Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çince (Basitleştirilmiş Çince: 汉语; Geleneksel Çince: 漢語; pinyin: Hànyǔ; diğer adları: 中文, 國文, 华文, 华语), Çin anakarası ve çevresinde yaşayan bir milyardan fazla kişi tarafından konuşulan Eski Çinceden türemiş dillerin oluşturduğu diller grubudur. Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince, lehçeleriyle birlikte dünyada en çok konuşulan dildir. Çince ve lehçeleri Büyük Çin olarak adlandırılan Çin anakarası, Hong Kong, Makao, Tayvan ve Malezya,Endonezya, Tayland, Singapur, Myanmar, Vietnam, Güney Kore gibi Doğu ve Güneydoğu Asya ülkelerinde konuşulmaktadır. Çince, dünyanın en çok konuşulan dil olmasına bağlı olarak Birleşmiş Milletler'in altı resmî dilinden biridir. Aynı zamanda Çin, Tayvan, Singapur, Hong Kong ve Makao'nun resmî dilidir.
| Çince | |
|---|---|
| 汉语／漢語 ya da 中文 | |
 Çince karakterler | |
| Telaffuz | Hànyǔ veya Zhōngwén |
| Bölge | Doğu Asya |
| Etnisite | Han Ulusu |
| Konuşan sayısı | (1.197.392.400 atıf 1984-2000) |
| Dil ailesi | Çin-Tibet dilleri
|
| Standart formlar | Standart Çince |
| Diyalektler | |
| Yazı sistemi | Çince karakterler Bopomofo Hanyu Pinyin Xiao'erjing |
| Resmî durumu | |
| Resmî dil |  Çin Birleşmiş Milletler |
| Tanınmış azınlık dili |  Kanada Malezya ABD |
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | zh |
| ISO 639-2 | chi (B) zho (T) |
| ISO 639-3 | zho |
 Birinci anadili olan ülkeler Çince konuşan nüfusun 5.000.000 olduğu yerler. Çince konuşan nüfusun 1.000.000 olduğu yerler. Çince konuşan nüfusun 500.000 olduğu yerler. Çince konuşan nüfusun 10.000 olduğu yerler. Önemli şekilde Çince konuşulan yerler. | |
 Çince konuşulan dünyanın haritası. | |
Dünyadaki her beş kişiden birinin anadili olarak konuştuğu Çince, yüzlerce farklı yerel lehçeden oluşmaktadır. Bu noktada Çince, tüm lehçeleriyle birlikte toplu olarak Eski Çinceden türeyen farklı lehçe türlerini ifade etmektedir. Buna bağlı olarak Çincenin bir dil ailesi olduğu iddia edilmektedir. Çince lehçeleri arasında en çok konuşulanı Mandarin Çincesi yaklaşık 850 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. Ardından Şanghay ve civarındaki 90 milyon insan tarafından konuşulan Wu Çincesi, Guangzhou ve çevresinde 90 milyon civarında kişi tarafından konuşulan Yue Çincesi,Fujian ve Leizhou yarımadası çevresinde 70 milyondan fazla kişinin konuştuğu Min Çincesi ve 50 milyona yakın kişi tarafından Güney Çin, Guangdong, Malezya, Endonezya Tayland gibi yerlerde konuşulan Hakka Çincesi ve diğer Çince lehçeleri gelmektedir.
Göçmen topluluklarda en çok Kanton lehçesi kullanılır. Bu lehçe Yue Çincesinin bir parçası olarak 80 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmaktadır. Bunun sebebi göç eden Çinlilerin genelde güney kesimlerden olmasıdır. Bu dil, Çin-Tibet dilleri ailesinin koluna dahildir.
Etkileri
6.000 yıldan uzun bir geçmişe sahip olduğu düşünülüp ilk kayıtları 4.500-5.000 yıldan daha uzun bir süre önce ortaya Çince dünyanın konuşulan en eski dillerinden biridir. Çinceye ait ilk kayıtlar bronz kaplar ve kemikler üzerinde bulunmuştur. Çince gerek yazı sistemi, gerek dil yapısı ile birçok uzak doğu dilini etkilemiştir. Tarih boyunca Korece, Japonca, Vietnamca gibi dilleri geniş ölçüde etkilemiştir ve Çinceden aktarılan kelimeler bugün bu dillerin kelime dağarcığının yarısından fazlasını oluşturmaktadır. Çincenin etkisine bağlı olarak Japonca moraik bir dil yapısı geliştirmiş ve Korecede sesli harf uyumu bozulmuştur.Vietnamca ise Latin harfleri ile yazılıyor olsa da Çince, modern Vietnamca sözlüğünün %60'ını oluşturur.
Japonca, Korece, Vietnamcanın her biri başlangıçta Çince karakterleri temel alan yazı sistemleri geliştirmiştir. Korece tarih boyunca Hança olarak adlandırılan Çin karakterleriyle yazılmıştır. Daha sonra Çin karakterlerinin yerini Hangıl alfabesi almıştır. Kore-Hangıl karakterleri yapı olarak Çinceye benzemekle birlikte bu benzerlik Japon dilindekinden biraz daha azdır. Yine de Korece kelimelerin çoğunun kökenini Çince kelimelerdir. Çin karakterleri Japoncada ise Kana heceleriyle desteklenmiştir. Japoncanın Kanji karakterleriyle Çince karakterler, anlamları ve okunuşları Çinceden çoğu zaman farklı olsa da şeklen birbirlerine çok benzerler. Vietnamca ise Çin karakterli chữ Nôm alfabesiyle yazılmaya devam etmekle birlikte eski Fransız sömürgeciliğinin bir sonucu olarak Latin temelli bir alfabeye geçmiştir.
Yazı sistemi
Çin karakterleri
Çin karakterleri bu dile has bir yazı sistemidir. Bu sistemin 4.500-5.000 yılı bulan bir tarihi vardır. Çin dilindeki karakterler yan yana gelerek bir kelimeyi meydana getirmez, her kelime için farklı bir karakter bulunmaktadır. Çincenin geleneksel ve Mao tarafından yaptırılan basitleştirilmiş karakterleri vardır. 1954 yılından önce Çince, geleneksel karakterler ile yazılıyordu. Mao, bunların grafik olarak karmaşık olanlarını kolaylaştırmış ve basitleştirilmiş karakterlere dönüştürmüştür. Geleneksel karakterler bugün Tayvan'da kullanılır. İlkokulu bitirmek için 1.200 civarında karakter bilmek gerekirken eğitim almış bir Çinli okuyucu 5.000 ilâ 7.000 karakter bilir. Çince bir gazete okuyabilmek için en az 3.000 karakter öğrenilmelidir.
Romanizasyon
Pinyin, Çincenin romanizasyonu için kullanılan en yaygın sistemdir ve Çin Halk Cumhuriyeti'nde kullanımdadır. Buna karşın Tayvan'da Wade-Giles adlı alternatif bir sistem kullanılmaktadır.
Çincenin lehçeleri
Çin dili bölgelerine göre farklılık gösterir. Çin'de en popüler olan lehçe Mandarindir. Çin dilinin hangi bölgelerde ne kadar bir nüfus tarafından konuşulduğu şöyledir:
- Mandarin: Çin'in büyük bir bölümünü kapsar. 850.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Wu: Şanghay ve civarındaki 90.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Yue (Kantonca): Çin'in Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi'nde 90.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Min: Tayvan ve Fujian eyaletlerinde 70.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Jin: Çin'in Şansi ve Gansu eyaletindeki 45.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Xiang: Çin'in Hubei ve Hunan eyaletlerinde 36.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Hakka: Çin'in Guangdong eyaletinde 50.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Gan: Çin'in Jiangxi eyaletindeki 33.000.000 kişi tarafından konuşulur.
- Pinghua: Çin'in Guangksi Zhuang Özerk Bölgesi'ndeki 3.000.000 kişi tarafından konuşulur.
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Chinese languages ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Kaynakça
- ^ http://www.ethnologue.com/language/zho 9 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . A macrolanguage of China
- ^ . 2 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2018.
- ^ Race, Ethnicity, and the State in Malaysia and Singapore (İngilizce). Kwen Fee Lian. 2006. ISBN .
- ^ "Chinese Diaspora". Chinese Diaspora Across the World: A General Overview. Academy for Cultural Diplomacy. 27 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b "Chinese, Yue". Ethnologue. 2023. 9 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b 中国语言地图集(第2版):汉语方言卷 [Language Atlas of China (2nd edition): Chinese dialect volume]. Pekin: The Commercial Press Chinese Academy of Social Sciences. 2012. s. 110.
- ^ a b c "Chinese, Hakka". Ethnologue. 2022. 9 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ Lin, Kathy. "Chinese Language". Ethnomed. 22 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b Didi, Tang (12 Temmuz 2013). "5,000-year-old primitive writing generates debate in China". NBC News. 22 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2023.
- ^ a b Norman, Jerry (1998). Chinese (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN .
- ^ Kern, Martin (2010). ""Early Chinese literature, beginnings through Western Han". In Owen, Stephen (ed.)". Cambridge: Cambridge University Press.
- ^ Bagley, Robert (2004). Anyang writing and the origin of the Chinese writing system. The First Writing: Script Invention as History and Process (İng). Cambridge University Press. ss. 190-249.
- ^ Miyake, Marc Hideo (2004). Old Japanese: A Phonetic Reconstruction (İngilizce). Routledge–Curzon. ISBN .
- ^ Shibatani, Masayoshi (1990). The Languages of Japan (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 120-121. ISBN .
- ^ Sohn, Ho-Min (2001). The Korean Language (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN .
- ^ . 20 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cince Basitlestirilmis Cince 汉语 Geleneksel Cince 漢語 pinyin Hanyǔ diger adlari 中文 國文 华文 华语 Cin anakarasi ve cevresinde yasayan bir milyardan fazla kisi tarafindan konusulan Eski Cinceden turemis dillerin olusturdugu diller grubudur Dunyadaki her bes kisiden birinin anadili olarak konustugu Cince lehceleriyle birlikte dunyada en cok konusulan dildir Cince ve lehceleri Buyuk Cin olarak adlandirilan Cin anakarasi Hong Kong Makao Tayvan ve Malezya Endonezya Tayland Singapur Myanmar Vietnam Guney Kore gibi Dogu ve Guneydogu Asya ulkelerinde konusulmaktadir Cince dunyanin en cok konusulan dil olmasina bagli olarak Birlesmis Milletler in alti resmi dilinden biridir Ayni zamanda Cin Tayvan Singapur Hong Kong ve Makao nun resmi dilidir Cince汉语 漢語 ya da 中文Cince karakterlerTelaffuzHanyǔ veya ZhōngwenBolgeDogu AsyaEtnisiteHan UlusuKonusan sayisi 1 197 392 400 atif 1984 2000 Dil ailesiCin Tibet dilleri SinitikCinceStandart formlarStandart CinceDiyalektlerMandarin Jin Wu Huizhou Gan Xiang Min Hakka Yue PinghuaYazi sistemiCince karakterler Bopomofo Hanyu Pinyin Xiao erjingResmi durumuResmi dil Cin Hong Kong Makao Tayvan Singapur Birlesmis MilletlerTaninmis azinlik dili Kanada Malezya ABDDil kodlariISO 639 1zhISO 639 2chi B zho T ISO 639 3zho Birinci anadili olan ulkeler Cince konusan nufusun 5 000 000 oldugu yerler Cince konusan nufusun 1 000 000 oldugu yerler Cince konusan nufusun 500 000 oldugu yerler Cince konusan nufusun 10 000 oldugu yerler Onemli sekilde Cince konusulan yerler Cince konusulan dunyanin haritasi Dunyadaki her bes kisiden birinin anadili olarak konustugu Cince yuzlerce farkli yerel lehceden olusmaktadir Bu noktada Cince tum lehceleriyle birlikte toplu olarak Eski Cinceden tureyen farkli lehce turlerini ifade etmektedir Buna bagli olarak Cincenin bir dil ailesi oldugu iddia edilmektedir Cince lehceleri arasinda en cok konusulani Mandarin Cincesi yaklasik 850 milyon kisi tarafindan konusulmaktadir Ardindan Sanghay ve civarindaki 90 milyon insan tarafindan konusulan Wu Cincesi Guangzhou ve cevresinde 90 milyon civarinda kisi tarafindan konusulan Yue Cincesi Fujian ve Leizhou yarimadasi cevresinde 70 milyondan fazla kisinin konustugu Min Cincesi ve 50 milyona yakin kisi tarafindan Guney Cin Guangdong Malezya Endonezya Tayland gibi yerlerde konusulan Hakka Cincesi ve diger Cince lehceleri gelmektedir Gocmen topluluklarda en cok Kanton lehcesi kullanilir Bu lehce Yue Cincesinin bir parcasi olarak 80 milyondan fazla kisi tarafindan konusulmaktadir Bunun sebebi goc eden Cinlilerin genelde guney kesimlerden olmasidir Bu dil Cin Tibet dilleri ailesinin koluna dahildir Etkileri6 000 yildan uzun bir gecmise sahip oldugu dusunulup ilk kayitlari 4 500 5 000 yildan daha uzun bir sure once ortaya Cince dunyanin konusulan en eski dillerinden biridir Cinceye ait ilk kayitlar bronz kaplar ve kemikler uzerinde bulunmustur Cince gerek yazi sistemi gerek dil yapisi ile bircok uzak dogu dilini etkilemistir Tarih boyunca Korece Japonca Vietnamca gibi dilleri genis olcude etkilemistir ve Cinceden aktarilan kelimeler bugun bu dillerin kelime dagarciginin yarisindan fazlasini olusturmaktadir Cincenin etkisine bagli olarak Japonca moraik bir dil yapisi gelistirmis ve Korecede sesli harf uyumu bozulmustur Vietnamca ise Latin harfleri ile yaziliyor olsa da Cince modern Vietnamca sozlugunun 60 ini olusturur Japonca Korece Vietnamcanin her biri baslangicta Cince karakterleri temel alan yazi sistemleri gelistirmistir Korece tarih boyunca Hanca olarak adlandirilan Cin karakterleriyle yazilmistir Daha sonra Cin karakterlerinin yerini Hangil alfabesi almistir Kore Hangil karakterleri yapi olarak Cinceye benzemekle birlikte bu benzerlik Japon dilindekinden biraz daha azdir Yine de Korece kelimelerin cogunun kokenini Cince kelimelerdir Cin karakterleri Japoncada ise Kana heceleriyle desteklenmistir Japoncanin Kanji karakterleriyle Cince karakterler anlamlari ve okunuslari Cinceden cogu zaman farkli olsa da seklen birbirlerine cok benzerler Vietnamca ise Cin karakterli chữ Nom alfabesiyle yazilmaya devam etmekle birlikte eski Fransiz somurgeciliginin bir sonucu olarak Latin temelli bir alfabeye gecmistir Yazi sistemiCin karakterleri Cin karakterleri bu dile has bir yazi sistemidir Bu sistemin 4 500 5 000 yili bulan bir tarihi vardir Cin dilindeki karakterler yan yana gelerek bir kelimeyi meydana getirmez her kelime icin farkli bir karakter bulunmaktadir Cincenin geleneksel ve Mao tarafindan yaptirilan basitlestirilmis karakterleri vardir 1954 yilindan once Cince geleneksel karakterler ile yaziliyordu Mao bunlarin grafik olarak karmasik olanlarini kolaylastirmis ve basitlestirilmis karakterlere donusturmustur Geleneksel karakterler bugun Tayvan da kullanilir Ilkokulu bitirmek icin 1 200 civarinda karakter bilmek gerekirken egitim almis bir Cinli okuyucu 5 000 ila 7 000 karakter bilir Cince bir gazete okuyabilmek icin en az 3 000 karakter ogrenilmelidir Romanizasyon Pinyin Cincenin romanizasyonu icin kullanilan en yaygin sistemdir ve Cin Halk Cumhuriyeti nde kullanimdadir Buna karsin Tayvan da Wade Giles adli alternatif bir sistem kullanilmaktadir Cincenin lehceleriCin dili bolgelerine gore farklilik gosterir Cin de en populer olan lehce Mandarindir Cin dilinin hangi bolgelerde ne kadar bir nufus tarafindan konusuldugu soyledir Mandarin Cin in buyuk bir bolumunu kapsar 850 000 000 kisi tarafindan konusulur Wu Sanghay ve civarindaki 90 000 000 kisi tarafindan konusulur Yue Kantonca Cin in Guangksi Zhuang Ozerk Bolgesi nde 90 000 000 kisi tarafindan konusulur Min Tayvan ve Fujian eyaletlerinde 70 000 000 kisi tarafindan konusulur Jin Cin in Sansi ve Gansu eyaletindeki 45 000 000 kisi tarafindan konusulur Xiang Cin in Hubei ve Hunan eyaletlerinde 36 000 000 kisi tarafindan konusulur Hakka Cin in Guangdong eyaletinde 50 000 000 kisi tarafindan konusulur Gan Cin in Jiangxi eyaletindeki 33 000 000 kisi tarafindan konusulur Pinghua Cin in Guangksi Zhuang Ozerk Bolgesi ndeki 3 000 000 kisi tarafindan konusulur Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Chinese languages ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Cin dilleri Cince karakterlerKaynakca http www ethnologue com language zho 9 Mayis 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde A macrolanguage of China 2 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2018 Race Ethnicity and the State in Malaysia and Singapore Ingilizce Kwen Fee Lian 2006 ISBN 9789047409465 Chinese Diaspora Chinese Diaspora Across the World A General Overview Academy for Cultural Diplomacy 27 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2023 a b Chinese Yue Ethnologue 2023 9 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2023 a b 中国语言地图集 第2版 汉语方言卷 Language Atlas of China 2nd edition Chinese dialect volume Pekin The Commercial Press Chinese Academy of Social Sciences 2012 s 110 a b c Chinese Hakka Ethnologue 2022 9 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2023 Lin Kathy Chinese Language Ethnomed 22 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2023 a b Didi Tang 12 Temmuz 2013 5 000 year old primitive writing generates debate in China NBC News 22 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2023 a b Norman Jerry 1998 Chinese Ingilizce Cambridge University Press ISBN 978 0 521 29653 3 Kern Martin 2010 Early Chinese literature beginnings through Western Han In Owen Stephen ed Cambridge Cambridge University Press Bagley Robert 2004 Anyang writing and the origin of the Chinese writing system The First Writing Script Invention as History and Process Ing Cambridge University Press ss 190 249 KB1 bakim Tanimlanamayan dil link Miyake Marc Hideo 2004 Old Japanese A Phonetic Reconstruction Ingilizce Routledge Curzon ISBN 978 0 415 30575 4 Shibatani Masayoshi 1990 The Languages of Japan Ingilizce Cambridge Cambridge University Press ss 120 121 ISBN 978 0 521 36918 3 Sohn Ho Min 2001 The Korean Language Ingilizce Cambridge University Press ISBN 978 0 521 36943 5 20 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi