Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Üçayak Kilisesi, 10. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen, Kırşehir'in 30 kilometre kuzeyinde yer alan çift kubbeli ve tamamen tuğladan yapılmış Doğu Roma İmparatorluğu kilisesi. Çevresindeki antik yerleşim yerlerinden oldukça izole ve başka hiçbir tarihi eser kalıntısı barındırmayışı açısından benzersiz bir kilisedir. Günümüzde kolonları hariç bütün kısımları yıkılmıştır.
| Üçayak Kilisesi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Konum | Taburoğlu Köyü, Kırşehir |
| Ülke |  Türkiye |
| Koordinatlar | 39°24′48″K 34°10′15″D / 39.41333°K 34.17083°D |
| Mezhep | Ortodoks Hristiyanlık |
| Açılış | 10. yüzyıl |
| Durum | Kapalı |
| Mimarî tarz | Bizans mimarisi, |
| Uzunluk | İlk hâli: 17 metre |
Etimoloji
Kilise üçü önde, üçü arka cephede olmak üzere altı adet büyük kolon üzerinde yükselmektedir. Önden ve arkadan bakıldığında bu kolonlar üçer ayak gibi göründüğü için halk tarafından Üçayak ismiyle isimlendirilmiştir. Bizans dönemindeki ismi bilinmemektedir.
Tarihçe
Kilisenin bulunduğu yerleşim yerinin Bizans döneminde adı bilinmemektedir. Yakınlarında büyük yerleşim yerleri bulunmamakmaktadır. Yakınlarında bir su kaynağı bulunmakta, ancak çevrede herhangi bir başka insan yapıtının olmaması kilisenin tamamen izole ve ıssız bir alana inşa edildiğini göstermektedir.
Kiliseyle ilgili ilk bilgiler 1842'de İngiliz gezgin W. F. Ainsworth tarafından verilmiştir. Ainsworth'un çizdiği ilk gravürler, yapının asıl hâli hakkında daha fazla ipucu vermiştir. 1900'de harabeleri ziyaret eden İngiliz arkeolog J. W. Crowfoot ve 1903'te Avusturyalı sanat tarihçisi J. Strzygowski ise kilisenin ilk fotoğraflarını çekmiş ve daha detaylı bilgiler vermiştir. Kiliseye dair oldukça detaylı ve kapsamlı bir inceleme ise Türk sanat tarihçisi Semavi Eyice tarafından hazırlanmış ve 1968'de bir Fransız arkeoloji dergisinde yayınlanmıştır. Eyice, kilisenin restitüsyonunu ortaya çıkardığı bu çalışmasında kilisenin sağlam iken kubbesiyle beraber 17 metre gibi şaşırtıcı bir yüksekliğe sahip olduğu sonucuna ulaşmıştır. Öte yandan bu kilisenin Türkiye sınırlarında bulunan, tamamen tuğladan yapılmış ilk ve tek kilise örneği olduğunu da ortaya çıkarmıştır.
Eyice, Temmuz 1970'te İstanbul Üniversitesi'nden öğrencileri ve çevredeki köylü geçnlerin yardımıyla kazı çalışması yapmıştır. Bu kazıyla kilisenin apsis, narteks, kubbe, kemerleri ve iç yapısı hakkında daha fazla bilgiye ulaşılmıştır.
Kilisenin ayakta kalmayı başaran kubbe kemerleri, pandatifleri ve kasnak parçaları ise 1938 Kırşehir depreminde yıkılmıştır. Ahi Evran Üniversitesi ise Ocak 2010'da kiliseyi restore edeceğini duyurmuş ancak çalışmalar hâlen başlamamıştır.
Yapılışı hakkındaki tezler
Üçayak Kilisesi'nin yapılışı hakkında hiçbir eski kaynakta bilgi bulunamamıştır. Kilisenin çevresinde normalde olması gereken sivil yerleşim birimlerine dair kalıntılara da rastlanmamıştır. Öte yandan kilise, rahiplerin inzivaya çekildiği bir manastır işlevi de görmemiştir.
Bu sebeplerden ötürü günümüzde tarihçiler üç farklı senaryo üzerinde durmuştur.
- Çifte Bizans İmparatorları II. Basil ve VIII. Konstantinos'un isyancı generaller Bardas Skleros ve Bardas Fokas'a karşı birlikte kazandığı zaferin onuruna yapıldığı
- İki Hristiyan Azizine ithaf edilmiş çifte türbeler olduğu
- İki farklı mezhebin tek kilise içerisinde ibadet etmesinin sağlanması
Bu senaryolardan birincisi en olası olarak görülmektedir.
Mimari
Kilise, yine oldukça nadir rastlanan çift nefli, çift kubbeli, tuğladan bir bazilika biçiminde inşa edilmiştir. Ancak diğer çift kubbeli Bizans kiliseleri sonradan eklemeler yapılarak inşa edilirken Üçayak Kilisesi'nin tek seferde bir bütün olarak çift kubbeli olacak şekilde inşa edildiği düşünülmektedir.
Ainsworth'un gördüğünü belirtiği çoban çeşmesi hâlen akmaktadır. Bu çeşme haricinde kilisenin çevresi alabildiğine uzanan boş arazilerden ibarettir. Ancak yine Ainsworth'un bahsettiği, kilisenin yakınlarındaki Müslüman mezarlığından günümüze herhangi bir iz ulaşmamıştır.
Yapının duvarlarında 30-40 santimetre uzunluğunda ve 4 santimetre kalınlığında tuğlalar kullanılsa da duvar arası dolgularda moloz, taş ve diğer temel malzemeler de kullanılmıştır.
İç kısımlarındaki Crowfoot ise 1900'deki gezisinde oldukça silik şekilde de olsa birkaç hâle ve insan figürü gördüğünü belirtmiştir.
Apsis
Kilisenin ön kısmını oluşturan apsis kısmı, kuzeydoğuya bakmaktadır. Apsis kısmının çok cepheli, pencereli ve hareketli olduğu Eyice'nin kazı çalışmasıyla binanın temellerine bakılarak tespit edilmiştir. Apsisler tamamen yıkılsa da, iki apsisi birbirine bağlayan ortadaki paye kolonu ayakta durmaktadır. Payenin üzerinde çok az miktarda iki kemer uzantısı günümüze ulaşmayı başarmıştır. Bu kısımlar kuzeydoğu yönüne bakar.
Apsislerin bulunduğu kuzey cephesinde dört, güney cephesinde ise sekiz pencere bulunmaktaydı.
Kubbe
Kilisenin altı adet ana kolonu, ikişer kubbeyi taşıyordu. Bu kubbeler çok daha önceden yıkılmıştır zira Ainswort'un gravürlerinde bile yer almamaktadır. Bu kubbelerin kalıntıları günümüze ulaşamamıştır. Öte yandan Eyice, yaptığı restitüsyonun çalışmasında dönemin diğer kubbeli kiliselerinden yola çıkarak kubbelerle beraber toplam uzunluğun yaklaşık 17 metre olduğunu hesaplamıştır.
Yine Eyice'nin kazı çalışmasında zeminde siyah ve altın yaldızlı fresk parçalara, birtakım alçı parçalarına, küçük cam parçalarına ve bazı mermerlere rastlanmıştır.
Kaynakça
- ^ Mihaljević, Marina (2014). (PDF). Novi Pazar Devlet Üniversitesi. ss. 725-26. 4 Aralık 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ "Kilise bakıma alınıyor". İnterner Haber. 23 Şubat 2010. 4 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2021.
- ^ Eyice, Semavi (2004). . Anadolu Araştırmaları. s. 130-133. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Özyurt Özcan, Hatice (2002). (PDF). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. s. 129. 4 Aralık 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ucayak Kilisesi 10 yuzyilda yapildigi tahmin edilen Kirsehir in 30 kilometre kuzeyinde yer alan cift kubbeli ve tamamen tugladan yapilmis Dogu Roma Imparatorlugu kilisesi Cevresindeki antik yerlesim yerlerinden oldukca izole ve baska hicbir tarihi eser kalintisi barindirmayisi acisindan benzersiz bir kilisedir Gunumuzde kolonlari haric butun kisimlari yikilmistir Ucayak KilisesiKonumTaburoglu Koyu KirsehirUlke TurkiyeKoordinatlar39 24 48 K 34 10 15 D 39 41333 K 34 17083 D 39 41333 34 17083MezhepOrtodoks HristiyanlikAcilis10 yuzyilDurumKapaliMimari tarzBizans mimarisi UzunlukIlk hali 17 metreEtimolojiKilise ucu onde ucu arka cephede olmak uzere alti adet buyuk kolon uzerinde yukselmektedir Onden ve arkadan bakildiginda bu kolonlar ucer ayak gibi gorundugu icin halk tarafindan Ucayak ismiyle isimlendirilmistir Bizans donemindeki ismi bilinmemektedir TarihceKilisenin bulundugu yerlesim yerinin Bizans doneminde adi bilinmemektedir Yakinlarinda buyuk yerlesim yerleri bulunmamakmaktadir Yakinlarinda bir su kaynagi bulunmakta ancak cevrede herhangi bir baska insan yapitinin olmamasi kilisenin tamamen izole ve issiz bir alana insa edildigini gostermektedir Kiliseyle ilgili ilk bilgiler 1842 de Ingiliz gezgin W F Ainsworth tarafindan verilmistir Ainsworth un cizdigi ilk gravurler yapinin asil hali hakkinda daha fazla ipucu vermistir 1900 de harabeleri ziyaret eden Ingiliz arkeolog J W Crowfoot ve 1903 te Avusturyali sanat tarihcisi J Strzygowski ise kilisenin ilk fotograflarini cekmis ve daha detayli bilgiler vermistir Kiliseye dair oldukca detayli ve kapsamli bir inceleme ise Turk sanat tarihcisi Semavi Eyice tarafindan hazirlanmis ve 1968 de bir Fransiz arkeoloji dergisinde yayinlanmistir Eyice kilisenin restitusyonunu ortaya cikardigi bu calismasinda kilisenin saglam iken kubbesiyle beraber 17 metre gibi sasirtici bir yukseklige sahip oldugu sonucuna ulasmistir Ote yandan bu kilisenin Turkiye sinirlarinda bulunan tamamen tugladan yapilmis ilk ve tek kilise ornegi oldugunu da ortaya cikarmistir Ucayak Kilisesi nin Crowfoot tarafindan cekilen fotografi Eyice Temmuz 1970 te Istanbul Universitesi nden ogrencileri ve cevredeki koylu gecnlerin yardimiyla kazi calismasi yapmistir Bu kaziyla kilisenin apsis narteks kubbe kemerleri ve ic yapisi hakkinda daha fazla bilgiye ulasilmistir Kilisenin ayakta kalmayi basaran kubbe kemerleri pandatifleri ve kasnak parcalari ise 1938 Kirsehir depreminde yikilmistir Ahi Evran Universitesi ise Ocak 2010 da kiliseyi restore edecegini duyurmus ancak calismalar halen baslamamistir Yapilisi hakkindaki tezler Ucayak Kilisesi nin yapilisi hakkinda hicbir eski kaynakta bilgi bulunamamistir Kilisenin cevresinde normalde olmasi gereken sivil yerlesim birimlerine dair kalintilara da rastlanmamistir Ote yandan kilise rahiplerin inzivaya cekildigi bir manastir islevi de gormemistir Bu sebeplerden oturu gunumuzde tarihciler uc farkli senaryo uzerinde durmustur Cifte Bizans Imparatorlari II Basil ve VIII Konstantinos un isyanci generaller Bardas Skleros ve Bardas Fokas a karsi birlikte kazandigi zaferin onuruna yapildigi Iki Hristiyan Azizine ithaf edilmis cifte turbeler oldugu Iki farkli mezhebin tek kilise icerisinde ibadet etmesinin saglanmasi Bu senaryolardan birincisi en olasi olarak gorulmektedir MimariKilise yine oldukca nadir rastlanan cift nefli cift kubbeli tugladan bir bazilika biciminde insa edilmistir Ancak diger cift kubbeli Bizans kiliseleri sonradan eklemeler yapilarak insa edilirken Ucayak Kilisesi nin tek seferde bir butun olarak cift kubbeli olacak sekilde insa edildigi dusunulmektedir Ainsworth un gordugunu belirtigi coban cesmesi halen akmaktadir Bu cesme haricinde kilisenin cevresi alabildigine uzanan bos arazilerden ibarettir Ancak yine Ainsworth un bahsettigi kilisenin yakinlarindaki Musluman mezarligindan gunumuze herhangi bir iz ulasmamistir Yapinin duvarlarinda 30 40 santimetre uzunlugunda ve 4 santimetre kalinliginda tuglalar kullanilsa da duvar arasi dolgularda moloz tas ve diger temel malzemeler de kullanilmistir Ic kisimlarindaki Crowfoot ise 1900 deki gezisinde oldukca silik sekilde de olsa birkac hale ve insan figuru gordugunu belirtmistir Apsis Kilisenin on kismini olusturan apsis kismi kuzeydoguya bakmaktadir Apsis kisminin cok cepheli pencereli ve hareketli oldugu Eyice nin kazi calismasiyla binanin temellerine bakilarak tespit edilmistir Apsisler tamamen yikilsa da iki apsisi birbirine baglayan ortadaki paye kolonu ayakta durmaktadir Payenin uzerinde cok az miktarda iki kemer uzantisi gunumuze ulasmayi basarmistir Bu kisimlar kuzeydogu yonune bakar Apsislerin bulundugu kuzey cephesinde dort guney cephesinde ise sekiz pencere bulunmaktaydi Kubbe Kilisenin alti adet ana kolonu ikiser kubbeyi tasiyordu Bu kubbeler cok daha onceden yikilmistir zira Ainswort un gravurlerinde bile yer almamaktadir Bu kubbelerin kalintilari gunumuze ulasamamistir Ote yandan Eyice yaptigi restitusyonun calismasinda donemin diger kubbeli kiliselerinden yola cikarak kubbelerle beraber toplam uzunlugun yaklasik 17 metre oldugunu hesaplamistir Yine Eyice nin kazi calismasinda zeminde siyah ve altin yaldizli fresk parcalara birtakim alci parcalarina kucuk cam parcalarina ve bazi mermerlere rastlanmistir Kaynakca Mihaljevic Marina 2014 PDF Novi Pazar Devlet Universitesi ss 725 26 4 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Kilise bakima aliniyor Interner Haber 23 Subat 2010 4 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Aralik 2021 Eyice Semavi 2004 Anadolu Arastirmalari s 130 133 25 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ozyurt Ozcan Hatice 2002 PDF Istanbul Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu s 129 4 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi