Mehmet Lütfi Akad (2 Eylül 1916, İstanbul - 19 Kasım 2011, İstanbul), Türk film yönetmeni, senarist, akademisyen.
Lütfi Ömer Akad | |
---|---|
Lütfi Akad Levent'teki evinde, 7 Temmuz 2010 | |
Doğum | Mehmet Lütfi 2 Eylül 1916 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
Ölüm | 19 Kasım 2011 (95 yaşında) İstanbul, Türkiye |
Defin yeri | Ulus Mezarlığı, İstanbul |
Eğitim | Galatasaray Lisesi (1938) İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Okulu Maliye Bölümü (1942) |
Meslek | Film yönetmeni, senarist, akademisyen |
Etkin yıllar | 1945-2011 |
Evlilik | Şükran Akad |
Çocuk(lar) | Ömer Akad |
Türk sinemasının "Koca Çınar"ı olarak bilinen Akad, 1950'li yıllara değin tiyatrocuların egemenliğinde kalmış olan Türk sinemasının, tiyatrodan bağımsız hâle gelmesini sağlayan önemli isimlerden biri olmuştur. “Sinemacılar Kuşağı”nın ilk temsilcilerinden olan Akad, kendinden önceki sinemacılardan farklı olarak sinemanın kendine özgü dilini ve olanaklarını araştırıp geliştirmiş, imza attığı yapıtlarla kendinden sonra gelen birçok yönetmeni etkilemiş, onlara örnek olmuştur.
1948 yılında Vurun Kahpeye ile başladığı yönetmenliğini halk masalları uyarlamalarıyla sürdürmüş, polisiye filmleriyle sinema dilini geliştirmiştir. Ayrıca belgeseller çekip senaryo yazarlığı yapmıştır. Yazdığı Işıkla Karanlık Arasında adlı deneme otobiyografisi Türk sinemasının başlangıç ve gelişim kesitinin görülebildiği ilginç bir yapıttır. Kitabın ilk bölümü şöyle bitiyor: Bellek denen seksen altı yıllık o tıkış tıkış istiften sinema ile ilgili silinmemiş imleri ayıklayıp yazmaya çalışacağım. Bunlardan bir sonuç çıkarmak, bir yoruma varmak işim olmayacak. Söyleyebileceğim tek şey şu: “İşte elli yedi yıllık sinema serüvenimin, yaşamımda ışıkla karanlık arasında bıraktığı izlenimler bunlar.”
Hayatı
Akad, Halep'ten İstanbul'a göç etmiş bir babayla (Ömer)İzmitli bir annenin (Selma) oğludur. ve Galatasaray Lisesinde öğrenim gördü. Ortaöğrenim yıllarında okul atölyesinde resim, halkevlerinde tiyatro ile yakından ilgilendi ve çalıştı. 1942'de İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Okulunun Maliye Bölümünü bitirdi. Yüksekokuldan sonra tarih özel ilgi alanı oldu. Askerliğini tamamladıktan sonra bir süre bankacılık yaptı. 1946'da çeşitli dergilerde sinema ve tiyatro üzerine yazıları yayımlandı. O yıl yeni kurulan Sema Film'de mali danışmanlığın yanı sıra yapım yönetmenliğine de başladı ve kuruluşun ilk filmi olan Unutulan Sır'da çalıştı. 1947'de Lale Film'e, ertesi yıl da Erman Film'e geçti. Burada çalıştığı sırada, yönetmen Seyfi Havaeri'nin Damga adlı filminin eksik kalan bölümlerini çekti. Bu işte gösterdiği başarı üzerine Halide Edip Adıvar'dan uyarlanacak olan Vurun Kahpeye'nin senaryo yazarlığı ve yönetmenliği ona verildi.
Romanın sinemaya uygun yapısından da ustaca yararlanarak hareketli bir sinema diliyle gerçekleştirdiği Vurun Kahpeye (1949), Akad'ın ilk yapıtı olmasına karşın övgüyle karşılandı ve dönemin yüksek gişe geliri sağlayan filmlerinden biri oldu. Akad 1950'de Ekrem ve Cemal Reşit Rey kardeşlerin aynı adlı operetinden uyarlanan Lüküs Hayat'ı, ertesi yıl da Tahir ile Zühre ve filmlerini çekti. Irak'ta, aynı teknik ekip ve aynı oyuncularla gerçekleştirilen bu iki film, Türk sinemasının dış pazara açılma çabasıydı; ancak, bu girişim başarısızlıkla sonuçlandı. Daha sonra Kemal Film'e geçen Akad, 1952'de ilk önemli yapıtı olan Kanun Namına'yı çekti.
Kanun Namına'nın Türk sinemasının gelişimi içinde önemli bir yeri vardır. Gerçek bir polisiye olay üzerine kurulan filmde kamera ilk kez tiyatro dekorundan gerçek dünyaya çıkıyor ve film, tiplemesi, çevre seçimi, kamera hareketleri, dinamik kurgusu ve ulaştığı gerçekçilikle o güne değin yapılmış filmlerden farklı bir sonuca ulaşıyordu. Ayhan Işık’ı üne kavuşturan film, Akad’ın başyapıtlarından biridir.
Akad'ın aynı yıl çektiği İngiliz Kemal Lawrense Karşı adlı film hareketliliğin ötesinde önemli bir özellik taşımıyordu. Gene gerçek bir olaydan yola çıkarak çekilen 1953 yapımı İpsala Cinayeti / Altı Ölü Var ise ustalıklı anlatımına karşın, Kanun Namına ile karşılaştırılıp ağır tempolu bir film olarak eleştirildi. Akad gene 1953 tarihli Katil'in ve Çalsın Sazlar, Oynasın Kızlar'ın ardından 1954'te, Amerikan gangster filmlerinden etkiler taşıyan Öldüren Şehir'i çekti.
Art arda yaptığı birkaç filmden sonra Akad, Yaşar Kemal'in bir öyküsüne dayanan Beyaz Mendil (1955) ile ilk kez köye yöneldi. Konunun ele alınışı ve oyuncu yönetimiyle, gerçekçi bir çalışma olan ve olumlu eleştiriler alan bu yapıtı, Akad'ın çeşitli yapımevleri için çektiği filmleri izledi. Bu dönemin en çok tartışılan filmiyse, Attila İlhan'ın senaryosuyla Akad'ın anlatımının bağdaşamaması yüzünden başarısız olan 1959 yapımı Yalnızlar Rıhtımı'ydı. İstanbul tulumbacıları üzerine ilginç bir film olan 'ı (1960) ve gene bir dizi iş filmini Akad'ın en önemli filmlerinden biri sayılan Üç Tekerlekli Bisiklet (1961) izledi. Akad, ilk dönem filmlerindeki gibi bir kent dekoru içinde titiz bir mekân çalışması yaptığı bu filmden sonra bir süre yönetmenlik yapmadı. 1966'ya değin süren bu dönem sırasında çeşitli senaryolar yazdı; aralarında 'ın da (1964) bulunduğu bazı belgesel filmler çekti.
Akad 1966'da, Türk sinemasında yeni bir dönüm noktası oluşturan Hudutların Kanunu'nu çekti. Yılmaz Güney'le birlikte çalıştığı bu filmde Anadolu'nun güneydoğu yöresini ve kaçakçılık konusunu yarı belgesel bir yaklaşımla ele aldı, en küçük ayrıntının bile üzerinde durarak sağlam bir yapı oluşturdu. Ertesi yıl, kan davası temasını işleyen ve düşman iki aşiret içinde gelişen bir aşk öyküsünü anlatan Kızılırmak-Karakoyun'u gerçekleştirdi. Folklorik ögelerin yoğun biçimde yer aldığı bu üç film sonradan Anadolu Üçlemesi olarak adlandırıldı.
Gene 1967 yapımı Kurbanlık Katil, Akad'ın yönetimi ve Yılmaz Güney'in güçlü oyunuyla Türk sinemasının güçlü çalışmalarından biri oldu. Sait Faik'in bir öyküsünden uyarlanan Vesikalı Yarim (1968), Akad'ın kent yaşamı üzerine yaptığı önemli filmlerden biriydi. Bu başarı çizgisi 'de (1968) sürdü. Daha sonra aralarında Orhan Gencebay'lı ve Zeki Müren'li "şarkıcı filmleri"nin de bulunduğu piyasa filmleri yapan Akad 1972'de, gene Sait Faik'ten uyarladığı, sağlam yapısı ve tema çeşitliliğiyle dikkati çeken Irmak ile, bir katilin öyküsünün psikolojik boyutuyla işlendiği Yaralı Kurt'u gerçekleştirdi. 'te (1973) ise göçebelik ile toprağa yerleşme arasında bocalayan iki Türkmen obasındaki yaşamı anlattı.
Gelin (1973), Düğün (1973) ve Diyet (1974), köyden kente göç sorununu ele alan ve daha başından bir üçleme olarak tasarlanmış yapıtlardı. Gelin ve Düğün, göçle başlayan bir değişimin ve bu değişim içindeki var olma savaşının farklı açılardan işlenmiş öyküleriydi. Bu iki filmin devamı sayılabilecek Diyet ise büyük kente göç edenlerin sorunlarını işçi kesimindeki yansımalarıyla veriyordu. Düğün, Akad'a 1974 Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Film ve En İyi Yönetmen Ödüllerini kazandırdı.
Akad 1975'te Ömer Seyfettin'in Ferman, Pembe İncili Kaftan, Diyet ve Topuz adlı öykülerini televizyon için filmleştirdi. 1979'da Faruk Erem'in anılarından senaryolaştırılan ve gene televizyon için yönettiği dört bölümlük Bir Ceza Avukatının Anıları, 12 Eylül yönetimi tarafından yasaklanması nedeniyle ancak 1989'da yayımlanabildi. Akad son olarak televizyon için, İstanbul üzerine dört bölümlük Dört Mevsim İstanbul (1990) adlı diziyi gerçekleştirdi.
Akad, 1974'ten itibaren İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisine bağlı Sinema-TV Enstitüsünde sinema dili, senaryo, oyun, yönetim dersleri verdi ve öğrenci uygulamalarını yönetti. Bir süre aradan sonra 1990 yılında tekrar Mimar Sinan Üniversitesi Sinema-TV Bölümüne döndü. 6 Ekim 1997 tarihli açılış töreninde üniversite senatosu kararı ile verilmiş olan Onursal Profesör unvanını aldı.
1999 sonunda (83 yaşında) anılarını yazmak için bilgisayar kullanmayı öğrendi. adını verdiği kitabını yazmayı 6 Haziran 2003'te bitirdi. 2004'te İş Bankası Yayınları'ndan ilk baskısı yayımlandı, İletişim Yayınları tarafından 2016 ve 2018'de tekrar yayımlandı.
2003 yılında okuldan ayrıldı. 2007'de roman yazmaya başladı ancak bitirmedi. Yazdığı deneme öykülerden iki tanesi Milliyet Sanat'ta yayımlandı. 19 Kasım 2011 tarihinde, 95 yaşında İstanbul'da öldü.
Etkisi
Kimi zaman ticari kaygıların ağır bastığı filmler yapmış, kimi zaman piyasa koşullarına ayak uyduramadığı için sinemadan uzaklaşmak zorunda kalmış, ama Türk sinemasına kimliğini kazandıran yapıtları ve çığır açan sanatçı kişiliğiyle önemini her zaman korumuştur. Konulara gerçekçi bir yaklaşım, gerçek insan tipleri ve davranışları, sinemaya özgü teknik uygulamalar Türk sinemasına onunla girmiştir. Türk sinemasında "tiyatrocular dönemi"ni izleyen ve o dönemin özelliklerini sürdüren geçiş dönemini sona erdirerek "sinemacılar dönemi"nin başlamasına yol açan da onun ilk yapıtları olmuştur. Akad, 1960'ların ortalarında gerçekleştirdiği yeni bir atılımla, özellikle de Yılmaz Güney'le giriştiği ortak çalışmalarla, onun çizgisini geliştirerek sürdüren Güney'in başlatacağı yeni dönemin de hazırlayıcısı olmuştur.
Ödüller
- 1953 1. Türk Film Festivali, En Başarılı Film, Kanun Namına
- 1953 1. Türk Film Festivali, En Başarılı Yönetmen, Kanun Namına
- 1954 Türk Film Dostları Derneği, En Başarılı Yönetmen, Öldüren Şehir
- 1955 3. Türk Film Festivali, En Başarılı Film, Bulgar Sadık
- 1955 3. Türk Film Festivali, En Başarılı Yönetmen, Bulgar Sadık
- 1965 İzmir Enternasyonal Fuarı 1. Film Şenliği, En İyi Film, Üç Tekerlekli Bisiklet
- 1967 4. Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi 2. Dram Filmi Ödülü, Hudutların Kanunu
- 1968 5. Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi 2. Film Ödülü, Vesikalı Yarim
- 1972 4. Adana Altın Koza Film Festivali, En İyi 2. Film Ödülü, Yaralı Kurt
- 1972 4. Adana Altın Koza Film Festivali, En İyi 3. Film Ödülü, Irmak
- 1973 5. Adana Altın Koza Film Festivali, En İyi Film Ödülü, Gelin
- 1974 11. Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Film, Düğün
- 1974 11. Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yönetmen, Düğün
- 1983: Altın Portakal Film Festivali – Yaşam Boyu Onur Ödülü
- 1987 6. Uluslararası İstanbul Sinema Günleri Sinema Onur Ödülü
- 1988 Kültür Bakanlığı “Kültür ve Sanat Büyük Ödülü”
- 1994 31. Antalya Altın Portakal Film Festivali, Film Yönetmenleri Derneği Onur Ödülü
- 1997: Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
- 2001 13. Ankara Film Festivali Aziz Nesin Emek Ödülü
- 2009: Altın Koza Film Festivali – Yaşam Boyu Onur Ödülü
- 2010 Dünya Kitap Ödülleri Onur Ödülü: Işıkla Karanlık Arasında (Lütfi Akad'ın yazdığı kitap)
Filmografisi
Yıl | Yapım | Tür | Görevi | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Senarist | Yönetmen | Yapımcı | Notlar | |||
1990 | 1. Bölüm: Doğuş (1990, TV filmi) | TV Filmi | Evet | Evet | Dört Mevsim İstanbul | |
2. Bölüm: İstanbul Bir Şarkıdır (1990, TV filmi) | TV Filmi | Evet | Evet | Dört Mevsim İstanbul | ||
3. Bölüm: İstanbul Bir Özlemdir (1990, TV filmi) | TV Filmi | Evet | Evet | Dört Mevsim İstanbul | ||
4. Bölüm: İstanbul Bir Kavgadır (1990, TV filmi) | TV Filmi | Evet | Evet | Dört Mevsim İstanbul | ||
1989 | Çekiç ve Titreşim (1979, TV filmi) | TV Filmi | Evet | Bir Ceza Avukatının Anıları | ||
Emekli Başkan | TV Filmi | Evet | Evet | Bir Ceza Avukatının Anıları / Eser: Faruk Erem | ||
Kuma (1979, TV filmi) | TV Filmi | Evet | Bir Ceza Avukatının Anıları | |||
Isı (1979, TV filmi) | TV Filmi | Evet | Evet | Bir Ceza Avukatının Anıları / Eser: Faruk Erem | ||
1987 | Yalnız Efe | TV Dizisi | Evet | Ömer Seyfettin’in aynı adlı öyküsünden / Yönetmen: Kamil Renklidere | ||
1975 | Ağrı Dağı Efsanesi | Sinema | Evet | (Duygu Sağıroğlu, Memduh Ün ile) (Eser: Yaşar Kemal) | ||
Topuz | TV Filmi | Evet | Evet | Ömer Seyfettin Hikâyeleri | ||
Ferman | TV Filmi | Evet | Evet | Ömer Seyfettin Hikâyeleri | ||
Pembe İncili Kaftan | TV Filmi | Evet | Evet | Ömer Seyfettin Hikâyeleri | ||
Diyet | TV Filmi | Evet | Evet | Ömer Seyfettin Hikâyeleri | ||
1974 | Diyet | Sinema | Evet | Evet | ||
Esir Hayat | Sinema | Evet | Evet | (Konu: Erol Keskin) | ||
1973 | Düğün | Sinema | Evet | Evet | ||
Gelin | Sinema | Evet | Evet | |||
Sinema | Evet | Evet | (Erol Keskin ile) (Eser: Erol Keskin) | |||
Ormancılığımızda Dün ve Bugün | Belgesel | Evet | ||||
Ormanları Koruma | Belgesel | Evet | ||||
Ormanların Ekonomik Değeri | Belgesel | Evet | ||||
Orman Yetiştirme, Ağaçlandırma | Belgesel | Evet | ||||
Orman-Köy İlişkileri | Belgesel | Evet | ||||
Orman Endüstrisi | Belgesel | Evet | ||||
Ormanın Ruhsal Sağlıkla İlgisi | Belgesel | Evet | ||||
1972 | Yaralı Kurt | Sinema | Evet | |||
Irmak | Sinema | Evet | Evet | |||
1971 | Vahşi Çiçek | Sinema | Evet | |||
Sinema | Evet | |||||
Bir Teselli Ver | Sinema | Evet | Evet | |||
Sinema | Evet | |||||
Anneler ve Kızları (film, 1971) | Sinema | Evet | (Konu: ’ün adlı romanından) | |||
1970 | İnce Memed | Evet | Yaşar Kemal’in İnce Memed 2 adlı romanından uyarlama / Filme çekilmedi | |||
1969 | Sinema | Evet | ||||
1968 | Sinema | Evet | Evet | |||
Vesikalı Yarim | Sinema | Evet | ||||
1967 | Kurbanlık Katil | Sinema | Evet | Evet | Senaryo: Orhan Aksoy takma adıyla | |
Kızılırmak-Karakoyun | Sinema | Evet | Evet | (Eser: Nâzım Hikmet Ran - Ercüment Er takma adıyla) | ||
Sinema | Evet | |||||
Hudutların Kanunu | Sinema | Evet | Evet | Konu: Yılmaz Güney | ||
1966 | Adanalı | Evet | Filme çekilmedi | |||
Hazır Efe | Sinema | Evet | Yönetmen: [[Mehmet Aslan | |||
Sırat Köprüsü | Sinema | Evet | ||||
Yiğit Yaralı Olur | Sinema | Evet | Yönetmen: Ertem Göreç | |||
Sinema | Evet | |||||
1964 | Tanrının Bağışı: Orman | Belgesel | Evet | |||
Bir Gazetenin Hikâyesi | Belgesel | Evet | Evet | |||
Unilever | Belgesel | Evet | Evet | |||
1962 | Avare Mustafa | Sinema | Evet | (Senaryo:Memduh Ün ile) (Orhan Kemal’in Deve Kuşu adlı romanından uyarlama) (Yönetmen: Memduh Ün) | ||
Üç Tekerlekli Bisiklet | Sinema | Evet | ||||
1961 | Sinema | Evet | ||||
1960 | Sinema | Evet | ||||
Sinema | Evet | Evet | Eser: Necip Fazıl Kısakürek | |||
Sinema | Evet | Evet | ||||
1959 | Yalnızlar Rıhtımı | Sinema | Evet | Evet | (Eser: Attilâ İlhan - Ali Kaptanoğlu takma adıyla) | |
Ana Kucağı | Sinema | Evet | ||||
Zümrüt | Sinema | Evet | ||||
1958 | Sinema | Evet | Evet | Atıf Tengiz takma adıyla | ||
1957 | Dağları Delen Ferhat | Sinema | Evet | Senaryo: Yaşar Kemal, Haldun Taner, Halit Refiğ ile | ||
Sinema | Evet | Evet | (Cevat Akgönül takma adıyla) | |||
Sinema | Evet | |||||
1955 | Kalbimin Şarkısı | Sinema | Evet | |||
Sinema | Evet | |||||
Beyaz Mendil | Sinema | Evet | Evet | Eser: Yaşar Kemal | ||
Sinema | Evet | Evet | Görünmeyen Adam İstanbul'da | |||
Sinema | Evet | |||||
1954 | Sinema | Evet | ||||
Sinema | Evet | |||||
Öldüren Şehir | Sinema | Evet | Evet | (Senaryo: Orhan Hançerlioğlu) (Konu: Lütfi Akad) | ||
1953 | Çalsın Sazlar Oynasın Kızlar | Sinema | Evet | |||
Katil | Sinema | Evet | Evet | |||
İpsala Cinayeti / Altı Ölü Var | Sinema | Evet | ||||
1952 | İngiliz Kemal Lawrense Karşı | Sinema | Evet | |||
Kanun Namına | Sinema | Evet | Evet | (Senaryo:Osman F. Seden ile) | ||
1951 | Sinema | Evet | Evet | (Senaryo:Mediha Akad takma adıyla) (Aynı adlı halk hikâyesinden esinlenerek) | ||
Tahir ile Zühre | Sinema | Evet | Evet | (Senaryo:Mediha Akad takma adıyla) (Aynı adlı halk hikâyesinden esinlenerek) | ||
1950 | Lüküs Hayat | Sinema | Evet | Evet | (Senaryo:Selahattin Küçük ile) (Cemal Reşit Rey ve Ekrem Reşit Rey kardeşlerin aynı operetinden) | |
1949 | Vurun Kahpeye | Sinema | Evet | Evet | (Senaryo:Selahattin Küçük ile) (Halide Edip Adıvar’ın aynı adlı romanından) |
Kitapları
Yazdıkları
- "Işıkla Karanlık Arasında" (deneme otobiyografi), Lütfi Ö. Akad, İş Bankası Yayınları, 2004.
- "Kızılırmak Karakoyun" (senaryo, film öyküsü), Lütfi Ö. Akad, Güney Vakfı Yayınları, 2004
- Tiyatro ve Diğer Sanatlar, Türk Tiyatrosu dergisi, 1 Şubat 1948, Yıl 19, Sayı 21220 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Evin Üstündeki Bulut, Türk Tiyatrosu dergisi, 1 Mart 1948, Yıl 19, Sayı 21321 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Sahneye Koyma, Türk Tiyatrosu dergisi, 1 Nisan 1948, Yıl 19, Sayı 21421 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Hakkında yazılanlar
- "Lütfi Ö. Akad" (nehir söyleşi), Alim Şerif Onaran, Afa Yayınları, 1990.
- "Lütfi Ömer Akad'ın Sineması", Alim Şerif Onaran, Ege Üniversitesi Yayınları, 1977
- "Sadeliğin Derinliğinde Bir Usta, Lütfi Akad", Ayla Kanbur, Dost Kitabevi Ankara Sinema Derneği Yayınları, 2005
- Doğrusu Lütfi Ömer Akad20 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ömür Gedik, 22 Kasım 2011, Hürriyet
Dış bağlantılar
- IMDb'de Lütfi Akad
- Beyazperde'de Lütfi Ömer Akad
- SinemaTürk'te Lütfi Ömer Akad
- Sinemalar.com'da Lütfi Ömer Akad
- Doğrusu Lütfi Ömer Akad30 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Belgesel
- Lütfi Akad Olmak En Sıkıldığım Şey, Milliyet Sanat, Ağustos 201010 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Söyleşi
- Sinema Yönetmeni Lütfi Akad: Hep çocuk kalmak istedim, kaldım da (2) - Lütfü Dağtaş, Dokuz Eylül, 16 Kasım 2023
Kaynakça
- ^ Lütfi Dağtaş (2004). "Sinema Yönetmeni Lütfi Akad: Hep çocuk kalmak istedim, kaldım da (1)". Dokuz Eylül. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
- ^ "Sanat dünyası 'koca çınar' için yasta". dunya.com. 20 Kasım 2011. 26 Ocak 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- ^ Ömer Lütfi Akad sinemamız açısından neden önemliydi? 3 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., soL Portal, 20 Kasım 2011.
- ^ a b Lütfi Akad (2004). Işıkla Karanlık Arasında. İş Bankası Yayınları (2004), İletişim Yayınları (2016, 2018).
- ^ Lütfi Akad. Işıkla Karanlık Arasında. İş Bankası Yayınları / İletişim Yayınları. s. 176.
- ^ . Lütfi Akad. 1928. 3 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Ömer Lütfi Akad vefat etti". Hürriyet. hurriyet.com.tr. 19 Kasım 2011. 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- ^ "Bir Ceza Avukatının Anıları Nihayet Ekranda". milliyet.com.tr. Milliyet. 9 Mayıs 1989. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Temmuz 2020.
- ^ Lütfi Akad. Işıkla Karanlık Arasında. İletişim Yayınları. ISBN . 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından .
- ^ "Türk film yönetmenleri ve filmleri listesi". Wikipedia. 30 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ödül Alanlar Arşiv - 2001". Ankara Film Festivali. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mehmet Lutfi Akad 2 Eylul 1916 Istanbul 19 Kasim 2011 Istanbul Turk film yonetmeni senarist akademisyen Lutfi Omer AkadLutfi Akad Levent teki evinde 7 Temmuz 2010DogumMehmet Lutfi 2 Eylul 1916 1916 09 02 Istanbul Osmanli ImparatorluguOlum19 Kasim 2011 95 yasinda Istanbul TurkiyeDefin yeriUlus Mezarligi IstanbulEgitimGalatasaray Lisesi 1938 Istanbul Yuksek Iktisat ve Ticaret Okulu Maliye Bolumu 1942 MeslekFilm yonetmeni senarist akademisyenEtkin yillar1945 2011EvlilikSukran AkadCocuk lar Omer Akad Turk sinemasinin Koca Cinar i olarak bilinen Akad 1950 li yillara degin tiyatrocularin egemenliginde kalmis olan Turk sinemasinin tiyatrodan bagimsiz hale gelmesini saglayan onemli isimlerden biri olmustur Sinemacilar Kusagi nin ilk temsilcilerinden olan Akad kendinden onceki sinemacilardan farkli olarak sinemanin kendine ozgu dilini ve olanaklarini arastirip gelistirmis imza attigi yapitlarla kendinden sonra gelen bircok yonetmeni etkilemis onlara ornek olmustur 1948 yilinda Vurun Kahpeye ile basladigi yonetmenligini halk masallari uyarlamalariyla surdurmus polisiye filmleriyle sinema dilini gelistirmistir Ayrica belgeseller cekip senaryo yazarligi yapmistir Yazdigi Isikla Karanlik Arasinda adli deneme otobiyografisi Turk sinemasinin baslangic ve gelisim kesitinin gorulebildigi ilginc bir yapittir Kitabin ilk bolumu soyle bitiyor Bellek denen seksen alti yillik o tikis tikis istiften sinema ile ilgili silinmemis imleri ayiklayip yazmaya calisacagim Bunlardan bir sonuc cikarmak bir yoruma varmak isim olmayacak Soyleyebilecegim tek sey su Iste elli yedi yillik sinema seruvenimin yasamimda isikla karanlik arasinda biraktigi izlenimler bunlar HayatiAgacli daki evinde Lutfi Akad 2002 Akad Halep ten Istanbul a goc etmis bir babayla Omer Izmitli bir annenin Selma ogludur ve Galatasaray Lisesinde ogrenim gordu Ortaogrenim yillarinda okul atolyesinde resim halkevlerinde tiyatro ile yakindan ilgilendi ve calisti 1942 de Istanbul Yuksek Iktisat ve Ticaret Okulunun Maliye Bolumunu bitirdi Yuksekokuldan sonra tarih ozel ilgi alani oldu Askerligini tamamladiktan sonra bir sure bankacilik yapti 1946 da cesitli dergilerde sinema ve tiyatro uzerine yazilari yayimlandi O yil yeni kurulan Sema Film de mali danismanligin yani sira yapim yonetmenligine de basladi ve kurulusun ilk filmi olan Unutulan Sir da calisti 1947 de Lale Film e ertesi yil da Erman Film e gecti Burada calistigi sirada yonetmen Seyfi Havaeri nin Damga adli filminin eksik kalan bolumlerini cekti Bu iste gosterdigi basari uzerine Halide Edip Adivar dan uyarlanacak olan Vurun Kahpeye nin senaryo yazarligi ve yonetmenligi ona verildi Romanin sinemaya uygun yapisindan da ustaca yararlanarak hareketli bir sinema diliyle gerceklestirdigi Vurun Kahpeye 1949 Akad in ilk yapiti olmasina karsin ovguyle karsilandi ve donemin yuksek gise geliri saglayan filmlerinden biri oldu Akad 1950 de Ekrem ve Cemal Resit Rey kardeslerin ayni adli operetinden uyarlanan Lukus Hayat i ertesi yil da Tahir ile Zuhre ve filmlerini cekti Irak ta ayni teknik ekip ve ayni oyuncularla gerceklestirilen bu iki film Turk sinemasinin dis pazara acilma cabasiydi ancak bu girisim basarisizlikla sonuclandi Daha sonra Kemal Film e gecen Akad 1952 de ilk onemli yapiti olan Kanun Namina yi cekti Kanun Namina nin Turk sinemasinin gelisimi icinde onemli bir yeri vardir Gercek bir polisiye olay uzerine kurulan filmde kamera ilk kez tiyatro dekorundan gercek dunyaya cikiyor ve film tiplemesi cevre secimi kamera hareketleri dinamik kurgusu ve ulastigi gercekcilikle o gune degin yapilmis filmlerden farkli bir sonuca ulasiyordu Ayhan Isik i une kavusturan film Akad in basyapitlarindan biridir Akad in ayni yil cektigi Ingiliz Kemal Lawrense Karsi adli film hareketliligin otesinde onemli bir ozellik tasimiyordu Gene gercek bir olaydan yola cikarak cekilen 1953 yapimi Ipsala Cinayeti Alti Olu Var ise ustalikli anlatimina karsin Kanun Namina ile karsilastirilip agir tempolu bir film olarak elestirildi Akad gene 1953 tarihli Katil in ve Calsin Sazlar Oynasin Kizlar in ardindan 1954 te Amerikan gangster filmlerinden etkiler tasiyan Olduren Sehir i cekti Art arda yaptigi birkac filmden sonra Akad Yasar Kemal in bir oykusune dayanan Beyaz Mendil 1955 ile ilk kez koye yoneldi Konunun ele alinisi ve oyuncu yonetimiyle gercekci bir calisma olan ve olumlu elestiriler alan bu yapiti Akad in cesitli yapimevleri icin cektigi filmleri izledi Bu donemin en cok tartisilan filmiyse Attila Ilhan in senaryosuyla Akad in anlatiminin bagdasamamasi yuzunden basarisiz olan 1959 yapimi Yalnizlar Rihtimi ydi Istanbul tulumbacilari uzerine ilginc bir film olan i 1960 ve gene bir dizi is filmini Akad in en onemli filmlerinden biri sayilan Uc Tekerlekli Bisiklet 1961 izledi Akad ilk donem filmlerindeki gibi bir kent dekoru icinde titiz bir mekan calismasi yaptigi bu filmden sonra bir sure yonetmenlik yapmadi 1966 ya degin suren bu donem sirasinda cesitli senaryolar yazdi aralarinda in da 1964 bulundugu bazi belgesel filmler cekti Akad 1966 da Turk sinemasinda yeni bir donum noktasi olusturan Hudutlarin Kanunu nu cekti Yilmaz Guney le birlikte calistigi bu filmde Anadolu nun guneydogu yoresini ve kacakcilik konusunu yari belgesel bir yaklasimla ele aldi en kucuk ayrintinin bile uzerinde durarak saglam bir yapi olusturdu Ertesi yil kan davasi temasini isleyen ve dusman iki asiret icinde gelisen bir ask oykusunu anlatan Kizilirmak Karakoyun u gerceklestirdi Folklorik ogelerin yogun bicimde yer aldigi bu uc film sonradan Anadolu Uclemesi olarak adlandirildi Gene 1967 yapimi Kurbanlik Katil Akad in yonetimi ve Yilmaz Guney in guclu oyunuyla Turk sinemasinin guclu calismalarindan biri oldu Sait Faik in bir oykusunden uyarlanan Vesikali Yarim 1968 Akad in kent yasami uzerine yaptigi onemli filmlerden biriydi Bu basari cizgisi de 1968 surdu Daha sonra aralarinda Orhan Gencebay li ve Zeki Muren li sarkici filmleri nin de bulundugu piyasa filmleri yapan Akad 1972 de gene Sait Faik ten uyarladigi saglam yapisi ve tema cesitliligiyle dikkati ceken Irmak ile bir katilin oykusunun psikolojik boyutuyla islendigi Yarali Kurt u gerceklestirdi te 1973 ise gocebelik ile topraga yerlesme arasinda bocalayan iki Turkmen obasindaki yasami anlatti Gelin 1973 Dugun 1973 ve Diyet 1974 koyden kente goc sorununu ele alan ve daha basindan bir ucleme olarak tasarlanmis yapitlardi Gelin ve Dugun gocle baslayan bir degisimin ve bu degisim icindeki var olma savasinin farkli acilardan islenmis oykuleriydi Bu iki filmin devami sayilabilecek Diyet ise buyuk kente goc edenlerin sorunlarini isci kesimindeki yansimalariyla veriyordu Dugun Akad a 1974 Antalya Altin Portakal Film Festivali nde En Iyi Film ve En Iyi Yonetmen Odullerini kazandirdi Akad 1975 te Omer Seyfettin in Ferman Pembe Incili Kaftan Diyet ve Topuz adli oykulerini televizyon icin filmlestirdi 1979 da Faruk Erem in anilarindan senaryolastirilan ve gene televizyon icin yonettigi dort bolumluk Bir Ceza Avukatinin Anilari 12 Eylul yonetimi tarafindan yasaklanmasi nedeniyle ancak 1989 da yayimlanabildi Akad son olarak televizyon icin Istanbul uzerine dort bolumluk Dort Mevsim Istanbul 1990 adli diziyi gerceklestirdi Akad 1974 ten itibaren Istanbul Devlet Guzel Sanatlar Akademisine bagli Sinema TV Enstitusunde sinema dili senaryo oyun yonetim dersleri verdi ve ogrenci uygulamalarini yonetti Bir sure aradan sonra 1990 yilinda tekrar Mimar Sinan Universitesi Sinema TV Bolumune dondu 6 Ekim 1997 tarihli acilis toreninde universite senatosu karari ile verilmis olan Onursal Profesor unvanini aldi 1999 sonunda 83 yasinda anilarini yazmak icin bilgisayar kullanmayi ogrendi adini verdigi kitabini yazmayi 6 Haziran 2003 te bitirdi 2004 te Is Bankasi Yayinlari ndan ilk baskisi yayimlandi Iletisim Yayinlari tarafindan 2016 ve 2018 de tekrar yayimlandi 2003 yilinda okuldan ayrildi 2007 de roman yazmaya basladi ancak bitirmedi Yazdigi deneme oykulerden iki tanesi Milliyet Sanat ta yayimlandi 19 Kasim 2011 tarihinde 95 yasinda Istanbul da oldu EtkisiKimi zaman ticari kaygilarin agir bastigi filmler yapmis kimi zaman piyasa kosullarina ayak uyduramadigi icin sinemadan uzaklasmak zorunda kalmis ama Turk sinemasina kimligini kazandiran yapitlari ve cigir acan sanatci kisiligiyle onemini her zaman korumustur Konulara gercekci bir yaklasim gercek insan tipleri ve davranislari sinemaya ozgu teknik uygulamalar Turk sinemasina onunla girmistir Turk sinemasinda tiyatrocular donemi ni izleyen ve o donemin ozelliklerini surduren gecis donemini sona erdirerek sinemacilar donemi nin baslamasina yol acan da onun ilk yapitlari olmustur Akad 1960 larin ortalarinda gerceklestirdigi yeni bir atilimla ozellikle de Yilmaz Guney le giristigi ortak calismalarla onun cizgisini gelistirerek surduren Guney in baslatacagi yeni donemin de hazirlayicisi olmustur Oduller1953 1 Turk Film Festivali En Basarili Film Kanun Namina 1953 1 Turk Film Festivali En Basarili Yonetmen Kanun Namina 1954 Turk Film Dostlari Dernegi En Basarili Yonetmen Olduren Sehir 1955 3 Turk Film Festivali En Basarili Film Bulgar Sadik 1955 3 Turk Film Festivali En Basarili Yonetmen Bulgar Sadik 1965 Izmir Enternasyonal Fuari 1 Film Senligi En Iyi Film Uc Tekerlekli Bisiklet 1967 4 Antalya Altin Portakal Film Festivali En Iyi 2 Dram Filmi Odulu Hudutlarin Kanunu 1968 5 Antalya Altin Portakal Film Festivali En Iyi 2 Film Odulu Vesikali Yarim 1972 4 Adana Altin Koza Film Festivali En Iyi 2 Film Odulu Yarali Kurt 1972 4 Adana Altin Koza Film Festivali En Iyi 3 Film Odulu Irmak 1973 5 Adana Altin Koza Film Festivali En Iyi Film Odulu Gelin 1974 11 Antalya Altin Portakal Film Festivali En Iyi Film Dugun 1974 11 Antalya Altin Portakal Film Festivali En Iyi Yonetmen Dugun 1983 Altin Portakal Film Festivali Yasam Boyu Onur Odulu 1987 6 Uluslararasi Istanbul Sinema Gunleri Sinema Onur Odulu 1988 Kultur Bakanligi Kultur ve Sanat Buyuk Odulu 1994 31 Antalya Altin Portakal Film Festivali Film Yonetmenleri Dernegi Onur Odulu 1997 Cumhurbaskanligi Kultur ve Sanat Buyuk Odulu 2001 13 Ankara Film Festivali Aziz Nesin Emek Odulu 2009 Altin Koza Film Festivali Yasam Boyu Onur Odulu 2010 Dunya Kitap Odulleri Onur Odulu Isikla Karanlik Arasinda Lutfi Akad in yazdigi kitap FilmografisiYil Yapim Tur GoreviSenarist Yonetmen Yapimci Notlar1990 1 Bolum Dogus 1990 TV filmi TV Filmi Evet Evet Dort Mevsim Istanbul2 Bolum Istanbul Bir Sarkidir 1990 TV filmi TV Filmi Evet Evet Dort Mevsim Istanbul3 Bolum Istanbul Bir Ozlemdir 1990 TV filmi TV Filmi Evet Evet Dort Mevsim Istanbul4 Bolum Istanbul Bir Kavgadir 1990 TV filmi TV Filmi Evet Evet Dort Mevsim Istanbul1989 Cekic ve Titresim 1979 TV filmi TV Filmi Evet Bir Ceza Avukatinin AnilariEmekli Baskan TV Filmi Evet Evet Bir Ceza Avukatinin Anilari Eser Faruk EremKuma 1979 TV filmi TV Filmi Evet Bir Ceza Avukatinin AnilariIsi 1979 TV filmi TV Filmi Evet Evet Bir Ceza Avukatinin Anilari Eser Faruk Erem1987 Yalniz Efe TV Dizisi Evet Omer Seyfettin in ayni adli oykusunden Yonetmen Kamil Renklidere1975 Agri Dagi Efsanesi Sinema Evet Duygu Sagiroglu Memduh Un ile Eser Yasar Kemal Topuz TV Filmi Evet Evet Omer Seyfettin HikayeleriFerman TV Filmi Evet Evet Omer Seyfettin HikayeleriPembe Incili Kaftan TV Filmi Evet Evet Omer Seyfettin HikayeleriDiyet TV Filmi Evet Evet Omer Seyfettin Hikayeleri1974 Diyet Sinema Evet EvetEsir Hayat Sinema Evet Evet Konu Erol Keskin 1973 Dugun Sinema Evet EvetGelin Sinema Evet EvetSinema Evet Evet Erol Keskin ile Eser Erol Keskin Ormanciligimizda Dun ve Bugun Belgesel EvetOrmanlari Koruma Belgesel EvetOrmanlarin Ekonomik Degeri Belgesel EvetOrman Yetistirme Agaclandirma Belgesel EvetOrman Koy Iliskileri Belgesel EvetOrman Endustrisi Belgesel EvetOrmanin Ruhsal Saglikla Ilgisi Belgesel Evet1972 Yarali Kurt Sinema EvetIrmak Sinema Evet Evet1971 Vahsi Cicek Sinema EvetSinema EvetBir Teselli Ver Sinema Evet EvetSinema EvetAnneler ve Kizlari film 1971 Sinema Evet Konu un adli romanindan 1970 Ince Memed Evet Yasar Kemal in Ince Memed 2 adli romanindan uyarlama Filme cekilmedi1969 Sinema Evet1968 Sinema Evet EvetVesikali Yarim Sinema Evet1967 Kurbanlik Katil Sinema Evet Evet Senaryo Orhan Aksoy takma adiylaKizilirmak Karakoyun Sinema Evet Evet Eser Nazim Hikmet Ran Ercument Er takma adiyla Sinema EvetHudutlarin Kanunu Sinema Evet Evet Konu Yilmaz Guney1966 Adanali Evet Filme cekilmediHazir Efe Sinema Evet Yonetmen Mehmet AslanSirat Koprusu Sinema EvetYigit Yarali Olur Sinema Evet Yonetmen Ertem GorecSinema Evet1964 Tanrinin Bagisi Orman Belgesel EvetBir Gazetenin Hikayesi Belgesel Evet EvetUnilever Belgesel Evet Evet1962 Avare Mustafa Sinema Evet Senaryo Memduh Un ile Orhan Kemal in Deve Kusu adli romanindan uyarlama Yonetmen Memduh Un Uc Tekerlekli Bisiklet Sinema Evet1961 Sinema Evet1960 Sinema EvetSinema Evet Evet Eser Necip Fazil KisakurekSinema Evet Evet1959 Yalnizlar Rihtimi Sinema Evet Evet Eser Attila Ilhan Ali Kaptanoglu takma adiyla Ana Kucagi Sinema EvetZumrut Sinema Evet1958 Sinema Evet Evet Atif Tengiz takma adiyla1957 Daglari Delen Ferhat Sinema Evet Senaryo Yasar Kemal Haldun Taner Halit Refig ileSinema Evet Evet Cevat Akgonul takma adiyla Sinema Evet1955 Kalbimin Sarkisi Sinema EvetSinema EvetBeyaz Mendil Sinema Evet Evet Eser Yasar KemalSinema Evet Evet Gorunmeyen Adam Istanbul daSinema Evet1954 Sinema EvetSinema EvetOlduren Sehir Sinema Evet Evet Senaryo Orhan Hancerlioglu Konu Lutfi Akad 1953 Calsin Sazlar Oynasin Kizlar Sinema EvetKatil Sinema Evet EvetIpsala Cinayeti Alti Olu Var Sinema Evet1952 Ingiliz Kemal Lawrense Karsi Sinema EvetKanun Namina Sinema Evet Evet Senaryo Osman F Seden ile 1951 Sinema Evet Evet Senaryo Mediha Akad takma adiyla Ayni adli halk hikayesinden esinlenerek Tahir ile Zuhre Sinema Evet Evet Senaryo Mediha Akad takma adiyla Ayni adli halk hikayesinden esinlenerek 1950 Lukus Hayat Sinema Evet Evet Senaryo Selahattin Kucuk ile Cemal Resit Rey ve Ekrem Resit Rey kardeslerin ayni operetinden 1949 Vurun Kahpeye Sinema Evet Evet Senaryo Selahattin Kucuk ile Halide Edip Adivar in ayni adli romanindan KitaplariYazdiklari Isikla Karanlik Arasinda deneme otobiyografi Lutfi O Akad Is Bankasi Yayinlari 2004 ISBN 975 458 561 X Kizilirmak Karakoyun senaryo film oykusu Lutfi O Akad Guney Vakfi Yayinlari 2004 Tiyatro ve Diger Sanatlar Turk Tiyatrosu dergisi 1 Subat 1948 Yil 19 Sayi 21220 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Evin Ustundeki Bulut Turk Tiyatrosu dergisi 1 Mart 1948 Yil 19 Sayi 21321 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sahneye Koyma Turk Tiyatrosu dergisi 1 Nisan 1948 Yil 19 Sayi 21421 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hakkinda yazilanlar Lutfi O Akad nehir soylesi Alim Serif Onaran Afa Yayinlari 1990 Lutfi Omer Akad in Sinemasi Alim Serif Onaran Ege Universitesi Yayinlari 1977 Sadeligin Derinliginde Bir Usta Lutfi Akad Ayla Kanbur Dost Kitabevi Ankara Sinema Dernegi Yayinlari 2005 Dogrusu Lutfi Omer Akad20 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Omur Gedik 22 Kasim 2011 HurriyetDis baglantilarIMDb de Lutfi Akad Beyazperde de Lutfi Omer Akad SinemaTurk te Lutfi Omer Akad Sinemalar com da Lutfi Omer Akad Dogrusu Lutfi Omer Akad30 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Belgesel Lutfi Akad Olmak En Sikildigim Sey Milliyet Sanat Agustos 201010 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Soylesi Sinema Yonetmeni Lutfi Akad Hep cocuk kalmak istedim kaldim da 2 Lutfu Dagtas Dokuz Eylul 16 Kasim 2023Kaynakca Lutfi Dagtas 2004 Sinema Yonetmeni Lutfi Akad Hep cocuk kalmak istedim kaldim da 1 Dokuz Eylul 18 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Kasim 2023 Sanat dunyasi koca cinar icin yasta dunya com 20 Kasim 2011 26 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Temmuz 2020 Omer Lutfi Akad sinemamiz acisindan neden onemliydi 3 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde soL Portal 20 Kasim 2011 a b Lutfi Akad 2004 Isikla Karanlik Arasinda Is Bankasi Yayinlari 2004 Iletisim Yayinlari 2016 2018 Lutfi Akad Isikla Karanlik Arasinda Is Bankasi Yayinlari Iletisim Yayinlari s 176 Lutfi Akad 1928 3 Mart 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Omer Lutfi Akad vefat etti Hurriyet hurriyet com tr 19 Kasim 2011 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Temmuz 2020 Bir Ceza Avukatinin Anilari Nihayet Ekranda milliyet com tr Milliyet 9 Mayis 1989 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Temmuz 2020 Lutfi Akad Isikla Karanlik Arasinda Iletisim Yayinlari ISBN 9789750520341 29 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Turk film yonetmenleri ve filmleri listesi Wikipedia 30 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Odul Alanlar Arsiv 2001 Ankara Film Festivali 25 Mart 2020 tarihinde kaynagindan