Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Temmuz 2011) |
Çivril, Denizli'nin bir ilçesidir. Nilüferleri ve Işıklı Gölüyle ünlenmiş sanayi ve turizm etkinlikleriyle ünlü Denizli ilinin en büyük ilçesidir.
| Çivril | |
|---|---|
 Türkiye'de bulunduğu yer | |
 İlçe sınırları haritası | |
| Ülke | Türkiye |
| İl | Denizli |
| Coğrafi bölge | Ege Bölgesi |
| İdare | |
| • Kaymakam | Hasan Akbulut |
| • Belediye başkanı | Semih Dere (CHP) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1499 km² |
| Rakım | 822 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 59,967 |
| • Kır | - |
| • Şehir | 60.345 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| Posta kodu | 20600 |
| İl alan kodu | 0258 |
| İl plaka kodu | 20 |
Resmî site http://www.civril.bel.tr/ | |
Tarihçe
20.yy başlarına kadar kısmen Rum Ortodoks yerleşkesidir. Nüfus Mübadelesine kadar 20 Rum aile Çivril’de yaşamaktadır.
Çivril adına tarihte ilk kez Miryokefalon Muharebesi anlatan Bizans Belgelerinde rastlıyoruz. 12. yüzyıldan kalma bu belgelerde Çivril adı Rum yazımı ile "Tribritzi" ve Latin yazılımı ile "Cyybrilcimani" diye geçiyor. Çivril adı Selçuklu Hanedanı döneminde Anadolu'ya göç eden Çağatay Türklerinin kullandığı Çağatay Türkçesine ait bir tanımlamadır ve anlamı "suyu bol olan yer", "sulak yer" demektir. Anadolu'da birçok bölgede Çivril adı vardır. Luvilerin yaşamadığı yerlerde de Çivril yerleşim alanları vardır. Çivril'in Luvi diliyle alakası yoktur ve Çağatay Türkçesinde Çivril "yalın" bir kelime olarak geçer.
Tarihçi Niketas "Tarih" adlı yapıtında savaşın yapıldığı geçidin adını "Tribritzi" biçiminde yazmıştır. Ayrıca tarihçi bölgeye “Tsivril Tsimani” diye de isim vermiştir. Bunun Türkçesinin “Çivril Çimeni” olduğu düşünülür. Gerek eski gerek yeni Hellen dilinde C harfinin ve bizdeki okunuşuyla C harfinin karşılığı yoktur. C sesini vermek için tz, Ç sesinin vermek için ts kullanılır. Diğer yandan yeni Hellen ağzından b harfi bizdeki v'nin değerindedir. Demek ki geçidin adı "Tribritzi" diye yazılmakla birlikte bu yazım bizim okuyuşumuzdaki Civrici ya da Çivrici'nin değerindedir.
Bu adın içindeki Çivr-, Luwi dilinde "Bol su, Gür su" anlamında, adın sonundaki -il ise "Geçit, boğaz" anlamındadır. bunların tümü içinden suyun aktığı bir doğal geçide işaret eder. Çivril adının işaret ettiği bu tür bir geçit ise doğu yanı başındaki "Küfü Çayı Vadisi"'dir.
Bir başka düşünceye göre ise Çivril ismi, Selçuklu komutanının “Çevril” emrinden gelmektedir.
Çivril’deki ilk yerleşimler Beycesultan Höyüğündeki yerleşme ile başlamıştır.
1954 - 1959 yılları arasında Ankara İngiliz Arkeoloji Enstitüsü adına burada yapılan kazılarda MÖ 4000 yıllarına tarihlenen buluntular elde edilmiştir. Bu durumda Çivril'in 6000 yıllık bir tarihi vardır.
Höyüğün bilinen ilk sakinleri Arzawa'lardır. MÖ 2000 - 1680 yılları arasında hüküm süren Arzawa'lardan sonra sırayla Hititler'in, Frigler'in, Kimmerler'in, Lidya, Pers, Makedonya Krallığı, Seleskos Krallığı, Bergama Krallığı, Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu, Büyük Selçuklu ve Anadolu Selçuklu dönemlerini yaşamıştır. Daha sonra ise Sahib ve Germiyanoğulları Beyliği dönemlerini yaşayan Çivril, Moğol işgalinden sonra Osmanlı egemenliğine girer.
Çivril - Miryokefalon Savaşı
26 Ağustos 1071 tarihinde Türklere Anadolu kapılarını açan Malazgirt Zaferinden sonra Türkler, yaptıkları akınlarla sık sık Anadolu içlerine girmişlerdir. II. Kılıçarslan (1155-1192) tahta çıktığı zaman Bizans İmparatoru olan Manuel bu durumdan rahatsızlık duyuyordu. Türkler daha fazla kuvvetlenmeden Siblia (Sublaion) kalelerini inşa ettirdi.
Savaş kaçınılmaz hale gelmişti. Bu amaçla 1176 ilk baharında Uluabat Gölü kenarındaki karargahında hareket eden . Lampis (Beylerli) Dinar yolu ile hareket üssü olan Siblia'ya (Homa - Gümüşsu) gelmiştir. Sultan buraya barış için elçilerini göndermiş ise de bunları kabul etmeyerek bir konak ötedeki Işıklı (Miryokefalon Kalesi)'ne gelmiştir. Niketas'ın terk edilmiş eski bir kale dediği "" buradadır. eteğindeki bu kaleye ait Bizans yapısı dışkale ve Arkaik döneme (MÖ 640-MÖ 480) ait iç kale duvarları saptanmıştır.
II. Kılıçarslan buraya elçilerini göndererek bir defa daha barış yolunu denemiş ise de imparator elçileri yine kabul etmemiştir.
Sonuçta Manuel Ordusunu, hiçbir güvenlik tedbiri almaksızın içinde dar, uzun ve kıvrımlı bir boğaz bulunan "Tzibritzi" vadisine sürmüştür. Bu vadi Küfi Çayı vadisidir.
Boğazın iki yakasını tutan sultan ise öncü Bizans birliklerinin boğazı geçmesine izin verdikten sonra askerlerine ok atışı emrini vermiştir. Yakın mesafeden yapılan bu atışlar çok etkili olmuştur. Ölen hayvan ve askerler vadiyi kapatmıştır. Daha sonra yamaçtan inen Türkler düşmanlarını imha etmişlerdir. Akşamın alacakaranlığına kadar süren savaşın ertesi gün sabahı Bizanslılar büyük bir sürpriz ile karşılaşırlar. Sultan elçisini göndererek barış isteğinde bulunur. İmparator Dorilaion ve Siblia kalelerinin yıkılması şartı ile anlaşmayı imzalar ve bir Türk müfrezesinin koruması altında Honaz' a gönderilir.
Böylece Malazgirt Zaferiyle Anadolu'ya giren Türkler Miryokefalon Zaferiyle de Anadolu'nun tapusunu almış olurlar.
Anadolu Türkleşmesinde büyük bir öneme sahip olan bu savaş ilçemiz toprakları içerisinde kazanılmıştır.
Çivril Belediyesi'nin öncülüğünde ilki 1995 yılında yapılan, Dördüncüsü ise 1998 yılında yapılan Çivril - Miryokefalon Savaşı sempozyumuna sunulan bildirilerde de bu tez doğrulanmaktadır.
Büyük Menderes Çivril Ovası'nı suladığı için ova bataklıktı. Bölgede sığır, camız ve vahşi at sürüleri vardı. Tarihte "Onbinlerin yürüyüşü" denen zamanda Pers kralı Daryus Kserkses, Sard'dan yola çıkmış bir ay boyunca Çivril Ovası'nda kalarak ordusunun tedarikini gidermiştir. Büyük İskender'in komutanları da bölgenin ekonomik gücünden dolayı Çivril'e uğramış Yavuzca çiftliği denilen yerde üs kurmuşlardır. Burada İskender döneminden kalma kaya mezarları, iki tümüls ve taş kabartmalar vardır. Türkler buraya geldiklerinde "suyu bol olan yer" bol su veren geçit" anlamı taşıyan Çivril ismini vermişlerdir. Çivril'in Kocakır mevkii denen bölgesinde "Kervan Yolu" olarak adlandırılan Selçuklular döneminden kaldığı zannedilen yol vardır. Bundan da anlaşılacağı üzere Orta Anadolu'dan Batı Anadolu'ya geçişte Akdağ eteklerinden Hacıkadirler denen bölgeden ve Sandıklı yönünden Menderes Nehrini takiben Cumalar-Işıklı-Koçak-İğdir Yokuşu eteklerinden devamla Bekilli tarafına (Kayı Pazarı) bir kervan yolu olma ihtimali büyüktür (Bu yol, Yassıhöyük köyünden geçer ve hâlen daha kayı yolu diye bilinir.) Kervan yolu şu an şehir içinde kalmıştır.
Çivril'e 11 km uzaklıktaki Işıklı nahiyesi MÖ 250'lü dönemlerde Eumania adı altında antik bir kent olup Hierapolis ve Laodikya ile aynı dönemlerde kurulmuştur (Böyle kesin bir bilgi yok). Çivril-Uşak bölgesinde çok sıkça orman niteliğindeki Meşe ağaçlarının kapladığı bölgeye "Meşe Denizi" denilmiştir. Çivril'deki meşe palamutu kaynatıldığında kahverengi kök boya elde edilmektedir. Laodikya'da Romalı askerler için yapılan elbiselerin kahverengi olmasına sebep Laodikyalı tekstilcilerin Çivril'deki meşe palamutundan elde ettikleri kahverengi boyayı kullanmalarıdır. Osmanlı devleti döneminde ilk olarak Kütahya sancağının Şeyhlü (Şeyhli, bugün Işıklı) kazasına bağlı bir köydü. Burası 1826'da Karahisar-ı Sahip sancağının Sandıklı kazasına bağlı Şeyhli nahiyesinin merkezi olmuştur. 1908'de Geyikler kazası Sandıklı'dan ayrılıp Dinar adıyla kaza olduğunda Çivril buraya bağlanmıştır. 1910'da Dinar'dan ayrılıp kaza merkezine dönüşen Çivril 1925'e kadar Afyonkarahisar'a bağlı ilçe olmuş ve bu yılda Denizli'ye bağlanmıştır. 7 Ağustos 1947 tarihli Resmi Gazete kararıyla ilçenin Homa (Şimdi Gümüşsu) bucağına bağlı Bozüyük (Bugün Bozhüyük adıyla Yeşilhüyük köyünün bir mahallesidir), Sütlaç, Yapağılı, Bostancı ve Duman köyleri Afyonkarahisar'ın Dinar ilçesine bağlanmıştır. 1953 yılında ise Uşak il olduktan sonra Karabedirler Köyü, Denizli’ye bağlanmıştır.
Kurtuluş Savaşı'ndaki önemi
Sevr Antlaşması maddelerine göre İtalyan nüfuzu altına girmiştir.
Çivril, Kurtuluş Savaşı boyunca 2 kez işgale uğramıştır. Birinci işgal 8 Ocak 1921 tarihinde,az sürmüş, keşif amaçlı olup ve Yunan orduları halka iyi davranmıştır. 10 günsonra çekilmiş ve birkaç ay sonra, 1 Nisan 1921 tarihinde ikinci kez Yunanlar tarafından işgal edilmiştir. Daha sonra kendi Müdafa-i Hukuk Cemiyetini kurup 200 kişilik bir süvari ve piyade birliği oluşturmuştur.
İşgalin ilk günü, 1 Nisan’ı 2 Nisan’a bağlayan gece Yunan Ordusu, nüfusu o zamanlara göre biraz daha fazla olan köyünde Cabar Katliamı’nı gerçekleştirmişlerdir. 83 kişi bu katliamda şehit olmuştur. Kalanları ise Bulkaz (Gürpınar) köyüne doğru kaçmıştır. Genelkurmay Kaynakları’nın 11 Nisan 1921 tarihli bölümünde “Yunanlıların , bir subayın öldürüldüğünü bahane ederek Çivril'in Cabar köyünü yaktığı ve köy halkınının tamamen öldürüldüğü öğrenilmiştir.” yazmaktadır. Bu olayın ardından yazılmıştır.
Bunun dışında Yunan Ordusu bazı kişileri de bazen baskınlarda,bazen angarya işlerinde bazen ise ibadet sırasında öldürmüş ve birkaç kişiyi ise bazılarını çevre köy veya ilçelere ya da Atina’ya sürmüştür.
Çeşitli baskınlar veya çatışmalar da Çıtak,Işıklı gibi köylerde olmuştur.
523 gün süren işgalin ardından 30 Ağustos 1922 günü Yunanlıların geri çekilmesi ile beraber işgalden kurtulmuştur.
Coğrafya
İl merkezinin kuzey doğusunda bulunan Çivril'in kuzeyinde Sivaslı, Kuzey batısında Karahallı, Kuzeyinde Afyonkarahisar'ın Hocalar İlçesi'ne bağlı Avgancık-Örtülü-Güre Köyleri ile 10 km'lik Hocalar sınırı vardır. Kuzeydoğusunda Sandıklı, güneydoğusunda Dinar ve Bozkurt, güneyinde Dazkırı, Kızılören ve Evciler ilçeleri bulunmaktadır. Güney batısında ise Bekilli, Çal ve Baklan ilçeleri yer alır. İlçenin deniz seviyesinden ortalama yükseltisi 900 metre, ilçe merkezinin ise 832 metredir.
Çivril, etrafı dağlarla çevrili alüvyal bir çöküntü olması üzerinde bulunmaktadır. Arazinin %30'u dağlık, %16 dalgalı, %54'ü de düz ovadan oluşmaktadır. Bu ovanın kuzeyinde Bulkaz dağları (1990 metre) Kuzey batısında Kocayaka dağları (1259 metre), güney doğusunda ise Bozdağı (1350 metre) vardır. Kuzey doğusunda yer alan Akdağ ise (2449 metre) ilçenin en yüksek, Ege Bölgesi'nin ise ikinci yüksek dağı özelliğindedir.
Çivril Ege Bölgesinde görülen Akdeniz iklimi ile İç Anadolu'da görülen karasal iklim arasında geçip tipi bir iklime sahiptir buna göre yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlı geçmektedir. Yapılan rasatlara göre en düşük sıcaklık 2015 yılı Ocak ayında eksi 23 santigrat derece, en yüksek sıcaklık ise 1973 Temmuzda 38 santigrat derece tespit edilmiştir. Yıllık yağış miktarı ise 1m2 ye 470 kg. dır. İlçede hakim rüzgâr yönü güney batısıdır. Poyraz ise bundan daha az esmekle birlikte daha çok göstermektedir. Yaz aylarında bile kış havası yaratan bu rüzgâr zaman zaman oluşan kirli havanın dağılmasına yardımcı olmaktadır.
Çivril'in en önemli akarsuyunu ilçe merkezinin 10 km. doğusundaki Işıklı kasabasından çıkan Büyük Menderes nehri oluşmaktadır. Bu nehir Dinar ve Akdağ'dan çıkan pek çok kaynağın suları ile birleşerek 72 km'lik bir alana sahip olan Işıklı gölünü meydana getirir. Bu göle Sandıklı ovasının sularını toplayan Küfi çayıda katılır. Nilüferlerin açtığı tatlı su balıklarının yaşadığı ışıklı gölü aynı zamanda pek çok su kuşuna da ev sahipliği yapmaktadır. Bilinçsiz avlanma nedeni ile yok olmaya yüz tutan bu canlı yaşamının koruma altına alınması gerekmektedir.
İdari yapı
Çivril'e bağlı toplam 77 mahalle vardır.
|
|
|
Nüfus
| Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
|---|---|---|---|
| 1927 | 21.578 | 2.800 | 18.778 |
| 1935 | 24.899 | 2.936 | 21.963 |
| 1940 | 26.991 | 3.966 | 23.025 |
| 1945 | 28.041 | 4.241 | 23.800 |
| 1950 | 34.666 | 4.784 | 29.882 |
| 1955 | 42.855 | 4.393 | 38.462 |
| 1960 | 47.460 | 5.338 | 42.122 |
| 1965 | 50.000 | 5.780 | 44.220 |
| 1970 | 54.158 | 6.911 | 47.247 |
| 1975 | 57.105 | 7.721 | 49.384 |
| 1980 | 59.357 | 9.343 | 50.014 |
| 1985 | 60.797 | 10.847 | 49.950 |
| 1990 | 61.441 | 11.445 | 49.996 |
| 2000 | 62.708 | 13.749 | 48.959 |
| 2007 | 61.301 | 14.618 | 46.683 |
| 2008 | 61.601 | 17.299 | 44.302 |
| 2009 | 61.491 | 17.653 | 43.838 |
| 2010 | 61.815 | 17.989 | 43.826 |
| 2011 | 61.495 | 17.988 | 43.507 |
| 2012 | 61.004 | 18.134 | 42.870 |
| 2013 | 60.615 | 60.615 | veri yok |
| 2014 | 61.007 | 61.007 | veri yok |
| 2015 | 60.716 | 60.716 | veri yok |
| 2016 | 60.721 | 60.721 | veri yok |
| 2017 | 60.503 | 60.503 | veri yok |
| 2018 | 60.429 | 60.429 | veri yok |
| 2019 | 60.333 | 60.333 | veri yok |
| 2020 | 60.345 | 60.345 | veri yok |
| 2021 | 60.362 | 60.362 | veri yok |
| 2022 | 59.967 | 59.967 | veri yok |
Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.
Kaynakça
- ^ "Çivril Kaymakamlığı". 30 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Temmuz 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Aralık 2012.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 3 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2023.
- ^ Milli Mücadelede Çivril (1919-1922) , Münir Sayhan
- ^ http://www.civril.gov.tr/ilcemizin-tarihi-ve-cografi-yapisi#:~:text=%C4%B0l%C3%A7enin%20ad%C4%B1%2C%20T%C3%BCrklerin%20Anadolu'ya,%E2%80%9C%C3%87EVR%C4%B0L%E2%80%9D%20komutundan%20geldi%C4%9Fi%20s%C3%B6ylenmektedir 3 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^
- ^ Milli Mücadelede Çivril(1919-1922) , Münir Sayhan
- ^ "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
- ^ (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
- ^ . (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
- ^ . (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
- ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
- ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
- ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
- ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
- ^ a b c d e f g h
- "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
- "Çivril Nüfusu - Denizli". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- "Denizli Çivril Nüfusu". nufusune.com.
Dış bağlantılar
- T.C. Çivril Kaymakamlığı30 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- T.C. Çivril Belediyesi27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Çivril Bayat Camii ile ilgili araştırma[], Saim Cırtıl
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Temmuz 2011 Civril Denizli nin bir ilcesidir Niluferleri ve Isikli Goluyle unlenmis sanayi ve turizm etkinlikleriyle unlu Denizli ilinin en buyuk ilcesidir CivrilIlceTurkiye de bulundugu yerIlce sinirlari haritasiUlkeTurkiyeIlDenizliCografi bolgeEge BolgesiIdare KaymakamHasan Akbulut Belediye baskaniSemih Dere CHP Yuzolcumu Toplam1499 km Rakim822 mNufus 2022 Toplam59 967 Kir Sehir60 345Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Posta kodu20600Il alan kodu0258Il plaka kodu20Resmi site http www civril bel tr Tarihce20 yy baslarina kadar kismen Rum Ortodoks yerleskesidir Nufus Mubadelesine kadar 20 Rum aile Civril de yasamaktadir Civril adina tarihte ilk kez Miryokefalon Muharebesi anlatan Bizans Belgelerinde rastliyoruz 12 yuzyildan kalma bu belgelerde Civril adi Rum yazimi ile Tribritzi ve Latin yazilimi ile Cyybrilcimani diye geciyor Civril adi Selcuklu Hanedani doneminde Anadolu ya goc eden Cagatay Turklerinin kullandigi Cagatay Turkcesine ait bir tanimlamadir ve anlami suyu bol olan yer sulak yer demektir Anadolu da bircok bolgede Civril adi vardir Luvilerin yasamadigi yerlerde de Civril yerlesim alanlari vardir Civril in Luvi diliyle alakasi yoktur ve Cagatay Turkcesinde Civril yalin bir kelime olarak gecer Tarihci Niketas Tarih adli yapitinda savasin yapildigi gecidin adini Tribritzi biciminde yazmistir Ayrica tarihci bolgeye Tsivril Tsimani diye de isim vermistir Bunun Turkcesinin Civril Cimeni oldugu dusunulur Gerek eski gerek yeni Hellen dilinde C harfinin ve bizdeki okunusuyla C harfinin karsiligi yoktur C sesini vermek icin tz C sesinin vermek icin ts kullanilir Diger yandan yeni Hellen agzindan b harfi bizdeki v nin degerindedir Demek ki gecidin adi Tribritzi diye yazilmakla birlikte bu yazim bizim okuyusumuzdaki Civrici ya da Civrici nin degerindedir Bu adin icindeki Civr Luwi dilinde Bol su Gur su anlaminda adin sonundaki il ise Gecit bogaz anlamindadir bunlarin tumu icinden suyun aktigi bir dogal gecide isaret eder Civril adinin isaret ettigi bu tur bir gecit ise dogu yani basindaki Kufu Cayi Vadisi dir Bir baska dusunceye gore ise Civril ismi Selcuklu komutaninin Cevril emrinden gelmektedir Civril deki ilk yerlesimler Beycesultan Hoyugundeki yerlesme ile baslamistir 1954 1959 yillari arasinda Ankara Ingiliz Arkeoloji Enstitusu adina burada yapilan kazilarda MO 4000 yillarina tarihlenen buluntular elde edilmistir Bu durumda Civril in 6000 yillik bir tarihi vardir Hoyugun bilinen ilk sakinleri Arzawa lardir MO 2000 1680 yillari arasinda hukum suren Arzawa lardan sonra sirayla Hititler in Frigler in Kimmerler in Lidya Pers Makedonya Kralligi Seleskos Kralligi Bergama Kralligi Roma Imparatorlugu Bizans Imparatorlugu Buyuk Selcuklu ve Anadolu Selcuklu donemlerini yasamistir Daha sonra ise Sahib ve Germiyanogullari Beyligi donemlerini yasayan Civril Mogol isgalinden sonra Osmanli egemenligine girer Civril Miryokefalon Savasi 26 Agustos 1071 tarihinde Turklere Anadolu kapilarini acan Malazgirt Zaferinden sonra Turkler yaptiklari akinlarla sik sik Anadolu iclerine girmislerdir II Kilicarslan 1155 1192 tahta ciktigi zaman Bizans Imparatoru olan Manuel bu durumdan rahatsizlik duyuyordu Turkler daha fazla kuvvetlenmeden Siblia Sublaion kalelerini insa ettirdi Savas kacinilmaz hale gelmisti Bu amacla 1176 ilk baharinda Uluabat Golu kenarindaki karargahinda hareket eden Lampis Beylerli Dinar yolu ile hareket ussu olan Siblia ya Homa Gumussu gelmistir Sultan buraya baris icin elcilerini gondermis ise de bunlari kabul etmeyerek bir konak otedeki Isikli Miryokefalon Kalesi ne gelmistir Niketas in terk edilmis eski bir kale dedigi buradadir etegindeki bu kaleye ait Bizans yapisi diskale ve Arkaik doneme MO 640 MO 480 ait ic kale duvarlari saptanmistir II Kilicarslan buraya elcilerini gondererek bir defa daha baris yolunu denemis ise de imparator elcileri yine kabul etmemistir Sonucta Manuel Ordusunu hicbir guvenlik tedbiri almaksizin icinde dar uzun ve kivrimli bir bogaz bulunan Tzibritzi vadisine surmustur Bu vadi Kufi Cayi vadisidir Bogazin iki yakasini tutan sultan ise oncu Bizans birliklerinin bogazi gecmesine izin verdikten sonra askerlerine ok atisi emrini vermistir Yakin mesafeden yapilan bu atislar cok etkili olmustur Olen hayvan ve askerler vadiyi kapatmistir Daha sonra yamactan inen Turkler dusmanlarini imha etmislerdir Aksamin alacakaranligina kadar suren savasin ertesi gun sabahi Bizanslilar buyuk bir surpriz ile karsilasirlar Sultan elcisini gondererek baris isteginde bulunur Imparator Dorilaion ve Siblia kalelerinin yikilmasi sarti ile anlasmayi imzalar ve bir Turk mufrezesinin korumasi altinda Honaz a gonderilir Boylece Malazgirt Zaferiyle Anadolu ya giren Turkler Miryokefalon Zaferiyle de Anadolu nun tapusunu almis olurlar Anadolu Turklesmesinde buyuk bir oneme sahip olan bu savas ilcemiz topraklari icerisinde kazanilmistir Civril Belediyesi nin onculugunde ilki 1995 yilinda yapilan Dorduncusu ise 1998 yilinda yapilan Civril Miryokefalon Savasi sempozyumuna sunulan bildirilerde de bu tez dogrulanmaktadir Buyuk Menderes Civril Ovasi ni suladigi icin ova bataklikti Bolgede sigir camiz ve vahsi at suruleri vardi Tarihte Onbinlerin yuruyusu denen zamanda Pers krali Daryus Kserkses Sard dan yola cikmis bir ay boyunca Civril Ovasi nda kalarak ordusunun tedarikini gidermistir Buyuk Iskender in komutanlari da bolgenin ekonomik gucunden dolayi Civril e ugramis Yavuzca ciftligi denilen yerde us kurmuslardir Burada Iskender doneminden kalma kaya mezarlari iki tumuls ve tas kabartmalar vardir Turkler buraya geldiklerinde suyu bol olan yer bol su veren gecit anlami tasiyan Civril ismini vermislerdir Civril in Kocakir mevkii denen bolgesinde Kervan Yolu olarak adlandirilan Selcuklular doneminden kaldigi zannedilen yol vardir Bundan da anlasilacagi uzere Orta Anadolu dan Bati Anadolu ya geciste Akdag eteklerinden Hacikadirler denen bolgeden ve Sandikli yonunden Menderes Nehrini takiben Cumalar Isikli Kocak Igdir Yokusu eteklerinden devamla Bekilli tarafina Kayi Pazari bir kervan yolu olma ihtimali buyuktur Bu yol Yassihoyuk koyunden gecer ve halen daha kayi yolu diye bilinir Kervan yolu su an sehir icinde kalmistir Civril e 11 km uzakliktaki Isikli nahiyesi MO 250 lu donemlerde Eumania adi altinda antik bir kent olup Hierapolis ve Laodikya ile ayni donemlerde kurulmustur Boyle kesin bir bilgi yok Civril Usak bolgesinde cok sikca orman niteligindeki Mese agaclarinin kapladigi bolgeye Mese Denizi denilmistir Civril deki mese palamutu kaynatildiginda kahverengi kok boya elde edilmektedir Laodikya da Romali askerler icin yapilan elbiselerin kahverengi olmasina sebep Laodikyali tekstilcilerin Civril deki mese palamutundan elde ettikleri kahverengi boyayi kullanmalaridir Osmanli devleti doneminde ilk olarak Kutahya sancaginin Seyhlu Seyhli bugun Isikli kazasina bagli bir koydu Burasi 1826 da Karahisar i Sahip sancaginin Sandikli kazasina bagli Seyhli nahiyesinin merkezi olmustur 1908 de Geyikler kazasi Sandikli dan ayrilip Dinar adiyla kaza oldugunda Civril buraya baglanmistir 1910 da Dinar dan ayrilip kaza merkezine donusen Civril 1925 e kadar Afyonkarahisar a bagli ilce olmus ve bu yilda Denizli ye baglanmistir 7 Agustos 1947 tarihli Resmi Gazete karariyla ilcenin Homa Simdi Gumussu bucagina bagli Bozuyuk Bugun Bozhuyuk adiyla Yesilhuyuk koyunun bir mahallesidir Sutlac Yapagili Bostanci ve Duman koyleri Afyonkarahisar in Dinar ilcesine baglanmistir 1953 yilinda ise Usak il olduktan sonra Karabedirler Koyu Denizli ye baglanmistir Kurtulus Savasi ndaki onemi Sevr Antlasmasi maddelerine gore Italyan nufuzu altina girmistir Civril Kurtulus Savasi boyunca 2 kez isgale ugramistir Birinci isgal 8 Ocak 1921 tarihinde az surmus kesif amacli olup ve Yunan ordulari halka iyi davranmistir 10 gunsonra cekilmis ve birkac ay sonra 1 Nisan 1921 tarihinde ikinci kez Yunanlar tarafindan isgal edilmistir Daha sonra kendi Mudafa i Hukuk Cemiyetini kurup 200 kisilik bir suvari ve piyade birligi olusturmustur Isgalin ilk gunu 1 Nisan i 2 Nisan a baglayan gece Yunan Ordusu nufusu o zamanlara gore biraz daha fazla olan koyunde Cabar Katliami ni gerceklestirmislerdir 83 kisi bu katliamda sehit olmustur Kalanlari ise Bulkaz Gurpinar koyune dogru kacmistir Genelkurmay Kaynaklari nin 11 Nisan 1921 tarihli bolumunde Yunanlilarin bir subayin olduruldugunu bahane ederek Civril in Cabar koyunu yaktigi ve koy halkininin tamamen olduruldugu ogrenilmistir yazmaktadir Bu olayin ardindan yazilmistir Bunun disinda Yunan Ordusu bazi kisileri de bazen baskinlarda bazen angarya islerinde bazen ise ibadet sirasinda oldurmus ve birkac kisiyi ise bazilarini cevre koy veya ilcelere ya da Atina ya surmustur Cesitli baskinlar veya catismalar da Citak Isikli gibi koylerde olmustur 523 gun suren isgalin ardindan 30 Agustos 1922 gunu Yunanlilarin geri cekilmesi ile beraber isgalden kurtulmustur CografyaIlcede yer alan nun girisi Agustos 2008 oncesi Il merkezinin kuzey dogusunda bulunan Civril in kuzeyinde Sivasli Kuzey batisinda Karahalli Kuzeyinde Afyonkarahisar in Hocalar Ilcesi ne bagli Avgancik Ortulu Gure Koyleri ile 10 km lik Hocalar siniri vardir Kuzeydogusunda Sandikli guneydogusunda Dinar ve Bozkurt guneyinde Dazkiri Kiziloren ve Evciler ilceleri bulunmaktadir Guney batisinda ise Bekilli Cal ve Baklan ilceleri yer alir Ilcenin deniz seviyesinden ortalama yukseltisi 900 metre ilce merkezinin ise 832 metredir Civril etrafi daglarla cevrili aluvyal bir cokuntu olmasi uzerinde bulunmaktadir Arazinin 30 u daglik 16 dalgali 54 u de duz ovadan olusmaktadir Bu ovanin kuzeyinde Bulkaz daglari 1990 metre Kuzey batisinda Kocayaka daglari 1259 metre guney dogusunda ise Bozdagi 1350 metre vardir Kuzey dogusunda yer alan Akdag ise 2449 metre ilcenin en yuksek Ege Bolgesi nin ise ikinci yuksek dagi ozelligindedir Civril Ege Bolgesinde gorulen Akdeniz iklimi ile Ic Anadolu da gorulen karasal iklim arasinda gecip tipi bir iklime sahiptir buna gore yazlar sicak ve kurak kislar soguk ve yagisli gecmektedir Yapilan rasatlara gore en dusuk sicaklik 2015 yili Ocak ayinda eksi 23 santigrat derece en yuksek sicaklik ise 1973 Temmuzda 38 santigrat derece tespit edilmistir Yillik yagis miktari ise 1m2 ye 470 kg dir Ilcede hakim ruzgar yonu guney batisidir Poyraz ise bundan daha az esmekle birlikte daha cok gostermektedir Yaz aylarinda bile kis havasi yaratan bu ruzgar zaman zaman olusan kirli havanin dagilmasina yardimci olmaktadir Civril in en onemli akarsuyunu ilce merkezinin 10 km dogusundaki Isikli kasabasindan cikan Buyuk Menderes nehri olusmaktadir Bu nehir Dinar ve Akdag dan cikan pek cok kaynagin sulari ile birleserek 72 km lik bir alana sahip olan Isikli golunu meydana getirir Bu gole Sandikli ovasinin sularini toplayan Kufi cayida katilir Niluferlerin actigi tatli su baliklarinin yasadigi isikli golu ayni zamanda pek cok su kusuna da ev sahipligi yapmaktadir Bilincsiz avlanma nedeni ile yok olmaya yuz tutan bu canli yasaminin koruma altina alinmasi gerekmektedir Idari yapiCivril e bagli toplam 77 mahalle vardir Akpinar Aktas Asagi Bayat Bekirli Belence Beydilli Beykoy Bozdag Bucak Bulgurlar Cabar Caglayan Cakallar Candir Capak Carsi Catlar Cayir Cetinler Citak Cumalar Duzbel Emirhisar Gokgol Gumussu Gurpinar Hamam Haydan Igdir Imralli Incekoy Irgilli Ishakli Isikli Karabedirler Karahacili Karalar Karamanli Karayahsiler Kavakalani Kavakkoy Kiralan Kizilcasogut Kizilcayer Kocak Kocayaka Mentes Omerli Osmankoy Ozdemirci Resadiye Saray Saribeyli Sarilar Savran Sehitler Senkoy Seraserli Sokmen Yakasomak Stadyum Sundurlu Sungullu Tekkekoy Tokca Tuglu Yahyali Yakacik Yalinli Yamanlar Yassihuyuk Yukari Yukaricapak YuvakoyNufusYil Toplam Sehir Kir1927 21 578 2 800 18 7781935 24 899 2 936 21 9631940 26 991 3 966 23 0251945 28 041 4 241 23 8001950 34 666 4 784 29 8821955 42 855 4 393 38 4621960 47 460 5 338 42 1221965 50 000 5 780 44 2201970 54 158 6 911 47 2471975 57 105 7 721 49 3841980 59 357 9 343 50 0141985 60 797 10 847 49 9501990 61 441 11 445 49 9962000 62 708 13 749 48 9592007 61 301 14 618 46 6832008 61 601 17 299 44 3022009 61 491 17 653 43 8382010 61 815 17 989 43 8262011 61 495 17 988 43 5072012 61 004 18 134 42 8702013 60 615 60 615 veri yok2014 61 007 61 007 veri yok2015 60 716 60 716 veri yok2016 60 721 60 721 veri yok2017 60 503 60 503 veri yok2018 60 429 60 429 veri yok2019 60 333 60 333 veri yok2020 60 345 60 345 veri yok2021 60 362 60 362 veri yok2022 59 967 59 967 veri yok Not Buyuksehir yasasi nedeniyle koyler mahalle statusune gectiginden 2013 ten itibaren kir nufusu tabloda yer almamistir Kaynakca Civril Kaymakamligi 30 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Temmuz 2012 Arsivlenmis kopya 25 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Aralik 2012 a b Arsivlenmis kopya 3 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2023 Milli Mucadelede Civril 1919 1922 Munir Sayhan http www civril gov tr ilcemizin tarihi ve cografi yapisi text C4 B0l C3 A7enin 20ad C4 B1 2C 20T C3 BCrklerin 20Anadolu ya E2 80 9C C3 87EVR C4 B0L E2 80 9D 20komutundan 20geldi C4 9Fi 20s C3 B6ylenmektedir 3 Aralik 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Milli Mucadelede Civril 1919 1922 Munir Sayhan Fasikul I Mufassal Neticeler Icmal Tablolari PDF 28 Tesrinevvel 1927 Umumi Nufus Tahriri DIE Erisim tarihi 28 Mayis 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link PDF 20 Ilktesrin 1935 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 20 Ilktesrin 1940 Genel Nufus Sayimi DIE 20 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2016 PDF 21 Ekim 1945 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 22 Ekim 1950 Umumi Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1955 Genel Nufus Sayimi DIE 2 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2021 PDF 23 Ekim 1960 Genel Nufus Sayimi DIE 15 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Subat 2021 1965 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1970 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1975 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1980 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1985 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 1990 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2000 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2007 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2008 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2009 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2010 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2011 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 3 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 3 Kasim 2012 2012 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 20 Subat 2013 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2013 2013 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 15 Subat 2014 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2014 2014 genel nufus sayimi verileri Turkiye Istatistik Kurumu 10 Subat 2015 tarihinde kaynagindan html arsivlendi Erisim tarihi 10 Subat 2015 a b c d e f g h Merkezi Dagitim Sistemi html Dogrudan bir kaynak olmayip ilgili veriye ulasmak icin sorgulama yapilmalidir Turkiye Istatistik Kurumu Erisim tarihi 13 Nisan 2016 Civril Nufusu Denizli nufusu com Erisim tarihi 5 Subat 2021 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Denizli Civril Nufusu nufusune com Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Dis baglantilarT C Civril Kaymakamligi30 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde T C Civril Belediyesi27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Civril Bayat Camii ile ilgili arastirma olu kirik baglanti Saim Cirtil