Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
(Üçüncü) Çanakkale Deniz Muharebesi, Kaptan-ı Derya Sarı Kenan Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması'nın 23 Haziran 1656'da Venedik Cumhuriyeti Donanması ile Çanakkale Boğazı önlerinde yaptığı deniz muharebesi, 1645-1669 Osmanlı-Venedik Savaşı'nın bir evresi. Osmanlı Donanması, İnebahtı Deniz Muharebesi'nden (1571) beri en büyük yenilgisini aldı.
| Çanakkale Deniz Muharebesi (1656) | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Girit'in Fethi | |||||||||||
 Üçüncü Çanakkale Deniz Muharebesi | |||||||||||
| |||||||||||
| Taraflar | |||||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Venedik Cumhuriyeti Malta Şövalyeleri | ||||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||||
| Sarı Kenan Paşa | (ölü) Pietro Bembo Barbado Badoer | ||||||||||
| Güçler | |||||||||||
| |||||||||||
| Kayıplar | |||||||||||
| |||||||||||
Muharebenin öncesi
Osmanlıların Girit'i fethetmek amacıyla 1645 yılında başlattıkları harekât başlangıçta başarılı bir şekilde ilerlemiş ve 1648 yılına kadar adanın Kandiye hariç önemli merkezleri ele geçirilmişti. 1648 yılında ise Sultan İbrahim'in tahttan indirilmesi öncesi ve sonrasında İmparatorluk başkentinin tam bir kargaşanın içine düşmesi sonucunda Venedikliler toparlanma olanağı bulmuş ve Osmanlı Donanması'nın Girit'teki birliklere takviye göndermesini engellemek amacıyla Çanakkale Boğazı'nın Ege Denizi'ne açılan ağzını ablukaya alma stratejisini benimsemişlerdi.
1654 yılında Çanakkale Boğazı önlerinde Osmanlı ve Venedik donanmaları arasında meydana gelen muharebede Osmanlı Donanması galip gelerek söz konusu ablukayı kırmayı başarmıştı.
İki donanma 1655 yılında aynı mevkide çarpıştıklarında ise bu defa galip gelen Venedik oldu. Zurnazen Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması Çanakkale Boğazı'ndan büyük kayıp vererek çıkabildi ve Girit'teki Türk birliklerine etkili bir takviye gönderemedi.
1656 yılında ise bu defa Lorenzo Marcello komutasındaki ve 24 kadırga, 6 kalyon ve 13 yelkenli gemiden oluşan Venedik donanması Mart ayının sonlarında Ege Denizi'ne girdi. Pietro Bembo komutasındaki bir diğer Venedik filosuyla birleşen donanma 6 Mayıs'ta Andros adasına geldi, 11 Mayıs'ta ise tekrar denize açılarak İskiri-Midilli-Gökçeada rotasıyla 23 Mayıs'ta Çanakkale Boğazı önlerine geldi. 11 Haziran'da ise komutasındaki yedi kadırgalık Malta Şövalyeleri filosu Venedik donanmasına katıldı.
Muharabe
Çanakkale önündeki Venedik donanması Malta gemileriyle birlikte 29 kalyon, 7 kalite ve 31 kadırgayla kayda değer bir güce ulaşmıştı. Sarı Kenan Paşa komutasındaki ve 28 kalyon, 9 mavna ve 61 kadırgadan müteşekkil Osmanlı Donanması ise 23 Haziran'da Çanakkale Boğazı'nda göründü.
24 Haziran'da kıyılardaki topçu bataryalarının ateşi başladıysa da bunlar Venedik donanmasının geri çekilmesini sağlayacak ölçüde etkili olamadı. Bunun üzerine, 26 Haziran sabahında Osmanlı Donanması Boğaz'dan çıkış harekâtını başlattı. Başlangıçta kuzeyden esen rüzgâr Osmanlıların lehine oldu ve gemiler hızlandı. Venedik donanmasının yelkenli gemileri ise hareketsiz kaldı. Ancak, saat 11.00 civarında rüzgar batıdan esmeye başlayınca Osmanlı Donanması Asya kıyısındaki Erenköy Körfezi'ne sıkıştı. Rakibini kapana kıstıran Venedik donanması bu noktada taarruza geçti. Sarı Kenan Paşa 14 kadırgasıyla Boğazın en dar yerindeki kalelerin ateşine sığınarak kurtulabilirken, geri kalan Osmanlı Donanması tam bir hezimete uğradı. Venedikliler 5 mavna, 13 kadırga ve 6 kalyonu ele geçirdiler. 4 mavna, 34 kadırga ve 22 kalyon ise battı ya da yakıldı. Ayrıca Osmanlı gemilerindeki yaklaşık 5.000 Hristiyan forsa kurtarıldı. Buna karşılık, Venedik donanması sadece 3 gemi kaybetmiş; ayrıca 207 denizcisi ölmüş, 260'ı yaralanmış, 94'ü ise kaybolmuştu. Ölenler arasında Donanmanın komutanı Lorenzo Marcello da vardı. Malta filosu gemi kaybetmezken, 40 denizcisi ölmüş ve 100'den fazlası yaralanmıştı. 27 Haziran'daki ufak çaplı çatışmadan taraflar yara almadılar.
Muharebenin sonrası
Malta filosunun komutanı Caraffa, Venedik komutanı Lorenzo'nun ölümünden sonra, genç bir komutanın emrine girmeyeceğini gerekçe göstererek Venedik donanmasından ayrıldı.
Venedik donanması ise savunmasız kalan İstanbul'a ilerlemedi. Bunun yerine Çanakkale Boğazı'nın önündeki konumunu güçlendirmeyi tercih etti. 4 Temmuz'da 5 kalyon, 2 kalite ve 4 kadırgayla harekete geçerek, 5 Temmuz'da Bozcaada'ya çıkartma yaptı. 8 Temmmuz'da adadaki Türk garnizonu teslim oldu. 11 Ağustos'ta bu defa Limni'ye asker çıkaran Venedik donanması 20 Ağustos'ta burayı da teslim aldı. Venedikliler ayrıca Bozcaada Kalesinden 65, Limni Kalesi'nden 49 ve Çanakkale Boğazı'nda batmamış ancak enkaz halindeki Osmanlı gemilerinden 34 top ele geçirdiler.
Bu harekâtın ardından 17 Venedik gemisi yeni ele geçirilen adaları korumak amacıyla Ege Denizi'nde bırakıldı; donanmanın geri kalan bölümü ise geri döndü.
Sonuçları
Osmanlı Donanması'nın uğradığı hezimet 1571 yılındaki İnebahtı Deniz Muharebesi'nden beri alınan en büyük yenilgi oldu. Bu yenilgi, İstanbul’u âdeta savunmasız bıraktı.
Venedikliler’in İstanbul’a gelme olasılığına karşı sağlam göstermek için surların deniz tarafını badanalatan, üzerindeki evleri yıktıran sadrazam Boynuyaralı Mehmed Paşa bu hareketleriyle başkentte paniğe yol açtı, yiyecek ve eşya fiyatları aşırı derecede yükseldi. Hazinenin sıkıntısını gidermek için adıyla bir vergi konulduysa da bundan umulan gelir sağlanamadı. Padişah IV. Mehmed, topladığı meşveret meclisinde bizzat sefere çıkma isteğinde bulunduysa da sadrazam tarafından engellendi. O sırada IV. Mehmed’in yerine kardeşi Şehzade Süleyman’ın geçirilmesini amaçlayan bir komplo ortaya çıkarıldı. Bunun hazırlayıcısı olan Şeyhülislâm Hocazâde Mesud Efendi Bursa’ya sürülüp orada öldürüldü.
Sadrazam Mehmed Paşa’nın yerine ise Mimar Kasım Ağa’nın tavsiyesiyle, ayrıca Vâlide Turhan Sultan tarafından kabul edilen bazı koşullarla Köprülü Mehmed Paşa getirildi (15 Eylül 1656).
Donanmanın hezimetinden sorumlu bulunan Kaptan-ı Derya Sarı Kenan Paşa da azledilerek Eğriboz muhafızlığına sürüldü.
Edebiyat
Hezimet Osmanlı edebiyatında da "Virdiler küffar'a donanma'yı bî-ceng u cidal (savaşıp uğraşmadan donanmayı kafirlere verdiler" mısrasıyla yansıdı.
Dış kaynaklar
- Anderson,R.C. (2005 orj.1952), Naval wars in the Levant 1559-1853, Liverpool:Liverpool University Press ve Martino . (İngilizce)
Kaynakça
- ^ ""Büyük Osmanlı Tarihi", Joseph von Hammer, cilt 11, s.263-264" (PDF). 3 Mart 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Mart 2017.
- ^ "Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century, Volume 192" Kenneth Meyer Setton, American Philosophical Society (1991), s. 183
- ^ Anderson,R.C. (2005 orj.1952), Naval wars in the Levant 1559-1853, Liverpool:Liverpool University Press ve Martino s. 161
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "Mehmed IV" maddesi, İslam Araştırmaları Merkezi (2003), c. 28; s. 415". 7 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2017.
- ^ ""Mısralara Gizlenmiş Osmanlı Tarihi Ebced", Mehmet Karaaslan, Işık Yayıncılık (2015), s. 1108". 8 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2017.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ucuncu Canakkale Deniz Muharebesi Kaptan i Derya Sari Kenan Pasa komutasindaki Osmanli Donanmasi nin 23 Haziran 1656 da Venedik Cumhuriyeti Donanmasi ile Canakkale Bogazi onlerinde yaptigi deniz muharebesi 1645 1669 Osmanli Venedik Savasi nin bir evresi Osmanli Donanmasi Inebahti Deniz Muharebesi nden 1571 beri en buyuk yenilgisini aldi Canakkale Deniz Muharebesi 1656 Girit in FethiUcuncu Canakkale Deniz MuharebesiTarih26 27 Haziran 1656BolgeCanakkale BogaziSebepOsmanlilarin Venedik donanmasinin Canakkale Bogazi ndaki ablukasini kirmak istemesiSonucKesin Venedik zaferiCografi DegisikliklerVenedikliler Bozcaada ve Limni yi ele gecirdiTaraflarOsmanli ImparatorluguVenedik Cumhuriyeti Malta SovalyeleriKomutanlar ve liderlerSari Kenan Pasa olu Pietro Bembo Barbado BadoerGuclerOsmanli Imparatorlugu 27 kalyon 7 mavna 45 kadirgaVenedik Cumhuriyeti 29 kalyon 7 kalite 31 kadirga Malta Sovalyeleri 7 kadirgaKayiplarOsmanli Imparatorlugu 22 kalyon batti yandi 6 kalyon esir 4 mavna batti yandi 5 mavna esir 21 kadirga batti yandi 10 kadirga esir Cok sayida olu Cok sayida yarali Cok sayida esir 8 000 Hristiyan forsanin serbest kalmasiVenedik Cumhuriyeti 3 kadirga batti 207 olu 260 yarali 94 kayip Malta Sovalyeleri 40 olu 100 yaraliMuharebenin oncesiOsmanlilarin Girit i fethetmek amaciyla 1645 yilinda baslattiklari harekat baslangicta basarili bir sekilde ilerlemis ve 1648 yilina kadar adanin Kandiye haric onemli merkezleri ele gecirilmisti 1648 yilinda ise Sultan Ibrahim in tahttan indirilmesi oncesi ve sonrasinda Imparatorluk baskentinin tam bir kargasanin icine dusmesi sonucunda Venedikliler toparlanma olanagi bulmus ve Osmanli Donanmasi nin Girit teki birliklere takviye gondermesini engellemek amaciyla Canakkale Bogazi nin Ege Denizi ne acilan agzini ablukaya alma stratejisini benimsemislerdi 1654 yilinda Canakkale Bogazi onlerinde Osmanli ve Venedik donanmalari arasinda meydana gelen muharebede Osmanli Donanmasi galip gelerek soz konusu ablukayi kirmayi basarmisti Iki donanma 1655 yilinda ayni mevkide carpistiklarinda ise bu defa galip gelen Venedik oldu Zurnazen Mustafa Pasa komutasindaki Osmanli Donanmasi Canakkale Bogazi ndan buyuk kayip vererek cikabildi ve Girit teki Turk birliklerine etkili bir takviye gonderemedi Venediklilerin idaresindeki Girit in haritasi 1656 yilinda ise bu defa Lorenzo Marcello komutasindaki ve 24 kadirga 6 kalyon ve 13 yelkenli gemiden olusan Venedik donanmasi Mart ayinin sonlarinda Ege Denizi ne girdi Pietro Bembo komutasindaki bir diger Venedik filosuyla birlesen donanma 6 Mayis ta Andros adasina geldi 11 Mayis ta ise tekrar denize acilarak Iskiri Midilli Gokceada rotasiyla 23 Mayis ta Canakkale Bogazi onlerine geldi 11 Haziran da ise komutasindaki yedi kadirgalik Malta Sovalyeleri filosu Venedik donanmasina katildi MuharabeCanakkale onundeki Venedik donanmasi Malta gemileriyle birlikte 29 kalyon 7 kalite ve 31 kadirgayla kayda deger bir guce ulasmisti Sari Kenan Pasa komutasindaki ve 28 kalyon 9 mavna ve 61 kadirgadan mutesekkil Osmanli Donanmasi ise 23 Haziran da Canakkale Bogazi nda gorundu 24 Haziran da kiyilardaki topcu bataryalarinin atesi basladiysa da bunlar Venedik donanmasinin geri cekilmesini saglayacak olcude etkili olamadi Bunun uzerine 26 Haziran sabahinda Osmanli Donanmasi Bogaz dan cikis harekatini baslatti Baslangicta kuzeyden esen ruzgar Osmanlilarin lehine oldu ve gemiler hizlandi Venedik donanmasinin yelkenli gemileri ise hareketsiz kaldi Ancak saat 11 00 civarinda ruzgar batidan esmeye baslayinca Osmanli Donanmasi Asya kiyisindaki Erenkoy Korfezi ne sikisti Rakibini kapana kistiran Venedik donanmasi bu noktada taarruza gecti Sari Kenan Pasa 14 kadirgasiyla Bogazin en dar yerindeki kalelerin atesine siginarak kurtulabilirken geri kalan Osmanli Donanmasi tam bir hezimete ugradi Venedikliler 5 mavna 13 kadirga ve 6 kalyonu ele gecirdiler 4 mavna 34 kadirga ve 22 kalyon ise batti ya da yakildi Ayrica Osmanli gemilerindeki yaklasik 5 000 Hristiyan forsa kurtarildi Buna karsilik Venedik donanmasi sadece 3 gemi kaybetmis ayrica 207 denizcisi olmus 260 i yaralanmis 94 u ise kaybolmustu Olenler arasinda Donanmanin komutani Lorenzo Marcello da vardi Malta filosu gemi kaybetmezken 40 denizcisi olmus ve 100 den fazlasi yaralanmisti 27 Haziran daki ufak capli catismadan taraflar yara almadilar Muharebenin sonrasiBozcaada Kalesi nin bugunku goruntusu Malta filosunun komutani Caraffa Venedik komutani Lorenzo nun olumunden sonra genc bir komutanin emrine girmeyecegini gerekce gostererek Venedik donanmasindan ayrildi Venedik donanmasi ise savunmasiz kalan Istanbul a ilerlemedi Bunun yerine Canakkale Bogazi nin onundeki konumunu guclendirmeyi tercih etti 4 Temmuz da 5 kalyon 2 kalite ve 4 kadirgayla harekete gecerek 5 Temmuz da Bozcaada ya cikartma yapti 8 Temmmuz da adadaki Turk garnizonu teslim oldu 11 Agustos ta bu defa Limni ye asker cikaran Venedik donanmasi 20 Agustos ta burayi da teslim aldi Venedikliler ayrica Bozcaada Kalesinden 65 Limni Kalesi nden 49 ve Canakkale Bogazi nda batmamis ancak enkaz halindeki Osmanli gemilerinden 34 top ele gecirdiler Bu harekatin ardindan 17 Venedik gemisi yeni ele gecirilen adalari korumak amaciyla Ege Denizi nde birakildi donanmanin geri kalan bolumu ise geri dondu SonuclariKoprulu Mehmed Pasa Osmanli Donanmasi nin ugradigi hezimet 1571 yilindaki Inebahti Deniz Muharebesi nden beri alinan en buyuk yenilgi oldu Bu yenilgi Istanbul u adeta savunmasiz birakti Venedikliler in Istanbul a gelme olasiligina karsi saglam gostermek icin surlarin deniz tarafini badanalatan uzerindeki evleri yiktiran sadrazam Boynuyarali Mehmed Pasa bu hareketleriyle baskentte panige yol acti yiyecek ve esya fiyatlari asiri derecede yukseldi Hazinenin sikintisini gidermek icin adiyla bir vergi konulduysa da bundan umulan gelir saglanamadi Padisah IV Mehmed topladigi mesveret meclisinde bizzat sefere cikma isteginde bulunduysa da sadrazam tarafindan engellendi O sirada IV Mehmed in yerine kardesi Sehzade Suleyman in gecirilmesini amaclayan bir komplo ortaya cikarildi Bunun hazirlayicisi olan Seyhulislam Hocazade Mesud Efendi Bursa ya surulup orada olduruldu Sadrazam Mehmed Pasa nin yerine ise Mimar Kasim Aga nin tavsiyesiyle ayrica Valide Turhan Sultan tarafindan kabul edilen bazi kosullarla Koprulu Mehmed Pasa getirildi 15 Eylul 1656 Donanmanin hezimetinden sorumlu bulunan Kaptan i Derya Sari Kenan Pasa da azledilerek Egriboz muhafizligina suruldu EdebiyatHezimet Osmanli edebiyatinda da Virdiler kuffar a donanma yi bi ceng u cidal savasip ugrasmadan donanmayi kafirlere verdiler misrasiyla yansidi Dis kaynaklarAnderson R C 2005 orj 1952 Naval wars in the Levant 1559 1853 Liverpool Liverpool University Press ve Martino ISBN 1 57898 538 2 Ingilizce Kaynakca Buyuk Osmanli Tarihi Joseph von Hammer cilt 11 s 263 264 PDF 3 Mart 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Mart 2017 Venice Austria and the Turks in the Seventeenth Century Volume 192 Kenneth Meyer Setton American Philosophical Society 1991 s 183 Anderson R C 2005 orj 1952 Naval wars in the Levant 1559 1853 Liverpool Liverpool University Press ve Martino s 161 Islam Ansiklopedisi Mehmed IV maddesi Islam Arastirmalari Merkezi 2003 c 28 s 415 7 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2017 Misralara Gizlenmis Osmanli Tarihi Ebced Mehmet Karaaslan Isik Yayincilik 2015 s 1108 8 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2017 Ayrica bakinizGirit Savasi 1645 1669 Canakkale Deniz Muharebesi 1655 Canakkale Deniz Muharebesi 1657 Limni Kusatmasi 1657 Koprulu Mehmed PasaKaynakca