Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İbrahim Süreyya Yiğit (d. 1880, İstanbul - ö. 4 Kasım 1952), Türk yönetici ve siyasetçi.
İbrahim Süreyya Yiğit | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1880 İstanbul |
| Ölüm | 4 Kasım 1952 (72 yaşında) İstanbul |
| Eğitim | Üniversite |
| Meslek | Siyasetçi |
| Ödüller |  |
Gönüllü bir nefer olarak katıldığı Trablusgarp Savaşı'nda Mustafa Kemal Paşa'nın emrinde savaştığı günlerden itibaren onun yakın dostu olmuş; I. Dünya Savaşı'ndan sonra Anadolu’daki millî mücadeleyi Mustafa Kemal ile birlikte başlatan ve Türkiye Cumhuriyeti'ni kuran isimler arasında yer almıştır.
Kırmızı-yeşil şeritli İstiklal Madalyası sahibidir. I. dönem Saruhan, II., III., IV., V., VI., VII.ve VIII. dönem Kocaeli milletvekili olarak TBMM'de görev yapmıştır.
Yaşamı
Erken dönem
1880 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Rus-Çerkes Savaşı döneminde Osmanlı topraklarına göç etmiş bir Abhaz aileden olan İbrahim Süreyya Bey’in babası Gümüşsuyu Hastanesi doktorlarından Yarbay Ahmet Servet Bey, annesi ise Çerkes göçmenlerinden Emine Hanım’dır. Çok küçük yaşta babasını kaybetmiş, onu Viyana'da tıp öğrenimi gören ve Mekteb-i Tıbbiye Nazır Muavinliği ve Meclis-i Umur-ı Sıhhiye Reisliği gibi görevler yapan dedesi Arif Bey yetiştirmiştir.
İlk ve ortaöğrenimini, ağabeyi ünlü eğitimci, dilci ve yazar Ali Nazima'nın kurduğu “Mekteb-i Edep adlı okulda tamamladı. 1900 yılında Mülkiye Mekbebi'ni bitirdi ve Hariciye Nezareti'nde (Dışişleri Bakanlığı) memur olarak göreve başladı. 1902 yılında, henüz gizli bir kuruluş olan İttihat ve Terakki Cemiyeti ile ilgisi tespit edildiği için 3 yıl boyunca Sinop'ta kalebentliğe mahkûm oldu. 1905’te cezasını tamamlayıp İstanbul’a döndü ve Karantinalar İdaresi’nde memuriyete başladı.
Meşrutiyet dönemi ve I. Dünya Savaşı
II. Meşrutiyet'in ilanı’ndan sonra İttihatçı kimliği sayesinde idari görevler aldı. Atandığı ilk görev, Orhaneli Kaymakamlığı idi. 1909 yılında Vardar Yenicesi (Bulgaristan) kaymakamı iken Mustafa Kemal ile tanıştı ve hayatı boyunca dost olduTrablusgarp Savaşı başladığında kaymakamlıktan istifa edip gönüllü er olarak savaşa katıldı. Derne'de Mustafa Kemal ve Enver Paşa ile çalıştı.
1912 yılında İstanbul’a dönen Süreyya Bey, İstanbul Polis Müdüriyet-i Umumiyesi Tahrirat Şubesi Müdürlüğüne getirildi. 1914’te bu görevine ek olarak Çatalca mutasarrıflığına atandı. 1915’te savaş bölgesinde kalan Gelibolu mutasarrıflığına gönderildi. Daha sonra sırasıyla Kırkkilise (Kırklareli), Karesi (Balıkesir), İzmit mutasarrıflıklarına getirildi. Kırkkilise’de Darül Muallimin adlı çocuk yuvasının açılmasında, bu okuldaki çocuklar için çıraklık okulu kurulmasında emek verdi.
I. Dünya Savaşı Osmanlı Devleti'nin yenilgisi ile sonlandıktan sonra, halen İzmit mutasarrıfı olarak Mustafa Kemal Paşa'nın emri üzerine İzmit ve çevresindeki gençleri gizlice örgütleyip bölgeyi İstanbul ve Anadolu arasında güvenli bir koridor haline getirdi. 1919 yılında Damat Ferid Paşa Hükümeti tarafından görevinden uzaklaştırılınca İstanbul'a döndü, Şişli'deki evinde vatanı kurtarma planları yapan Mustafa Kemal ve arkadaşları arasına katıldı.
Kurtuluş Savaşı
Mustafa Kemal'in 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkmasının ardından Süreyya Bey arkadaşları ile birlikte 24 Mayıs 1919’da karadan Bandırma, Denizli, Uşak üzerinden Ankara’ya gitti. O ve arkadaşları Bandırma’da Çerkez Ethem’i bulup kendisinden bölgede milis kuvvetleri oluşturmasını istediler.
Ankara’da Ali Fuat Paşa ile buluşup birlikte Amasya'ya gitti. Amasya Genelgesi'ni imzalayanlar arasında yer aldı. Erzurum ve Sivas Kongrelerine delege olarak katıldı.
Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nda Saruhan (Manisa) Mebusu seçilerek İstanbul'a gitti; mecliste oluşturulan "Felah-ı Vatan" grubu içinde yer aldı. 16 Mart 1920 tarihinde İstanbul işgal edilip Meclis-i Mebusan dağıtılınca Ankara'ya kaçtı. Ankara’da yeni bir meclisin kurulması için çalışmalar başlamıştı. TBMM'ne 1. Dönem Saruhan (Manisa) milletvekili olarak katıldı. I. Dönem Divanı Riyaset İdare Memuru olarak görev yaptı.
Bolşeviklerin güvenini kazanıp Millî Mücadeleye maddi destek sağlayabilmek için Yeşilordu Cemiyeti’ni kuran Süreyya Bey, bu cemiyetin kapatılmasının ardından Mustafa Kemal’in kurdurduğu resmî Türkiye Komünist Fırkası’nın kurucuları arasında yer aldı. Taktik nedenlerle kurulan bu fırka üç ay sonra kapatıldı.
Sakarya Zaferi'nden sonra Mustafa Kemal'e gazilik unvanı ve mareşallik rütbesi verilmesini öngören 153 sayılı kanun teklifini verenlerden birisi İbrahim Süreyya Bey idi. Bu dönemde Meclis’teki görevlerinin yanı sıra Çocuk Esirgeme Kurumu'nun kurucuları arasında yer aldı.
1922’de Meclis içinde Birinci Grup ve İkinci Grup adlı gruplar oluştuğunda Mustafa Kemal önderliğindeki Birinci Grup'ta yer aldı. Grubu yönlendirmek ve meclisten istenen kararların çıkmasını sağlamak amacı ile Mustafa Kemal’in emri ile kurulan 14 kişilik “Selamiyet-i Umumiye Komitesi” adlı gizli örgütün üyelerinden arasındaydı.
Cumhuriyet Dönemi
1923'ten 14 Mayıs 1950'ye kadar II., III., IV., V., VI., VII. ve VIII. dönem Kocaeli milletvekili olarak mecliste yer alan Süreyya Bey Cumhuriyet Halk Fırkası’nın kurucuları arasında yer aldı. Soyadı kanunu çıktığında Yiğit soyadını kendisine Mustafa Kemal verdi.
1936 yılında Türkiye İş Bankası yönetim kurulu üyeliğine seçildi. 1937-1939 arasında İdare Meclisi Başkanı olarak görev yaptı.
24 Mart 1950’de yeni seçimler öncesinde TBMM'nin kendini feshederek dağıtmasından sonra emekliye ayrıldı. 4 Kasım 1952 günü yaşamını yitirdi.
Hayat hikâyesi, oğlu gazeteci Nuyan Yiğit tarafından Atatürk'le 30 Yıl: İbrahim Süreyya Yiğit'in Öyküsü adıyla kitaplaştırılmıştır.
Kaynakça
- ^ a b c "Vicdan Öztürk, İbrahim Süreyya Bey(Yiğit)'in Hayatı ve Parlamenter Faaliyetleri, Turkish Studies, Cilt:8/5, Sayı:Bahar 2012, Ankara" (PDF). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Eylül 2013.
- ^ "Boyutpedia.com İbrahim Süreyya Maddesi". 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Eylül 2016.
- ^ "Vahdettin Atatürk'ün Ölüm Emrini Hazırladı, Sabah.com.tr, 28.08.2005". 7 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Nisan 2009.
- ^ Kırklareli'nden Atatürk'ün Yanına Gitti, GazeteTrakya.com[]
- ^ http://www.tbmm.gov.tr/TBMM_Album/Cilt1/index.html 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . TBMM Albümü
- ^ birkaffed.org.tr Çetin Öner'in İlhan Selçuk'a Cevabı[]
| Wikimedia Commons'ta İbrahim Süreyya Yiğit ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ibrahim Sureyya Yigit d 1880 Istanbul o 4 Kasim 1952 Turk yonetici ve siyasetci Ibrahim Sureyya YigitSiyasetciDogum1880 IstanbulOlum4 Kasim 1952 72 yasinda IstanbulEgitimUniversiteMeslekSiyasetciOduller Gonullu bir nefer olarak katildigi Trablusgarp Savasi nda Mustafa Kemal Pasa nin emrinde savastigi gunlerden itibaren onun yakin dostu olmus I Dunya Savasi ndan sonra Anadolu daki milli mucadeleyi Mustafa Kemal ile birlikte baslatan ve Turkiye Cumhuriyeti ni kuran isimler arasinda yer almistir Kirmizi yesil seritli Istiklal Madalyasi sahibidir I donem Saruhan II III IV V VI VII ve VIII donem Kocaeli milletvekili olarak TBMM de gorev yapmistir YasamiErken donem 1880 yilinda Istanbul da dunyaya geldi Rus Cerkes Savasi doneminde Osmanli topraklarina goc etmis bir Abhaz aileden olan Ibrahim Sureyya Bey in babasi Gumussuyu Hastanesi doktorlarindan Yarbay Ahmet Servet Bey annesi ise Cerkes gocmenlerinden Emine Hanim dir Cok kucuk yasta babasini kaybetmis onu Viyana da tip ogrenimi goren ve Mekteb i Tibbiye Nazir Muavinligi ve Meclis i Umur i Sihhiye Reisligi gibi gorevler yapan dedesi Arif Bey yetistirmistir Ilk ve ortaogrenimini agabeyi unlu egitimci dilci ve yazar Ali Nazima nin kurdugu Mekteb i Edep adli okulda tamamladi 1900 yilinda Mulkiye Mekbebi ni bitirdi ve Hariciye Nezareti nde Disisleri Bakanligi memur olarak goreve basladi 1902 yilinda henuz gizli bir kurulus olan Ittihat ve Terakki Cemiyeti ile ilgisi tespit edildigi icin 3 yil boyunca Sinop ta kalebentlige mahkum oldu 1905 te cezasini tamamlayip Istanbul a dondu ve Karantinalar Idaresi nde memuriyete basladi Mesrutiyet donemi ve I Dunya Savasi II Mesrutiyet in ilani ndan sonra Ittihatci kimligi sayesinde idari gorevler aldi Atandigi ilk gorev Orhaneli Kaymakamligi idi 1909 yilinda Vardar Yenicesi Bulgaristan kaymakami iken Mustafa Kemal ile tanisti ve hayati boyunca dost olduTrablusgarp Savasi basladiginda kaymakamliktan istifa edip gonullu er olarak savasa katildi Derne de Mustafa Kemal ve Enver Pasa ile calisti 1912 yilinda Istanbul a donen Sureyya Bey Istanbul Polis Muduriyet i Umumiyesi Tahrirat Subesi Mudurlugune getirildi 1914 te bu gorevine ek olarak Catalca mutasarrifligina atandi 1915 te savas bolgesinde kalan Gelibolu mutasarrifligina gonderildi Daha sonra sirasiyla Kirkkilise Kirklareli Karesi Balikesir Izmit mutasarrifliklarina getirildi Kirkkilise de Darul Muallimin adli cocuk yuvasinin acilmasinda bu okuldaki cocuklar icin ciraklik okulu kurulmasinda emek verdi I Dunya Savasi Osmanli Devleti nin yenilgisi ile sonlandiktan sonra halen Izmit mutasarrifi olarak Mustafa Kemal Pasa nin emri uzerine Izmit ve cevresindeki gencleri gizlice orgutleyip bolgeyi Istanbul ve Anadolu arasinda guvenli bir koridor haline getirdi 1919 yilinda Damat Ferid Pasa Hukumeti tarafindan gorevinden uzaklastirilinca Istanbul a dondu Sisli deki evinde vatani kurtarma planlari yapan Mustafa Kemal ve arkadaslari arasina katildi Kurtulus Savasi Mustafa Kemal in 19 Mayis 1919 da Samsun a cikmasinin ardindan Sureyya Bey arkadaslari ile birlikte 24 Mayis 1919 da karadan Bandirma Denizli Usak uzerinden Ankara ya gitti O ve arkadaslari Bandirma da Cerkez Ethem i bulup kendisinden bolgede milis kuvvetleri olusturmasini istediler Ankara da Ali Fuat Pasa ile bulusup birlikte Amasya ya gitti Amasya Genelgesi ni imzalayanlar arasinda yer aldi Erzurum ve Sivas Kongrelerine delege olarak katildi Son Osmanli Meclis i Mebusani nda Saruhan Manisa Mebusu secilerek Istanbul a gitti mecliste olusturulan Felah i Vatan grubu icinde yer aldi 16 Mart 1920 tarihinde Istanbul isgal edilip Meclis i Mebusan dagitilinca Ankara ya kacti Ankara da yeni bir meclisin kurulmasi icin calismalar baslamisti TBMM ne 1 Donem Saruhan Manisa milletvekili olarak katildi I Donem Divani Riyaset Idare Memuru olarak gorev yapti Bolseviklerin guvenini kazanip Milli Mucadeleye maddi destek saglayabilmek icin Yesilordu Cemiyeti ni kuran Sureyya Bey bu cemiyetin kapatilmasinin ardindan Mustafa Kemal in kurdurdugu resmi Turkiye Komunist Firkasi nin kuruculari arasinda yer aldi Taktik nedenlerle kurulan bu firka uc ay sonra kapatildi Sakarya Zaferi nden sonra Mustafa Kemal e gazilik unvani ve maresallik rutbesi verilmesini ongoren 153 sayili kanun teklifini verenlerden birisi Ibrahim Sureyya Bey idi Bu donemde Meclis teki gorevlerinin yani sira Cocuk Esirgeme Kurumu nun kuruculari arasinda yer aldi 1922 de Meclis icinde Birinci Grup ve Ikinci Grup adli gruplar olustugunda Mustafa Kemal onderligindeki Birinci Grup ta yer aldi Grubu yonlendirmek ve meclisten istenen kararlarin cikmasini saglamak amaci ile Mustafa Kemal in emri ile kurulan 14 kisilik Selamiyet i Umumiye Komitesi adli gizli orgutun uyelerinden arasindaydi Cumhuriyet Donemi 1923 ten 14 Mayis 1950 ye kadar II III IV V VI VII ve VIII donem Kocaeli milletvekili olarak mecliste yer alan Sureyya Bey Cumhuriyet Halk Firkasi nin kuruculari arasinda yer aldi Soyadi kanunu ciktiginda Yigit soyadini kendisine Mustafa Kemal verdi 1936 yilinda Turkiye Is Bankasi yonetim kurulu uyeligine secildi 1937 1939 arasinda Idare Meclisi Baskani olarak gorev yapti 24 Mart 1950 de yeni secimler oncesinde TBMM nin kendini feshederek dagitmasindan sonra emekliye ayrildi 4 Kasim 1952 gunu yasamini yitirdi Hayat hikayesi oglu gazeteci Nuyan Yigit tarafindan Ataturk le 30 Yil Ibrahim Sureyya Yigit in Oykusu adiyla kitaplastirilmistir Kaynakca a b c Vicdan Ozturk Ibrahim Sureyya Bey Yigit in Hayati ve Parlamenter Faaliyetleri Turkish Studies Cilt 8 5 Sayi Bahar 2012 Ankara PDF 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Eylul 2013 Boyutpedia com Ibrahim Sureyya Maddesi 19 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Eylul 2016 Vahdettin Ataturk un Olum Emrini Hazirladi Sabah com tr 28 08 2005 7 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Nisan 2009 Kirklareli nden Ataturk un Yanina Gitti GazeteTrakya com olu kirik baglanti http www tbmm gov tr TBMM Album Cilt1 index html 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde TBMM Albumu birkaffed org tr Cetin Oner in Ilhan Selcuk a Cevabi olu kirik baglanti Wikimedia Commons ta Ibrahim Sureyya Yigit ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir