Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sibirya Tatarları (tat: татарлар, себер татарлары, сибиртатарлары, сибиртар,rus. сибирские татары [sibirskiye tatarı]) Batı Sibirya'da tatarların etnik grubu, Türk halklarından biridir. Çoğunluğu Rusya içindeki Batı Sibirya’da yaşar.
 | |
| Toplam nüfus | |
|---|---|
190.000-210.000 (tahmini) | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
 Rusya Federasyonu:Novosibirsk Oblastı, Tomsk Oblastı, Kemerovo Oblastı, Tümen Oblastı, Omsk Oblastı  Türkiye:Böğrüdelik | |
| Diller | |
| Din | |
Sibirya bölgesinde; Yakut, Tuva, Hakas, Şor, Altay, Dolgan, Çulım ve Tofalar ile Türk nüfusunu oluşturmaktadırlar. Burada yaşamış olan Türk kavimlerinin yerli halklarla da karışarak oluşturdukları bir etnik gruptur. 15. ve 16. yüzyıllarda Sibir Hanlığı'nı kurmuşlardır. Sibirya'da yaşadıkları bölgelere göre , Baraba Tatarları, olarak adlandırılırlar. Sibirler, Batı Sibirya' da yaşamakta olduklarından Sibirya Tatarları olarak da adlandırılmaktadırlar. Tahminen 14. yüzyıldan beri Sibirler İslam dinine mensupturlar.
Nüfus
Sibirya Tatarları tarihsel olarak Yenisey Nehri çevresinden Ural Dağları'nın biraz doğusundaki bölgeye kadar uzanan geniş topraklarda yaşarlar.
IV. İvan'ın haraca ilişkin bir fermanında nüfus 40.000 olarak verilmişti.
1897 Tüm Rusya Nüfus Sayımı sonuçlarına göre Tobolsk Valiliğinde 56.957 Sibirya Tatarı vardı. Bu, bu nüfus hakkında son doğru bilgiydi. Daha sonraki nüfus sayımlarında Rusya'nın diğer bölgelerinden gelen Tatar göçmenler de Tatar sınıflandırması altında kaydedilmiştir. Sibirya Tatarları, bunun kendilerini Yasak (haraç) ödemeye zorlamak için bir girişim olduğuna inandıkları için nüfus sayımından mümkün olduğunca kaçınmaya çalışmışlardır.
1926'da mevcut Tümen Oblastı topraklarındaki nüfusları 70.000 olarak kaydedildi; 1959'da 72.306 olarak; 1970 yılında 102.859 olarak; 1979'da 136.749; 1989'da 227.423; ve 2002'de 242.325. 2002 Rus Nüfus Sayımı sonuçlarına göre yukarıda bahsedilen oblastlarda 385.949 Tatar yaşamaktadır. (Toprakları kabaca Sibirya Hanlığı'nın tarihi topraklarına karşılık gelir).
2002 Rus Nüfus Sayımı, Rusya'da toplam 9.611 Sibirya Tatarı kaydetti. Bazı yayınlar, sayılarını 190.000-210.000 aralığında tahmin ediyor. Bu kadar önemli bir tutarsızlık, çoğu Volga Tatarı olmasına rağmen, Ruslar tarafından Tatar olarak da adlandırılan diğer etnik gruplardan gelen göçmenlerin de rakama dahil edilmesiyle açıklanmaktadır.
Kültür
Sibirya Tatarlarının geleneksel meslekleri arasında avcılık, at yetiştirme ve hamallık yer almaktadır (at yetiştirme, bölge içinde yer alan ana ticaret yollarından dolayı önemlidir). 19. yüzyıldan itibaren bazı Sibirya Tatarları tabakhanelerde ve kereste fabrikalarında iş aradılar. Modern Sibirya Tatarları çeşitli mesleklerde çalışmaktadırlar.
Sibirya Tatar mutfağındaki bazı geleneksel yiyecekler arasında arpa, kattama, boortsog, erişte ve peremech ile kaymak ve qurut gibi çeşitli süt ürünleri bulunur.
Sibirya Tatarları Sünni İslam'a inanmaktadırlar. İslam'a geçmeden önce ise şamanizm'e inanıyorlardı. Bazı cenaze törenlerinde ve ruhani geleneklerde şamanistik etkiler hala bulunabilir. Bölgenin İslamlaşması ilk olarak 14. yüzyılda meydana geldi. Sibirya Tatarları arasında İslam'ın benimsenmesi 15. yüzyılın başlarında başladı. Son toplulukların dönüşümü 18. yüzyılın sonlarında tamamlandı. Sibirya Buharalılar ve daha sonra Volga Tatarları ile gerçekleşen temaslar, Sibirya Tatarları arasında İslam'ın kabulünü kolaylaştırdı.
Fiziksel görünümleri
Batı Sibirya'nın modern yerli insan gruplarının çoğu gibi, Sibirya Tatarları da Batı Sibirya antropolojik tipine özgü özellikler sergilemektedir. Sibirya Tatarları, hem batı hem de doğu Avrasya gruplarına özgü özelliklerin bir kombinasyonunu taşımaktadır.
Kaynakça
Özel
- ^ // Российский этнографический музей.
- ^ Милли-мәдәни мирасыбыз: Томск өлкәсе татарлары. – Казан, 2016. – Б.12. – (Фәнни экспедицияләр хәзинә сеннән; ундүртенче китап).ISBN 978 5930912166
- ^ Татары / Отв. ред. Р. К. Уразманова, С. В. Чешко. — М.: Наука, 2001. — 583 с. — (Народы и культуры).
- ^ "Татарская энциклопедия. Татары". 24 Kasım 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Eylül 2023.
- ^ "Томилов Н. А. Татары сибирские. Большая российская энциклопедия". 24 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Aralık 2023.
- ^ Якупов Р. И. Татары 3 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Eylül 3, 2018 at the Wayback Machine // Башкирская энциклопедия
- ^ F.T. (1993). Siberian Tatars (Rusça). Kazan.
- ^ . 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023.
- ^ . 27 Şubat 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Shirin Akiner (1986). Islamic Peoples Of The Soviet Union (İngilizce). Routledge. ss. 95-96. ISBN .
- ^ [Siberian Tatars]. (Rusça). 2020. 27 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2022.
- ^ Seleznev, Alexander (1999).
- ^ Bustanov, Alfrid (1 Ocak 2011). "The Sacred Texts of Siberian Khwāja Families. The Descendants of Sayyid Ata". Journal of Islamic Manuscripts (İngilizce). 2 (1): 70-99. doi:10.1163/187846411X566832. ISSN 1878-4631. 2 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2023.
- ^ Allen J. Frank (1 Nisan 2000). "Varieties of Islamization in Inner Asia The case of the Baraba Tatars, 1740-1917". Cahiers du monde russe. Éditions de l’EHESS: 246. doi:10.4000/monderusse.46. ISBN . ISSN 1777-5388. 6 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2023.
- ^ Oksana Naumova - Sergey Rychkov - Irina Morozova (Şubat 2008). "Mitochondrial DNA diversity in Siberian Tatars of the Tobol-Irtysh basin". Russian Journal of Genetics. 21 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2023.
Genel
- Sibirya tatar Türkleri ve Dilleri 17 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Türk Ansiklopedisi, Sibirler maddesi.
- David Levinson. Encyclopedia of World Cultures. G.K. Hall, 1996
 | Rusya ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Etnik grup ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sibirya Tatarlari tat tatarlar seber tatarlary sibirtatarlary sibirtar rus sibirskie tatary sibirskiye tatari Bati Sibirya da tatarlarin etnik grubu Turk halklarindan biridir Cogunlugu Rusya icindeki Bati Sibirya da yasar Sibirya tatarlariToplam nufus190 000 210 000 tahmini Onemli nufusa sahip bolgelerRusya Federasyonu Novosibirsk Oblasti Tomsk Oblasti Kemerovo Oblasti Tumen Oblasti Omsk Oblasti Turkiye BogrudelikDillerTatarca Sibirya Tatarcasi RuscaDinSunni Islam Sibirya bolgesinde Yakut Tuva Hakas Sor Altay Dolgan Culim ve Tofalar ile Turk nufusunu olusturmaktadirlar Burada yasamis olan Turk kavimlerinin yerli halklarla da karisarak olusturduklari bir etnik gruptur 15 ve 16 yuzyillarda Sibir Hanligi ni kurmuslardir Sibirya da yasadiklari bolgelere gore Baraba Tatarlari olarak adlandirilirlar Sibirler Bati Sibirya da yasamakta olduklarindan Sibirya Tatarlari olarak da adlandirilmaktadirlar Tahminen 14 yuzyildan beri Sibirler Islam dinine mensupturlar NufusSibirya Tatarlari tarihsel olarak Yenisey Nehri cevresinden Ural Daglari nin biraz dogusundaki bolgeye kadar uzanan genis topraklarda yasarlar IV Ivan in haraca iliskin bir fermaninda nufus 40 000 olarak verilmisti 1897 Tum Rusya Nufus Sayimi sonuclarina gore Tobolsk Valiliginde 56 957 Sibirya Tatari vardi Bu bu nufus hakkinda son dogru bilgiydi Daha sonraki nufus sayimlarinda Rusya nin diger bolgelerinden gelen Tatar gocmenler de Tatar siniflandirmasi altinda kaydedilmistir Sibirya Tatarlari bunun kendilerini Yasak harac odemeye zorlamak icin bir girisim olduguna inandiklari icin nufus sayimindan mumkun oldugunca kacinmaya calismislardir 1926 da mevcut Tumen Oblasti topraklarindaki nufuslari 70 000 olarak kaydedildi 1959 da 72 306 olarak 1970 yilinda 102 859 olarak 1979 da 136 749 1989 da 227 423 ve 2002 de 242 325 2002 Rus Nufus Sayimi sonuclarina gore yukarida bahsedilen oblastlarda 385 949 Tatar yasamaktadir Topraklari kabaca Sibirya Hanligi nin tarihi topraklarina karsilik gelir 2002 Rus Nufus Sayimi Rusya da toplam 9 611 Sibirya Tatari kaydetti Bazi yayinlar sayilarini 190 000 210 000 araliginda tahmin ediyor Bu kadar onemli bir tutarsizlik cogu Volga Tatari olmasina ragmen Ruslar tarafindan Tatar olarak da adlandirilan diger etnik gruplardan gelen gocmenlerin de rakama dahil edilmesiyle aciklanmaktadir KulturSibirya Tatarlarinin geleneksel meslekleri arasinda avcilik at yetistirme ve hamallik yer almaktadir at yetistirme bolge icinde yer alan ana ticaret yollarindan dolayi onemlidir 19 yuzyildan itibaren bazi Sibirya Tatarlari tabakhanelerde ve kereste fabrikalarinda is aradilar Modern Sibirya Tatarlari cesitli mesleklerde calismaktadirlar Sibirya Tatar mutfagindaki bazi geleneksel yiyecekler arasinda arpa kattama boortsog eriste ve peremech ile kaymak ve qurut gibi cesitli sut urunleri bulunur Sibirya Tatarlari Sunni Islam a inanmaktadirlar Islam a gecmeden once ise samanizm e inaniyorlardi Bazi cenaze torenlerinde ve ruhani geleneklerde samanistik etkiler hala bulunabilir Bolgenin Islamlasmasi ilk olarak 14 yuzyilda meydana geldi Sibirya Tatarlari arasinda Islam in benimsenmesi 15 yuzyilin baslarinda basladi Son topluluklarin donusumu 18 yuzyilin sonlarinda tamamlandi Sibirya Buharalilar ve daha sonra Volga Tatarlari ile gerceklesen temaslar Sibirya Tatarlari arasinda Islam in kabulunu kolaylastirdi Fiziksel gorunumleriBati Sibirya nin modern yerli insan gruplarinin cogu gibi Sibirya Tatarlari da Bati Sibirya antropolojik tipine ozgu ozellikler sergilemektedir Sibirya Tatarlari hem bati hem de dogu Avrasya gruplarina ozgu ozelliklerin bir kombinasyonunu tasimaktadir KaynakcaOzel Rossijskij etnograficheskij muzej Milli mәdәni mirasybyz Tomsk olkәse tatarlary Kazan 2016 B 12 Fәnni ekspediciyalәr hәzinә sen nәn undүrtenche kitap ISBN 978 5 93091 216 6 Tatary Otv red R K Urazmanova S V Cheshko M Nauka 2001 583 s Narody i kultury Tatarskaya enciklopediya Tatary 24 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Eylul 2023 Tomilov N A Tatary sibirskie Bolshaya rossijskaya enciklopediya 24 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Aralik 2023 Yakupov R I Tatary 3 Eylul 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Eylul 3 2018 at the Wayback Machine Bashkirskaya enciklopediya F T 1993 Siberian Tatars Rusca Kazan 11 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Temmuz 2023 27 Subat 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Shirin Akiner 1986 Islamic Peoples Of The Soviet Union Ingilizce Routledge ss 95 96 ISBN 978 1 136 14274 1 Siberian Tatars Rusca 2020 27 Mart 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Ocak 2022 Seleznev Alexander 1999 Bustanov Alfrid 1 Ocak 2011 The Sacred Texts of Siberian Khwaja Families The Descendants of Sayyid Ata Journal of Islamic Manuscripts Ingilizce 2 1 70 99 doi 10 1163 187846411X566832 ISSN 1878 4631 2 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2023 Allen J Frank 1 Nisan 2000 Varieties of Islamization in Inner Asia The case of the Baraba Tatars 1740 1917 Cahiers du monde russe Editions de l EHESS 246 doi 10 4000 monderusse 46 ISBN 2 7132 1361 4 ISSN 1777 5388 6 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2023 Oksana Naumova Sergey Rychkov Irina Morozova Subat 2008 Mitochondrial DNA diversity in Siberian Tatars of the Tobol Irtysh basin Russian Journal of Genetics 21 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2023 Genel Sibirya tatar Turkleri ve Dilleri 17 Kasim 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turk Ansiklopedisi Sibirler maddesi David Levinson Encyclopedia of World Cultures G K Hall 1996Rusya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Etnik grup ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz