Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çin Tatarları (Çince (basitleştirilmiş): 中国塔塔尔族; Çince (geleneksel): 中國塔塔爾族; pinyin: Zhōngguó Tǎtǎ'ěr zú; Tatarca: Qıtay tatarları), günümüz Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) topraklarında yaşayan Tatarlardır. ÇHC'nin resmî olarak tanıdığı 56 etnik gruptan biridir. Çin Tatarlarının %90'ından fazlası Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşamaktadır.
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Çin | 4.895 |
| Diller | |
| Din | |
Çin Tatarlarının ataları çoğunlukla İdil Tatarlarındandır ve 19. yüzyılda Sincan'a gelip yerleşmiş tüccarlardır; bunların dışında 19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başında günümüz Rusya'dan Sincan'a gelip yerleşmiş öğretmenler ve imamlar da olmuştur.
Çin'deki Tatarların çoğu Sünni Müslümanlığının Hanefi mezhebine mensuptur. Tatarcaya uyarlanmış Arap harflerini kullanarak yazı yazarlar. Tatarlar bölgede yaşayan Kazaklar ve Uygurlarla yakın temasta bulundukları için Kazak ve Uygur dillerinin Çin Tatarlarının gündelik hayatlarındaki etkisi gitgide büyümektedir.
Özellikle 19. yüzyıl ve 20. yüzyılın başında, Tatarların Sincan'daki çağdaş Türk eğitiminde bulundukları katkı pek derin sayılır. 20. yüzyılın başında Sincan'da Çin Tatarları tarafından Cedidci medreseler kuruldu. Ünlü Uygur alim ve dilbilimci , eğitimini Cedidci Tatarların işlettiği bir okulda almıştır.
Ramazan Bayramı ve Kurban Bayramı gibi İslamî bayramları kutlamanın yanı sıra, Çin Tatarları her sene 20 ile 25 Haziran tarihleri arasında Sabantoy Bayramı'nı da kutlarlar.
Terminoloji
"Tatar" ismi, tarih boyunca Çince kaynaklara birçok farklı şekilde uyarlanmıştır. Tang Hanedanı (8. yüzyıl) döneminde "Tatar" anlamına gelen "Dádàn" (Çince (basitleştirilmiş): 达旦; Çince (geleneksel): 達旦) terimi kullanıldı; bu, Çin'in kuzeyindeki bozkırlardaki Moğolca konuşan halkları tanımlamak için kullanıldı. Bunun sonrasında, günümüzdeki Pinyin karşılığı "Dádá" olan birçok diğer farklı yazılış şekli de ortaya çıktı (达达/達達; 达怛/達怛; 鞑靼/韃靼). Özellikle Yuan Hanedanı (14. yüzyıl) döneminden sonra, Tatarlara atfen "鞑靼/韃靼" Dádá terimi sabitleşmiş oldu.
Çin Halk Cumhuriyeti devletinin kuruluşu sonrasında ise Hükûmet, Çin'de yaşayan Tatarları "Tǎtǎ'ěr zú" (Çince (basitleştirilmiş): 塔塔尔族; Çince (geleneksel): 塔塔爾族, "Tatar milleti") ismiyle Zhonghua minzu kavramı kapsamına giren 56 etnik grubun biri olarak tanıdı ve bu terim, günümüze dek kullanımda bulunmaya devam etmektedir.
Nüfus dağılımı
Çin'deki Tatar nüfusunun sayısı 2000 yılı itibarıyla 5.000 kişiden azdır. Çin Tatarları başta Sincan Uygur Özerk Bölgesi olmak üzere ağırlıklı olarak Kuzeybatı Çin'de yaşarlar. Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki Sanci Hui Özerk İli'nin Guçung İlçesi'ne bağlı , tüm Çin çapında Tatar milletine adanmış tek köydür.
2000 yılında yapılmış 'ndaki nüfus verileri şöyledir:
| Sıra | Bölge | Toplam nüfus | Tatarlar | Toplam Tatar Nüfusunun Payı（%） | Bölgedeki Etnik Azınlık Nüfusunun Payı（%） | Bölge Nüfusunun Payı（%） |
| Toplam | 1.245.110.826 | 4.895 | 100 | 0,00465 | 0,000393 | |
| G1 | 31 eyaletteki toplam | 1.242.612.226 | 4.890 | 99,90 | 0,00465 | 0,000394 |
| G2 | Kuzeybatı Çin | 89.258.221 | 4.702 | 96,06 | 0,02693 | 0,005268 |
| G3 | Kuzey Çin | 145.896.933 | 53 | 1,08 | 0,00061 | 0,000036 |
| G4 | Güney Merkez Çin | 350.658.477 | 49 | 1,00 | 0,00017 | 0,000014 |
| G5 | Doğu Çin | 358.849.244 | 37 | 0,76 | 0,00148 | 0,000010 |
| G6 | Güneybatı Çin | 193.085.172 | 27 | 0,55 | 0,00007 | 0,000014 |
| G7 | Kuzeydoğu Çin | 104.864.179 | 22 | 0,45 | 0,00020 | 0,000021 |
| 1 | Sincan | 18.459.511 | 4.501 | 91,95 | 0,04103 | 0,024383 |
| 2 | Kansu | 25.124.282 | 186 | 3,80 | 0,00846 | 0,000740 |
| 3 | Pekin | 13.569.194 | 29 | 0,590 | 0,00495 | 0,000214 |
| 4 | Hunan | 63.274.173 | 16 | 0,33 | 0,00025 | 0,000025 |
| 5 | Tientsin | 9.848.731 | 12 | 0,25 | 0,00450 | 0,000122 |
| 6 | Yünnan | 42.360.089 | 12 | 0,25 | 0,00008 | 0,000028 |
| 7 | Çinghay | 4.822.963 | 12 | 0,25 | 0,00054 | 0,000249 |
| 8 | Heilongjiang | 36.237.576 | 11 | 0,22 | 0,00062 | 0,000030 |
| 9 | Jiangsu | 73.043.577 | 10 | 0,20 | 0,00385 | 0,000014 |
| 10 | Anhui | 58.999.948 | 10 | 0,20 | 0,00251 | 0,000017 |
| 11 | Guangdong | 85.225.007 | 10 | 0,20 | 0,00079 | 0,000012 |
| 12 | Liaoning | 41.824.412 | 9 | 0,180 | 0,00013 | 0,000022 |
| 13 | Şantung | 89.971.789 | 9 | 0,18 | 0,00142 | 0,000010 |
| 14 | Hainan | 7.559.035 | 9 | 0,18 | 0,00069 | 0,000119 |
| 15 | Henan | 91.236.854 | 8 | 0,16 | 0,00070 | 0,000009 |
| 16 | Siçuan | 82.348.296 | 7 | 0,14 | 0,00017 | 0,000009 |
| 17 | Hebei | 66.684.419 | 6 | 0,12 | 0,00021 | 0,000009 |
| 18 | İç Moğolistan | 23.323.347 | 6 | 0,12 | 0,00012 | 0,000026 |
| 19 | Çongçing | 30.512.763 | 6 | 0,12 | 0,00030 | 0,000020 |
| 20 | Şanghay | 16.407.734 | 5 | 0,10 | 0,00481 | 0,000030 |
| 21 | Guangşi | 43.854.538 | 4 | 0,08 | 0,00002 | 0,000009 |
| 22 | Zhejiang | 45.930.651 | 3 | 0,06 | 0,00076 | 0,000007 |
| 23 | Jilin | 26.802.191 | 2 | 0,04 | 0,00008 | 0,000007 |
| 24 | Hubei | 59.508.870 | 2 | 0,04 | 0,00008 | 0,000003 |
| 25 | Guizhou | 35.247.695 | 2 | 0,04 | 0,00001 | 0,000006 |
| 26 | Ningksia | 5.486.393 | 2 | 0,04 | 0,00011 | 0,000036 |
| 27 | Şensi | 35.365.072 | 1 | 0,02 | 0,00057 | 0,000003 |
| Şansi | 32.471.242 | |||||
| Fujian | 34.097.947 | |||||
| Jiangxi | 40.397.598 | |||||
| Tibet | 2.616.329 | |||||
| Askerlik hizmetinde bulunanlar | 2.498.600 | 5 | 0,10 | 0,00448 | 0,000200 |
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Tatar people in China ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
- Çin'de İslam
- (siyasetçi, pedagog ve gazeteci)
- İdil Tatarları
- (11. Çin Halk Siyasi Danışma Konferansı üyesi)
Ek materyaller
- 'de https://baike.baidu.com/item/%E5%A1%94%E5%A1%94%E5%B0%94%E6%97%8F6 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . makalesi (Çince)
Kaynakça
- ^ a b c "国家统计局：《2000年第五次人口普查数据》". 9 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ a b c "塔塔尔族" [Tatar milleti]. 《民族工作大全》 (Çince). 国家民委网站. 28 Mart 2002 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ a b c d e "塔塔尔族" [Tatar milleti] (Çince). Çin Halk Cumhuriyeti Merkezi Hükümeti. 17 Nisan 2006. 23 Nisan 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ Klimeš, Ondřej (2015). Struggle by the Pen: The Uyghur Discourse of Nation and National Interest, c.1900-1949. BRILL. ss. 80-81. ISBN . 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2020.
- ^ Chen Dezhi 陳得芝, Jia Jingyan 賈敬顔 (1992). "Dada 達靼" [Tatar]. Çin Ansiklopedisi. Zhongguo lishi 中國歷史 [Çin tarihi] (Çince) (1 bas.). ss. 132-133. Ulrich Theobald'ın "chinaknowledge.com" sitesi için yazdığı "Dada 韃靼 Tatars 14 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." başlıklı makalesinde kaynak olarak gösterilmiştir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cin Tatarlari Cince basitlestirilmis 中国塔塔尔族 Cince geleneksel 中國塔塔爾族 pinyin Zhōngguo Tǎtǎ er zu Tatarca Qitay tatarlari gunumuz Cin Halk Cumhuriyeti CHC topraklarinda yasayan Tatarlardir CHC nin resmi olarak tanidigi 56 etnik gruptan biridir Cin Tatarlarinin 90 indan fazlasi Sincan Uygur Ozerk Bolgesi nde yasamaktadir Cin TatarlariOnemli nufusa sahip bolgeler Cin4 895DillerTatarca Cince Putonghua Kazakca UygurcaDinSunni Islam Hanefilik Pekin en de Cin in resmi olarak tanidigi 56 minzu 民族 millet etnik grup yu gosteren bir duvarda yer alan Tǎtǎ er zu 塔塔尔族 tasviri sagda Pekin deki Merkezi Milletler Universitesi ne ait zh nin giysiler hakkindaki etnografik sergisi kapsaminda gosterilen Tatar kadin kiyafeti Cin Tatarlarinin atalari cogunlukla Idil Tatarlarindandir ve 19 yuzyilda Sincan a gelip yerlesmis tuccarlardir bunlarin disinda 19 yuzyilda ve 20 yuzyilin basinda gunumuz Rusya dan Sincan a gelip yerlesmis ogretmenler ve imamlar da olmustur Cin deki Tatarlarin cogu Sunni Muslumanliginin Hanefi mezhebine mensuptur Tatarcaya uyarlanmis Arap harflerini kullanarak yazi yazarlar Tatarlar bolgede yasayan Kazaklar ve Uygurlarla yakin temasta bulunduklari icin Kazak ve Uygur dillerinin Cin Tatarlarinin gundelik hayatlarindaki etkisi gitgide buyumektedir Ozellikle 19 yuzyil ve 20 yuzyilin basinda Tatarlarin Sincan daki cagdas Turk egitiminde bulunduklari katki pek derin sayilir 20 yuzyilin basinda Sincan da Cin Tatarlari tarafindan Cedidci medreseler kuruldu Unlu Uygur alim ve dilbilimci en egitimini Cedidci Tatarlarin islettigi bir okulda almistir Ramazan Bayrami ve Kurban Bayrami gibi Islami bayramlari kutlamanin yani sira Cin Tatarlari her sene 20 ile 25 Haziran tarihleri arasinda Sabantoy Bayrami ni da kutlarlar Terminoloji Tatar ismi tarih boyunca Cince kaynaklara bircok farkli sekilde uyarlanmistir Tang Hanedani 8 yuzyil doneminde Tatar anlamina gelen Dadan Cince basitlestirilmis 达旦 Cince geleneksel 達旦 terimi kullanildi bu Cin in kuzeyindeki bozkirlardaki Mogolca konusan halklari tanimlamak icin kullanildi Bunun sonrasinda gunumuzdeki Pinyin karsiligi Dada olan bircok diger farkli yazilis sekli de ortaya cikti 达达 達達 达怛 達怛 鞑靼 韃靼 Ozellikle Yuan Hanedani 14 yuzyil doneminden sonra Tatarlara atfen 鞑靼 韃靼 Dada terimi sabitlesmis oldu Cin Halk Cumhuriyeti devletinin kurulusu sonrasinda ise Hukumet Cin de yasayan Tatarlari Tǎtǎ er zu Cince basitlestirilmis 塔塔尔族 Cince geleneksel 塔塔爾族 Tatar milleti ismiyle Zhonghua minzu kavrami kapsamina giren 56 etnik grubun biri olarak tanidi ve bu terim gunumuze dek kullanimda bulunmaya devam etmektedir Nufus dagilimiCin deki Tatar nufusunun sayisi 2000 yili itibariyla 5 000 kisiden azdir Cin Tatarlari basta Sincan Uygur Ozerk Bolgesi olmak uzere agirlikli olarak Kuzeybati Cin de yasarlar Sincan Uygur Ozerk Bolgesi ndeki Sanci Hui Ozerk Ili nin Gucung Ilcesi ne bagli zh tum Cin capinda Tatar milletine adanmis tek koydur 2000 yilinda yapilmis zh ndaki nufus verileri soyledir Sira Bolge Toplam nufus Tatarlar Toplam Tatar Nufusunun Payi Bolgedeki Etnik Azinlik Nufusunun Payi Bolge Nufusunun Payi Toplam 1 245 110 826 4 895 100 0 00465 0 000393G1 31 eyaletteki toplam 1 242 612 226 4 890 99 90 0 00465 0 000394G2 Kuzeybati Cin 89 258 221 4 702 96 06 0 02693 0 005268G3 Kuzey Cin 145 896 933 53 1 08 0 00061 0 000036G4 Guney Merkez Cin 350 658 477 49 1 00 0 00017 0 000014G5 Dogu Cin 358 849 244 37 0 76 0 00148 0 000010G6 Guneybati Cin 193 085 172 27 0 55 0 00007 0 000014G7 Kuzeydogu Cin 104 864 179 22 0 45 0 00020 0 0000211 Sincan 18 459 511 4 501 91 95 0 04103 0 0243832 Kansu 25 124 282 186 3 80 0 00846 0 0007403 Pekin 13 569 194 29 0 590 0 00495 0 0002144 Hunan 63 274 173 16 0 33 0 00025 0 0000255 Tientsin 9 848 731 12 0 25 0 00450 0 0001226 Yunnan 42 360 089 12 0 25 0 00008 0 0000287 Cinghay 4 822 963 12 0 25 0 00054 0 0002498 Heilongjiang 36 237 576 11 0 22 0 00062 0 0000309 Jiangsu 73 043 577 10 0 20 0 00385 0 00001410 Anhui 58 999 948 10 0 20 0 00251 0 00001711 Guangdong 85 225 007 10 0 20 0 00079 0 00001212 Liaoning 41 824 412 9 0 180 0 00013 0 00002213 Santung 89 971 789 9 0 18 0 00142 0 00001014 Hainan 7 559 035 9 0 18 0 00069 0 00011915 Henan 91 236 854 8 0 16 0 00070 0 00000916 Sicuan 82 348 296 7 0 14 0 00017 0 00000917 Hebei 66 684 419 6 0 12 0 00021 0 00000918 Ic Mogolistan 23 323 347 6 0 12 0 00012 0 00002619 Congcing 30 512 763 6 0 12 0 00030 0 00002020 Sanghay 16 407 734 5 0 10 0 00481 0 00003021 Guangsi 43 854 538 4 0 08 0 00002 0 00000922 Zhejiang 45 930 651 3 0 06 0 00076 0 00000723 Jilin 26 802 191 2 0 04 0 00008 0 00000724 Hubei 59 508 870 2 0 04 0 00008 0 00000325 Guizhou 35 247 695 2 0 04 0 00001 0 00000626 Ningksia 5 486 393 2 0 04 0 00011 0 00003627 Sensi 35 365 072 1 0 02 0 00057 0 000003Sansi 32 471 242Fujian 34 097 947Jiangxi 40 397 598Tibet 2 616 329Askerlik hizmetinde bulunanlar 2 498 600 5 0 10 0 00448 0 000200Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Tatar people in China ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Cin de Islam zh en siyasetci pedagog ve gazeteci Idil Tatarlari zh 11 Cin Halk Siyasi Danisma Konferansi uyesi Ek materyaller de https baike baidu com item E5 A1 94 E5 A1 94 E5 B0 94 E6 97 8F6 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde makalesi Cince Kaynakca a b c 国家统计局 2000年第五次人口普查数据 9 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2020 a b c 塔塔尔族 Tatar milleti 民族工作大全 Cince 国家民委网站 28 Mart 2002 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2020 a b c d e 塔塔尔族 Tatar milleti Cince Cin Halk Cumhuriyeti Merkezi Hukumeti 17 Nisan 2006 23 Nisan 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2020 Klimes Ondrej 2015 Struggle by the Pen The Uyghur Discourse of Nation and National Interest c 1900 1949 BRILL ss 80 81 ISBN 9004288090 6 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Haziran 2020 Chen Dezhi 陳得芝 Jia Jingyan 賈敬顔 1992 Dada 達靼 Tatar Cin Ansiklopedisi Zhongguo lishi 中國歷史 Cin tarihi Cince 1 bas ss 132 133 Ulrich Theobald in chinaknowledge com sitesi icin yazdigi Dada 韃靼 Tatars 14 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde baslikli makalesinde kaynak olarak gosterilmistir