İran felsefesi veya Fars felsefesi, Doğu felsefesinin bir parçası olup, oldukça zengin ve eski bir tarihe sahiptir. İran felsefesi'nin kökeni eski İran'da Hint-İran kökleriyle ortaya çıkan ve Zerdüşt öğretilerinden büyük ölçüde etkilenen, felsefi gelenek ve düşünceler zamanına kadar uzanmaktadır. Pers bölgesinde bağımsız felsefi düşüncenin ortaya çıkışını, M.Ö. 1500’ler de Avesta metinleri aracılığı ile tarihleyen Hint-İranlılar’dan öğrenmekteyiz. Zerdüşt'ün görüşlerinin, Yahudilik ve fikirleri aracılığıyla, Batı Avrupa kültürlerini de etkilediğini görmekteyiz.
İran'ın tarihi boyunca, önemli siyasi ve toplumsal değişimler (Arap ve Moğol istilaları gibi), Hint-İran veya Zerdüşt kavramsal konularını ele alan bir dizi aktif felsefi okul gelişmesine sebep olmuştur. Özellikle Arapların İran'ı fethinden ve İslam'a geçişinden sonra, eski İran felsefesi Yunan felsefesinden etkilenmiştir.
İslam Öncesi Dönem
Zerdüştçülük
Zerdüşt'ün öğretileri, M.Ö. 1700 -1800 arasındaki dönemde bugünkü İran'da ortaya çıktığı düşünülmektedir. Zerdüşt’ün görüşleri Zerdüştlük dininin temelini oluşturmuş ve genel olarak Hint-İran felsefesinin İran şubesinin gelişimini büyük ölçüde etkilemiştir. Zerdüşt’ün, kötülük (dolaylı olarak “Şeytan” kavramı) sorununu felsefi açıdan ele alan ilk kişi olduğu sanılmaktadır. Zerdüşt evrenin iki zıt ilkesinden biri olarak kavradığı kötülüğün nasıl oluştuğunu sorgulamıştır. Zerdüşt felsefesine göre, varlık, ışık (Ahura Mazda) ve karanlık (Ehrimen) taraflardan oluşur. Taraflar birbirleriyle sürekli mücadele halindedir ve çatışmanın döngüsel doğasına göre varlık, bu taraflar arasında sürekli hareket eder.
Zerdüşt ve Zerdüştlük'e ait eserler, Yunan ve Roma felsefesi üzerinde önemli bir etkiye sahip olmuştur. Knidoslu Eudoxus gibi bazı eski Yunan düşünürler ve Gaius Plinius Secundus gibi Latin yazarlar, Zerdüşt felsefesinden büyük oranda etkilenmiştir. Plato, Zerdüşt felsefesini Knidoslu Eudoxus aracılığıyla öğrendiği ve görüşlerinin büyük kısmını kendi görüşlerine dahil ettiği sanılmaktadır. Hatta M.Ö. 3. yüzyılda yaşamış olan , Platon'u ve onun “Devlet” kitabını, (özellikle kitapta yer alan “”) Zerdüşt'ün “” adlı eserinin bazı kısımlarını intihal etmekle suçlamıştır.
Zerdüşt, Klasik Batı kültürü sonrası döneme (M.S. 500 ile M.S. 1.000 yılları arası) kadar, fikirleri hakkında neredeyse hiçbir şey bilinmiyor, doğulu bir bilge ve hatta bir sihirbaz olarak tanınıyordu. Bu durum neredeyse 18. Yüzyıla kadar da bu şekilde devam etti. Mozart'ın Sihirli Flüt (Die Zauberflöte) operasında tasvir edilen “Karanlıklar Kraliçesi”' ne karşı ahlaki düzeni temsil eden "Sarastro" karakterinin, Zerdüşt ile ilişkilendirildiği düşünülmektedir. Söz konusu operada “Karanlıklar Kraliçesi”, mutaassıp cehaletin tehlikeli bir formunu temsil ederken, onun hasmı olan ”Sarastro”, ataerkil bir bilgelik ve aydın görüşlü, bir hükümdarı sembolize etmektedir. Voltaire gibi aydınlanma çağı yazarları, Zerdüştlük araştırmalarını Hristiyanlıktan farklı olarak bir Deizm biçimi olduğuna inandıkları için desteklemişlerdir.
2005 yılında Oxford Felsefe Sözlüğü, Zerdüşt'ü filozoflar kronolojisinde ilk sıraya koydu. Zerdüşt'ün etkisi, kısmen onun kurduğu ve bu sözlükte “Mazda-Yasna” olarak adlandırılan rasyonel etik sistemi nedeniyle bugün de devam etmektedir. Mazda-Yasna kelime kökeni olarak Avestaca'dan (Zentçe veya Zendce) gelmektedir. Kelime anlamı olarak Türkçeye "Bilgeliğe İbadet" şeklinde çevrilebilir. Naturalis Historia ansiklopedisi Zerdüştlerin “nihai hakikat” arayışının kendilerinden sonra gelen ve Pisagor ile başlayan, mutlak gerçeklik arayışında olan Yunan felsefecilere ilham verdiğini iddia etmektedir.
Maniheizm
Peygamber Mani tarafından kurulan Maniheizm, Batı'da Kuzey Afrika'dan Doğu'da Çin'e kadar oldukça büyük bir coğrafyada etkili olmuştur. Maniheizm’in Batı Hristiyan düşünce dünyasındaki etkisinde Augustinus payı oldukça fazladır. Augustinus, Maniheizm'den Hristiyanlığa geçen ve düşünceleri Katolik, Protestan ve Ortodoks ilahiyatçılar arasında oldukça etkili olan bir filozoftur.
Maniheizm'in en temel teolojik ilkesi, dualist kozmoloji felsefesini benimsemiş olmasıydı. Maniheizm kozmolojisine göre; evren iki temel öğeden oluşmaktaydı.
- İyiliği temsil eden “ışık”,
- Kötülüğün temsil eden “karanlık”.
Işık ve karanlık kozmik bir kaza sonucu birbirine karışmıştı. Maniheizm inancına göre insanın bu hayattaki en temel görevi, ışığa ait olan parçaları karanlıktan kurtarmaktı. Maniheistlerin görüşlerine göre, varlık, iyi ve kötü ilkelerin çatışmasından meydana gelmekteydi ve insanın rolü, iyi işler yaparak ruhunun aydınlık tarafını özgür kılmaktı.
Mazdekçilik
Mazdekçilik ya da mazdekizm, İranlı Zerdüşt din adamı Mazdek'in düşünce felsefesine verilen isimdir. Mazdekizm, İsa'dan sonra 5. yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan; insan eşitliği ve mal ortaklığını savunan bir akım olarak bilinmektedir. Her türlü özel mülkiyetin kaldırılması ve evliliğin serbest aşk ile değiştirilmesini savunması ile ün saldı. Hava ve su gibi, paranın, malın-mülkün de insanlar arasında eşit olarak paylaşılmasını savunan Mazdek'in gerçekleştirdiği reformlar bir tür erken komünizm örnekleri arasında gösterilmektedir.
Mazdek düşüncesine göre yeryüzü bütün insanların ortak yararına açık bir yaşam alanıdır. Bu yaşama alanında çalışan geçinir, çalışmayanlar silinip gider. Toplum bireylerin oluşturduğu ortaklaşa bir kuruluş olduğundan, kimsenin kimseyi baskı altına almaya, özgürlüğünü ortadan kaldırmaya ya da kısıtlamaya hakkı ve yetkisi yoktur. Bu nedenle, Mazdek düşüncesinde kadın erkeğin tutsağı değil, özgür bir insandır; dolayısıyla, yeryüzündeki hayatın da ortağıdır.
Klasik İslami Dönem
İran'daki entelektüel gelişim İslam'dan sonra gelişerek devam etti. Bu dönemde, Şiraz, Horasan, Meraga, İsfahan, Tahran şehirlerinde etkinliği bugün bile devam etmekte olan okullar kuruldu.
İbn Sinacılık
İslam'ın Altın Çağı döneminde, "İbn Sinacılık" İslam felsefesi'nin en önde gelen okulu haline gelmiştir. İbn Sina'nın başarısı çoğunlukla, Aristotelesçilik ve Yeni Platonculuk ile; imanla ilgili konu ve sorulara izâh ve ispat getirme amacıyla geliştirilen, Kelam kavramlarını birleştirmesinden gelmektedir. İbn Sinacılık da oldukça popüler idi. İbn Sina'nın özellikle ruhun doğası ve varlık-öz ayrımı konusundaki doktrinleri sebebiyle 1210 yılında Paris'te yasaklanmasına sebep olmuştur. Fakat buna rağmen, İbn Sina'nın bilgi teorisi ve yaklaşımı Auvergneli William ve Albertus Magnus'u; metafizik yaklaşımı ise dönemin önde gelen isimlerinden Thomas Aquinas'ı oldukça etkilemiştir.
İşrakilik
İşrakilik, 12. yüzyılda Şihabeddin Sühreverdî tarafından kurulan bir İslam felsefesi okuludur . Okulun düşünce anlayışı, İbn Sina'nın felsefi görüşleri ile antik İran felsefesinin yanı sıra Şihabeddin Sühreverdî'nin kendi görüşlerinin bir birleşimiydi . İşrarkiliğin sıklıkla yeni Platonculuktan etkilendiği görülmüştür.
Transandan Teosofi
İranlı filozof Molla Sadra (M.S. 1635) tarafından geliştirilen Transandan Teosofi veya al-hikmet al-muta'āliyah (حكمت متعاليه), İslam felsefesinin şu anda aktif olarak devam eden iki felsefi akımından bir tanesidir.
Çağdaş Dönem
Felsefe, İran'da geçmişten bugüne değin popüler bir çalışma konusu olmuştur. Yıllar önce Batı tarzı üniversitelerde felsefe, dini seminerlerde önemli bir çalışma alanıydı. Günümüzde İran'da basım ve yayımı yapılan felsefe kitaplarının sayısı diğer ülkeler ile kıyaslandığında çok daha fazla sayıdadır.
İran'da felsefenin çeşitliliğini [Tahran Üniversitesi] eğitim felsefesi profesörü olan Hüsrev Bakıri; "Bugün, İran'daki felsefi düşünce yapısının asıl kısmını “Molla Sadra” tarafından geliştirilen ekol oluşturmaktadır. İran’daki mevcut felsefe anlayışı eski metafizik eğilim ile tasavvuf ve İslami görüşlerinin bir bileşimidir” şeklinde yorumlamaktadır.
İran'da felsefe üzerine yayınlanan dergiler arasında, Tahran Üniversitesi Felsefe Bölümü tarafından 1972'den beri düzenli olarak yayınlanan “Falsafeh”, tarafından yayınlanan “Hikmat va Falsafeh”, Kum'da bulunan tarafından yayınlanan “Ma'rifat-e Falsafeh” ve ayrıca, tarafından Kum şehrinde yayınlanan “Naqd-o-Nazar” dergilerinden bahsedilebilir.
Kaynakça
- ^ Kubba, Laith (1 Ekim 1998). "The Islamic Intellectual Tradition in Persia". American Journal of Islam and Society. 15 (3): 158-161. doi:10.35632/ajis.v15i3.2167. ISSN 2690-3741.
- ^ a b An anthology of philosophy in Persia. Seyyed Hossein Nasr, Mehdi Amin Razavi. Londra: I.B. Tauris Publishers. 2 Ağustos 2015. ISBN . OCLC 229454284.
- ^ a b Carr, Dr Brian; Carr, Brian; Mahalingam, Indira, (Ed.) (11 Eylül 2002). Companion Encyclopedia of Asian Philosophy. Routledge. ISBN .
- ^ Ashtiyani, Sayyid Jalal al-Din; Matsubara, Hideichi; Iwami, Takashi; Matsumoto, Akiro, (Ed.) (1 Ocak 2000). "Consciousness & Reality". doi:10.1163/9789004452930.
- ^ a b Whitley, C. F. (1957). "The Date and Teaching of Zarathustra". Numen. 4 (3): 215-227. doi:10.2307/3269345. ISSN 0029-5973. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.
- ^ a b Nock, A. D. (1929). "Studien zum antiken Synkretismus aus Iran und Griechenland. By R. Reitzenstein und H. H. Schaeder. [Stud. d. Bibl. Warburg, herausgegeben von Fr. Saxl, Bd. VII.] Pp. 355, with 4 plates. Leipzig: B. G. Teubner, 1926. 18 M. unbound, 20 M. bound." The Journal of Hellenic Studies. 49 (1): 111-116. doi:10.1017/s0075426900073742. ISSN 0075-4269.
- ^ A. E. ŞEKERCİ, "Platon’da Mitolojik Düşünce ve “Er” Mitosu," FELSEFE DÜNYASI, vol.2, no.52, pp.263-282, 2010. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.
- ^ Livingstone, David (2002). The dying god : the hidden history of Western civilization. Lincoln, NE: Writers Club Press. ISBN . OCLC 53399662.
- ^ Blackburn, Simon (1 Ocak 2016). The Oxford Dictionary of Philosophy. Oxford University Press. ISBN .
- ^ 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ 9 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2021.
- ^ Crone, Patricia (1991). "Kavād's Heresy and Mazdak's Revolt". Iran. 29: 21. doi:10.2307/4299846. ISSN 0578-6967.
- ^ Wherry, E.M. (4 Temmuz 2013). "A Comprehensive Commentary on the Quran". doi:10.4324/9781315012346.
- ^ BALCI, Ali (2005). "Açıklamalı Eğitim Yönetimi Terimleri Sözlüğü". doi:10.14527/9786053640745.
- ^ "Islamic philosophy from its origin to the present: philosophy in the land of prophecy". Choice Reviews Online. 44 (06): 44-3233-44-3233. 1 Şubat 2007. doi:10.5860/choice.44-3233. ISSN 0009-4978.
- ^ . www.sid.ir. 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Iran felsefesi veya Fars felsefesi Dogu felsefesinin bir parcasi olup oldukca zengin ve eski bir tarihe sahiptir Iran felsefesi nin kokeni eski Iran da Hint Iran kokleriyle ortaya cikan ve Zerdust ogretilerinden buyuk olcude etkilenen felsefi gelenek ve dusunceler zamanina kadar uzanmaktadir Pers bolgesinde bagimsiz felsefi dusuncenin ortaya cikisini M O 1500 ler de Avesta metinleri araciligi ile tarihleyen Hint Iranlilar dan ogrenmekteyiz Zerdust un goruslerinin Yahudilik ve fikirleri araciligiyla Bati Avrupa kulturlerini de etkiledigini gormekteyiz Iran in tarihi boyunca onemli siyasi ve toplumsal degisimler Arap ve Mogol istilalari gibi Hint Iran veya Zerdust kavramsal konularini ele alan bir dizi aktif felsefi okul gelismesine sebep olmustur Ozellikle Araplarin Iran i fethinden ve Islam a gecisinden sonra eski Iran felsefesi Yunan felsefesinden etkilenmistir Islam Oncesi DonemZerdustculuk Zerdust un ogretileri M O 1700 1800 arasindaki donemde bugunku Iran da ortaya ciktigi dusunulmektedir Zerdust un gorusleri Zerdustluk dininin temelini olusturmus ve genel olarak Hint Iran felsefesinin Iran subesinin gelisimini buyuk olcude etkilemistir Zerdust un kotuluk dolayli olarak Seytan kavrami sorununu felsefi acidan ele alan ilk kisi oldugu sanilmaktadir Zerdust evrenin iki zit ilkesinden biri olarak kavradigi kotulugun nasil olustugunu sorgulamistir Zerdust felsefesine gore varlik isik Ahura Mazda ve karanlik Ehrimen taraflardan olusur Taraflar birbirleriyle surekli mucadele halindedir ve catismanin dongusel dogasina gore varlik bu taraflar arasinda surekli hareket eder Peygamber Zerdust solda Atina Okulu nda tasvir edildigi bir freskte Raffaello Sanzio 1509 Zerdust ve Zerdustluk e ait eserler Yunan ve Roma felsefesi uzerinde onemli bir etkiye sahip olmustur Knidoslu Eudoxus gibi bazi eski Yunan dusunurler ve Gaius Plinius Secundus gibi Latin yazarlar Zerdust felsefesinden buyuk oranda etkilenmistir Plato Zerdust felsefesini Knidoslu Eudoxus araciligiyla ogrendigi ve goruslerinin buyuk kismini kendi goruslerine dahil ettigi sanilmaktadir Hatta M O 3 yuzyilda yasamis olan Platon u ve onun Devlet kitabini ozellikle kitapta yer alan Zerdust un adli eserinin bazi kisimlarini intihal etmekle suclamistir Zerdust Klasik Bati kulturu sonrasi doneme M S 500 ile M S 1 000 yillari arasi kadar fikirleri hakkinda neredeyse hicbir sey bilinmiyor dogulu bir bilge ve hatta bir sihirbaz olarak taniniyordu Bu durum neredeyse 18 Yuzyila kadar da bu sekilde devam etti Mozart in Sihirli Flut Die Zauberflote operasinda tasvir edilen Karanliklar Kralicesi ne karsi ahlaki duzeni temsil eden Sarastro karakterinin Zerdust ile iliskilendirildigi dusunulmektedir Soz konusu operada Karanliklar Kralicesi mutaassip cehaletin tehlikeli bir formunu temsil ederken onun hasmi olan Sarastro ataerkil bir bilgelik ve aydin goruslu bir hukumdari sembolize etmektedir Voltaire gibi aydinlanma cagi yazarlari Zerdustluk arastirmalarini Hristiyanliktan farkli olarak bir Deizm bicimi olduguna inandiklari icin desteklemislerdir 2005 yilinda Oxford Felsefe Sozlugu Zerdust u filozoflar kronolojisinde ilk siraya koydu Zerdust un etkisi kismen onun kurdugu ve bu sozlukte Mazda Yasna olarak adlandirilan rasyonel etik sistemi nedeniyle bugun de devam etmektedir Mazda Yasna kelime kokeni olarak Avestaca dan Zentce veya Zendce gelmektedir Kelime anlami olarak Turkceye Bilgelige Ibadet seklinde cevrilebilir Naturalis Historia ansiklopedisi Zerdustlerin nihai hakikat arayisinin kendilerinden sonra gelen ve Pisagor ile baslayan mutlak gerceklik arayisinda olan Yunan felsefecilere ilham verdigini iddia etmektedir Mani ve muritleri Duvar gorseli Maniheizm Peygamber Mani tarafindan kurulan Maniheizm Bati da Kuzey Afrika dan Dogu da Cin e kadar oldukca buyuk bir cografyada etkili olmustur Maniheizm in Bati Hristiyan dusunce dunyasindaki etkisinde Augustinus payi oldukca fazladir Augustinus Maniheizm den Hristiyanliga gecen ve dusunceleri Katolik Protestan ve Ortodoks ilahiyatcilar arasinda oldukca etkili olan bir filozoftur Maniheizm in en temel teolojik ilkesi dualist kozmoloji felsefesini benimsemis olmasiydi Maniheizm kozmolojisine gore evren iki temel ogeden olusmaktaydi Iyiligi temsil eden isik Kotulugun temsil eden karanlik Isik ve karanlik kozmik bir kaza sonucu birbirine karismisti Maniheizm inancina gore insanin bu hayattaki en temel gorevi isiga ait olan parcalari karanliktan kurtarmakti Maniheistlerin goruslerine gore varlik iyi ve kotu ilkelerin catismasindan meydana gelmekteydi ve insanin rolu iyi isler yaparak ruhunun aydinlik tarafini ozgur kilmakti Mazdak i idam edilirken gosteren bir resim Mazdekcilik Mazdekcilik ya da mazdekizm Iranli Zerdust din adami Mazdek in dusunce felsefesine verilen isimdir Mazdekizm Isa dan sonra 5 yuzyilin sonlarina dogru ortaya cikan insan esitligi ve mal ortakligini savunan bir akim olarak bilinmektedir Her turlu ozel mulkiyetin kaldirilmasi ve evliligin serbest ask ile degistirilmesini savunmasi ile un saldi Hava ve su gibi paranin malin mulkun de insanlar arasinda esit olarak paylasilmasini savunan Mazdek in gerceklestirdigi reformlar bir tur erken komunizm ornekleri arasinda gosterilmektedir Mazdek dusuncesine gore yeryuzu butun insanlarin ortak yararina acik bir yasam alanidir Bu yasama alaninda calisan gecinir calismayanlar silinip gider Toplum bireylerin olusturdugu ortaklasa bir kurulus oldugundan kimsenin kimseyi baski altina almaya ozgurlugunu ortadan kaldirmaya ya da kisitlamaya hakki ve yetkisi yoktur Bu nedenle Mazdek dusuncesinde kadin erkegin tutsagi degil ozgur bir insandir dolayisiyla yeryuzundeki hayatin da ortagidir Klasik Islami DonemIbn Sina nin El Kanun fi t Tib el yazmasindan bir ornek Iran daki entelektuel gelisim Islam dan sonra geliserek devam etti Bu donemde Siraz Horasan Meraga Isfahan Tahran sehirlerinde etkinligi bugun bile devam etmekte olan okullar kuruldu Ibn Sinacilik Islam in Altin Cagi doneminde Ibn Sinacilik Islam felsefesi nin en onde gelen okulu haline gelmistir Ibn Sina nin basarisi cogunlukla Aristotelescilik ve Yeni Platonculuk ile imanla ilgili konu ve sorulara izah ve ispat getirme amaciyla gelistirilen Kelam kavramlarini birlestirmesinden gelmektedir Ibn Sinacilik da oldukca populer idi Ibn Sina nin ozellikle ruhun dogasi ve varlik oz ayrimi konusundaki doktrinleri sebebiyle 1210 yilinda Paris te yasaklanmasina sebep olmustur Fakat buna ragmen Ibn Sina nin bilgi teorisi ve yaklasimi Auvergneli William ve Albertus Magnus u metafizik yaklasimi ise donemin onde gelen isimlerinden Thomas Aquinas i oldukca etkilemistir Israkilik Israkilik 12 yuzyilda Sihabeddin Suhreverdi tarafindan kurulan bir Islam felsefesi okuludur Okulun dusunce anlayisi Ibn Sina nin felsefi gorusleri ile antik Iran felsefesinin yani sira Sihabeddin Suhreverdi nin kendi goruslerinin bir birlesimiydi Israrkiligin siklikla yeni Platonculuktan etkilendigi gorulmustur Transandan Teosofi Iranli filozof Molla Sadra M S 1635 tarafindan gelistirilen Transandan Teosofi veya al hikmet al muta aliyah حكمت متعاليه Islam felsefesinin su anda aktif olarak devam eden iki felsefi akimindan bir tanesidir Tahran Universitesi kutuphanesi Cagdas DonemFelsefe Iran da gecmisten bugune degin populer bir calisma konusu olmustur Yillar once Bati tarzi universitelerde felsefe dini seminerlerde onemli bir calisma alaniydi Gunumuzde Iran da basim ve yayimi yapilan felsefe kitaplarinin sayisi diger ulkeler ile kiyaslandiginda cok daha fazla sayidadir Iran da felsefenin cesitliligini Tahran Universitesi egitim felsefesi profesoru olan Husrev Bakiri Bugun Iran daki felsefi dusunce yapisinin asil kismini Molla Sadra tarafindan gelistirilen ekol olusturmaktadir Iran daki mevcut felsefe anlayisi eski metafizik egilim ile tasavvuf ve Islami goruslerinin bir bilesimidir seklinde yorumlamaktadir Iran da felsefe uzerine yayinlanan dergiler arasinda Tahran Universitesi Felsefe Bolumu tarafindan 1972 den beri duzenli olarak yayinlanan Falsafeh tarafindan yayinlanan Hikmat va Falsafeh Kum da bulunan tarafindan yayinlanan Ma rifat e Falsafeh ve ayrica tarafindan Kum sehrinde yayinlanan Naqd o Nazar dergilerinden bahsedilebilir Kaynakca Kubba Laith 1 Ekim 1998 The Islamic Intellectual Tradition in Persia American Journal of Islam and Society 15 3 158 161 doi 10 35632 ajis v15i3 2167 ISSN 2690 3741 a b An anthology of philosophy in Persia Seyyed Hossein Nasr Mehdi Amin Razavi Londra I B Tauris Publishers 2 Agustos 2015 ISBN 978 1 84511 541 8 OCLC 229454284 a b Carr Dr Brian Carr Brian Mahalingam Indira Ed 11 Eylul 2002 Companion Encyclopedia of Asian Philosophy Routledge ISBN 978 1 134 96058 3 Ashtiyani Sayyid Jalal al Din Matsubara Hideichi Iwami Takashi Matsumoto Akiro Ed 1 Ocak 2000 Consciousness amp Reality doi 10 1163 9789004452930 a b Whitley C F 1957 The Date and Teaching of Zarathustra Numen 4 3 215 227 doi 10 2307 3269345 ISSN 0029 5973 16 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Agustos 2021 a b Nock A D 1929 Studien zum antiken Synkretismus aus Iran und Griechenland By R Reitzenstein und H H Schaeder Stud d Bibl Warburg herausgegeben von Fr Saxl Bd VII Pp 355 with 4 plates Leipzig B G Teubner 1926 18 M unbound 20 M bound The Journal of Hellenic Studies 49 1 111 116 doi 10 1017 s0075426900073742 ISSN 0075 4269 A E SEKERCI Platon da Mitolojik Dusunce ve Er Mitosu FELSEFE DUNYASI vol 2 no 52 pp 263 282 2010 16 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Agustos 2021 Livingstone David 2002 The dying god the hidden history of Western civilization Lincoln NE Writers Club Press ISBN 0 595 23199 3 OCLC 53399662 Blackburn Simon 1 Ocak 2016 The Oxford Dictionary of Philosophy Oxford University Press ISBN 978 0 19 873530 4 16 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi 9 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Agustos 2021 Crone Patricia 1991 Kavad s Heresy and Mazdak s Revolt Iran 29 21 doi 10 2307 4299846 ISSN 0578 6967 Wherry E M 4 Temmuz 2013 A Comprehensive Commentary on the Quran doi 10 4324 9781315012346 BALCI Ali 2005 Aciklamali Egitim Yonetimi Terimleri Sozlugu doi 10 14527 9786053640745 Islamic philosophy from its origin to the present philosophy in the land of prophecy Choice Reviews Online 44 06 44 3233 44 3233 1 Subat 2007 doi 10 5860 choice 44 3233 ISSN 0009 4978 www sid ir 17 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Agustos 2021