Çimenkaya, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.
Çimenkaya | |
---|---|
Ardahan'ın konumu | |
Çimenkaya Çimenkaya'nın Ardahan'daki konumu | |
Ülke | Türkiye |
İl | Ardahan |
İlçe | Merkez |
Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
Rakım | 1828 m |
Nüfus (2022) | |
• Toplam | 113 |
Zaman dilimi | (TSİ) |
İl alan kodu | 0478 |
İl plaka kodu | 75 |
Posta kodu | 75110 |
Tarihçe
Çimenkaya ile Ardıçdere köylerinin ortak eski adı, Toroshevi'dir. 16. yüzyılda Toroshevi adının taşıyan üç köy bulunuyordu. Daha sonra bu adı taşıyan iki köy kalmıştı. Bunlardan Aşağı Toroshevi köyüne Çimenkaya, Yukarı Toroshevi köyüne ise Ardıçdere adı verilmiştir.
Gürcüce bir yer adı olan Toroshevi (თოროსხევი), farklı kaynaklarda Tarasis Hevi (ტარასის ხევი), Torashevi (ტორასხევი) olarak da geçer. Bir tamlama olan bu yer adında geçen ikinci kelime "hevi" (ხევი) dere anlamına gelir, ancak "Toro / Tora / Tara" kelimesinin anlamı konusunda kaynaklarda bir açıklama bulunmamaktadır.
Gürcüce farklı yazılışları olan bu yer adı Türkçeye Toroshev olarak girmiştir. Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı ve 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Toroshev (تورسخو) ve Toroshav (تورسخاو) olmak üzere iki farklı biçimde yazılmıştır. 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde ise, köyün adı Toroshev (تورسخو) olarak geçer.93 Harbi'nin ardından Ardahan bölgesine hakim olan Ruslar da köyü Toras-Hevi (Торас-Хеви) adıyla kaydetmiştir.
Toroshevi adlı yerleşmeler, tarihsel Gürcistan'ın güneybatı kesimini oluşturan bölgelerden biri olan Artaani'de yer alır. Köydeki megalit kalenin varlığı, bu yörenin eski çağlardan beri yerleşme alanı olduğunu göstermektedir. Artaani, erken Orta Çağ'da, Cavaheti bölgesiyle birlikte Tsunda piskoposluğu sınırları içinde bulunuyordu. Birleşik Gürcistan Krallığı'nın parçalanmasından sonra, Samtshe Atabeyliği sınırları içinde kaldı. Osmanlılar bu bölgeyi ve Toroshevi / Toroshavi adlı köyleri 16. yüzyılın ortasında Gürcülerden ele geçirdi. Bu yerleşmeler, Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı ve 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Toroshev-i Küçük (تورسخو كوپك), Toroshav-i Büzürg (تورسخاو بزرك) ve Toroshav-i Vasat (تورسخاو وسط) adları altında kaydedilmiştir. Bu üç köy Gürcistan Vilayeti içinde, Ardahan-i Büzürg livasının Güney nahiyesine bağlıydı. Toroshev-i Küçük'te (Küçük Toroshevi) 33 hane, Toroshav-i Büzürg'te (Büyük Toroshevi) 45 hane ve Toroshav-i Vasat'ta (Orta Toroshevi) 10 hane yaşıyordu. Üç köyün de hane reisleri, Osmanlı Devleti'nin Hristiyan köylülerden aldığı ispenç vergisi ödemekle yükümlü kılınmıştı. Hane reisleri Gogiça, Batata, Revaza, Demetre, Darispan, Maharebel, Elisa, İvane, Stepane, Manvel, Sultan, Muhtar, Şermazan, Sargis, Kirakos, Eliazar, Sunbat, Arakel, Abraham Laşkara, Samsona, Grigor, Bero, Abison gibi adlar taşıyordu. Bu yerleşmelerde buğday, arpa, yonca tarımı ve arıcılık yapılıyor, koyun ve domuz besleniyordu.
1694-1732 dönemini kapsayan Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır adlı Osmanlı cebe defterinde, Toroshevi ve Büyük Toroshevi adıyla sadece iki köy kaydedilmiştir.93 Harbi'nin ardından başlayan Rus idaresi sırasında da Aşağı Toras-Hevi (Нижний Торас-Хеви) ve Yukarı Toras-Hevi (Верхний Торас-Хеви) adıyla sadece iki köy bulunuyordu. 1595 yılındaki kayıtta geçen ve küçük bir köy olan Orta Toroshevi'nin (Toroshav-i Vasat) ortadan kalkmış olduğu bu kayıtlardan anlaşılmaktadır. Aşağı Toras-Hevi köyü Ardahan sancağının (okrug) Ardahan kazasına (uçastok) bağlı Şadevani nahiyesinin (маркяз: merkez) köylerinden biriydi. Köyde tamamı Rum olarak kaydedilmiş 267 kişi yaşıyordu. Rus idaresi sırasında köyün nüfusu artmış, 1896'da 369 kişiye, 1906'da 691 kişiye ulaşmıştır.
Aşağı Toroshevi, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusya'nın bölgeden çekilmesinden bir süre sonra, fiilen Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından köy fiilen Türkiye'ye katıldı. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin topraklarının işgal edilmesinin ardından Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de imzaladığı Moskova Antlaşması'yla Aşağı Toroshevi köyünü de kapsayan Ardahan ile Artvin bölgeleri Türkiye'ye bırakıldı.
Aşağı Toroshevi köyü, 1928 yılında Kars vilayetinin Ardahan kazasının Yalnızçam nayihesine bağlıydı. 1935 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahip olan köyün nüfusu 353 kişiden oluşuyordu. Toroshevi / Toroshev "yabancı kökten geldiği" için Aşağı Toroshevi'nin adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Çimenkaya olarak değiştirilmiştir.
Çimenkaya'da Osmanlı dönemi öncesine ait Aşağı Toroshevi Kilisesi’nin kalıntıları, köyün güneybatısındaki bir mahallede, bir evin avlusunda bulunmaktadır. Bu kiliseden geriye doğu duvarının köşesi kalmıştır. Aşağı Toroshevi’den götürülmüş bir taş da Ardahan’da bir evde saklanmaktadır. Muhtemelen bu kiliseye ait taşın üzerindeki Gürcüce yazıda kimliği belli olmayan bir kişinin yakarışı yer alır (10. yüzyıl).
Coğrafya
Çimenkaya, Ardahan il merkezine 19 km uzaklıktadır.
Nüfus
Yıllara göre köy nüfus verileri | |
---|---|
2022 | 113 |
2021 | 118 |
2020 | 124 |
2019 | 127 |
2018 | 122 |
2017 | 126 |
2016 | 130 |
2015 | 130 |
2014 | 140 |
2013 | 235 |
2012 | 146 |
2011 | 140 |
2010 | 146 |
2009 | 159 |
2008 | 187 |
2007 | 174 |
2000 | 196 |
1990 | 319 |
1985 | 388 |
Kaynakça
- ^ (İngilizce). Fallingrain.com. 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Ardahan Merkez Çimenkaya Köy Nüfusu". Nufusune.com. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi (Gürcüce), 9 Ekim 1917, sayı 219" (PDF). 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 190 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ „ხევი", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt 24 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .,
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 424, 437; III. cilt (1958) s. 510". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ "Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 760". 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ a b ""Ardahan kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 360, .
- ^ "Roland Topçişvili, Gürcülerin Etnik Tarihi ve Gürcistan'ın Tarihsel-Etnografik Bölgeleri (Gürcüce: ქართველთა ეთნიკური ისტორია და საქართველოს ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მხარეები), 2002, s. 68". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; I. cilt (1947), s. 424, 437, 438; II. cilt (1941) s. 416, 428, 429; III. cilt (1958) s. 510-511". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 186, 419.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 112, .
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 760.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 31" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 609". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ekim 2021.
- ^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 114-115 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b c d . YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ . www.nufusune.com. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
Dış bağlantılar
- Çimenkaya, Ardahan için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cimenkaya Ardahan ilinin Merkez ilcesine bagli bir koydur CimenkayaKoyArdahan in konumuCimenkayaCimenkaya nin Ardahan daki konumuUlkeTurkiyeIlArdahanIlceMerkezCografi bolgeKaradeniz BolgesiRakim1828 mNufus 2022 Toplam113Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0478Il plaka kodu75Posta kodu75110TarihceCimenkaya ile Ardicdere koylerinin ortak eski adi Toroshevi dir 16 yuzyilda Toroshevi adinin tasiyan uc koy bulunuyordu Daha sonra bu adi tasiyan iki koy kalmisti Bunlardan Asagi Toroshevi koyune Cimenkaya Yukari Toroshevi koyune ise Ardicdere adi verilmistir Gurcuce bir yer adi olan Toroshevi თოროსხევი farkli kaynaklarda Tarasis Hevi ტარასის ხევი Torashevi ტორასხევი olarak da gecer Bir tamlama olan bu yer adinda gecen ikinci kelime hevi ხევი dere anlamina gelir ancak Toro Tora Tara kelimesinin anlami konusunda kaynaklarda bir aciklama bulunmamaktadir Gurcuce farkli yazilislari olan bu yer adi Turkceye Toroshev olarak girmistir Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan adli ve 1595 tarihli Osmanli mufassal defterinde Toroshev تورسخو ve Toroshav تورسخاو olmak uzere iki farkli bicimde yazilmistir 1928 tarihli Osmanlica koy listesinde ise koyun adi Toroshev تورسخو olarak gecer 93 Harbi nin ardindan Ardahan bolgesine hakim olan Ruslar da koyu Toras Hevi Toras Hevi adiyla kaydetmistir Toroshevi adli yerlesmeler tarihsel Gurcistan in guneybati kesimini olusturan bolgelerden biri olan Artaani de yer alir Koydeki megalit kalenin varligi bu yorenin eski caglardan beri yerlesme alani oldugunu gostermektedir Artaani erken Orta Cag da Cavaheti bolgesiyle birlikte Tsunda piskoposlugu sinirlari icinde bulunuyordu Birlesik Gurcistan Kralligi nin parcalanmasindan sonra Samtshe Atabeyligi sinirlari icinde kaldi Osmanlilar bu bolgeyi ve Toroshevi Toroshavi adli koyleri 16 yuzyilin ortasinda Gurculerden ele gecirdi Bu yerlesmeler Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan adli ve 1595 tarihli Osmanli mufassal defterinde Toroshev i Kucuk تورسخو كوپك Toroshav i Buzurg تورسخاو بزرك ve Toroshav i Vasat تورسخاو وسط adlari altinda kaydedilmistir Bu uc koy Gurcistan Vilayeti icinde Ardahan i Buzurg livasinin Guney nahiyesine bagliydi Toroshev i Kucuk te Kucuk Toroshevi 33 hane Toroshav i Buzurg te Buyuk Toroshevi 45 hane ve Toroshav i Vasat ta Orta Toroshevi 10 hane yasiyordu Uc koyun de hane reisleri Osmanli Devleti nin Hristiyan koylulerden aldigi ispenc vergisi odemekle yukumlu kilinmisti Hane reisleri Gogica Batata Revaza Demetre Darispan Maharebel Elisa Ivane Stepane Manvel Sultan Muhtar Sermazan Sargis Kirakos Eliazar Sunbat Arakel Abraham Laskara Samsona Grigor Bero Abison gibi adlar tasiyordu Bu yerlesmelerde bugday arpa yonca tarimi ve aricilik yapiliyor koyun ve domuz besleniyordu 1694 1732 donemini kapsayan Defter i Caba i Eyalet i Cildir adli Osmanli cebe defterinde Toroshevi ve Buyuk Toroshevi adiyla sadece iki koy kaydedilmistir 93 Harbi nin ardindan baslayan Rus idaresi sirasinda da Asagi Toras Hevi Nizhnij Toras Hevi ve Yukari Toras Hevi Verhnij Toras Hevi adiyla sadece iki koy bulunuyordu 1595 yilindaki kayitta gecen ve kucuk bir koy olan Orta Toroshevi nin Toroshav i Vasat ortadan kalkmis oldugu bu kayitlardan anlasilmaktadir Asagi Toras Hevi koyu Ardahan sancaginin okrug Ardahan kazasina ucastok bagli Sadevani nahiyesinin markyaz merkez koylerinden biriydi Koyde tamami Rum olarak kaydedilmis 267 kisi yasiyordu Rus idaresi sirasinda koyun nufusu artmis 1896 da 369 kisiye 1906 da 691 kisiye ulasmistir Asagi Toroshevi Birinci Dunya Savasi nin sonlarinda Rusya nin bolgeden cekilmesinden bir sure sonra fiilen Gurcistan Demokratik Cumhuriyeti nin sinirlari icinde kaldi Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Ankara Hukumeti nin Tiflis hukumetine verdigi ultimatom uzerine Gurcu idaresinin cekilmesinin ardindan koy fiilen Turkiye ye katildi Gurcistan Demokratik Cumhuriyeti nin topraklarinin isgal edilmesinin ardindan Sovyet Rusya ile Ankara Hukumeti nin 16 Mart 1921 de imzaladigi Moskova Antlasmasi yla Asagi Toroshevi koyunu de kapsayan Ardahan ile Artvin bolgeleri Turkiye ye birakildi Asagi Toroshevi koyu 1928 yilinda Kars vilayetinin Ardahan kazasinin Yalnizcam nayihesine bagliydi 1935 genel nufus sayiminda ayni idari konuma sahip olan koyun nufusu 353 kisiden olusuyordu Toroshevi Toroshev yabanci kokten geldigi icin Asagi Toroshevi nin adi 1959 yilinda 7267 sayili kanunla Cimenkaya olarak degistirilmistir Cimenkaya da Osmanli donemi oncesine ait Asagi Toroshevi Kilisesi nin kalintilari koyun guneybatisindaki bir mahallede bir evin avlusunda bulunmaktadir Bu kiliseden geriye dogu duvarinin kosesi kalmistir Asagi Toroshevi den goturulmus bir tas da Ardahan da bir evde saklanmaktadir Muhtemelen bu kiliseye ait tasin uzerindeki Gurcuce yazida kimligi belli olmayan bir kisinin yakarisi yer alir 10 yuzyil CografyaCimenkaya Ardahan il merkezine 19 km uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2022 1132021 1182020 1242019 1272018 1222017 1262016 1302015 1302014 1402013 2352012 1462011 1402010 1462009 1592008 1872007 1742000 1961990 3191985 388Kaynakca Ingilizce Fallingrain com 12 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2020 a b c d e f g h i j k l m n o p Ardahan Merkez Cimenkaya Koy Nufusu Nufusune com 20 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Nisan 2020 Konstantine Martvileli Ardahan Bolgesinde Sakartvelo gazetesi Gurcuce 9 Ekim 1917 sayi 219 PDF 8 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Ekim 2021 2014 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2015 s 190 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 7362 5 ხევი A Comprehensive Georgian English Dictionary 2006 2 cilt 24 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 0 9535878 3 5 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt I cilt 1947 s 424 437 III cilt 1958 s 510 22 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2021 Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari Osmanlica Istanbul 1928 s 760 5 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2021 a b Ardahan kazasi 1886 Yili Rusca 24 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2021 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 360 ISBN 9789941478178 Roland Topcisvili Gurculerin Etnik Tarihi ve Gurcistan in Tarihsel Etnografik Bolgeleri Gurcuce ქართველთა ეთნიკური ისტორია და საქართველოს ისტორიულ ეთნოგრაფიული მხარეები 2002 s 68 16 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2021 Defter i Mufassal i Vilayet i Gurcistan Osmanlica ve Gurcuce Yayimlayan Sergi Cikia Tiflis 1941 1958 3 cilt I cilt 1947 s 424 437 438 II cilt 1941 s 416 428 429 III cilt 1958 s 510 511 22 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2021 Defter i Caba i Eyalet i Cildir 1694 1732 Osmanlica ve Gurcuce Yayima hazirlayan Tsisana Abuladze Tiflis 1979 s 186 419 Candan Badem Carlik Yonetiminde Kars Ardahan Artvin Istanbul 2018 s 112 ISBN 9786052100271 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1969 3 Cilt 2 cilt s 489 8 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2021 Son Teskilat i Mulkiyede Koylerimizin Adlari Osmanlica Istanbul 1928 s 760 1935 Genel Nufus Sayimi Istanbul 1937 s 31 PDF 16 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 24 Ekim 2021 Koylerimiz Yayimlayan Icisleri Bakanligi Ankara 1968 s 609 23 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ekim 2021 2014 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari Gurcuce Tiflis 2015 s 114 115 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 0 7362 5 a b c d YerelNet org tr 4 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Nisan 2020 www nufusune com 20 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 Dis baglantilarCimenkaya Ardahan icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft