luynes ve Lartet tarafindan 1900 ve 1908 yillarinda Zumoffen tarafindan ve 1930 yilinda Bergy tarafindan yapilmistir Orinyasiyen donemine ait oldugu dusunulen cok sayida cakmaktasi alet kemik ve ocak bulunmustur tarafindan 1964 yilinda yapilan yeni kazilar daha once tahmin edilenden cok daha kapsamli derin ve zengin tortulari ortaya cikarmistir Hours in ust malzemenin muhtemelen i da iceren gec Ust Paleolitik veya erken Mezolitik ozellikler sergiledigini ortaya cikarmasina izin verdi Kazilara devam edilmesi planlaniyordu ancak alan citle cevrilmisti ve mulkiyeti devlete aitti Jeita III Magaralar Jeita II nin dogu ucunda turistlerin tekneyle tasindigi magara girisinin hemen icinde oldugu dusunulen bir yerden dusen kahverengi bir toprak birikintisiydi 1963 yilinda Speleologlar Kulubu tarafindan bulunmus ve Hours tarafindan kazilmistir Dolguda bulunan cakmaktasi aletler geometrik tasarimli olup Jeita II de kesfedilen Natufyan ya da daha gec Mezolitik doneme ait bir form oldugu dusunulmektedir Bu cakmaktaslarinin formlari arasinda duz veya egik kesimli dikdortgenler krose tipi deliciler mikro burinler uc kaziyicilar dilgi cekirdekler iki enine ok ucu hilaller ve kisa ucgenler bulunmaktadir Bazi hilallerin sirtlari cikintili olup de bulunanlara benzemektedir Buluntular Lubnan Prehistorya Muzesi nde saklanmaktadir Jeita IV Mugharet el Mal magaranin yukarisindaki ucurumda yer alan bir kaya siginagidir Bir zamanlar buyuk miktarda Paleolitik malzeme iceren bu siginak yagmalanmis ve 1965 yilinda magaralar muduru Sami Karkaby tarafindan kazi icin uygun gorulmemistir Bu barinaktaki tas kalintilarinin incelenmesinin farkli zamanlarda farkli bolgelerde yasayan Paleolitik veya Mezolitik topluluklara daha fazla isik tutmasi umuluyordu JeolojiJeita Magarasi stratigrafik kalinligi 1 000 metreolan ve dolomit ve mikritik kirec tasindan olusan Keserouane nin Alt Orta Jura tabakalari icinde yer almaktadir Keserouane formasyonu Gec Jura Erken Kretase sirasinda yerel bir yukselme ile havaya maruz kalmistir Keserouane tabakalari havaya maruz kaldiktan sonra karstlasmis ve ardindan Kretase boyunca gomulmustur Neojen de Lubnan Dagi nin son yukselisiyle birlikte bu erken karstlasma evresi yeniden aktif hale gelmistir Kopek Nehri vadisinde gecirimsiz Ust Jura volkanik kayalari ve Alt Kretase kumu neredeyse dikey olarak egimli olup hidrojeolojik bir bariyer olusturarak Jeita yeralti nehrinin cikisini yuzeye dogru zorlar Bu bariyer yuksekligi 60 metreyi asan en batidaki buyuk magara odalarinin nedeni olabilir Keserouane kirec tasinin karstlasmasi bolgenin dik topografyasi ve Lubnan uzerindeki yagis hacmi 1200 mm den fazla ile daha da yogunlasmistir Magaranin girisi ile ic kesimi arasindaki toplam egim orani 1 100 olarak hesaplanmistir Bu bazen birkac kucuk caglayan ve akinti ile kesintiye ugramasina ragmen magaranin duz bir seyir izledigini gostermektedir Jeita magarasi batidan itibaren genis salonlar ve mendereslerle baslar Bazi akintilar sayesinde boyutlar daralir Ilerledikce Thompson in Magarasi 250 metre uzunlugunda ve 60 metre genisliginde Buyuk Kaos 500 metre uzunlugunda ve Mroueh in Salonu 200 metre uzunlugunda ve 50 metre genisliginde ile genisler Son ikisinin zemini cokmus bloklarla kaplidir Magara her bir dalin bir sifonla sonlandigi Y seklinde bir desenle sona ermektedir TasvirJeita magaralari kirec tasinin cozunmesi nedeniyle milyonlarca yilda olusmus cozeltisel karstik magaralardir Kirec tasi karbonik asit yuklu yagmur suyu ve yeralti sulari tarafindan cozulur baslangicta su gecirmez olan kirec tasi tektonik kuvvetler tarafindan uretilen catlaklar icerdiginde su kayanin icine sizar ve catlaklari genisletmeye ve katmanlarin icindeki magaralari cozmeye baslar Jeita Orta Dogu daki en uzun magara kompleksi olup deniz seviyesinden 300 metre yukseklikte yer alir ve 305 metre yukseklik farkina sahiptir Jeolojik olarak magaralar Nahr al Kalb in ana kaynagi olan yeralti nehri icin bir kacis yolu saglar Jeita Magarasi Lubnan da en uzun sure kesfedilen magaradir Uzun yillar suren arastirmalarin ardindan magarabilimciler asagi magaranin giris noktasindan yeralti nehrinin en ucuna kadar yaklasik 6 200 metre ve yukari galerilerin yaklasik 2 130 metresine girmislerdir Yukari magara Jeita yukari magarasinin toplam uzunlugu 2 130 metre olup bunun sadece 750 metresine ozel olarak tasarlanmis bir yuruyus yolu araciligiyla ziyaretciler erisebilmektedir Yogun turist ziyaretleri nedeniyle olusabilecek ekolojik hasari onlemek icin magaranin geri kalanina erisim kisitlanmistir Ust magara sarkitlar dikitler sutunlar mantarlar goletler perdeler ve perdelikler gibi cesitli kristalize olusumlarin buyuk bir yogunlugunu icerir Ust galeri etkili bir aydinlatma sistemi ile aydinlatilan olusumlari ile unludur Buraya 117 metre uzunlugunda beton bir tunelden girilmektedir Ziyaretciler tarafindan erisilebilen kisimda uc buyuk oda bulunmaktadir Birincisi Beyaz Oda ikincisi Kirmizi Oda olarak adlandirilir Beyaz damlataslar kirletilmemis saf kalsittir kirmizi rengi ise az miktarda demir oksit pas verir Lubnan da demir oksit kuzey ulkelerinde yaygin olan kahverengi bej rengi yerine kirmizi bir renge sahiptir Bunun nedeni yuksek sicakligin neden oldugu farkli bir kimyasal reaksiyonun farkli turde bir demir oksit uretmesidir Beyaz Oda orta buyukluktedir ancak magaranin en etkileyici olusumlarina sahiptir Kirmizi Oda 106 metre yukseklige ve 30 metre ila 50 metre genislige sahiptir Ucuncu Oda uc odanin en buyugu olup 120 metreden daha yuksektir Dunyanin en uzun sarkitlari Jeita nin Beyaz Odasi nda bulunmaktadir ve 8 2 metre uzunlugundadir Asagi magara Toplam uzunlugu 6 200 metre olan asagi magara yukari magaranin 60 metre altinda yer almaktadir Duzgun bir su alti nehri ve bir gol Karanlik Gol tarafindan gecilmektedir Nehir birkac kucuk selale ve akintiyla parcalanmistir Asagi magarada yer alan Thompson in Magarasi Kartal Dikiti gibi etkileyici dikitlerin bulundugu devasa bir salondur Alt galerideki diger salonlar arasinda Pantheon Buyuk Kaos ve Shangri la bulunmaktadir Ziyaretciler alt galeride 500 metre mesafe boyunca elektrikli botlarla tasinmaktadir Kis aylarinda su seviyesi cok yuksek oldugunda alt seviye kapatilmaktadir Ekonomik ve toplumsal onemiJeita Magarasi gunumuzde ulkenin onemli bir eglence ve turistik cazibe merkezi olup yilda yaklasik 280 000 ziyaretciyi agirlamaktadir Jeita Magarasi bolgenin kamusal yasamina buyuk katkida bulunmaktadir Magarayi isleten firma MAPAS onemli bir isveren olup yaklasik 115 Jeita sakinine 30 u kadin tam zamanli is saglamaktadir Istihdama ek olarak Jeita magaralari yerel belediyeye bilet ucretlerinin 5 i Lubnan Turizm Bakanligi na genel gelirin 10 ila 20 si ve Lubnan Maliye Bakanligi na 10 KDV ile birlikte bilet ucretlerinin ek 10 u oraninda katkida bulunmaktadir Ayrica Jeita Magarasi ndan 1 2m s arasinda degisen debiye sahip bir kaynak cikmakta baskent Beyrut ve cevresinde yasayan bir bucuk milyon kisiye taze icme suyu tedarik edilmektedir Bununla birlikte evsel ve tarimsal atiklardan kaynaklanan su kirliligi ciddi bir endise kaynagi olmaktadir Zira yakin zamanda yapilan analizlerde koliform bakteri varliginin arttigi tespit edilmistir Oduller2002 yilinda donemin Fransa Cumhurbaskani Jacques Chirac Birlesmis Milletler Dunya Turizm Orgutu ve Dunya Bankasi Cenevre de duzenlenen Turizm ve Kultur Arasinda Yeni Baglar baslikli bir zirvede Turizmde Surdurulebilir Kalkinma odulunu magara tesislerini yoneten MAPAS a verdi Aralik 2003 te MAPAS adina Jeita sehri Fransa nin Chamonix kentinde duzenlenen besinci Turizm Zirvesi nde prestijli bir odul aldi Les sommets du tourisme MAPAS in Lubnan in onemli turistik yerlerini restore etme cabalarini takdir etti Jeita Magarasi Doganin Yeni 7 Harikasi yarismasi icin bir adaydi Magara 28 finalistten biri olarak secildi ve adaylar arasindan secilen tek magara oldu AdlandirmaKesfinden bu yana magaranin adi birkac kez degismistir Baslangicta Nahr al Kalb Magaralari olarak anilan magara daha sonra Djaita Jehita ve son olarak Jeita olarak bilinmistir Nahr al Kalb Kopek Nehri magaralarin icinden gecen nehrin adidir Aramicede kukreyen su anlamina gelen Jeita ise magaranin girisinin bulundugu kasabadir Nahr al Kalb Magaralari adlandirmasindan Jeita Magaralari adlandirmasina gecis 1927 yilinda gazetelerin yaygin olarak bu ismi kullanmasiyla gerceklesmistir Kaynakca a b c d e f g h i j Okuduci Idiris 3 Subat 2023 Lubnan da milyonlarca yillik sarkitlara ve yer alti nehrine sahip magara masal diyarini andiriyor aa com tr 14 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Agustos 2023 Where does the water that feeds the Jeita Grotto come from prestigemag co Kasim 2014 19 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Agustos 2023 a b Verheyden Sophie Fadi Nader Hai Cheng Lawrence Edwards Rudy Swennen 2008 Paleoclimate reconstruction in the Levant region from the geochemistry of a Holocene stalagmite from the Jeita cave Lebanon PDF Quaternary Research 70 3 s 368 Bibcode 2008QuRes 70 368V doi 10 1016 j yqres 2008 05 004 20 Agustos 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 9 Mart 2009 Centre de development et de recherche CDR 2008 Localiban 17 Aralik 2010 tarihinde kaynagindan local development arsivlendi Erisim tarihi 18 Eylul 2009 a b c Scheffel Richard L Wernet Susan J Ed 1980 Natural Wonders of the World United States of America Reader s Digest Association Inc s 192 ISBN 0 89577 087 3 Speleo Club du Liban 21 Ekim 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Haziran 2008 Short Ramsay 22 Mayis 2008 Daily Star 20 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Haziran 2008 Larwood Elaine Hassan Salame Sarkis Jeita rediscovered Lebanese Ministry of Tourism 21 Haziran 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Haziran 2008 ARCHNET Aga Khan Trust for Culture AKTC ARCHNET digital library 19 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Eylul 2009 a b Blesser Barry Linda Ruth Salter 2007 Spaces speak are you listening experiencing aural architecture illustrated MIT Press ss 437 Anne Marie Deshayes 1969 Stockhausen in den Hohlen von Jeita Stockhausen in the caves of Jeita DVD Jeita Lebanon MIDEM a b c d Lorraine Copeland P Wescombe 1965 Inventory of Stone Age sites in Lebanon p 90 91 Imprimerie Catholique 24 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Temmuz 2011 a b c d e f Sandrine El Nawwar Nader Fadi PDF IKS 18 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan pdf arsivlendi Erisim tarihi 12 Haziran 2008 Virginia department of Conservation amp Recreation Ten questions about caves and the Virginia Cave Board Virginia gov 3 Mayis 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2009 Duckeck Jochen 6 Ocak 2008 Karst caves 31 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Haziran 2008 Krieger Kimberly Lebanon s limestone Where the mountains meet the sea Geotimes 18 Subat 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Haziran 2008 Carter Terry Lara Dunston Amelia Thomas 2008 Syria amp Lebanon 3 Lonely Planet ss 436 ISBN 9781741046090 Lebanese Ministry of Environment PDF Lebanese Ministry of Environment 5 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan pdf arsivlendi Erisim tarihi 14 Haziran 2008 Doumit Laudy Maroun 2007 La valorisation du patrimoine endokarstique Libanais Fransizca Universite Saint Joseph s 280 Association Libanaise d etudes speleologiques alesliban org Fransizca 23 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan educational arsivlendi Erisim tarihi 16 Eylul 2009 MAPAS 4 Agustos 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Eylul 2009 Duckeck Jochen 6 Ocak 2008 1 Kasim 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Haziran 2008 a b Karanouh Rena Caves of Lebanon Speleo Club du Liban 21 Ekim 2004 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 13 Haziran 2008 a b PDF Fransizca Chamonix Association Les Sommets du tourisme 28 Agustos 2008 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2009 Krothe Noel Fei Jin 1997 Hydrogeology Proceedings of the 30th International Geological Congress Beijing China 4 14 Agustos 1996 VSP s 315 ISBN 9789067642538 Friend Sandra 2002 Sinkholes Pineapple Press ss 96 ISBN 9781561642588 Lebanon Caves a New Wonder National Geographic News United States National Geographic 2008 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Agustos 2023 Heyer Hazel 9 Haziran 2008 Lebanon in a race to be a world wonder ETurboNews ETN 21 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Haziran 2008 Jeita Grotto vying to make new 7 wonders of nature list Annahar Beirut 9 Haziran 2008 21 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Haziran 2008 Dis baglantilarResmi site