Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Thema (Yunanca: tekil - θέμα, thema çoğul - θέματα themata), yaklaşık yedi yüz yıllık bir dönem için Bizans İmparatorluğu'nun ana yerel idare birimi idi. Thema sistemi yedinci yüzyılda Bizans topraklarının Müslüman orduları tarafından zaptedilmeye başlanması ile kurulmuş ve daha önceki ana yerel birim olan ve Roma imparatorları Diocletianus ve I. Konstantin tarafından kurulmuş olan yerine geçirilmiştir.
Bizans İmparatorluğu'nun çok küçülüp birbirinden ayrı parçalar haline dönüşmesinden sonra imparator VI. İoannis tarafından 1350'li yıllarda themalar ortadan kaldırılıp yerel idare Orta Çağ'da çok popüler olan "liyej-vasal" ilişkisine dayanan sistemine dönüştürülmüştür.
Tarih
Geri plandaki gelişmeler
6. yüzyılın sonlarında ve 7. yüzyıl başlarında Bizans İmparatorluğu her yönden hücumlara uğramaktaydı. Sasani İmparatorluğu doğudan ve güneydoğudan Suriye, Mısır ve Anadolu'ya baskı yapmaktaydı. İslav ırklar ve Avarlar Balkanlar'da yerleşmeye başlayıp Yunanistan içlerine doğru sarkmaktaydılar. Lombardlar genellikle hiçbir direniş görmeden kuzey İtalya'yı işgal etmişlerdi. Bizans İmparatorluğu'nun daha batısında ve güneyinde uzak olan ve imparatorlar I. Justinianus ve Mauricius tarafından yeniden Roma eline geçmiş olan bölgelerde bu gittikçe artan baskıya karşı koyabilmek için bölgedeki en yüksek sivil idare ve askeri idare birleştirip ve özel bir eyalet Eksarhlık ve eyalet valisi Eksarh sistemi uygulanmaya başlanmıştı. Bu özel yörel idare yönetimi sistemi Kuzey Afrika'da Tunus civarında Kartaca merkezli Afrika Eksarhlığı ve İtalya'da Revanna merkezli Ravenna Eksarhlığı kurulmuştu. Bu tip idari uygulama başlangıcı 530'lu yıllarda I. Justinianus'un yeni idari reformlarına götürülmektedir. O zamana kadar Roma İmparatoru Diocletianus'un kurmuş olduğu yerel idare sistemine göre taşra yörelerinde askeri idare ile sivillerin idaresi titizlikle ayrılmakta ve iki sistem birbirlerinden değişik şekilde organize edilmekte idi. Bu ayrılmaya neden, aksi halde yerel yöneticilerin yörelerinde bulunan askerlere komuta edip kendilerini özerk imparator olarak ilan etmelerine ve yerel askerlerle merkezî iktidarı ele geçirmeye çalışmalarına imkân vermesi idi. Bu sistem Roma İmparatorluğu'nun genellikle her yöresinde ve 300 yıl süre ile uygun sonuçlar vermişti.
Fakat 640'lı yıllarda İmparatorluğun güney doğusunda müslüman Dört Halife dönemi başlangıcından beri özellikle bu sınır yörelerinde bu sistem çökmeye başladı. Müslümanların çok hızlı bir şekilde imparatorluğun çok önemli bölgeleri olan Mısır ve Suriye'yi ele geçirmeleri ve Kuzey Afrika, Filistin ve Güney Anadolu'yu tehdit etmeleri, bu nedenle Bizans için çok önemi olan tarım üretimi, insangücü ve arazi kaybı idari sisteminin nasıl yaşamını sürdüreceği hakkında korku yaratmıştı. Bu daha önce hiç hisedilmemiş olan büyük idari kriz imparatorluğun yönetiminin baştanbaşa reform edilmesine neden oldu.
Daha önceki yerel idare sisteminin bazı elemanları 7. yüzyıl sonlarına kadar değişmemekle beraber, Anadolu'da imparatorluğu elinde buluna bölgeler 5 büyük thema (çoğul themata)' ya bölündü. Bunlardan her birinin yönetimi strategos (general) adı verilen eyalet valisine verildi ve bu eyalet valileri thema içinde bulunan askeri kuvvetlerin komutanı olma görevleri de bulunmaktaydı. Bu çeşit yerel idare sonradan Osmanlı Devleti'nde benzer olarak beylerbeylik ve sancak beyliği sisteminde de uygulanmıştır.
Thema sistemine göre askerî birliklerin konmuş oldukları yörede boş arazilere veya yeni fethedilen yörelere ve arazilere yerleştirilmesi ve bu arazilerin hemen devlete sadık kişiler tarafından ele geçirilmesi Bizans İmparatorluğu'nun uzun zaman yaşamasına yardımcı olmuştur denilebilir. Fakat diğer taraftan bu yeni sistem ile sivil sosyetenin askerleşmesi ve sivil kültürün ve sivil kurumların eski güçlerini kaybetmeleri gerçekleşmiştir. Bu nedenle birçok Avrupalı tarihçi thema sisteminin kurulması tarihini Doğu Roma İmparatorluğu için Geç Antik Çağının bitmesini ve Orta Çağın başlangıcını işaret ettiğini kabul etmektedirler.
Kuruluş
İlk beş thema, verilen isimlerden de anlaşılacağı gibi, Bizans İmparatorluğu'nun o zaman elinde bulunan beş değişik seyyar sahra ordusundan kurulmuştu. Bu seyyar yöresel ordular, statik ordugâh ve kışla sistemiyle idare edilen komutanlarına magister militum unvanı verilen, asker birliklerden değişikti. Bu ordular Ortadoğu'daki Bizans topraklarının kaybı ile Anadolu'ya çekilmiş ve her seyyar orduya bir bölge tahsis edilmişti. İlk thema'lar bu seyyar ordu bölgelerinde kurulmuş olup isimleri şunlardı:
- Armeniakon Theması (Θέμα Άρμενιακόν, Thema Armeniakon) : Merkezi Amasya (Amasea) idi. 667'de kurulmuştu. Antik Pontos, ve kuzey Kapadokya eyaletlerinden oluşmaktaydı.
- Anatolikon Theması (Θέμα Άνατολικόν, Thema Anatolikōn): Merkezi Emirdağ yakınlarındaki eski Amorium kenti idi. İlk defa 669'da ismi geçmektedir. Orta Anadolu'da eski eyaletini kapsamaktaydı.
- Opsikion (Öpsikön) Theması; (Θέμα Ὀψικιόν, Thema Opsikion): Merkezi İznik (Nicea). İlk defa 680'de ismi geçmektedir. Bu imparatorun yakın akraba veya maiyetine verilmekte (Latince Obsequium) ve strategos (yani eyalet valisi) komes (kont) unvanı taşımaktaydı. Kuzeybatı Anadolu eski Bitinya, Paflagonya ve kismen Galatya eyaletlerinden oluşmaktaydı.
- Trakyalılar Theması (Θέμα Θρακησιόν, Thema Thrakēsiōn): Merkezi Efes idi. İsminin Trakya'ya benzemesi Trakya'dan Anadolu kıyılarına getirilmiş seyyar ordunun bölgesi olmasındandı. Batı Anadolu Ege kıyılarında eski İyonya, Lidya ve Karya eyaletlerini kapsamaktaydı.
- Karavisiyanon Theması (Θέμα Kαραβησιάνων, Thema Karavēsianōn): Merkezi Antalya (Attaleia). Bu bir donanma theması idi (karavis κάραβις "gemi" demekti) ve strategosu (yani eyalet valisi) bir donanma rütbesi olan droungarios unvanını taşımaktaydı. Güney Anadolu'nun Akdeniz kıyılarını ve Ege Adaları'nı kapsamaktaydı.
Themaların Listesi
Themaların listesi uzun süren Bizans imparatorluk döneminde, önceleri yeni toprakların fethi ile, sonraları toprakların kaybedilmesi ile değişmiştir. Burada önce 9. yüzyıldaki thema'ların listesi ve sonra da daha kapsamlı ve biraz daha ayrıntılı olarak onuncu yüzyıl listesi verilecektir.
9. yüzyıl ortasında Bizans İmparatorluğu 20 themadan oluşmaktaydı. Bunların alfabetik sıraya göre isimleri ve askerî katkıları şunlardır:
| Yaklaşık 850'te Themalar | |||
|---|---|---|---|
| Asya | Asker katkısı | Avrupa | Asker katkısı |
| Anatolikon | 15.000 | Kefalonya | 2.000 |
| Armeniakon | 9.000 | Klimata | 2.000 |
| Kappadokya | 4.000 | Dyrrachion (Draç) | 2.000 |
| Harsianon | 4.000 | Hellas | 2.000 |
| Kibyrrhaioton (marinai) | 2.000 | Makedonya | 5.000 |
| Thrakesion | 6.000 | Mora | 2.000 |
| Opsikion | 6.000 | Sikelia | 2.000 |
| Optimaton | 4.000 | Selanik | 2.000 |
| Boukellarion | 8.000 | Thrake | 5.000 |
| Paflagonya | 5.000 | ||
| Haldia | 4.000 | ||
| Seleukeya | 7.000 | ||
10. yüzyılda ise Bizans İmparatorluğu 32 themadan oluşmaktaydı. Bunlar şunlardır:
- - Bu thema Anadolu'da bulunup Marmara Denizi güney-batı kıyıları yörelerini ve Ege Denizi kuzey batısını Midilli (Lesbos) adasına kadar kapsamaktaydı. O yüzyıla göre önem sırasında 19. idi. Bu thema'nin Strategos (eyalet valisi)'nin yıllık maaşı 10 pund altındı. Bizans donanmasına deniz askeri sağlamaktaydı.
- Anatolikon - Thema sisteminin ilk kuruluşunda ortaya çıkarılmıştı; ama 10. yüzyılda ilk yüzölçümünün ancak dörte birini kapsamaktaydı. Konstantinopolis'ten sonra en önemli thema sayılmaktaydı. Merkezi Emirdağ yakınında bulunan antik Amorium kenti idi. Bu thema'nın Strategos (eyalet valisi)'nin yıllık maaşı 40 pund altındı. Bu yüksek maaşa neden orduya yaptığı asker katkısının yüksek olması ve elit ağır zırhlı süvari askerleri, katafrakt, sağlaması idi.
- Armeniakon - Bu ilk kurulan thema'lar arasındaydı. Önceleri Trabzon'u da kapsayan Dogu Karadeniz yöresinde olmakla beraber, sonradan sadece Doğu Karadeniz yöresinin içlerini kapsamaktaydı ve merkezi Amasya'da idi. Thema önem sırasına göre ikinci idi. Bu yörenin strategos (eyalet valisi)'nin yıllık geliri 40 pund altındi.
- Boukellarion - Bu thema Konstantinopolis'e yakın İznik merkezli Anadolu yörelerini kapsamaktaydı. Önem sıralamsına göre beşinci gelmekteydi. Strategos (eyalet valisi)'nin yıllık geliri 40 pund altına eşitti. Bu thema'nin askerleri genellikle piyade ve hafif süvari sınıfındandı.
- Haldia - Bu thema merkezi Trabzon olan Doğu Karadeniz kıyılarından oluşmaktaydı. Dördüncü Haçlı Seferi'nden sonra bu thema yerine Bizans'tan özerk Komnenos Hanedanı hükümdarlığında Trabzon İmparatorluğu kurulmuştur. Thema önem sırasına göre on birinci idi. Haldia strategosu için yıllık gelir 10 pund altındı. Bu thema'da, Bizans'tan ayrılıncaya kadar, Bizans ordusu süvari kuvvetlerine at temin için büyük at sürüleri bulunmaktaydı.
Yarı özerk themalar
Onuncu yüzyıldan önce Bizans elinden çıkmış eski themalar
Organizasyon
Thema teriminin iki değişik anlamı bulunmaktaydı. Thema hem bir çeşit askeri bölgeleri tanımlamakta diğer taraftan da sivil yöresel idari birimleridir. Tema askerlere tarım yapmaları için verilmiş arazi parsellerinin organizasyonuydu. Teknik olarak askerler bir strategos (eyalet valisi) komutanlığı altında savaşmak için kurulmuş askerî birliktiler. Kendilerine verilmiş olan ve kendilerinin üzerinde tarım yaptıkları arazilerin sahibi değildiler; arazinin sahibi yine devlet idi; araziyi işleyen askerlerin sadece toprağı işleme ve işlenen topraktan verim ve bundan gelir ve kar almaya hakları vardı. Böylece, askerlere verilen tarım arazisi dolayısıyla askerlere verilen maaşlar düşük tutulabiliyordu. Ayrıca, çocukları da eğer ileride ailelerinin topraklarını thema için asker olarak işleyeceklerse, o anda toprakları işleyen asker tarımcılar çocuklarını ve çocuklarının çocuklarını vb. devlete asker yükümü sağlamak üzere bağlı kılmaktaydılar. Bu şekilde devlet yalnız devlet bütçesine az maliyeti olan asker bulmakla kalmamakta aynı zamanda hazır askeri bulunduğu için genellikle halk tarafından nefret edilen zorla asker toplama çabaları da göstermemekteydi. Aynı zamanda yeni olarak fethedilen arazilerin fetheden devlet tarafından hemen sahip olunup devlete çok sadık asker tarımcılar tarafından çabucak yerleştirilmesi ile yeni fethedilen arazilerin ülkeye hemen bağlanması imkân dahiline girmekteydi.
Bir themanın valisi sadece orada yerleşik asker tarımcıların komutanlığı ile yetkili değildi; bu askeri vali aynı zamanda o yörenin sivil idaresinin başı idi. Strategos ülkenin belli bir yöresinin hem askeri hem de sivil idaresini birleştirmekteydi. Bu yöresel idare Roma İmparatoru Diocletianus tarafından kurulmuş ve askeri ve sivil idareyi birbirinden tümüyle ayıran sistemi ortadan kaldırmış ve bu nedenle prasides unvanlı sivil valiler ve düks ve benzer unvanlı askeri valiler kaldırılmış ve Bizans İmparatorluğu yine eski Roma Cumhuriyeti veya Diocletianus'tan önceki Principatus Roma İmparatorluğu sisteminde olduğu gibi yöresel valiler hem yörenin sivil idaresini yüklenmekte hem de yöresel ordu birliklerine savaşta komuta etmekteydi.
Şu tablo Theracisain Theması'nda y. 902-936 döneminde bulunan thema idaresini bir örnek olarak göstermektedir.
| İsim | Asker sayısı | Altsınıftan birimler sayısı | İdare ve komuta eden kişinin unvanı |
|---|---|---|---|
| Thema | 9 600 | 4 Meros | Strategus |
| Meros, Turma | 2 400 | 6 Drungus | Turmarj |
| Drungus | 400 | 2 Bandum | Drungarus |
| Bandum | 200 | 2 "Senturion" | Kont |
| "" | 100 | 10 "Contubernia" | Hekatontarj |
| 50 | 5 "Kontubernyum" | Pentecontarj | |
| "" | 10 | 1 "Öncü*" + 1 "Artçı*" | Decarj |
| "Öncü*" | 5 | -- | Pentrarj |
| "Artçı*" | 4 | -- | Tetrarj |
- Not: İsimler Latin harfleri ile yazılmıştır. Tireler içinde bulunan terimler eski için kullanılan terimler ile aynıdır. (*) işaretli terimler doğrudan doğruya tercüme edilmişlerdir.
Thema Sisteminin Ortadan Kaldırılması
Thema sistemi Bizans İmparatorluğu'nun küçülmesi ile devamlı şok geçirmiş ve yeni yörelerin ele geçirilmediği, birçok eski yörelerin kaybedildiği ve özellikle sınır bölgelerinde olan yörelerin çoğunun devamlı el değiştirdiği için uygulanması çok zor bir hale girmiştir. Diğer taraftan Dördüncü Haçlı Seferi ile Konstantinopolis'i ellerine geçiren ve Latin İmparatorluğu'nu kuran ve bu imparatorluğa bağlı Frank sistemine benzer Orta Çağ usulu hiyerarşik sistem uygulayarak alt devletler kuran Franklar da thema sisteminin yıkılmasına bir başka neden oluşturmuşlardır.
En sonunda VI. İoannis bir yeni reformla çok küçük kalmış Bizans'ın yöresel thema sistemini ortadan kaldırmış ve tam Orta Çağ usulu sistemine dönüştürmüştür.
Dış kaynaklar
- Haldon, John (1999). Warfare, State and Society in the Byzantine World, 565-1204 (İngilizce). Londra: UCL Press. ISBN .
- Treadgold, Warren T., (1995) Byzantium and Its Army, 284-1081, Stanford University Press: Palo Alto. CA.
- Treadgold, Warren T., (1997), A History of the Byzantine State and Society, Stanford University Press, Palo Alto, CA.,
Kaynakça
- ^ 20. yüzyıla kadar tarihçiler (örneğin G. Ostrogorsky) thema sisteminin kurucusunun imparator Heraklonas olduğunu bildirmekteydiler. Fakat 20. yüzyılda yapılan araştırmalar thema sisteminin uygulamaya başlanmasının 640-660'lı yıllar arasında II. Konstans saltanatı yılları olduğuna işaret etmektedirler. (J. Haldon (1990), Byzantium in the seventh century (Yedinci yüzyılda Bizans), Cambridge U.P. say. 208-dev.)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Thema Yunanca tekil 8ema thema cogul 8emata themata yaklasik yedi yuz yillik bir donem icin Bizans Imparatorlugu nun ana yerel idare birimi idi Thema sistemi yedinci yuzyilda Bizans topraklarinin Musluman ordulari tarafindan zaptedilmeye baslanmasi ile kurulmus ve daha onceki ana yerel birim olan ve Roma imparatorlari Diocletianus ve I Konstantin tarafindan kurulmus olan yerine gecirilmistir Orta Caglarda Bizans Imparatorlugu nun en genis oldugu y 1045 te themalar Bizans Imparatorlugu nun cok kuculup birbirinden ayri parcalar haline donusmesinden sonra imparator VI Ioannis tarafindan 1350 li yillarda themalar ortadan kaldirilip yerel idare Orta Cag da cok populer olan liyej vasal iliskisine dayanan sistemine donusturulmustur TarihGeri plandaki gelismeler6 yuzyilin sonlarinda ve 7 yuzyil baslarinda Bizans Imparatorlugu her yonden hucumlara ugramaktaydi Sasani Imparatorlugu dogudan ve guneydogudan Suriye Misir ve Anadolu ya baski yapmaktaydi Islav irklar ve Avarlar Balkanlar da yerlesmeye baslayip Yunanistan iclerine dogru sarkmaktaydilar Lombardlar genellikle hicbir direnis gormeden kuzey Italya yi isgal etmislerdi Bizans Imparatorlugu nun daha batisinda ve guneyinde uzak olan ve imparatorlar I Justinianus ve Mauricius tarafindan yeniden Roma eline gecmis olan bolgelerde bu gittikce artan baskiya karsi koyabilmek icin bolgedeki en yuksek sivil idare ve askeri idare birlestirip ve ozel bir eyalet Eksarhlik ve eyalet valisi Eksarh sistemi uygulanmaya baslanmisti Bu ozel yorel idare yonetimi sistemi Kuzey Afrika da Tunus civarinda Kartaca merkezli Afrika Eksarhligi ve Italya da Revanna merkezli Ravenna Eksarhligi kurulmustu Bu tip idari uygulama baslangici 530 lu yillarda I Justinianus un yeni idari reformlarina goturulmektedir O zamana kadar Roma Imparatoru Diocletianus un kurmus oldugu yerel idare sistemine gore tasra yorelerinde askeri idare ile sivillerin idaresi titizlikle ayrilmakta ve iki sistem birbirlerinden degisik sekilde organize edilmekte idi Bu ayrilmaya neden aksi halde yerel yoneticilerin yorelerinde bulunan askerlere komuta edip kendilerini ozerk imparator olarak ilan etmelerine ve yerel askerlerle merkezi iktidari ele gecirmeye calismalarina imkan vermesi idi Bu sistem Roma Imparatorlugu nun genellikle her yoresinde ve 300 yil sure ile uygun sonuclar vermisti Fakat 640 li yillarda Imparatorlugun guney dogusunda musluman Dort Halife donemi baslangicindan beri ozellikle bu sinir yorelerinde bu sistem cokmeye basladi Muslumanlarin cok hizli bir sekilde imparatorlugun cok onemli bolgeleri olan Misir ve Suriye yi ele gecirmeleri ve Kuzey Afrika Filistin ve Guney Anadolu yu tehdit etmeleri bu nedenle Bizans icin cok onemi olan tarim uretimi insangucu ve arazi kaybi idari sisteminin nasil yasamini surdurecegi hakkinda korku yaratmisti Bu daha once hic hisedilmemis olan buyuk idari kriz imparatorlugun yonetiminin bastanbasa reform edilmesine neden oldu Daha onceki yerel idare sisteminin bazi elemanlari 7 yuzyil sonlarina kadar degismemekle beraber Anadolu da imparatorlugu elinde buluna bolgeler 5 buyuk thema cogul themata ya bolundu Bunlardan her birinin yonetimi strategos general adi verilen eyalet valisine verildi ve bu eyalet valileri thema icinde bulunan askeri kuvvetlerin komutani olma gorevleri de bulunmaktaydi Bu cesit yerel idare sonradan Osmanli Devleti nde benzer olarak beylerbeylik ve sancak beyligi sisteminde de uygulanmistir Thema sistemine gore askeri birliklerin konmus olduklari yorede bos arazilere veya yeni fethedilen yorelere ve arazilere yerlestirilmesi ve bu arazilerin hemen devlete sadik kisiler tarafindan ele gecirilmesi Bizans Imparatorlugu nun uzun zaman yasamasina yardimci olmustur denilebilir Fakat diger taraftan bu yeni sistem ile sivil sosyetenin askerlesmesi ve sivil kulturun ve sivil kurumlarin eski guclerini kaybetmeleri gerceklesmistir Bu nedenle bircok Avrupali tarihci thema sisteminin kurulmasi tarihini Dogu Roma Imparatorlugu icin Gec Antik Caginin bitmesini ve Orta Cagin baslangicini isaret ettigini kabul etmektedirler KurulusIlk bes thema verilen isimlerden de anlasilacagi gibi Bizans Imparatorlugu nun o zaman elinde bulunan bes degisik seyyar sahra ordusundan kurulmustu Bu seyyar yoresel ordular statik ordugah ve kisla sistemiyle idare edilen komutanlarina magister militum unvani verilen asker birliklerden degisikti Bu ordular Ortadogu daki Bizans topraklarinin kaybi ile Anadolu ya cekilmis ve her seyyar orduya bir bolge tahsis edilmisti Ilk thema lar bu seyyar ordu bolgelerinde kurulmus olup isimleri sunlardi Armeniakon Themasi 8ema Armeniakon Thema Armeniakon Merkezi Amasya Amasea idi 667 de kurulmustu Antik Pontos ve kuzey Kapadokya eyaletlerinden olusmaktaydi Anatolikon Themasi 8ema Anatolikon Thema Anatolikōn Merkezi Emirdag yakinlarindaki eski Amorium kenti idi Ilk defa 669 da ismi gecmektedir Orta Anadolu da eski eyaletini kapsamaktaydi Opsikion Opsikon Themasi 8ema Ὀpsikion Thema Opsikion Merkezi Iznik Nicea Ilk defa 680 de ismi gecmektedir Bu imparatorun yakin akraba veya maiyetine verilmekte Latince Obsequium ve strategos yani eyalet valisi komes kont unvani tasimaktaydi Kuzeybati Anadolu eski Bitinya Paflagonya ve kismen Galatya eyaletlerinden olusmaktaydi Trakyalilar Themasi 8ema 8rakhsion Thema Thrakesiōn Merkezi Efes idi Isminin Trakya ya benzemesi Trakya dan Anadolu kiyilarina getirilmis seyyar ordunun bolgesi olmasindandi Bati Anadolu Ege kiyilarinda eski Iyonya Lidya ve Karya eyaletlerini kapsamaktaydi Karavisiyanon Themasi 8ema Karabhsianwn Thema Karavesianōn Merkezi Antalya Attaleia Bu bir donanma themasi idi karavis karabis gemi demekti ve strategosu yani eyalet valisi bir donanma rutbesi olan droungarios unvanini tasimaktaydi Guney Anadolu nun Akdeniz kiyilarini ve Ege Adalari ni kapsamaktaydi Themalarin ListesiThemalarin listesi uzun suren Bizans imparatorluk doneminde onceleri yeni topraklarin fethi ile sonralari topraklarin kaybedilmesi ile degismistir Burada once 9 yuzyildaki thema larin listesi ve sonra da daha kapsamli ve biraz daha ayrintili olarak onuncu yuzyil listesi verilecektir 9 yuzyil ortasinda Bizans Imparatorlugu 20 themadan olusmaktaydi Bunlarin alfabetik siraya gore isimleri ve askeri katkilari sunlardir Yaklasik 850 te ThemalarAsya Asker katkisi Avrupa Asker katkisiAnatolikon 15 000 Kefalonya 2 000Armeniakon 9 000 Klimata 2 000Kappadokya 4 000 Dyrrachion Drac 2 000Harsianon 4 000 Hellas 2 000Kibyrrhaioton marinai 2 000 Makedonya 5 000Thrakesion 6 000 Mora 2 000Opsikion 6 000 Sikelia 2 000Optimaton 4 000 Selanik 2 000Boukellarion 8 000 Thrake 5 000Paflagonya 5 000 Haldia 4 000 Seleukeya 7 000 10 yuzyilda ise Bizans Imparatorlugu 32 themadan olusmaktaydi Bunlar sunlardir Bu thema Anadolu da bulunup Marmara Denizi guney bati kiyilari yorelerini ve Ege Denizi kuzey batisini Midilli Lesbos adasina kadar kapsamaktaydi O yuzyila gore onem sirasinda 19 idi Bu thema nin Strategos eyalet valisi nin yillik maasi 10 pund altindi Bizans donanmasina deniz askeri saglamaktaydi Anatolikon Thema sisteminin ilk kurulusunda ortaya cikarilmisti ama 10 yuzyilda ilk yuzolcumunun ancak dorte birini kapsamaktaydi Konstantinopolis ten sonra en onemli thema sayilmaktaydi Merkezi Emirdag yakininda bulunan antik Amorium kenti idi Bu thema nin Strategos eyalet valisi nin yillik maasi 40 pund altindi Bu yuksek maasa neden orduya yaptigi asker katkisinin yuksek olmasi ve elit agir zirhli suvari askerleri katafrakt saglamasi idi Armeniakon Bu ilk kurulan thema lar arasindaydi Onceleri Trabzon u da kapsayan Dogu Karadeniz yoresinde olmakla beraber sonradan sadece Dogu Karadeniz yoresinin iclerini kapsamaktaydi ve merkezi Amasya da idi Thema onem sirasina gore ikinci idi Bu yorenin strategos eyalet valisi nin yillik geliri 40 pund altindi Boukellarion Bu thema Konstantinopolis e yakin Iznik merkezli Anadolu yorelerini kapsamaktaydi Onem siralamsina gore besinci gelmekteydi Strategos eyalet valisi nin yillik geliri 40 pund altina esitti Bu thema nin askerleri genellikle piyade ve hafif suvari sinifindandi Haldia Bu thema merkezi Trabzon olan Dogu Karadeniz kiyilarindan olusmaktaydi Dorduncu Hacli Seferi nden sonra bu thema yerine Bizans tan ozerk Komnenos Hanedani hukumdarliginda Trabzon Imparatorlugu kurulmustur Thema onem sirasina gore on birinci idi Haldia strategosu icin yillik gelir 10 pund altindi Bu thema da Bizans tan ayrilincaya kadar Bizans ordusu suvari kuvvetlerine at temin icin buyuk at suruleri bulunmaktaydi Yari ozerk themalar Onuncu yuzyildan once Bizans elinden cikmis eski themalarOrganizasyonThema teriminin iki degisik anlami bulunmaktaydi Thema hem bir cesit askeri bolgeleri tanimlamakta diger taraftan da sivil yoresel idari birimleridir Tema askerlere tarim yapmalari icin verilmis arazi parsellerinin organizasyonuydu Teknik olarak askerler bir strategos eyalet valisi komutanligi altinda savasmak icin kurulmus askeri birliktiler Kendilerine verilmis olan ve kendilerinin uzerinde tarim yaptiklari arazilerin sahibi degildiler arazinin sahibi yine devlet idi araziyi isleyen askerlerin sadece topragi isleme ve islenen topraktan verim ve bundan gelir ve kar almaya haklari vardi Boylece askerlere verilen tarim arazisi dolayisiyla askerlere verilen maaslar dusuk tutulabiliyordu Ayrica cocuklari da eger ileride ailelerinin topraklarini thema icin asker olarak isleyeceklerse o anda topraklari isleyen asker tarimcilar cocuklarini ve cocuklarinin cocuklarini vb devlete asker yukumu saglamak uzere bagli kilmaktaydilar Bu sekilde devlet yalniz devlet butcesine az maliyeti olan asker bulmakla kalmamakta ayni zamanda hazir askeri bulundugu icin genellikle halk tarafindan nefret edilen zorla asker toplama cabalari da gostermemekteydi Ayni zamanda yeni olarak fethedilen arazilerin fetheden devlet tarafindan hemen sahip olunup devlete cok sadik asker tarimcilar tarafindan cabucak yerlestirilmesi ile yeni fethedilen arazilerin ulkeye hemen baglanmasi imkan dahiline girmekteydi Bir themanin valisi sadece orada yerlesik asker tarimcilarin komutanligi ile yetkili degildi bu askeri vali ayni zamanda o yorenin sivil idaresinin basi idi Strategos ulkenin belli bir yoresinin hem askeri hem de sivil idaresini birlestirmekteydi Bu yoresel idare Roma Imparatoru Diocletianus tarafindan kurulmus ve askeri ve sivil idareyi birbirinden tumuyle ayiran sistemi ortadan kaldirmis ve bu nedenle prasides unvanli sivil valiler ve duks ve benzer unvanli askeri valiler kaldirilmis ve Bizans Imparatorlugu yine eski Roma Cumhuriyeti veya Diocletianus tan onceki Principatus Roma Imparatorlugu sisteminde oldugu gibi yoresel valiler hem yorenin sivil idaresini yuklenmekte hem de yoresel ordu birliklerine savasta komuta etmekteydi Su tablo Theracisain Themasi nda y 902 936 doneminde bulunan thema idaresini bir ornek olarak gostermektedir Isim Asker sayisi Altsiniftan birimler sayisi Idare ve komuta eden kisinin unvaniThema 9 600 4 Meros StrategusMeros Turma 2 400 6 Drungus TurmarjDrungus 400 2 Bandum DrungarusBandum 200 2 Senturion Kont 100 10 Contubernia Hekatontarj50 5 Kontubernyum Pentecontarj 10 1 Oncu 1 Artci Decarj Oncu 5 Pentrarj Artci 4 TetrarjNot Isimler Latin harfleri ile yazilmistir Tireler icinde bulunan terimler eski icin kullanilan terimler ile aynidir isaretli terimler dogrudan dogruya tercume edilmislerdir Thema Sisteminin Ortadan KaldirilmasiThema sistemi Bizans Imparatorlugu nun kuculmesi ile devamli sok gecirmis ve yeni yorelerin ele gecirilmedigi bircok eski yorelerin kaybedildigi ve ozellikle sinir bolgelerinde olan yorelerin cogunun devamli el degistirdigi icin uygulanmasi cok zor bir hale girmistir Diger taraftan Dorduncu Hacli Seferi ile Konstantinopolis i ellerine geciren ve Latin Imparatorlugu nu kuran ve bu imparatorluga bagli Frank sistemine benzer Orta Cag usulu hiyerarsik sistem uygulayarak alt devletler kuran Franklar da thema sisteminin yikilmasina bir baska neden olusturmuslardir En sonunda VI Ioannis bir yeni reformla cok kucuk kalmis Bizans in yoresel thema sistemini ortadan kaldirmis ve tam Orta Cag usulu sistemine donusturmustur Dis kaynaklarHaldon John 1999 Warfare State and Society in the Byzantine World 565 1204 Ingilizce Londra UCL Press ISBN 1 85728 495 X Treadgold Warren T 1995 Byzantium and Its Army 284 1081 Stanford University Press Palo Alto CA ISBN 0 8047 3163 2 Treadgold Warren T 1997 A History of the Byzantine State and Society Stanford University Press Palo Alto CA ISBN 0 8047 2630 2Kaynakca 20 yuzyila kadar tarihciler ornegin G Ostrogorsky thema sisteminin kurucusunun imparator Heraklonas oldugunu bildirmekteydiler Fakat 20 yuzyilda yapilan arastirmalar thema sisteminin uygulamaya baslanmasinin 640 660 li yillar arasinda II Konstans saltanati yillari olduguna isaret etmektedirler J Haldon 1990 Byzantium in the seventh century Yedinci yuzyilda Bizans Cambridge U P say 208 dev