Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çoloki Muharebesi, I. Dünya Savaşı'nda Kafkasya cephesinde Osmanlı İmparatorluğu ile Transkafkasya birlikleri arasında gerçekleşti. Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti'nin zaferiyle sona erdi
| Çoloki Muharebesi (1918) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kafkasya cephesi | |||||||
 2 Gürcü asker zırhlı trenin yanında, 1918 Çoloki | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti |  Osmanlı İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Giorgi Mazniaşvili | Vehip Paşa | ||||||
| Güçler | |||||||
| 400 Halk Gariyanı 90 kişilik Zırhlı araç 4 Mitralyöz 6 topçu | 7.000 Asker | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 4 Ölü 25 yaralı | 80 Ölü 600 Yaralı 2 Esir 20 Silah | ||||||
Arkaplan
3 Mart 1918'de Sovyet Rusya ile Almanya, Avusturya-Macaristan, Osmanlı ve Bulgaristan arasında Rusya'nın Birinci Dünya Savaşı'ndan çekildiğini resmileştiren Brest-Litovsk Ateşkes Anlaşması imzalandı. Anlaşmaya göre Rusya, Batum ve Kars Şehirlerini Osmanlı İmparatorluğu'na devretmek zorundaydı. O zamanlar Transkafkasya aslında RSFC'den bağımsızdı ve bağımsızlığını ilan etmemiş olmasına rağmen Transkafkasya Seymi ve Transkafkasya Komiserliği tarafından yönetiliyordu. Osmanlı İmparatorluğu, Brest-Litovsk Antlaşmasında Kendilerine verilen Toprakları Transkafkasya hükûmetinden Kendilerine teslim edilmesini talep etti. Seymi, Osmanlılarla sorunu diplomatik yollarla çözmeye çalıştı. Bu amaçla 12 Mart 1918'de Trabzon Barış Konferansı başlatıldı. Müzakerelerden olumlu sonuç çıkmadı. Müzakerelere paralel olarak Osmanlı Birlikleri kendilerine verilmesi gereken bölgeleri Almak için etmek için askeri operasyonlara başladı.
6 Nisan'da kadar yapılan Operasyonlar
Mart ayında Vehib Paşa komutasındaki [9. Ordu (Osmanlı İmparatorluğu)|9.], [6. Ordu (Osmanlı İmparatorluğu)|6.] ve [3. Ordu (Osmanlı İmparatorluğu)|3.] Osmanlı orduları Kafkasya'ya saldırdı. 31 Mart 1918'de Osmanlılar Batum'u ele geçirdi. Şehirde konuşlanan 4. Piyade Lejyonu Ozurgeti'ye, 2. Piyade Lejyonu ise Çakvi'ye kaçtı. Gürcistan Ulusal Konseyi Başkanı Noe Jordania, Giorgi Mazniaşvili'ye derhal Natani İstasyonu'na giderek Osmanlı Ordusunun Çokloki Nehri'ne ilerlemesini engellemesi talimatını verdi. Mazniaşvili, 1 Nisan'da genelkurmay başkanlığı görevini devraldı.
2 Nisan'da Mazniashvili, Osmanlı Birlikleri tarafından yolu kesilen ve kuşatma altına alınan 2. Piyade lejyonunu kurtarmak için Çakvi'ye zırhlı bir tren gönderdi. Osmanlı piyadeleri Kobuleti'nin doğusunda, demiryolu boyunca güçlendirildi ve binlerce süvarisi Çakvi istasyonunda konuşlandırıldı. Zırhlı personel sabah saat 9'da Çakvi istasyonuna gelerek, istasyonda mevzilenen Osmanlı Birliklerini Mitralyöz ateşiyle imha etti. Karalaşvili'nin lejyonu bundan yararlandı ve az kayıpla geri çekildi. 500 askerden oluşan bu lejyonun morali bozuldu ve Mazniaşvli onu yedek olarak tarafından toplanan gönüllülerle doldurulacak olan Lançhuti'ye gönderdi. Mazniaşvili, 4. piyade lejyonunu dört bin birime bölerek , Şekarni, Vaşnar ve Ozurgeti'ye dağıttı. Supsa istasyonunda Poruçiki Karaev'in komutasında bir at bataryası vardı. Mazniaşvili'nin emrinde 4 makineli tüfek, 6 borazancı, 90 askerden oluşan zırhlı bir tren ve 400 Ulusal Muhafız vardı.
Cephe hattı Kotupili limanından başlayıp Şekarni köyüne kadar devam etti. Sağda Karadeniz, solda Acara-Guria dağları ile sınırlanmıştır. Denizden Ozurgeti'ye kadar tüm uzunluk boyunca Çoloki ve Natane nehirlerinin kıyıları ordu için neredeyse geçilmezdi. Sadece yolları bilen yerliler oraya gidebilirdi. Bu bölümün yalnızca iki çıkışı vardı: Natani ve Çoloki üzerindeki demiryolu köprüleri veya Lichauri üzerinden Ozurgeti'ye giden Şaragza. Mazniaşvili orduyu yerel gönüllülerle doldurmaya başladı. jsidore Ramişvili bu konuda ona yardım etti. Kırsal kesimde neredeyse herkesin silahı vardı ve dağıtım için birkaç tüfeğe ihtiyaç vardı.
3 Nisan'da zırhlı bir tren Çoloki'nin güneyinde raydan çıktı. Yol Raylarda yapılan saldırı sırasında Pastan bozuldu. Hemen sonra Gürcü tarafına ateş açıldı ve Gürcü izcilerin ileri müfrezesi de ateşle karşılık vererek iki düşmanı öldürdü ve birkaç silahı ele geçirdi. 4 Nisan'da Osmanlı Birlikleri Kobuleti'yi ele geçirdi. Aralarında bir Subayın'da bulunduğu ve birkaç kişiyi de yaraladı. Osmanlı Birlikleri daha sonra geri çekildi.Noe Jordania, Irakli Tsereteli, ve diğerleri Natan'daki Birlikleri cesaretlendirmek için geldiler ve Konuşmalar yaptılar. 5 Nisan günü akşam saat sekizde Gürcü tarafı, Osmanlı Gelibolu 2. Tümeni'nin nispeten küçük bir kısmının Şaragzi ile Özurgeti'ye ve 7.000 askerden oluşan daha büyük bir kısmının demiryolu boyunca Natan'a doğru hareket ettiği yönünde istihbarat aldı. Osmanlı birlikleri, Oçhamuri Nehri'nin demiryolu köprüsüne barikat kurarak ana saldırıyı Natan tarafından başlatacaklarını doğruladı. Demiryolunu abluka altına alarak Gürcü zırhlı trenini çalışmaz hale getirmeyi umuyorlardı. Mazniaşvili bir günde Çoloki köprüsünden ormana uzanan bir demiryolu inşa etti. 6 Nisan akşamı Osmanlılar topçu ateşi açtı.
Çoloki Köprüsündeki Muharebe
8 Nisan'da Osmanlı ordusu Oçhamiru'yu geçti ancak vadiden geçmeyerek Oçhamiru ile Çolok arasındaki ormana sığındı. Mazniaşvili zırhlı trene geri çekilme emrini verdi. Zırhlı personel taşıyıcının arka korumada olması gerekiyordu, ancak daha sonra zırhlı personel taşıyıcının başı Vladimir Goguadze'nin planını paylaştı, planı düşmanın mevzilerine girip bir muharebe yürütmekti. Muharebe 7 Nisan sabahı saat beşte başladı. Zırhlı bir tren düşman saflarına girdi. Ancak Gürcü tarafı böyle bir emir aldığı için ne trenden ne de siperlerden ateş açmadı. Sadece Kargaretli'ye teslim edilen toplar rakibe ateş açtı. Osmanlı Kuvvetleri trene yaklaşınca Gürcüler hem trenden hem de siperlerden ateş açtı. Açık alanda bulunan çok sayıda Osmanlı askerleri öldürüldü. Çatışmaya altı saat kala, bir Osmanlı dragster'ı zırhlı araca çarptı ve trenin ilk vagonunu raylardan fırlattı ve zırhlı araca batıdan yeni bin kişi tarafından başka bir saldırı düzenlendi. Goguadze umudunu yitirmiş ve zırhlı personel taşıyıcının patlaması gereken düğmeye basmıştı, düşmana sadece demir parçaları kalacaktı ama uzaktan kumandadan mayına giden tel koptu ve mayın gelmedi harekete geçti. Bu arada ek yardım istemek üzere gönderilen Akaki Uruşadze Mazniaşvili'ye geldi ve Gori Muhafızlarından oluşan 400 kişilik bir müfreze muharebeye katıldı. Osmanlının savunması nihayet kırıldı ve Osmanlı Kuvvetleri geri çekilmeye başladı. Gürcüler saat 4'ten önce siperlerden çıkarak kaçan düşmana Oçhamuri köprüsünde ulaştı.
Osmanlı ordusu 4 kilometre geri çekildi. Çatışmada Gürcistan tarafında 3 kişi öldü, 25 kişi de yaralandı. Osmanlı tarafında ise Mazniaşvili'nin tahminine göre 500'e yakın kişi, diğer Gürcü Komutanlarına göre ise 1000'e yakın kişi öldürülmüştü. Dr. Vakhtang Gambaşidze'ye göre Osmanlılar 600 yaralı askeri Batum'a taşıyordu. "Sakartvelo" gazetesinin haberine göre Osmanlı tarafında 80 kişi öldürülmüş, 2 asker esir alınmıştı. Gürcüler 20 tüfek ele geçirdi.
Yerel halkın çoğu savaş sırasında kahramanlık gösterdi, Aleksandre Gorgoşidze ve , savaştaki kahramanlıklarından dolayı ile ödüllendirildi; Şef Simon Skamkochaishvili tarafından kahramanlık sergilenmiş, rivayete göre keşif gezisine çıkan asker Bolkvadze, bir grup Osmanlı askerinin aniden saldırısına uğrayarak 4'ünü öldürmüş, 4'ünü de esir almıştır. 13 Nisan 1918'de Vladimir Goguadze, ulusal kahraman unvanını alan ilk Gürcü oldu.
Sonuç
Çoloki köprüsünde elde edilen başarı, Gürcü ordusunun diğer birimleri tarafından gölgede bırakıldı. Küçük bir Osmanlı ordusu (topçulu bir tugay) Ozurgeti'ye doğru yürüdü, Liçhauri'de kamp kuran bin kişi direnmedi, mevzilerini terk ederek şehre doğru çekildi. Bu durum paniğe neden oldu, ordu ve devlet kurumları Ozurgeti'den ayrılarak Çohatauri'ye doğru çekilmeye başladı ve Osmanlılar terk edilmiş şehri özgürce işgal etti. Osmanlılar, Ozurgeti'nin yanı sıra 'nin bir kısmı olan Çanieti, Liçhauri, Makvaneti, Tsilimta'yı da alarak Vashnar yönünde ilerledi. Gakiruli'den Şekari'ye saldırdılar ancak halkın direnişi nedeniyle Şekari'ye giremediler. Mazniashvili, yedek orduyu Nasakiral geçidindeki Lanchkhuti'ye yerleştirmeyi ve Chokhatauri yolunu kapatmayı başardı. 11 Nisan'da Mazniashvila, Ozurgeti'ye saldırmaya çalıştı ve Vashnari Savaşı gerçekleşti, ancak sonunda askerî eylemler Alman diplomatik müdahalesi ve geçici ateşkes nedeniyle durduruldu. Osmanlılar, mütareke şartlarına uygun olarak 7 Haziran'da Ozurgeti'den ayrıldı.
Kaynakça
- ^ (PDF) (ge). 1918. s. 3. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ (PDF) (ge). 1918. s. 2. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "↑ "Sakartvelo" Gazetesi Numara 74" (PDF) (ge). 1918. s. 2. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
- ^ ""Sakartvelo" Gazetesi Numara 76" (PDF) (ge). 1918. s. 2. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
- ^ ""Sakartvelo" Gazetesi Numara 77" (PDF) (ge). 1918. ss. 2-3. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
- ^ ""Sakartvelo" Gazetesi Numara 79" (PDF) (ge). 1918. s. 2. 26 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Şubat 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Coloki Muharebesi I Dunya Savasi nda Kafkasya cephesinde Osmanli Imparatorlugu ile Transkafkasya birlikleri arasinda gerceklesti Transkafkasya Demokratik Federatif Cumhuriyeti nin zaferiyle sona erdiColoki Muharebesi 1918 Kafkasya cephesi2 Gurcu asker zirhli trenin yaninda 1918 ColokiTarih8 Nisan 1918BolgeColoki NehriSonucTranskafkasya zaferiTaraflarTranskafkasya Demokratik Federatif CumhuriyetiOsmanli ImparatorluguKomutanlar ve liderlerGiorgi MazniasviliVehip PasaGucler400 Halk Gariyani 90 kisilik Zirhli arac 4 Mitralyoz 6 topcu7 000 AskerKayiplar4 Olu 25 yarali80 Olu 600 Yarali 2 Esir 20 SilahArkaplan3 Mart 1918 de Sovyet Rusya ile Almanya Avusturya Macaristan Osmanli ve Bulgaristan arasinda Rusya nin Birinci Dunya Savasi ndan cekildigini resmilestiren Brest Litovsk Ateskes Anlasmasi imzalandi Anlasmaya gore Rusya Batum ve Kars Sehirlerini Osmanli Imparatorlugu na devretmek zorundaydi O zamanlar Transkafkasya aslinda RSFC den bagimsizdi ve bagimsizligini ilan etmemis olmasina ragmen Transkafkasya Seymi ve Transkafkasya Komiserligi tarafindan yonetiliyordu Osmanli Imparatorlugu Brest Litovsk Antlasmasinda Kendilerine verilen Topraklari Transkafkasya hukumetinden Kendilerine teslim edilmesini talep etti Seymi Osmanlilarla sorunu diplomatik yollarla cozmeye calisti Bu amacla 12 Mart 1918 de Trabzon Baris Konferansi baslatildi Muzakerelerden olumlu sonuc cikmadi Muzakerelere paralel olarak Osmanli Birlikleri kendilerine verilmesi gereken bolgeleri Almak icin etmek icin askeri operasyonlara basladi 6 Nisan da kadar yapilan OperasyonlarMart ayinda Vehib Pasa komutasindaki 9 Ordu Osmanli Imparatorlugu 9 6 Ordu Osmanli Imparatorlugu 6 ve 3 Ordu Osmanli Imparatorlugu 3 Osmanli ordulari Kafkasya ya saldirdi 31 Mart 1918 de Osmanlilar Batum u ele gecirdi Sehirde konuslanan 4 Piyade Lejyonu Ozurgeti ye 2 Piyade Lejyonu ise Cakvi ye kacti Gurcistan Ulusal Konseyi Baskani Noe Jordania Giorgi Mazniasvili ye derhal Natani Istasyonu na giderek Osmanli Ordusunun Cokloki Nehri ne ilerlemesini engellemesi talimatini verdi Mazniasvili 1 Nisan da genelkurmay baskanligi gorevini devraldi Gurcu Zirhli Tren i 2 Nisan da Mazniashvili Osmanli Birlikleri tarafindan yolu kesilen ve kusatma altina alinan 2 Piyade lejyonunu kurtarmak icin Cakvi ye zirhli bir tren gonderdi Osmanli piyadeleri Kobuleti nin dogusunda demiryolu boyunca guclendirildi ve binlerce suvarisi Cakvi istasyonunda konuslandirildi Zirhli personel sabah saat 9 da Cakvi istasyonuna gelerek istasyonda mevzilenen Osmanli Birliklerini Mitralyoz atesiyle imha etti Karalasvili nin lejyonu bundan yararlandi ve az kayipla geri cekildi 500 askerden olusan bu lejyonun morali bozuldu ve Mazniasvli onu yedek olarak tarafindan toplanan gonullulerle doldurulacak olan Lanchuti ye gonderdi Mazniasvili 4 piyade lejyonunu dort bin birime bolerek Sekarni Vasnar ve Ozurgeti ye dagitti Supsa istasyonunda Poruciki Karaev in komutasinda bir at bataryasi vardi Mazniasvili nin emrinde 4 makineli tufek 6 borazanci 90 askerden olusan zirhli bir tren ve 400 Ulusal Muhafiz vardi Cephe hatti Kotupili limanindan baslayip Sekarni koyune kadar devam etti Sagda Karadeniz solda Acara Guria daglari ile sinirlanmistir Denizden Ozurgeti ye kadar tum uzunluk boyunca Coloki ve Natane nehirlerinin kiyilari ordu icin neredeyse gecilmezdi Sadece yollari bilen yerliler oraya gidebilirdi Bu bolumun yalnizca iki cikisi vardi Natani ve Coloki uzerindeki demiryolu kopruleri veya Lichauri uzerinden Ozurgeti ye giden Saragza Mazniasvili orduyu yerel gonullulerle doldurmaya basladi jsidore Ramisvili bu konuda ona yardim etti Kirsal kesimde neredeyse herkesin silahi vardi ve dagitim icin birkac tufege ihtiyac vardi Noe Jordania Natanda iken Ordusuna Konusma yapiyor 3 Nisan da zirhli bir tren Coloki nin guneyinde raydan cikti Yol Raylarda yapilan saldiri sirasinda Pastan bozuldu Hemen sonra Gurcu tarafina ates acildi ve Gurcu izcilerin ileri mufrezesi de atesle karsilik vererek iki dusmani oldurdu ve birkac silahi ele gecirdi 4 Nisan da Osmanli Birlikleri Kobuleti yi ele gecirdi Aralarinda bir Subayin da bulundugu ve birkac kisiyi de yaraladi Osmanli Birlikleri daha sonra geri cekildi Noe Jordania Irakli Tsereteli ve digerleri Natan daki Birlikleri cesaretlendirmek icin geldiler ve Konusmalar yaptilar 5 Nisan gunu aksam saat sekizde Gurcu tarafi Osmanli Gelibolu 2 Tumeni nin nispeten kucuk bir kisminin Saragzi ile Ozurgeti ye ve 7 000 askerden olusan daha buyuk bir kisminin demiryolu boyunca Natan a dogru hareket ettigi yonunde istihbarat aldi Osmanli birlikleri Ochamuri Nehri nin demiryolu koprusune barikat kurarak ana saldiriyi Natan tarafindan baslatacaklarini dogruladi Demiryolunu abluka altina alarak Gurcu zirhli trenini calismaz hale getirmeyi umuyorlardi Mazniasvili bir gunde Coloki koprusunden ormana uzanan bir demiryolu insa etti 6 Nisan aksami Osmanlilar topcu atesi acti Coloki Koprusundeki Muharebe8 Nisan da Osmanli ordusu Ochamiru yu gecti ancak vadiden gecmeyerek Ochamiru ile Colok arasindaki ormana sigindi Mazniasvili zirhli trene geri cekilme emrini verdi Zirhli personel tasiyicinin arka korumada olmasi gerekiyordu ancak daha sonra zirhli personel tasiyicinin basi Vladimir Goguadze nin planini paylasti plani dusmanin mevzilerine girip bir muharebe yurutmekti Muharebe 7 Nisan sabahi saat beste basladi Zirhli bir tren dusman saflarina girdi Ancak Gurcu tarafi boyle bir emir aldigi icin ne trenden ne de siperlerden ates acmadi Sadece Kargaretli ye teslim edilen toplar rakibe ates acti Osmanli Kuvvetleri trene yaklasinca Gurculer hem trenden hem de siperlerden ates acti Acik alanda bulunan cok sayida Osmanli askerleri olduruldu Catismaya alti saat kala bir Osmanli dragster i zirhli araca carpti ve trenin ilk vagonunu raylardan firlatti ve zirhli araca batidan yeni bin kisi tarafindan baska bir saldiri duzenlendi Goguadze umudunu yitirmis ve zirhli personel tasiyicinin patlamasi gereken dugmeye basmisti dusmana sadece demir parcalari kalacakti ama uzaktan kumandadan mayina giden tel koptu ve mayin gelmedi harekete gecti Bu arada ek yardim istemek uzere gonderilen Akaki Urusadze Mazniasvili ye geldi ve Gori Muhafizlarindan olusan 400 kisilik bir mufreze muharebeye katildi Osmanlinin savunmasi nihayet kirildi ve Osmanli Kuvvetleri geri cekilmeye basladi Gurculer saat 4 ten once siperlerden cikarak kacan dusmana Ochamuri koprusunde ulasti Osmanli ordusu 4 kilometre geri cekildi Catismada Gurcistan tarafinda 3 kisi oldu 25 kisi de yaralandi Osmanli tarafinda ise Mazniasvili nin tahminine gore 500 e yakin kisi diger Gurcu Komutanlarina gore ise 1000 e yakin kisi oldurulmustu Dr Vakhtang Gambasidze ye gore Osmanlilar 600 yarali askeri Batum a tasiyordu Sakartvelo gazetesinin haberine gore Osmanli tarafinda 80 kisi oldurulmus 2 asker esir alinmisti Gurculer 20 tufek ele gecirdi Yerel halkin cogu savas sirasinda kahramanlik gosterdi Aleksandre Gorgosidze ve savastaki kahramanliklarindan dolayi ile odullendirildi Sef Simon Skamkochaishvili tarafindan kahramanlik sergilenmis rivayete gore kesif gezisine cikan asker Bolkvadze bir grup Osmanli askerinin aniden saldirisina ugrayarak 4 unu oldurmus 4 unu de esir almistir 13 Nisan 1918 de Vladimir Goguadze ulusal kahraman unvanini alan ilk Gurcu oldu SonucColoki koprusunde elde edilen basari Gurcu ordusunun diger birimleri tarafindan golgede birakildi Kucuk bir Osmanli ordusu topculu bir tugay Ozurgeti ye dogru yurudu Lichauri de kamp kuran bin kisi direnmedi mevzilerini terk ederek sehre dogru cekildi Bu durum panige neden oldu ordu ve devlet kurumlari Ozurgeti den ayrilarak Cohatauri ye dogru cekilmeye basladi ve Osmanlilar terk edilmis sehri ozgurce isgal etti Osmanlilar Ozurgeti nin yani sira nin bir kismi olan Canieti Lichauri Makvaneti Tsilimta yi da alarak Vashnar yonunde ilerledi Gakiruli den Sekari ye saldirdilar ancak halkin direnisi nedeniyle Sekari ye giremediler Mazniashvili yedek orduyu Nasakiral gecidindeki Lanchkhuti ye yerlestirmeyi ve Chokhatauri yolunu kapatmayi basardi 11 Nisan da Mazniashvila Ozurgeti ye saldirmaya calisti ve Vashnari Savasi gerceklesti ancak sonunda askeri eylemler Alman diplomatik mudahalesi ve gecici ateskes nedeniyle durduruldu Osmanlilar mutareke sartlarina uygun olarak 7 Haziran da Ozurgeti den ayrildi Kaynakca PDF ge 1918 s 3 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi KB1 bakim Tanimlanamayan dil link PDF ge 1918 s 2 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi KB1 bakim Tanimlanamayan dil link Sakartvelo Gazetesi Numara 74 PDF ge 1918 s 2 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Subat 2024 KB1 bakim Tanimlanamayan dil link Sakartvelo Gazetesi Numara 76 PDF ge 1918 s 2 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Subat 2024 KB1 bakim Tanimlanamayan dil link Sakartvelo Gazetesi Numara 77 PDF ge 1918 ss 2 3 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Subat 2024 KB1 bakim Tanimlanamayan dil link Sakartvelo Gazetesi Numara 79 PDF ge 1918 s 2 26 Mart 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Subat 2024 KB1 bakim Tanimlanamayan dil link