Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bizans mimarisi, Bizans İmparatorluğu mimarisidir. İmparatorluk, Büyük Konstantin, Roma İmparatorluğu başkentini Roma'dan Byzantion'uma doğuya taşıdığı 330 yılından sonraki Roma İmparatorluğu'nun sanatsal ve kültürel varlığını adresler. Byzantion, "Yeni Roma", sonradan Konstantinopolis ismini almıştır, bugün İstanbul olarak adlandırılmaktadır. İmparatorluk, bir Milenyumdan fazla yaşamış, Avrupa'da Orta Çağ ve Rönesans mimarlığını etkin şekilde etkilemiş, 1453 yılında İstanbul'un fethinden sonra Osmanlı mimarisini etkilemiştir.
Genel bakış
Erken Bizans mimarisi, Roma mimarisinin devamı şeklindedir. Mimari sitillerdeki değişim, teknolojik gelişmeler ile politik ve egemenlik alanlarındaki gelişmelerin sonucu, Yakın Doğu'nun kesin etkisi ile dolmuş ve kilise mimarisinde kare-haç tip plan kullanarak ayrışmış bir stil en sonunda ortaya çıkmıştır.
Erken Dönem Mimari
Erken dönem Bizans mimarisinin ana örnekleri, I. Justinianus hükümdarlığı döneminden gelir ve Sofya'da bulunan Aya Sofya Kilisesi yanında Ravenna ve İstanbul'da görülebilir. Batı mimarisinin tarihindeki en büyük atılımlardan biri Justinianus'un mimarlarının kiliselerin kare planından kemerler üzerine dairesel kubbelere geçmeleridir.
Ravenna'da, uzunlamasına Sant’Apollinare Nuovo bazilikası ve on kenarlı, merkezi yapılı San Vitale Kilisesi mevcuttur. İstanbul'da bulunan Justinianus anıtları, kubbeli Aya Sofya ve Aya İrini kiliseleridir, fakat daha eski ve küçük Aziz Sergios ve Bacchos (Küçük Aya Sofya) kiliseleri hem boylamasına bazilika hem de merkezi bina elemanlarının her ikisini taşımaları nedeniyle bir model olarak düşünülebilirler.
Kilise dışı yapılar arasında, Büyük Saray harabeleri, yenilikçi İstanbul Surları (192 kule ile) ve Yerebatan Sarnıcı (yüzlerce klasik sütunun yeniden kullanılması) sayılabilir. Ravenna'da bulunan Ostrogot sarayının bir duvar resminde erken dönem Bizans sarayı görülebilir.
Selanik'in koruyucu azizi Hacı Demetrios'a adanmış mabet, Sina Dağı'nda bulunan Aziz Katerina Manastırı, Günümüz Gürcistan'ında bulunan Djvari Manastırı ve Eçmiadzin'in üç Ermeni kilisesi ana olarak 7. yüzyıldan sonra tarihli Justinianus dönemini izleyen Bizans illerinde bulunan mimari gelişmeler anlamında göze çarpan örneklerdir.
430 metre uzunluğunda "Sangarios Köprüsü" ve 17 metre kirişli tek kemerli "Karamağa Köprüsü" diğer önemli mühendislik örnekleridir.
Orta Dönem
Bizans tarihinin orta döneminde çok iddialı mimari projeler görülmez. İkonoklazmdan yıllardan, Selanik'te bulunan Aya Sofya kilisesi günümüze ulaşmıştır. Bir diğer ana yapı, İznik'te 1920'li yıllarda yıkılıp günümüze ancak resimleri ulaşan bir kilisedir.
Geleneksel olarak Bizans sanatının özü kabul edilen Makedon Hanedanı dönemi, arkasında mimarlıkta kalıcı miras bırakmamıştır. I. Basileios'un bugün her ikisi de günümüze ulaşmamış Faros (surlardaki deniz feneri) yanındaki Theotokos kilisesi ve Nea Ekklisia kilisesi döneminin kare-haç tip mabedlerine model olarak hizmet etmişlerdir. Bu döneme ait diğer eserler, 9. yüzyıla ait Güney İtalya'da bulunan Cattolica di Stilo ve yaklaşık 1000 yılına ait Yunanistan'da bulunan Hacı Lukas kilisesi, IX. Konstantinos'un Chios'ta bulunan Nea Moni ve yaklaşık 1050 yılına ait Atina yakınlarında bulunan Dafni Manastırı olarak sıralanabilir.
Makedon döneminde Yunan misyonerler tarafından Hristiyan yapılan Slav ülkelerinde de kapalı haç tipi baskındır. Günümüz Kuzey Makedonya'da bulunan Ohri Aya Sofya Kilisesi ve günümüz Ukrayna'sında bulunan Kiev Aya Sofya Katedrali çoklu yan kubbeler ile yükseklik kazanmış ve zamanın modasına şahitlik eden örneklerdir.
Komnenos ve Palaiologos Dönemleri
İstanbul ve Küçük Asya'da, Komnenos dönemine ait mimari Elmalı Kilisesi, Kapadokya kaya kiliseleri, İstanbul'da Pantokrator Manastırı ile Theotokos Kyriotissa Kilisesi dışında neredeyse yok olmuştur.
Yapısal Evrim
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
Etkisi
Temel olarak, Bizans mimarisi, batıda, Romanesk ve Gotik mimarilerine yol açmıştır. Doğuda, erken İslami mimarisinde derin etkisi olmuştur. Emeviler döneminde (661-750), Bizans sanatı, erken İslam mimarisini etkilerken, Bizans sanatsal mirası özellikle Suriye ve Filistin'de olmak üzere yeni İslam sanatına temel kaynak olmuştur. Kudüs'te 691 tarihli Kubbetü's-Sahre, Şam'da 709-15 tarihli Emevi Camii gibi Suriye ve Filistin'de ayırt edici erken İslam eserlerinde, önemli Bizans etkileri görülebilir. Kubbetü's-Sahre, plan ve kısmen dekorasyon konularında Bizans sanatına açık bir referans verir. Emevi Camisi'nin planı, 6. ve 7. yüzyıl normal Hristiyan bazilikalarınınkiler ile belirgin bir şekilde benzerdir, ancak cami Hristiyan bazilikalarının aksine boyuna değil enine doğru değiştirilip, genişletilmiştir. Bu değişiklik cemaatin daha rahat ibadet etmesine hizmet etmiştir. Caminin orijinal mihrabı, kıble duvarının ortasında değil, neredeyse doğu parçasının ortasında yer alır. Bu özellik, mimarın, Hristiyan yarım kubbe etkisinden kaçınmak için mihrabı enine duvarın ortasına koymaması olarak açıklanır. İslam ve Magribi mimarisini betimleyen çini işçiliği, geometrik şekiller, çoklu kemerler, kubbeler ve renkli tuğlalar ve taş işçiliği bazı boyutları ile Bizans mimarisinden etkilenmiştir. Bulgaristan, Rusya, Romanya, Sırbistan, Gürcistan, Ukrayna ve diğer Ortodoks ülkelerde, Bizans mimarisinin etkisi daha uzun olmuş ve sonuçta kendi yerel mimari ekollerinin doğumuna yol açmıştır.
19. yüzyıl Gotik uyanışında küçük bir takibe sahip Neo Bizans mimarisi, Londra'da Westminster Katedrali ve yaklaşık 1850 - 1880 yılları arası Bristol'da Magribi mimarisi ile Bizans sitilinin ögelerini birleştiren sanayi binalarında yaygın kullanılan "Bristol Bizansı" gibi mücevherler ile sonuçlanmıştır.
Ayrıca bakınız
- Orta Çağ Sırp mimarisi
- Aziz Giorgi Kilisesi (Kurbinovo), 12. yy. Makedonya Cumhuriyeti
- Yeni Bizans mimarisi
Kaynakça
- Bu madde artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Byzantine Art". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press.
Konuyla ilgili yayınlar
- ; Cruickshank, Dan, Sir Banister Fletcher's a History of Architecture 7 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Architectural Press, 20th edition, 1996 (first published 1896). . Cf. Part Two, Chapter 11.
- Cyril, Mango (1985). Byzantine Architecture. Londra: Electa, Rizzoli.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Byzantine architecture ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Overview of Byzantine architecture in Constantinople28 Kasım 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bizans mimarisi Bizans Imparatorlugu mimarisidir Imparatorluk Buyuk Konstantin Roma Imparatorlugu baskentini Roma dan Byzantion uma doguya tasidigi 330 yilindan sonraki Roma Imparatorlugu nun sanatsal ve kulturel varligini adresler Byzantion Yeni Roma sonradan Konstantinopolis ismini almistir bugun Istanbul olarak adlandirilmaktadir Imparatorluk bir Milenyumdan fazla yasamis Avrupa da Orta Cag ve Ronesans mimarligini etkin sekilde etkilemis 1453 yilinda Istanbul un fethinden sonra Osmanli mimarisini etkilemistir Sicilya nin Norman Krallarinin Palatine sapeli Bizans mimari yaklasimi ile insa edilmis ve mozaikler Bizans sanatcilar tarafindan yapilmistir Genel bakisErken Bizans mimarisi Roma mimarisinin devami seklindedir Mimari sitillerdeki degisim teknolojik gelismeler ile politik ve egemenlik alanlarindaki gelismelerin sonucu Yakin Dogu nun kesin etkisi ile dolmus ve kilise mimarisinde kare hac tip plan kullanarak ayrismis bir stil en sonunda ortaya cikmistir Erken Donem Mimari Sant Apollinare Nuovo bazilikasi Erken donem Bizans mimarisinin ana ornekleri I Justinianus hukumdarligi doneminden gelir ve Sofya da bulunan Aya Sofya Kilisesi yaninda Ravenna ve Istanbul da gorulebilir Bati mimarisinin tarihindeki en buyuk atilimlardan biri Justinianus un mimarlarinin kiliselerin kare planindan kemerler uzerine dairesel kubbelere gecmeleridir Ravenna da uzunlamasina Sant Apollinare Nuovo bazilikasi ve on kenarli merkezi yapili San Vitale Kilisesi mevcuttur Istanbul da bulunan Justinianus anitlari kubbeli Aya Sofya ve Aya Irini kiliseleridir fakat daha eski ve kucuk Aziz Sergios ve Bacchos Kucuk Aya Sofya kiliseleri hem boylamasina bazilika hem de merkezi bina elemanlarinin her ikisini tasimalari nedeniyle bir model olarak dusunulebilirler Istanbul da bulunan 6 yuzyil Aya Irini Kilisesi erken donem Bizans mimarisine bir ornektir Kilise disi yapilar arasinda Buyuk Saray harabeleri yenilikci Istanbul Surlari 192 kule ile ve Yerebatan Sarnici yuzlerce klasik sutunun yeniden kullanilmasi sayilabilir Ravenna da bulunan Ostrogot sarayinin bir duvar resminde erken donem Bizans sarayi gorulebilir Selanik in koruyucu azizi Haci Demetrios a adanmis mabet Sina Dagi nda bulunan Aziz Katerina Manastiri Gunumuz Gurcistan inda bulunan Djvari Manastiri ve Ecmiadzin in uc Ermeni kilisesi ana olarak 7 yuzyildan sonra tarihli Justinianus donemini izleyen Bizans illerinde bulunan mimari gelismeler anlaminda goze carpan orneklerdir 430 metre uzunlugunda Sangarios Koprusu ve 17 metre kirisli tek kemerli Karamaga Koprusu diger onemli muhendislik ornekleridir Orta Donem Bizans tarihinin orta doneminde cok iddiali mimari projeler gorulmez Ikonoklazmdan yillardan Selanik te bulunan Aya Sofya kilisesi gunumuze ulasmistir Bir diger ana yapi Iznik te 1920 li yillarda yikilip gunumuze ancak resimleri ulasan bir kilisedir Geleneksel olarak Bizans sanatinin ozu kabul edilen Makedon Hanedani donemi arkasinda mimarlikta kalici miras birakmamistir I Basileios un bugun her ikisi de gunumuze ulasmamis Faros surlardaki deniz feneri yanindaki Theotokos kilisesi ve Nea Ekklisia kilisesi doneminin kare hac tip mabedlerine model olarak hizmet etmislerdir Bu doneme ait diger eserler 9 yuzyila ait Guney Italya da bulunan Cattolica di Stilo ve yaklasik 1000 yilina ait Yunanistan da bulunan Haci Lukas kilisesi IX Konstantinos un Chios ta bulunan Nea Moni ve yaklasik 1050 yilina ait Atina yakinlarinda bulunan Dafni Manastiri olarak siralanabilir 11 yuzyil Yunanistan da bulunan Haci Lukas kilisesi Makedon Hanedani doneminin mimarisinin ornegidir Makedon doneminde Yunan misyonerler tarafindan Hristiyan yapilan Slav ulkelerinde de kapali hac tipi baskindir Gunumuz Kuzey Makedonya da bulunan Ohri Aya Sofya Kilisesi ve gunumuz Ukrayna sinda bulunan Kiev Aya Sofya Katedrali coklu yan kubbeler ile yukseklik kazanmis ve zamanin modasina sahitlik eden orneklerdir Komnenos ve Palaiologos Donemleri Istanbul ve Kucuk Asya da Komnenos donemine ait mimari Elmali Kilisesi Kapadokya kaya kiliseleri Istanbul da Pantokrator Manastiri ile Theotokos Kyriotissa Kilisesi disinda neredeyse yok olmustur Yapisal EvrimBu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor Renovasyon altinda Ayasofya nin ici gorkemli Bizans Mimarisinin bircok ozelligini gosterir EtkisiTemel olarak Bizans mimarisi batida Romanesk ve Gotik mimarilerine yol acmistir Doguda erken Islami mimarisinde derin etkisi olmustur Emeviler doneminde 661 750 Bizans sanati erken Islam mimarisini etkilerken Bizans sanatsal mirasi ozellikle Suriye ve Filistin de olmak uzere yeni Islam sanatina temel kaynak olmustur Kudus te 691 tarihli Kubbetu s Sahre Sam da 709 15 tarihli Emevi Camii gibi Suriye ve Filistin de ayirt edici erken Islam eserlerinde onemli Bizans etkileri gorulebilir Kubbetu s Sahre plan ve kismen dekorasyon konularinda Bizans sanatina acik bir referans verir Emevi Camisi nin plani 6 ve 7 yuzyil normal Hristiyan bazilikalarininkiler ile belirgin bir sekilde benzerdir ancak cami Hristiyan bazilikalarinin aksine boyuna degil enine dogru degistirilip genisletilmistir Bu degisiklik cemaatin daha rahat ibadet etmesine hizmet etmistir Caminin orijinal mihrabi kible duvarinin ortasinda degil neredeyse dogu parcasinin ortasinda yer alir Bu ozellik mimarin Hristiyan yarim kubbe etkisinden kacinmak icin mihrabi enine duvarin ortasina koymamasi olarak aciklanir Islam ve Magribi mimarisini betimleyen cini isciligi geometrik sekiller coklu kemerler kubbeler ve renkli tuglalar ve tas isciligi bazi boyutlari ile Bizans mimarisinden etkilenmistir Bulgaristan Rusya Romanya Sirbistan Gurcistan Ukrayna ve diger Ortodoks ulkelerde Bizans mimarisinin etkisi daha uzun olmus ve sonucta kendi yerel mimari ekollerinin dogumuna yol acmistir 19 yuzyil Gotik uyanisinda kucuk bir takibe sahip Neo Bizans mimarisi Londra da Westminster Katedrali ve yaklasik 1850 1880 yillari arasi Bristol da Magribi mimarisi ile Bizans sitilinin ogelerini birlestiren sanayi binalarinda yaygin kullanilan Bristol Bizansi gibi mucevherler ile sonuclanmistir Ayrica bakinizOrta Cag Sirp mimarisi Aziz Giorgi Kilisesi Kurbinovo 12 yy Makedonya Cumhuriyeti Yeni Bizans mimarisiKaynakca Bu madde artik kamu mali olan bir yayindan alinan metni iceriyor Chisholm Hugh Ed 1911 Byzantine Art Encyclopaedia Britannica 11 bas Cambridge University Press Konuyla ilgili yayinlar Cruickshank Dan Sir Banister Fletcher s a History of Architecture 7 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Architectural Press 20th edition 1996 first published 1896 ISBN 0 7506 2267 9 Cf Part Two Chapter 11 Cyril Mango 1985 Byzantine Architecture Londra Electa Rizzoli Dis baglantilarWikimedia Commons ta Byzantine architecture ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Overview of Byzantine architecture in Constantinople28 Kasim 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde