İklim değişikliği komplo teorisi

İklim değişikliği komplo teorileri, küresel ısınma hakkındaki bilimsel fikir birliğinin, güdülenmiş veriler üretme ya da karşıtlığı bastırma amaçlı komplolara dayandığını iddia eder. Bu fikir birliğine karşı çıkan siyasal ve kamusal tartışmalar üretmeye çalışmak, iklim değişikliğinin yadsınmasında kullanılan bir dizi yöntemden biridir.Komplo teorisyenleri tipik olarak, küresel ısınma ve iklim değişikliğinin arkasındaki bilimin, dünya çapındaki uzmanca ve cezai suistimal eylemleri yoluyla ideolojik ya da finansal nedenlerle icat edildiğini ya da çarpıtıldığını iddia ederler.

Bilimsel uzlaşım

Sıcaklık verileri: NASA, NOAA, Berkeley Earth, Birleşik Krallık ve Japonya'nın meteoroloji ofislerinden alınan küresel ortalama sıcaklık veri kümeleri, küresel ısınmanın ilerleyişi ve kapsamı konusunda önemli bir anlaşma göstermektedir: tüm ikili bağıntılar %99.1'i aşmaktadır.

Nedensellik: Dördüncü Ulusal İklim Değerlendirmesi ("NCA4", USGCRP, 2017), insan etkenlerinin, özellikle de sera gazının atmosferdeki birikiminin, gözlemlenen küresel ısınmanın baskın nedeni olduğunu gösteren grafikler içerir.

Hükûmetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) tarafından belirtildiği gibi, küresel ısınmaya en büyük katkı, 1750'den bu yana, özellikle fosil yakıt yanması, çimento üretimi ve ormansızlaşma gibi arazi kullanımı değişikliklerinden kaynaklanan havadaki karbondioksitin (CO₂) artışıdır. IPCC'nin Beşinci Değerlendirme Raporu (AR5) şunları belirtir:

Atmosferin ve okyanusun ısınmasında, küresel su döngüsündeki değişikliklerde, kar ve buzun azalmasında, küresel ortalama deniz seviyesinin yükselmesinde ve bazı iklim uçlarındaki değişikliklerde insan etkisi belirlenmiştir. İnsan etkisine ilişkin bu kanıt AR4'ten bu yana büyümüştür. 20. yüzyılın ortalarından beri gözlemlenen ısınmanın baskın nedeninin insan etkisinin olması (%95-100) son derece olasıdır.

— IPCC AR5 WG1 Summary for Policymakers

İnsan etkisinden kaynaklanan küresel ısınmanın kanıtı, tüm büyük sanayileşmiş ülkelerin ulusal bilim akademileri tarafından kabul edilmiştir. Ulusal veya uluslararası düzeyde hiçbir bilimsel kuruluş, IPCC'nin özet sonuçlarına karşı çıkan resmi bir görüşe sahip değildir.

İklim değişikliği konusundaki bu bilimsel uzlaşıma karşın, küresel ısınma araştırmalarında bulunan bilim insanlarının ve kurumların küresel bir bilimsel komplonun parçası oldukları ya da güdülemeci bir aldatmaca içinde oldukları iddiaları ortaya atıldı. Özellikle e-posta tartışmasında ("ClimateGate") yanlış uygulama iddiaları vardır. Sekiz komite bu iddiaları araştırdı ve her biri sahtekarlık veya bilimsel suistimal kanıtı bulamayan raporlar yayımladı. Muir Russell raporu, bilim adamlarının "bilim adamları olarak titizlik ve dürüstlüklerinden kuşku duymadıklarını", araştırmacıların "IPCC değerlendirmelerinin sonuçlarını zayıflatabilecek herhangi bir davranış kanıtı bulamadığını", ancak "uygun açıklık derecesini göstermede tutarlı bir başarısızlık modeli" olduğunu belirtir. Araştırmaların sonunda, küresel ısınmanın insan eylemleri sonucunda oluştuğuna dair bilimsel fikir birliği değişmedi.

İddialar

Kilit iddialar

Küresel ısınma gerçeğini kabul eden bilim insanları tarafından iddia edilen komplolar

• Sahte bilimsel veriler: 2002 yılında, Clive Hamilton'ın Lavoisier Group'u eleştirmesinin ardından Cooler Heads Coalition, Lavoisier Group'un yüzlerce iklim bilimcisinin araştırma fonlarını korumak için iklim değişikliği kuramını desteklemek için sonuçlarını çarpıttığı komplo teorisini destekleyen bir makale yayınladı. 2007'de John Coleman, küresel ısınmanın tarihteki en büyük aldatmaca olduğunu iddia eden bir blog yazısı yazdı. "Üniversitelerimiz geri kalanımızdan biraz izole hale geldi. Kampüste çok farklı bir kültür, tutumlar, değerler ve baskılar var... Hepsi, üstünlüklerinden emin olarak geri kalanımıza yan gözle bakıyorlar... Bu bilim adamları, araştırma yaparlarsa ve sonuçlar hiçbir biçimde endişe verici olmazsa, araştırmalarının rafta toz tutacağını ve araştırma kariyerlerinin yok olacağını biliyorlar. Ancak uyarı veren araştırmalar yaparlarsa, iyi tanınırlar, saygı görürler, bilimsel ödüller alırlar ve daha da önemlisi, yollarına daha çok araştırma parası gelir. Dolayısıyla bu araştırmacılar 90'ların sonlarında iklim değişikliği çalışmaları yaptıklarında, önemli olacak ve geniş çapta fark edilecek ve daha fazla araştırma fonunu tetikleyecek bulgular üretmeye hevesliydiler. Manşet olmak istedikleri sonuçları elde etmek ve aynı zamanda çevresel gündemlerini yönlendirmek için verileri güdülemek onlar için kolaydı. Sonra onların benzer düşünceli doktora meslektaşları çalışmalarını gözden geçirdiler ve sorgulamadan onaylamak için acele ettiler." 2009'da Climategate'e dahil olan iklim inkârcıları, araştırmacıların araştırma yayınlarındaki verileri taklit ettiğini ve daha çok fon (ör. vergi mükellefi parası) almak için eleştirmenlerini bastırdıklarını iddia etti. Bazı iklim değişikliği inkârcıları, iklim değişikliği konusunda bilimsel bir fikir birliği olmadığını ve bazen bilimsel bir fikir birliği olduğunu gösteren herhangi bir kanıtın "sözde" olduğunu iddia ediyorlar. Hatta bazıları, hükûmetlerin araştırma hibe parasını bilimi saptırmak için kullandığını iddia ediyor. asdasdsdasddsasd
• Bozuk yaşıt değerlendirme süreci: İklim bilimindeki makaleler için yaşıt değerlendirme sürecinin, karşıtları bastırmak isteyen bilim adamları tarafından bozulduğu iddia ediliyor. Frederick Seitz, 1996'da Wall Street Journal'da IPCC İkinci Değerlendirme Raporunu eleştiren bir makale yazdı. Hakem değerlendirmesi sürecinde yolsuzluktan kuşkulanıyordu ve şunları yazdı: "Katkıda bulunan bilim adamları tarafından onaylanan rapor ile yayınlanan sürüm arasındaki bir karşılaştırma, bilim adamlarının buluşup son hakemli sürüm olduğunu düşündüklerini kabul ettikten sonra önemli değişikliklerin yapıldığını ortaya koyuyor. Bilim adamları, IPCC'nin, panelin eylemlerini yönetmesi gereken bir düzenlemeler bütünü olan IPCC Kuralları'na uyacağını varsayıyordu. IPCC Kuralları'ndaki hiçbir şey, bilimsel katkıda bulunanlar paneli ve tam IPCC tarafından kabul edildikten sonra hiç kimsenin bilimsel bir raporu değiştirmesine izin vermez."

İddia edilen siyasal komplolar

• Küresel yönetişimi hedeflemek: 28 Temmuz 2003 tarihinde ABD Senatosu Çevre ve Bayındırlık İşleri Komitesi'ne yaptığı "İklim Değişikliği Bilimi" başlıklı konuşmasında, Senatör James Inhofe (Oklahoma bölgesini temsilen Cumhuriyetçi) şu soruyu sordu: "Bütün histeri, tüm korku, tüm sahte bilimle birlikte, insan yapımı küresel ısınmanın Amerikan halkı üzerinde şimdiye dek yapılmış en büyük aldatmaca olması olabilir mi?" Ayrıca, "IPCC sürecinin bazı bölümleri, gerçeklerin önceden belirlendiği ve ideolojik saflığın teknik ve bilimsel titizliği geride bıraktığı Sovyet tarzı bir davaya benziyordu" dedi. Inhofe, Jacques Chirac gibi Kyoto Protokolü'nün destekçilerinin küresel yönetişimi hedeflediklerini öne sürdü. William M. Gray 2006'da Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle birlikte başka bir düşmanın olmaması nedeniyle küresel ısınmanın siyasal bir neden haline geldiğini söyledi. Amacının siyasal etki yaratmak, dünya hükûmeti kurmaya çalışmak ve insanları denetlemek olduğunu söyleyerek devam etti ve "Bu konuda şeytani bir görüşüm var" diye ekledi.The Great Global Warming Swindle (Büyük Küresel Isınma Dolandırıcılığı) adlı TV belgeseli, küresel ısınmayı "bağnaz bir biçimde sanayi karşıtı çevreciler tarafından yaratılmış, dünya çapında milyarlarca dolarlık bir endüstri" olarak nitelendiren Martin Durkin tarafından yapılmıştır. 2007'de The Washington Times'da filminin tarihi değiştireceğini söyledi ve "beş yıl içinde sera etkisinin küresel ısınmanın ana nedeni olduğu fikrinin tam bir saçmalık olarak görüleceğini" tahmin etti.
• Liberal aşırılık yanlıları: "İklim değişikliğinin yerel egemenliği baltalamak için solcu köktenciler tarafından yapılan bir aldatmaca olduğunu" ya da "iklim biliminin bilimden çok sosyalist ideolojiyle ilgili olduğunu" öne süren iddialar var. 2017'de James Inhofe, 12. Uluslararası İklim Değişikliği Konferansı'na "Liberal aşırılık yanlıları pes etmeyecek. Obama köktenci uyarıcılar kültürü inşa etti ve geri dönecekler. Sen, ben ve Amerikan halkı büyük bir yengi kazandık ama savaş devam ediyor. Uyanık kalın." dedi.
• Yeşil aldatmaca: "Başka bir komplo teorisi, birçok insanın yenilenebilir enerji şirketlerine yatırım yaptığı için, küresel ısınmanın bir söylence olduğu gösterilirse çok para kaybedeceklerini savunuyor. Bu iddiaya göre, çevre grupları bu nedenle iklim bilimcilerine, yeşil enerjiye yapılan finansal yatırımlarını güvence altına alabilmeleri için verilerini incelemeleri için rüşvet veriyor."
• Arkasında Çin var: 2010'da Donald Trump, "Şimdiye dek kaydedilen en soğuk kış ve kıyılarda rekor seviyelere ulaşan karla birlikte, Nobel komitesi Nobel Ödülü'nü Al Gore'dan geri almalıdır... Gore, Çin ve diğer ülkelerin daha az umursamazken bizi küresel ısınmadan korumak için fabrikalarımızı temizlememizi istiyor. Bu bizi imalat dünyasında tamamen rekabetçi yapmaz ve Çin, Japonya ve Hindistan Amerika'nın aptallığına gülüyor." Daha sonra 2012'de, "Küresel ısınma kavramı, ABD üretimini rekabetçi olmaktan çıkarmak için Çinliler tarafından ve onlar için yaratıldı" diye tweet attı. Daha sonra 2016'da başkanlık kampanyası sırasında, 2012 tweet'inin "Açıkçası şaka yapıyorum. Ancak bu Çin'in yararına yapılıyor çünkü Çin iklim değişikliğine yardımcı olmak için hiçbir şey yapmıyor. Yakabileceğiniz her şeyi yakarlar; daha az umursayamazlardı. Çok - bilirsiniz, standartları bir hiçtir. Ama onlar - bu arada, fiyat konusunda bizi alt edebilirler. Bu yüzden işimiz çok zor."
• Nükleer enerjiyi özendirme: The Great Global Warming Swindle'da öne sürülen iddialardan biri, "küresel ısınma tehdidinin nükleer enerjiyi özendirme girişimi olduğu"dur.

Olumsuz etkiler

İklim değişikliği komplo teorileri, küresel ısınmanın verdiği zararı etkili bir şekilde azaltmak için yetersiz eylem ve eylemsizlikle sonuçlandı. Amerika Birleşik Devletleri gibi bazı ülkelerde, iklim bilimcileri arasında 2019'daki bir rapora göre iklim değişikliği konusunda %100 fikir birliği olmasına karşın, Amerikalıların %40'ı iklim değişikliğinin bir aldatmaca olduğuna inanıyor.

"Komplo teorilerine maruz kalmak, insanların karbon ayak izini azaltma amaçlarını, [iklim değişikliğini] yalanlayan bilgiler verilen insanlara göre azalttı."

2019'da ABD başkanı Donald Trump, küresel ısınmayı azaltma umuduyla kurulan Paris Anlaşması'ndan ABD'yi bile çekmişti. Dünyanın bazı bölgelerinde iklim değişikliği ile nasıl başa çıkılacağı ve buna karşı ne yapılması gerektiği konusunda anlaşmazlıklara yol açacak bir iklim değişikliğini yadsıma ideolojisi olabilir.

Eleştiri

Steve Connor, "aldatmaca" ve "komplo" terimlerini birbirine bağlayarak, "Bu taslak (IPCC) raporunun teknik özetini okurken, kimilerinin bizi inandıracağı gibi, hiç kimsenin iklim değişikliğinin bilim kurumlarının komplocu bir aldatmacası olduğu izlenimini bırakamayacağı açıktır." dedi.

The Great Global Warming Swindle (Büyük Küresel Isınma Dolandırıcılığı) belgeseli birçok uzmandan eleştiri aldı. George Monbiot bunu "son on yıldır [iklim değişikliğini] yadsıma endüstrisinden duyduğumuz özdeş eski komplo teorisi" olarak nitelendirdi. Benzer biçimde, James Delingpole'a yanıt olarak Monbiot, makalesinin "gerçeği bastırmak için çalışan olağan komplo teorileri [...] olduğunu ve muhtemelen şu anda neredeyse tüm bilim camiasını ve Shell'den Greenpeace'e ve The Sun'a ve Science dergisine dek herkesi kapsadığını belirtti." Bazı Avustralyalı meteorologlar da, filmin "iklim bilimi ortodoksilerinin eleştirel bir yapısökümü"nü önermek için hiçbir girişimde bulunmadığını, bunun yerine iklim bilimcilerinin yalan söylemekten suçlu olduklarını ya da ciddi şekilde yanlış yönlendirildiklerini önermek için çeşitli başka araçlar kullandığını söyleyerek ağırlığını koydu. Filmin yayıncısı "küresel ısınmanın 'çağdaş zamanların en büyük aldatmacası' olduğunu" iddia etse de, bu meteorologlar filmin "bilimsel olarak sağlam olmadığı ve bilimin kusurlu ve çok yanıltıcı bir yorumunu sunduğu" sonucuna vardılar.

Eski İngiltere Çevre, Gıda ve Köy İşleri Bakanı David Miliband, filmin ana noktalarının çürütülmesini sundu ve "Bilimsel fikir birliğini bozmaya çalışan komplo teorileri olan insanlar her zaman olacaktır ve bu, bilimsel ve demokratik tartışma, ancak iklim değişikliği bilimi bana gerçek gibi görünüyor." dedi.

National Geographic, 6 kalıcı bilimsel komplo teorisini doğruladı. Küresel ısınma aldatmacasına olan ısrarlı inançla ilgili olarak, sayısız bilimsel çalışmada belgelendiği gibi, Dünya'nın ısınmaya devam ettiğini ve ısınma hızının arttığını belirtiyorlar. Küresel sıcaklıktaki artış ve artış hızı, insan eylemleri nedeniyle atmosferdeki sera gazlarının artışı ile örtüşmektedir. Üstelik küresel ısınma, Kuzey Kutbu'ndaki deniz buzunun tarihi oranlarda çözülmesine, birçok bitki türünün beklenenden daha erken çiçek açmasına ve birçok kuş, balık, memeli ve böceğin göç yollarının değişmesine neden oluyor.

Finansman

Greenpeace, 6 Mart 2003'te Esso'ya karşı gösteri düzenliyor.

Bu tür komploları iddia edenlerin bazılarının, ihtilaf yaratmak, iklim değişikliği konusundaki bilimsel fikir birliğini baltalamak ve küresel ısınmanın öngörülen etkilerini küçümsemek için tasarlanmış, iyi finanse edilen yanlış bilgilendirme kampanyalarının bir parçası olduğuna dair kanıtlar vardır. Bireyler ve kuruluşlar, küresel ısınma tartışmasını çoğu bilim adamının sonuca varmasından çok sonra canlı tuttu. Bu şüpheler hem Kanada'daki hem de ABD'deki politikacıları etkiledi ve hükûmet politikalarının oluşturulmasına yardımcı oldu.

1980'lerin sonlarından bu yana, karşıt bilim adamları, serbest piyasa düşünce kuruluşları ve endüstri tarafından iyi koordine edilmiş, iyi finanse edilen bu kampanya, iklim değişikliği konusunda felç edici bir şüphe sisi yarattı. Reklamlar, köşe yazıları, lobi faaliyetleri ve medyanın ilgisi aracılığıyla, sera şüphecileri (inkarcı olarak adlandırılmaktan nefret ederler) önce dünyanın ısınmadığını; Aksini gösteren ölçümler kusurlu dediler. Sonra herhangi bir ısınmanın doğal olduğunu, insan faaliyetlerinden kaynaklanmadığını iddia ettiler. Şimdi, başgösteren ısınmanın küçük ve zararsız olacağını iddia ediyorlar. Clinton yönetiminde dışişleri bakanı olarak çevre sorunlarına öncülük eden eski senatör Tim Wirth, "Yaptıklarını tütün endüstrisinden sonra şekillendirdiler" diyor. "Her ikisi de düşündü, yeterince şüphe ekin, bilimi belirsiz ve tartışmalı olarak adlandırın. Bu hem halk hem de Kongre üzerinde büyük bir etki yarattı."

— The truth about denial, S. Begley, Newsweek

Greenpeace, 'Exxon Secrets' projesinde enerji endüstrisinin iklim değişikliği inkârını finanse ettiğine dair kanıtlar sundu.The Carbon Brief tarafından 2011'de yapılan bir analiz, iklim değişikliği konusunda şüphe uyandıran veya aleyhinde konuşan en üretken 10 yazardan 9'unun ExxonMobil ile bağları olduğunu ortaya çıkardı. Greenpeace, Koch Industries'in iklim değişikliği konusundaki şüpheleri yaymak için son 50 yılda 50 milyon ABD dolarından fazla yatırım yaptığını söyledi. ExxonMobil 2008'de, yeni temiz enerji kaynakları bulma ihtiyacından "dikkati başka yöne çeken" birçok gruba sağladığı fonu keseceğini duyurdu ancak 2008'de hala "küresel ısınma bilimini sorgulayan veya krizi çözmek için politikalara saldıran iki düzineden fazla kuruluşa" fon sağladı. Birleşik Krallık Kraliyet Cemiyeti tarafından yürütülen bir anket, 2005 yılında ExxonMobil'in "kanıtları tamamen reddederek iklim değişikliği bilimini yanlış temsil eden" 39 gruba 2,9 milyon ABD Doları dağıttığını ortaya koydu.

Komplo teorisyenlerinin yazdığı kitaplar

• Inhofe, James . The Greatest Hoax—How the global warming conspiracy threatens your future.
• Bell, Larry. Climate of Corruption—Politics and power behind the global warming hoax.
• Andrew Montford. The Hockey Stick Illusion—Climate and the corruption of science.
• Solomon, Lawrence. The Deniers—The world-renowned scientists who stood up against global warming, political persecution and fraud.
• Michaels, Pat ve Balling, Robert. Aşırılıkların İklimi—Küresel ısınma bilimi, bilmenizi istemiyorlar .
• Susman, Brian . Climategate—Climate of Extremes—Global warming science they don’t want you to know.
• Isaac, Rael Jean. Roosters of the Apocalypse—How the junk science of global warming nearly bankrupted the Western world.

Kurgusal temsiller

Michael Crichton'un Aralık 2004'te yayınlanan romanı State of Fear, bilim adamları ve diğerleri tarafından küresel ısınma hakkında halk paniği yaratmak için hazırlanan bir komployu anlatıyor. Roman, Crichton tarafından hikâyenin olay örgüsü olmayan unsurları için olgusal bir temel sağlamak üzere tanımlanan 20 sayfa dipnot içerir. 4 Ocak 2005'te bir Senato konuşmasında Inhofe, Crichton'u yanlışlıkla bir "bilim adamı" olarak tanımladı ve kitabın çevre örgütlerinin kurgusal tasvirinin öncelikle "esas olarak potansiyel katılımcıları sahte bilimsel iddialarla ve küresel bir kıyamet tahminleriyle korkutarak para toplamaya odaklandığını" söyledi. "yaşamı taklit eden sanatın" bir örneğiydi.

Crichton'un komplo teorisi başlıklı bir parçada Harold Evans, Crichton'un teorisini "ünlü tarihçi Richard Hofstadter tarafından tanımlanan paranoyak politik tarzda" olarak tanımladı ve "bugün bir komplo teorisi için piyasadaysanız" diyerek önermeye devam etti. Greenpeace baskı grubu tarafından belgelenen daha güvenilir bir tane var" yani ExxonMobil'in küresel ısınma teorisine karşı çıkan grupları finanse etmesi.

Ayrıca bakınız

• – Erik M. Conway ve Naomi Oreskes tarafından ABD'de iklim değişikliği inkârının çözümlemesi

Notlar

1. ^ Pascal Diethelm (January 2009). "Denialism: what is it and how should scientists respond?". . 19 (1): 2-4. doi:10.1093/eurpub/ckn139. (PMID) 19158101. 
2. ^ Goldenberg (1 Mart 2010). "US Senate's top climate sceptic accused of waging 'McCarthyite witch-hunt'". The Guardian. 8 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2015. 
3. ^ ^{a b} "The Tempest". The Washington Post. 4 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2010.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
4. ^ "Total radiative forcing is positive and has led to an uptake of energy by the climate system. The largest contribution to total radiative forcing is caused by the increase in the atmospheric concentration of CO₂ since 1750." (p 11) "From 1750 to 2011, CO₂ emissions from fossil fuel combustion and cement production have released 375 [345 to 405] GtC to the atmosphere, while deforestation and other land-use change are estimated to have released 180 [100 to 260] GtC." (p 10), IPCC, Climate Change 2013: The Physical Science Basis - Summary for Policymakers, Observed Changes in the Climate System, p. 10&11 1 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in IPCC AR5 WG1 2013.
5. ^ IPCC, Climate Change 2013: The Physical Science Basis – Summary for Policymakers, Observed Changes in the Climate System, p. 15 1 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in IPCC AR5 WG1 2013. "Extremely likely" is defined as a 95–100% likelihood on p 2.
6. ^ [Notes-SciPanel] America's Climate Choices: Panel on Advancing the Science of Climate Change; (2010). Advancing the Science of Climate Change. Washington, D.C.: The National Academies Press. doi:10.17226/12782. ISBN . 29 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2022. (p1) ... there is a strong, credible body of evidence, based on multiple lines of research, documenting that climate is changing and that these changes are in large part caused by human activities. While much remains to be learned, the core phenomenon, scientific questions, and hypotheses have been examined and found wanting, lacking consistent support in the face of serious scientific debate and careful evaluation of alternative explanations. * * * (p21-22) Some scientific conclusions or theories have been so thoroughly examined and tested, and supported by so many independent observations and results, that their likelihood of subsequently being found to be wrong is vanishingly small. Such conclusions and theories are then regarded as settled facts. This is the case for the conclusions that the Earth system is warming and that much of this warming is very likely due to human activities. 
7. ^ [Notes-SciAcademy Statement] "Joint Science Academies' Statement" (PDF). 2005. 9 Haziran 2005 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2014. It is likely that most of the warming in recent decades can be attributed to human activities (IPCC 2001). This warming has already led to changes in the Earth's climate. 
8. ^ Julie Brigham-Grette (September 2006). "Petroleum Geologists' Award to Novelist Crichton Is Inappropriate". . 87 (36): 364. doi:10.1029/2006EO360008. The AAPG stands alone among scientific societies in its denial of human-induced effects on global warming. 
9. ^ "Conspiracy theories in science". EMBO Reports. 11 (7): 493-99. June 2010. doi:10.1038/embor.2010.84. (PMC) 2897118 $2. (PMID) 20539311.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
10. ^ "Climate scientists exonerated in 'climategate' but public trust damaged". Christian Science Monitor. 7 Temmuz 2010. s. 2. 13 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2011.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
11. ^ "The Independent Climate Change E-mails Review" (PDF). July 2010. s. 11. 6 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2011.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
12. ^ "Antarctic Cooling Down; The Antarctic Ice Sheet is Growing; Hansen Downgrades Warming Threat". Cooler Heads Coalition. 18 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
13. ^ Gross. "Weather Channel boss calls global warming "the greatest scam in history"". National Review. 10 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021. 
14. ^ "Weather Channel Founder: Global Warming 'Greatest Scam in History'". ICECAP. 8 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021. 
15. ^ Conspiracy Theories: Philosophers Connect the Dots. Open Court. 2020. 
16. ^ McKie (9 Kasım 2019). "Climategate 10 years on: what lessons have we learned?". 18 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 
17. ^ ^{a b c d} Uscinski (27 Eylül 2017). "Climate Change Conspiracy Theories". Oxford Research Encyclopedia of Climate Science. doi:10.1093/acrefore/9780190228620.013.328. ISBN . 6 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 
18. ^ Seitz (12 Haziran 1996). "A Major Deception On Global Warming". 10 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 
19. ^ "James M. Inhofe – U.S. Senator (OK)". 28 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2007. 
20. ^ Senator James Inhofe, Chairman of Committee on Environment and Public Works, U.S. Senate.The Facts and Science of Climate Change 21 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
21. ^ "Senate Environment And Public Works Committee". 28 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2007. 
22. ^ ^{a b c} Douglas (1 Mart 2015). "Climate change: Why the conspiracy theories are dangerous". Bulletin of the Atomic Scientists. 71 (2): 98-106. doi:10.1177/0096340215571908. 8 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021. 
23. ^ "Global warming labeled a 'scam' - Washington Times". washingtontimes.com. 28 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2010. 
24. ^ "The Rocky Road to a Sustainable Future". The Human Journey. 28 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021. 
25. ^ Harris (23 Nisan 2017). "Misleading Clean Power Plan fueled climate deception". The Spectrum. 10 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021. 
26. ^ Davenport (27 Mart 2017). "Climate Change Denialists in Charge". The New York Times. 30 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021. 
27. ^ Schulman. "Every Insane Thing Donald Trump Has Said About Global Warming". Mother Jones. 8 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021. 
28. ^ Wong (18 Kasım 2016). "Trump Has Called Climate Change a Chinese Hoax. Beijing Says It Is Anything But". The New York Times. 13 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2021. 
29. ^ Uscinski (October 2017). "The conditional effect of conspiracy thinking on attitudes toward climate change". Research & Politics (İngilizce). 4 (4): 205316801774310. doi:10.1177/2053168017743105. ISSN 2053-1680. 
30. ^ Powell (20 Kasım 2019). "Scientists Reach 100% Consensus on Anthropogenic Global Warming". Bulletin of Science, Technology & Society. 37 (4): 183-184. doi:10.1177/0270467619886266. 13 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020. 
31. ^ Douglas (March 2015). "Climate change: Why the conspiracy theories are dangerous". Bulletin of the Atomic Scientists. 71: 89-106. 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2022. 
32. ^ "Trump Serves Notice to Quit Paris Climate Agreement". The New York Times (İngilizce). 4 Kasım 2019. ISSN 0362-4331. 5 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2020.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
33. ^ "The Ideology of Climate Change Denial in the United States". European Journal of American Studies (Fransızca). 9 (9–1). 2 Ocak 2014. doi:10.4000/ejas.10305. ISSN 1991-9336.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
34. ^ "Steve Connor: Global warming is not some conspiratorial hoax - Independent Online Edition > Commentators". The Independent. Londra. 29 Ocak 2007. 23 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2007. 
35. ^ "Another Species of Denial". 2 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2014. 
36. ^ George Monbiot, Spectator recycles climate rubbish published by sceptic 4 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2009-07-09
37. ^ Watkins, A.; Braganza, K. (2007). ""The Great Global Warming Swindle": a critique" (PDF). Bulletin of the Australian Meteorological and Oceanographic Society. 20 (3): 63-72. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2014.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (); Yazar eksik |soyadı2= ()
38. ^ "The Great Climate Change Swindle?". 20 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
39. ^ "Fact Checking 6 Persistent Science Conspiracy Theories". National Geographic. National Geographic. 4 Nisan 2013. 29 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2013.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
40. ^ Mala Rao; Fiona Adshead (2009). The health practitioner's guide to climate change: diagnosis and cure. . s. 228. ISBN .  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (); Yazar eksik |soyadı2= ()
41. ^ ^{a b} "The Denial Machine - synopsis". CBC/Radio-Canada. 24 Ekim 2007. 14 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2011. 
42. ^ Begley, Sharon; Eve Conant; Sam Stein; Eleanor Clift; Matthew Philips (13 Ağustos 2007). "The Truth About Denial" (PDF). Newsweek. s. 20. 22 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2011. 
43. ^ "Exxon Secrets". 22 Haziran 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2008. 
44. ^ "The denial industry". The Guardian. Londra. 19 Eylül 2006. 7 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2008.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
45. ^ "9 out of 10 top climate change deniers linked with Exxon Mobil". 10 Mayıs 2011. 13 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
46. ^ "Analysing the '900 papers supporting climate scepticism': 9 out of top 10 authors linked to ExxonMobil". 16 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
47. ^ "Exposing the dirty money behind fake climate science". 7 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
48. ^ ^{a b} "Exxon to cut funding to climate change denial groups". The Guardian. Londra. 28 Mayıs 2008. 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2008.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
49. ^ "Checking Crichton's Footnotes". Boston Globe. 6 Şubat 2005. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2022.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()
50. ^ Climate Change Update Senate Floor Statement, U.S. Senator James M. Inhofe, 4 Ocak 2005, 12 Ocak 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 7 Mart 2011 .
    
    "Warmed Over", CBS News, 11 Ocak 2005, 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 7 Mart 2011 . Reprinted from , 10 January 2005.
51. ^ "Crichton's conspiracy theory". BBC News. Londra. 7 Ekim 2005. 10 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2007.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= ()

İleri okumalar

• Lahsen, M. (1999). Komploların Tespiti ve İlişkilendirilmesi: 8. Bölüm Üzerindeki Tartışma. GE Marcus'ta (Ed.), Akıl İçinde Paranoya: Açıklama Olarak Komplo Üzerine Bir Vaka Kitabı (s. 111–36). Chicago, IL: Chicago Üniversitesi Yayınları.ISBN'si  .