Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İrini (Yunanca: Ειρήνη) (752 - 9 Ağustos 803) İrini Sarantapechaina veya Atinalı İrini (Yunanca:Ειρήνη η Αθηναία), olarak da anılan ve tam yetkili imparatorluk gücü ile 797-802 döneminde hüküm süren Bizans İmparatorluğu İmparatoriçesidir.
| İrini Ειρήνη | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Bizans İmparatoriçesi | |||||
| Hüküm süresi | 797 - 802 | ||||
| Önce gelen | VI. Konstantinos | ||||
| Sonra gelen | I. Nikiforos | ||||
| Doğum | yak. 752 | ||||
| Ölüm | 9 Ağustos 803 Midilli | ||||
| Defin | İstanbul | ||||
| Eş(ler)i | IV. Leon | ||||
| Çocuk(lar)ı | VI. Konstantinos | ||||
| |||||
| Hanedan | İsaurya Hanedanı | ||||
| İsauria Hanedanı | |||
| Kronoloji | |||
| III. Leon | 717–741 | ||
| Ortak imparator olarak V. Konstantinos ile, 720–751 | |||
| V. Konstantinos | 741–775 | ||
| Ortak imparator olarak IV. Leon ile, 751–775 | |||
| Artabasdos | 741–743 | ||
| Gaspçı | |||
| IV. Leon | 775–780 | ||
| Ortak imparator olarak VI. Konstantinos ile, 776–780 | |||
| VI. Konstantinos | 780–797 | ||
| İrini'nin naipliği altında, 780–790 ve ortak imparator olarak, 792–797 | |||
| İrini naibe imparatoriçe olarak | 797–802 | ||
| Veraset | |||
| Öncül: Yirmi Yıllık Anarşi | Ardıl: Nikiforos Hanedanı | ||
775-780 döneminde kocası Leo imparatorluk yapmakta iken eşi olarak imparatoriçe unvanı taşımış ve 780-797'de genç oğlu VI. Konstantinos imparator olarak hüküm sürerken taht naipliği yapmıştır. Tam yetkili imparatoriçe olarak 797-802'de hüküm sürerken, (basilissa (βασίλισσα), 'imparatoriçe' olarak unvan taşımamış) basileus (βασιλεύς), 'imparator' olarak anılmıştır.
Gençlik ve evlilikle imparatoriçelik
İrini Atina'da yaşayan bir soylu aileye, Sarantapechos ailesine mensuptu. Babası ve annesi çocukken öldüğü için bir soylu patrisiyen sınıfına dahil olan ve olasılıkla Helas Themasi valisi (strategos) olan amcası Konstantinos Srantapechos tarafından büyütüldü. 1 Kasım 769'da, daha 17 yaşında iken, Bizans İmparatoru V. Konstantinos tarafından Konstantinoplis'e getirtildi ve 17 Aralık'ta Hazar asıllı eşi Çiçek'ten olan oğlu Leo ile evlendirildi. Niçin imparatora gelin seçildiğini açıklayan tarihi kaynaklar bulunmamaktadır. Fakat Bizans tarihçilerinin kabul ettikleri en uygun açıklama Bizans geleneklerine göre bir "gelin-görücülük-müsabakası" yapıldığı; buna başkent ve taşradaki seçkin soylu ve yaşı uygun genç kızların katıldığı ve bunlar arasından damat olacak tarafından gelin olarak İrini seçildiğidir.
14 Ocak 771'de İrini ile Leo'nun, sonradan VI. Konstantinos adıyla imparator olacak, bir oğulları oldu. İmparator V. Konstantinos Ağustos 775'te öldü ve oğlu ve İrini'nin kocası Leo'ya 25 yaşında onun yerine imparator olarak taç giydirildi. Leo'da babası gibi putkıran (ikonoklast) politikalar uygulamaya devam etti. Fakat önceleri bu politika putsevenlere karşı çok ılımlı cezalar uygulanmakta iken sonradan bu cezalar daha şiddetlendi. Ağustos 789de birçok putseven saray mensubu ağır cezaya çarptırıldı. Doğru olduğu çok olası söylentileri yazan tarihçiler Leo'nun evlilik yatağında eşi İrini'nin saklamış olduğu ikonları bulduğunu ve bundan sonra da eşi ile aynı yatağı paylaşmaktan kaçındığını bildirirler. Buna rağmen, 8 Eylül 780'de İrini'nin kocası IV. Leo öldüğü zaman tahta geçirilen 9 yaşında oğlu Konstantinos için taht naibi olarak annesi İrini seçildi.
Oğluna taht naipliği
Oğlu tahta geçer geçmez iktidarı elinde bulunduran İrini çok tehlikeli bir komployu durdurmayı başardı. Kocasının üvey kardeşi ve en yüksek unvan sahibi olan Sezar rütbeli Nikiforos ve yandaşları, Nikiforos'u tahta geçirmek için bir komplo kurmuşlardı. İrini hemen Nikiforos'u ve onun komplo ortaklarının hepsini, imparatorluğa geleneksel olarak aday olamayacak papaz rütbesi verdirdi ve papaz olarak kiliselerde o Noel'de ayin yapmalarını emretti.
İrini, Papa ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu'nun Karolenj hanedanı ile yakın ilişki kurmayı devlet politikasının önemli bir unsuru olarak kabul etmişti. 781'de İmparator Şarlman'ın üçüncü eşi "Hildegard"'dan olan kızı "Rotrude" ile Konstantinos arasında bir nişanlanma anlaşması imzalandı. Bu Frank Prenses'e Yunanca öğretmek için bir idareci hoca gönderilmesi hazırlıkları nerede ise bitmekte iken, 787de oğlunun itirazlarına rağmen İrini'nin isteklerine göre bu nişan bozuldu.
Sonra Sicilya adası askerî valisi (Styrategod) olan "Elpidios" isyanı çıktı. İrini bu isyanı şiddetle bastırdı. Elpidios'un Konstantinopolis'te bulunan ailesi tutuklanarak onlara işkence uygulandı. Sicilya adasına güçlü bir donanma filosu gönderildi. Buna mukavemet edemeyen Elpidios Kuzey Afrika'ya İfrikiye'de Araplara sığındı.
Abbasilerin Arap orduları Halife Mehdi ve Halife Harun Reşid dönemlerinde Anadolu'ya yıllık talan hücumları yapmakta devam etmekteydiler. General Mihail Lacanodrakon bu hücumları dururmayı başardıysa da doğu sınırındaki Boukellarion Theması askerî valisi (strategos) Tatzates kaçıp Abbasilere sığındıktan sonra İrini yeni barış müzakerelerine girmek zorunda kaldı. Bu müzakereler sonunda üç yıllık bir barış imzalandı ve Bizans yıllık tazminat olarak 10.000 adet özel işlemeli ipek elbise vermeyi ile Arap tüccarlarına Bizans pazarlarının açılmasını kabul etti.
İrini'nin taht naipliği sırasında uyguladığı en önemli politika "putkıran" politikaların ortadan kaldırılarak ikonlara ve heykellere verilen dinsel önemin yeniden tanınmasıdır. Bu politikayı uygulayabilmek için İrini önce Ortodoks Konstantinopolis Patriği olarak putsevenlere yakınlığı bilinen "Tarasios"'u seçtirdi. Sonra Patrikle birlikte iki önemli Ortodoks Kilisesi sinodu toplantısı yapılması için 784'te bildiri yayınladılar. Bunlardan birincisi 786'da Konstantinopolis'te toplandı. Fakat bu sinod toplantısında "putkıranlar" önemli yer almışlardı ve ordunun komutanları da genellikle putkıran taraftarları idiler. Bunlar İrini ve Patriğin "putseven" politikalarını kabul etmediler. İkinci toplantı Yedinci Ekümenik konsil adı ile İznik (o zamanki Nicea) da yapıldı ve taht naibi ve patrik bu sinod için üyeleri iyi taramışlardı ve putkıran taraflısı askerlerin baskısı da bu taşra şehrinde daha azdı. İznik Sinodu 787'de resmen ikonlara tapınmayı ve onlara büyük saygı göstermeyi serbest bıraktı. Bu sinod ayrıca resmen Doğu Ortodoks Kilisesi ile Papa idaresindeki Roma Katolik Kilisesi'ni tek bir Hristiyan Katolik Kilise olarak ilan etti.
Bu, Papalık ile Bizans ilişkilerinin çok iyileşmesine neden olmasına rağmen Bizans'ın İtalya'da bulunan arazilerini ellerine geçirmek isteyen Frankların bu Bizans arazilerine hücumunu önleyemedi. 788'de İtalya'da Bizans'a ait olan Istria ve Benevento Franklar tarafından ele geçirildi.
İrini'nin askerî gayretleri ancak Balkanlarda biraz başarı kazandı. Slavlar güney Yunan arazilerine girip yerleşmişlerdi. 782'de saray memuru Stavrakios idaresindeki Bizans orduları bu arazilerin Slavlaştırılmasını önlemek için bir sefere giriştiler ve Bizans'ın burada genişlemesi ve Yunanca konuşanların buralara yerleştirilip Slavların atılması sağlandı.
VI. Konstantinos erginliğe erişmeye yaklaşınca İrini'nin otokratik hareket ve davranışlarından gocunmaya başladı. Fakat kendinin bağımsızlığını askerî bir komployla gerçekleştirmek için yaptığı uğraşlar amacına ulaşmadı. İmparatoriçe bunları çok şiddetli güçle elimine etti ve bundan sonra sadakat yemininin kendi adına yapılması emir verdi. Bu 790'da imparatoriçeye karşı olan hoşnutsuzluğun açık açık ortaya çıkmasına neden oldu. Ermeni muhafız birlikleri başta olarak askerler resmen tek hükümdarlarının VI. Konstantinos olduğunu ilan ettiler.
Konstantinos ile İrini arasında bir dostluk olduğu boş görüntüsü yine devam ettirildi. Fakat 792'de İrini resmen İmparatoriçe unvanını aldı. İmparatoriçe İrini oğlu Konstantinos'un 791'de Bulgarlara karşı yapılan askerî seferdeki başarısızlığını kendi lehine bir avantaj olarak kullandı. Ayrıca oğlunun 15 Ocak 792'de politik nedenle iktidarı ele geçirmek için eşi Ermeni Mary'yi boşayarak Theodostus ile tekrar evlenmesini halka uygunsuz bir davranış olarak tanıtmayı başardı. İmparatoriçe oğlunun "putkıranlar" sempatizanı olduğu için ülkede bir iç isyanın ortaya çıkmasında korkmaktaydı ve bu önlemek için oğlunun hayatını feda etmekten çekinmiyordu. "Putseven" saraylılar; piskoposlar ve papazlarla çok becerili bir entrika çeviren İrini, bu taraftarlarının kendi adına bir komplo hazırlamalarına önayak oldu.
Konstantinos bu komplodan ve İmparatoriçenin elinden kaçmak için taşra şehirlerinden destek almak için Konstantinopolis'ten ayrıldı. Fakat bu şehirlerde bile kendi etrafını çeviren saraylı bürokratlar komployu hazırlayanlar ve İrini'nin adamlarıydı. Konstantinos Boğazın Asya yakasındayken bu bürokratlar tarafından yakalandı; tutuklanarak Konstantinopolis sarayına götürüldü. Burada İmparatoriçe İrini'nin emri ile gözlerini mil çekildi. Birkaç gün sonra da bu operasyon yaralarının iyileşmemesinden dolayı yaşamını kaybetti. Bu dehşet verici suikast dolayısıyla halk büyük kaygıya düştü; aynı zamanda ortaya çıkan bir güneş tutulma olayı ve aksi hava şartları dolayısıyla da bundan sonra 17 gün süren güneşin görülmemesi bu dehşet verici suikastın tanrı tarafından sevilmediğine alamet olduğu dedikoduları başkentte yayıldı.
Tam yetkili imparator olarak saltanatı ve tahttan indirilişi
797'de tam imparatorluk yetkileriyle hüküm sürmeye başlayan İrini, 803'te bir komplo ile tahttan indirilinceye kadar, basilissa (βασίλισσα), 'imparatoriçe' olarak unvan taşımamış ve basileus (βασιλεύς), 'imparator' olarak anılmıştır.
799' da Roma'da Papa III. Leo kendine destek verebilecek güçler aramakta idi. Kendisi halk içinden gelen bir din adamı olduğu için Roma'daki soylular, zenginler ve onlarla aynı sınıftan olan kilise papaz ve bürokratları tarafından verilmemekteydi; 799'da bu karşı güçlerin milislerinin bir silahlı hücumuna uğramış, bu grup tarafından papalıktan indirildiği bildirilmiş; hayatını zor kurtarıp Almanya'ya Frank Kralı Şarlman'a sığınmıştı. Kasım 799'da Şarlman'la birlikte Roma'ya geri geldi ve ancak onun askerî gücü ile şehirde bulunabilmekteydi. O zaman bile Roma'daki Papa'nin koruyucusu olarak kabul edilen Bizans İmparatoru, bir orta-çağ Hristiyanının kabul edemeyeceği, bir kadın imparatoriçe İrini'ydi. Bu nedenle Papa III. Leo imparatorluk tahtının boş olduğunu iddia edebilmekte ve batıda bir Roma imparatorunu ilan edip ona kendisinin kutsal gücü ile tac giydirebileceğini düşünmekteydi. 25 Aralık 800 tarihinde Noel Yortusunda III. Leo, Roma'da St.Peter Bazilikası'nda Frankların Kralı olan Şarlman'a Batı Roma İmparatorluk tacını giydirip onu ilk Kutsal Roma Germen İmparatoru ilan etti.
Bu Bizans için hiç beklenmeyen ve hiç mi hiç istenmeyen büyük bir sürpriz olmuştu. Hatta Papa'nın İmparatorluğa, Bizans'a ve Konstantinopolis Patrikliği'ne karşı bir hakareti olarak görülmekteydi.
İmparatoriçe İrini son saltanat yıllarında yeni bir koca aramaktaydı. Tarihçi "Theofanis", bu nedenle İrini'nin Şarlman'la evlenmek için müzakerelere geçtiğini fakat özellikle kardeşi Leo'yu tahta geçirmeyi düşünen ve İrini'ye çok etkili danışman olan "Aetios" tarafından karşı çıkıldığı için bunun bir kenara bırakıldığını yazmaktadır. Bizans soyluları ve saray bürokrasisi mensupları da Şarlman'ı ve Frankları barbar olarak görüp ortaya çıkan bu yeni gerçeği kabul etmemekteydiler ve İrini'nin böyle bir konuyu düşünmesini bile onlar tiksindirici ve korkutucu görmekteydiler.
802'de soylular ve yüksek saray bürokratları İmparatoriçe İrini aleyhine bir komplo kurdular. 31 Ekim'de İrini biraz hasta olarak bir kır köşkünde iken bir grup patrisiyen ve saray memurları Büyük Sarayı ele geçirdiler. Hipodrom'da bir halk toplantısı organize ettiler ve İrini'nin tam yetkili imparatorluktan azledildiğini toplanan halka açıkladılar. Yerine en yüksek saray maliye memuru ("Logothetis tu geniku") olan Nikiforos'un imparator olarak tahta geçtiğini bildirdiler. İrini başkent merkezine getirildi; çok vakarlı bir şekilde hareket ettiği ve durumunu kabul etmiş olarak davrandığı bildirilmektedir.
Ölümü ve evliya olup olmama sorunu
İrini önce Büyükada (Prinkipo)da bulunan manastıra başrahibe olarak kapatıldı. Bundan sonra Midilli adasındaki Midilli şehrindeki manastıra sürgüne gönderildi. 9 Ağustos 803 tarihinde orada hayat gözlerini yumdu. Cesedi İstanbul'a getirilerek Büyükada'da bulunan manastırına gömüldü.
İkonların yeniden açıkça gösterilip onlara büyük saygı gösterme politikası, yani "ikonofil" politikası ve manastırlara gösterdiği yakınlık dolayısıyla İrini Ortodoks Kilisesi büyükleri, özellikle "Thedoros o Studitis" tarafından, bir evliya kadar saygıya değer olduğu yazılagelmiştir. Bundan dolayı Batılı kilise tarihçileri ve Bizans tarihçileri çok kere İrini'nin Ortodoks Kilisesi tarafından resmen evliya olarak kabul edildiğini yazarlar. Fakat Ortodoks Kilisesi tarafından kilise ayinleri ve kilisesde tapınma hakkında resmen yayınlanan "Menaion" adlı kitap, otoriteli Aynoroz Manastırlı "Nikodemuş"'un yazdığı "Evliyalar Hayatı" adlı kitap ve diğer Ortodoks Kilisesi evliya hayatları kitapları İrini'nin "evliya" olduğunu yazmamaktadır.
Ailesi
İmparator IV. Leon ile evlilik yapmış olan İrini'nin tek bir oğlu VI. Konstantinos olmuştur. İrini bu oğlunu tahttan indirdikten sonra tam imparator yetkili hükümdar olmuştur. İrini'nin bir yakın akrabası olan Theofano (Stavrakios'un eşi)|Theofano]], I. Nikiforos tarafından oğlu ve varisi Stavrakios'a eş olarak seçilip onunla evlendirilmiştir. İsmi bilinmeyen bir başka yakın akrabası da Bulgar hükümdarı Telerig ile evlendirilmiştir. İrini'nin bir yeğeni olduğu da bilinmektedir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta İrini (Bizans imparatoriçesi) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Gregory, Timothy E. (2008). Bizans Tarihi. çev. Esra Ermert. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN .
- Norwich, John Julius (1999). Byzantium, the apogee (İngilizce). Londra: Penguin. s. 4-7. ISBN .
- Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN .
İrini (Bizans imparatoriçesi) Doğumu: y. 752 Ölümü: 9 Ağustos 803 | ||
| Kraliyet Unvanları | ||
|---|---|---|
| Önce gelen VI. Konstantinos |  Bizans İmparatoriçesi 797–802 | Sonra gelen I. Nikiforos |
| Önce gelen Eudokia | Bizans İmparatoriçe Eşi 775–780 | Sonra gelen Maria |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Irini Yunanca Eirhnh 752 9 Agustos 803 Irini Sarantapechaina veya Atinali Irini Yunanca Eirhnh h A8hnaia olarak da anilan ve tam yetkili imparatorluk gucu ile 797 802 doneminde hukum suren Bizans Imparatorlugu Imparatoricesidir Irini EirhnhBizans ImparatoricesiHukum suresi797 802Once gelenVI KonstantinosSonra gelenI NikiforosDogumyak 752Olum9 Agustos 803 MidilliDefinIstanbulEs ler iIV LeonCocuk lar iVI KonstantinosTam adiIrini SarantapechainaHanedanIsaurya HanedaniIsauria HanedaniKronolojiIII Leon 717 741Ortak imparator olarak V Konstantinos ile 720 751V Konstantinos 741 775Ortak imparator olarak IV Leon ile 751 775Artabasdos 741 743GaspciIV Leon 775 780Ortak imparator olarak VI Konstantinos ile 776 780VI Konstantinos 780 797Irini nin naipligi altinda 780 790 ve ortak imparator olarak 792 797Irini naibe imparatorice olarak 797 802VerasetOncul Yirmi Yillik Anarsi Ardil Nikiforos Hanedani 775 780 doneminde kocasi Leo imparatorluk yapmakta iken esi olarak imparatorice unvani tasimis ve 780 797 de genc oglu VI Konstantinos imparator olarak hukum surerken taht naipligi yapmistir Tam yetkili imparatorice olarak 797 802 de hukum surerken basilissa basilissa imparatorice olarak unvan tasimamis basileus basileys imparator olarak anilmistir Genclik ve evlilikle imparatoricelikIrini Atina da yasayan bir soylu aileye Sarantapechos ailesine mensuptu Babasi ve annesi cocukken oldugu icin bir soylu patrisiyen sinifina dahil olan ve olasilikla Helas Themasi valisi strategos olan amcasi Konstantinos Srantapechos tarafindan buyutuldu 1 Kasim 769 da daha 17 yasinda iken Bizans Imparatoru V Konstantinos tarafindan Konstantinoplis e getirtildi ve 17 Aralik ta Hazar asilli esi Cicek ten olan oglu Leo ile evlendirildi Nicin imparatora gelin secildigini aciklayan tarihi kaynaklar bulunmamaktadir Fakat Bizans tarihcilerinin kabul ettikleri en uygun aciklama Bizans geleneklerine gore bir gelin goruculuk musabakasi yapildigi buna baskent ve tasradaki seckin soylu ve yasi uygun genc kizlarin katildigi ve bunlar arasindan damat olacak tarafindan gelin olarak Irini secildigidir 14 Ocak 771 de Irini ile Leo nun sonradan VI Konstantinos adiyla imparator olacak bir ogullari oldu Imparator V Konstantinos Agustos 775 te oldu ve oglu ve Irini nin kocasi Leo ya 25 yasinda onun yerine imparator olarak tac giydirildi Leo da babasi gibi putkiran ikonoklast politikalar uygulamaya devam etti Fakat onceleri bu politika putsevenlere karsi cok ilimli cezalar uygulanmakta iken sonradan bu cezalar daha siddetlendi Agustos 789de bircok putseven saray mensubu agir cezaya carptirildi Dogru oldugu cok olasi soylentileri yazan tarihciler Leo nun evlilik yataginda esi Irini nin saklamis oldugu ikonlari buldugunu ve bundan sonra da esi ile ayni yatagi paylasmaktan kacindigini bildirirler Buna ragmen 8 Eylul 780 de Irini nin kocasi IV Leo oldugu zaman tahta gecirilen 9 yasinda oglu Konstantinos icin taht naibi olarak annesi Irini secildi Ogluna taht naipligiIrini ile oglu VI Konstantinos u gosteren altin solidus Oglu tahta gecer gecmez iktidari elinde bulunduran Irini cok tehlikeli bir komployu durdurmayi basardi Kocasinin uvey kardesi ve en yuksek unvan sahibi olan Sezar rutbeli Nikiforos ve yandaslari Nikiforos u tahta gecirmek icin bir komplo kurmuslardi Irini hemen Nikiforos u ve onun komplo ortaklarinin hepsini imparatorluga geleneksel olarak aday olamayacak papaz rutbesi verdirdi ve papaz olarak kiliselerde o Noel de ayin yapmalarini emretti Irini Papa ve Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu nun Karolenj hanedani ile yakin iliski kurmayi devlet politikasinin onemli bir unsuru olarak kabul etmisti 781 de Imparator Sarlman in ucuncu esi Hildegard dan olan kizi Rotrude ile Konstantinos arasinda bir nisanlanma anlasmasi imzalandi Bu Frank Prenses e Yunanca ogretmek icin bir idareci hoca gonderilmesi hazirliklari nerede ise bitmekte iken 787de oglunun itirazlarina ragmen Irini nin isteklerine gore bu nisan bozuldu Sonra Sicilya adasi askeri valisi Styrategod olan Elpidios isyani cikti Irini bu isyani siddetle bastirdi Elpidios un Konstantinopolis te bulunan ailesi tutuklanarak onlara iskence uygulandi Sicilya adasina guclu bir donanma filosu gonderildi Buna mukavemet edemeyen Elpidios Kuzey Afrika ya Ifrikiye de Araplara sigindi Abbasilerin Arap ordulari Halife Mehdi ve Halife Harun Resid donemlerinde Anadolu ya yillik talan hucumlari yapmakta devam etmekteydiler General Mihail Lacanodrakon bu hucumlari dururmayi basardiysa da dogu sinirindaki Boukellarion Themasi askeri valisi strategos Tatzates kacip Abbasilere sigindiktan sonra Irini yeni baris muzakerelerine girmek zorunda kaldi Bu muzakereler sonunda uc yillik bir baris imzalandi ve Bizans yillik tazminat olarak 10 000 adet ozel islemeli ipek elbise vermeyi ile Arap tuccarlarina Bizans pazarlarinin acilmasini kabul etti Irini nin taht naipligi sirasinda uyguladigi en onemli politika putkiran politikalarin ortadan kaldirilarak ikonlara ve heykellere verilen dinsel onemin yeniden taninmasidir Bu politikayi uygulayabilmek icin Irini once Ortodoks Konstantinopolis Patrigi olarak putsevenlere yakinligi bilinen Tarasios u sectirdi Sonra Patrikle birlikte iki onemli Ortodoks Kilisesi sinodu toplantisi yapilmasi icin 784 te bildiri yayinladilar Bunlardan birincisi 786 da Konstantinopolis te toplandi Fakat bu sinod toplantisinda putkiranlar onemli yer almislardi ve ordunun komutanlari da genellikle putkiran taraftarlari idiler Bunlar Irini ve Patrigin putseven politikalarini kabul etmediler Ikinci toplanti Yedinci Ekumenik konsil adi ile Iznik o zamanki Nicea da yapildi ve taht naibi ve patrik bu sinod icin uyeleri iyi taramislardi ve putkiran taraflisi askerlerin baskisi da bu tasra sehrinde daha azdi Iznik Sinodu 787 de resmen ikonlara tapinmayi ve onlara buyuk saygi gostermeyi serbest birakti Bu sinod ayrica resmen Dogu Ortodoks Kilisesi ile Papa idaresindeki Roma Katolik Kilisesi ni tek bir Hristiyan Katolik Kilise olarak ilan etti Bu Papalik ile Bizans iliskilerinin cok iyilesmesine neden olmasina ragmen Bizans in Italya da bulunan arazilerini ellerine gecirmek isteyen Franklarin bu Bizans arazilerine hucumunu onleyemedi 788 de Italya da Bizans a ait olan Istria ve Benevento Franklar tarafindan ele gecirildi Irini nin askeri gayretleri ancak Balkanlarda biraz basari kazandi Slavlar guney Yunan arazilerine girip yerlesmislerdi 782 de saray memuru Stavrakios idaresindeki Bizans ordulari bu arazilerin Slavlastirilmasini onlemek icin bir sefere giristiler ve Bizans in burada genislemesi ve Yunanca konusanlarin buralara yerlestirilip Slavlarin atilmasi saglandi VI Konstantinos erginlige erismeye yaklasinca Irini nin otokratik hareket ve davranislarindan gocunmaya basladi Fakat kendinin bagimsizligini askeri bir komployla gerceklestirmek icin yaptigi ugraslar amacina ulasmadi Imparatorice bunlari cok siddetli gucle elimine etti ve bundan sonra sadakat yemininin kendi adina yapilmasi emir verdi Bu 790 da imparatoriceye karsi olan hosnutsuzlugun acik acik ortaya cikmasina neden oldu Ermeni muhafiz birlikleri basta olarak askerler resmen tek hukumdarlarinin VI Konstantinos oldugunu ilan ettiler Konstantinos ile Irini arasinda bir dostluk oldugu bos goruntusu yine devam ettirildi Fakat 792 de Irini resmen Imparatorice unvanini aldi Imparatorice Irini oglu Konstantinos un 791 de Bulgarlara karsi yapilan askeri seferdeki basarisizligini kendi lehine bir avantaj olarak kullandi Ayrica oglunun 15 Ocak 792 de politik nedenle iktidari ele gecirmek icin esi Ermeni Mary yi bosayarak Theodostus ile tekrar evlenmesini halka uygunsuz bir davranis olarak tanitmayi basardi Imparatorice oglunun putkiranlar sempatizani oldugu icin ulkede bir ic isyanin ortaya cikmasinda korkmaktaydi ve bu onlemek icin oglunun hayatini feda etmekten cekinmiyordu Putseven saraylilar piskoposlar ve papazlarla cok becerili bir entrika ceviren Irini bu taraftarlarinin kendi adina bir komplo hazirlamalarina onayak oldu Imparatorice Irini nin altin solidusu Her iki yuzde loros giyen sag elinde globus haci tutan Irene nin tacli bustu Her iki yuzde soldan saga YeIPIҺH bASILISSH EIRINE BASILISSE lejanti Konstantinos bu komplodan ve Imparatoricenin elinden kacmak icin tasra sehirlerinden destek almak icin Konstantinopolis ten ayrildi Fakat bu sehirlerde bile kendi etrafini ceviren sarayli burokratlar komployu hazirlayanlar ve Irini nin adamlariydi Konstantinos Bogazin Asya yakasindayken bu burokratlar tarafindan yakalandi tutuklanarak Konstantinopolis sarayina goturuldu Burada Imparatorice Irini nin emri ile gozlerini mil cekildi Birkac gun sonra da bu operasyon yaralarinin iyilesmemesinden dolayi yasamini kaybetti Bu dehset verici suikast dolayisiyla halk buyuk kaygiya dustu ayni zamanda ortaya cikan bir gunes tutulma olayi ve aksi hava sartlari dolayisiyla da bundan sonra 17 gun suren gunesin gorulmemesi bu dehset verici suikastin tanri tarafindan sevilmedigine alamet oldugu dedikodulari baskentte yayildi Tam yetkili imparator olarak saltanati ve tahttan indirilisi797 de tam imparatorluk yetkileriyle hukum surmeye baslayan Irini 803 te bir komplo ile tahttan indirilinceye kadar basilissa basilissa imparatorice olarak unvan tasimamis ve basileus basileys imparator olarak anilmistir Bir kadinin imparator olarak hukum surmesini tanimayan Papa III Leo Sarlman a Kutsal Roma Imparatoru olarak tac giydirisi 799 da Roma da Papa III Leo kendine destek verebilecek gucler aramakta idi Kendisi halk icinden gelen bir din adami oldugu icin Roma daki soylular zenginler ve onlarla ayni siniftan olan kilise papaz ve burokratlari tarafindan verilmemekteydi 799 da bu karsi guclerin milislerinin bir silahli hucumuna ugramis bu grup tarafindan papaliktan indirildigi bildirilmis hayatini zor kurtarip Almanya ya Frank Krali Sarlman a siginmisti Kasim 799 da Sarlman la birlikte Roma ya geri geldi ve ancak onun askeri gucu ile sehirde bulunabilmekteydi O zaman bile Roma daki Papa nin koruyucusu olarak kabul edilen Bizans Imparatoru bir orta cag Hristiyaninin kabul edemeyecegi bir kadin imparatorice Irini ydi Bu nedenle Papa III Leo imparatorluk tahtinin bos oldugunu iddia edebilmekte ve batida bir Roma imparatorunu ilan edip ona kendisinin kutsal gucu ile tac giydirebilecegini dusunmekteydi 25 Aralik 800 tarihinde Noel Yortusunda III Leo Roma da St Peter Bazilikasi nda Franklarin Krali olan Sarlman a Bati Roma Imparatorluk tacini giydirip onu ilk Kutsal Roma Germen Imparatoru ilan etti Bu Bizans icin hic beklenmeyen ve hic mi hic istenmeyen buyuk bir surpriz olmustu Hatta Papa nin Imparatorluga Bizans a ve Konstantinopolis Patrikligi ne karsi bir hakareti olarak gorulmekteydi Imparatorice Irini son saltanat yillarinda yeni bir koca aramaktaydi Tarihci Theofanis bu nedenle Irini nin Sarlman la evlenmek icin muzakerelere gectigini fakat ozellikle kardesi Leo yu tahta gecirmeyi dusunen ve Irini ye cok etkili danisman olan Aetios tarafindan karsi cikildigi icin bunun bir kenara birakildigini yazmaktadir Bizans soylulari ve saray burokrasisi mensuplari da Sarlman i ve Franklari barbar olarak gorup ortaya cikan bu yeni gercegi kabul etmemekteydiler ve Irini nin boyle bir konuyu dusunmesini bile onlar tiksindirici ve korkutucu gormekteydiler 802 de soylular ve yuksek saray burokratlari Imparatorice Irini aleyhine bir komplo kurdular 31 Ekim de Irini biraz hasta olarak bir kir koskunde iken bir grup patrisiyen ve saray memurlari Buyuk Sarayi ele gecirdiler Hipodrom da bir halk toplantisi organize ettiler ve Irini nin tam yetkili imparatorluktan azledildigini toplanan halka acikladilar Yerine en yuksek saray maliye memuru Logothetis tu geniku olan Nikiforos un imparator olarak tahta gectigini bildirdiler Irini baskent merkezine getirildi cok vakarli bir sekilde hareket ettigi ve durumunu kabul etmis olarak davrandigi bildirilmektedir Olumu ve evliya olup olmama sorunuIrini once Buyukada Prinkipo da bulunan manastira basrahibe olarak kapatildi Bundan sonra Midilli adasindaki Midilli sehrindeki manastira surgune gonderildi 9 Agustos 803 tarihinde orada hayat gozlerini yumdu Cesedi Istanbul a getirilerek Buyukada da bulunan manastirina gomuldu Ikonlarin yeniden acikca gosterilip onlara buyuk saygi gosterme politikasi yani ikonofil politikasi ve manastirlara gosterdigi yakinlik dolayisiyla Irini Ortodoks Kilisesi buyukleri ozellikle Thedoros o Studitis tarafindan bir evliya kadar saygiya deger oldugu yazilagelmistir Bundan dolayi Batili kilise tarihcileri ve Bizans tarihcileri cok kere Irini nin Ortodoks Kilisesi tarafindan resmen evliya olarak kabul edildigini yazarlar Fakat Ortodoks Kilisesi tarafindan kilise ayinleri ve kilisesde tapinma hakkinda resmen yayinlanan Menaion adli kitap otoriteli Aynoroz Manastirli Nikodemus un yazdigi Evliyalar Hayati adli kitap ve diger Ortodoks Kilisesi evliya hayatlari kitaplari Irini nin evliya oldugunu yazmamaktadir AilesiImparator IV Leon ile evlilik yapmis olan Irini nin tek bir oglu VI Konstantinos olmustur Irini bu oglunu tahttan indirdikten sonra tam imparator yetkili hukumdar olmustur Irini nin bir yakin akrabasi olan Theofano Stavrakios un esi Theofano I Nikiforos tarafindan oglu ve varisi Stavrakios a es olarak secilip onunla evlendirilmistir Ismi bilinmeyen bir baska yakin akrabasi da Bulgar hukumdari Telerig ile evlendirilmistir Irini nin bir yegeni oldugu da bilinmektedir Ayrica bakinizBizans imparatorlari listesiKaynakcaWikimedia Commons ta Irini Bizans imparatoricesi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Gregory Timothy E 2008 Bizans Tarihi cev Esra Ermert Istanbul Yapi Kredi Yayinlari ISBN 978 975 08 1507 2 Norwich John Julius 1999 Byzantium the apogee Ingilizce Londra Penguin s 4 7 ISBN 0 14 011448 3 Alexander Kazhdan Ed 1991 The Oxford Dictionary of Byzantium Ingilizce Oxford ve New York Oxford University Press ISBN 0 19 504652 8 Irini Bizans imparatoricesi Isaurya HanedaniDogumu y 752 Olumu 9 Agustos 803Kraliyet UnvanlariOnce gelen VI Konstantinos Bizans Imparatoricesi 797 802 Sonra gelen I NikiforosOnce gelen Eudokia Bizans Imparatorice Esi 775 780 Sonra gelen Maria