Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İlahiyat, teoloji (Yunanca: θεος, theos, "Tanrı" + λογος, logos, "bilim") veya tanrıbilim, "tanrı" kavramı ve din olgusunun sistematik olarak ele alan disiplindir. Temel konusu doğaüstü güçlerdir ancak dini epistemoloji ve vahiy ile ilgilenir. Vahiy üzerinden tanrı ya da tanrıların varlığının kabulüne ulaşır. Bunların sadece, doğa ötesi varlıklar olması ile değil, dünya ile ilişki kurmak ve insanlara varlığını göstermeye istekli olduklarını ispat etmeye çalışır.
Orta öğrenim ve üniversite düzeyinde ele alınan akademik bir disiplindir. Teoloji ile ilgilenen kişilere teolog, ilahiyatçı denir.
Modern dönem öncesi kurulan pek çok üniversite, kilise okullarından ve manastır kurumlarından dönüştürülmüştür. Bu sebeple, Orta Çağ'da teoloji, üniversitelerin temel araştırma alanlarının en ön sıralarında gelmekte ve teolojiye "bilimlerin kraliçesi" (The Queen of the Sciences) adı verilmekteydi. Bu önceliğinden ötürü bu okulların müfredatlarında, kilise kanunları gibi dersler yer almakta ve bu dersler ile kiliseye hizmet edecek gençlerin yetişmeleri amaçlanmakta idi. Hatta bu üniversitelerin duâ etme, vâaz verme veya âyinleri de içeren şapelleri de bulunmaktaydı.
Aydınlanma ile birlikte üniversiteler değişmeye ve hümanist bir perspektifle farklı alanlardaki konuları öğretmeye başladılar. Teoloji, artık üniversitelerde öğretilen ana konular arasında yer almıyordu. Üniversiteler, kiliselere din adamı yetiştirmenin dışında da amaçlar edinmeye başlamışlardı. Sonuç olarak teoloji, inancı ele alış şeklinin inancın içinden olması farkı ile aynı konuyu ele alan diğer akademik disiplinlerden ayrıldı. Çoğu "kilise babası", teoloğu "hakiki olarak duâ eden kişi" olarak tanımlamaktadır. Dindar olmayan teologlar bu görüşle uyuşmasa da teoloji aşağıdaki disiplinlerden ayırt edilmelidir. Din bilimleri şu beş başlık altında incelenir:
- Karşılaştırmalı din / Dini araştırmalar
- Din felsefesi
- Din psikolojisi
- Din sosyolojisi
- Dinler tarihi
Tüm bu disiplinler, dine hümanist varsayımlarla yaklaşır ve teolojiden farklı olarak, dinî inanç ve deneyimin tek biçimliliğini öne sürerler.
Hristiyan teolojisinin alt dalları
- Angeloloji: Meleklerin doğası.
- : Vahyin doğası ve vasıtaları.
- Hermenötik: Kutsal metnin yorumu.
- Kristoloji: İsa Mesih, Mesih'in doğası, Mesih'teki ilahi ve beşerilik arası ilişki.
- Misyoloji: İncil mesajının yayılmasının yolları, metodolojisi.
- Soteriyoloji: Kurtuluşun yolları ve araçları.
- Patroloji: İlk dönem Kilise Babalarını inceler.
İslam ilahiyatı
İslam felsefesindeki temel sorgu mekanizmalarını ve aklî delillendirme metodolojilerini ilke edinerek eşyanın hakikatini elde etme güdüsü sonucu ortaya çıkmış dinbilimsel yaklaşımların "İslam teolojisi" bağlamında ele alınmasıdır.
İslamiyet'te Allah'ın varlığı ve nitelikleriyle ilgili konuları ele alan bilim kolu, tanrıbilimi ile İslam dini ilimlerinin bütününe verilen ad, ilahiyattır. İlah ve çoğul -at eki, Arapça kökenli olmasına karşın "ilahiyat" şeklindeki bir adlandırma Türkçe dışındaki dillerde bulunmamaktadır. Arapçada benzer anlamda "Ulûm-u Dîniyye" tâbiri kullanılmaktadır. İslam İlahiyatı ile ilgili konuların ayrıntılı ve bilimsel olarak incelenmesi de ilahiyat fakültelerinin ilgi sahasına girmektedir. Hristiyanlıkta ise hem ilahiyat fakülteleri, hem de teoloji okulları ayrı ayrı kurulmuştur.
Türkiye'de ilahiyat fakülteleri, standart teoloji fakültelerindeki eğitimin yanı sıra detaylı bir İslam teolojisi eğitimi verir. Olgulara din bilimsel metodoloji ile yaklaşım benimsenir.
İslam tarihinde Muhammed'den hemen sonra doğup gelişen; bir kısmı kutsal metin, bir kısmı İslam peygamberinin söz ve davranışları veya İslamiyet'in çeşitli felsefi ekollere ve ana akım din anlayışının dışındaki akımlara karşı genel akımı akli/felsefi metotlarla savunan kelâm gibi dalların tümü İslam ilahiyatı içerisinde yer almaktadır.
İslam ilahiyatının alt dalları
- Tefsir: Kur'an'ın açıklanması ve açıklanmasına ilişkin usûl bilgisi.
- Kıraat: Kur'an'ın farklı okunuş biçimlerini ve bu okunuş farklılıklarından kaynaklanan farklı anlam ve yorumlarla ilgilenen bilim dalıdır.
- Tecvid: Kıraat ilmi içinde yer alan Tecvid, Kur'an okuma usulü ve ilmidir.
- Hadis: İslam peygamberi Muhammed'in söz ve davranışlarını araştırır.
- Siyer: İslam dini literatüründe peygamberlerin, halifelerin ve diğer sahabelerin biyografilerini inceler.
- Fıkıh: Şeriat ve ibadet ile ilgili konuları inceler.
- Kelâm: İslam itikadını akli, felsefi yöntemlerle açıklamaya çalışır, inanç ile ilgili konuları inceler.
- Tasavvuf: İslamiyet'in mistik yönüdür; kişileri manevi yönden geliştirecek unsurlar ile ilgilenir.
- İslam Mezhepleri Tarihi: Müslümanlar arasında ortaya çıkmış itikadi, fıkhi ve siyasi mezhepleri inceler.
Hristiyan teolojisi ile İslam teolojisi/Kelâm ilmi'nin karşılaştırılması
Hristiyan teolojisi içinde toplumsal kurallar ve davranış biçimlerini, peygamberin sözlerini ve tarihi de barındıran İslam ilahiyatından bir yönüyle benzeşmekte bir yönüyle de ayrılmaktadır. Tanrı ve fizikötesi diğer konuları felsefe dilini özellikle aristocu felsefe metotlarını kullanarak ispatlamaya çalışmasıyla, Hristiyan teolojisi ve İslam kelamı birbirine çoğunlukla benzemektedir. Ancak İslam ilahiyatı bu apolejetik (dini savunma) ihtiyacını kelâm ile savunurken bir yandan da "fıkıh" denilen ve bugünkü hukuk ve siyâset bilimi içine giren alanlarda da hem kutsal metne dayalı tasvir, hem de kutsal metne bağlı akılla (fıkıh Arapçada anlamaya çalışmak manasına gelmektedir) oluşan yeni durumlara dinden hüküm ortaya koymaya çalışmıştır. Her iki dinin karakteristik yapısı ve teolojileri arasında böyle bir farkın ortaya çıkmasına yol açmıştır. Akide/İslam Kelâmı'nın Muslim theology-Islamic theology/Ilm al-Kalam (Islamic Theology), Fıkıh/İslam hukukunun Fiqh/Islamic Jurisprudence, şeriatın da Islamic Law olarak İngilizceye çevrilmesinin ardında da bu ayrımları belirtme ihtiyacı bulunmaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Subaşı, N. (2003). "İlahiyat Nedir" (PDF). Tezkire, Düşünce, Siyaset, Sosyal Bilim Dergisi. Cilt 31-32. ss. 65-74.
- ^ Bingöl, M. (2023). "BATI ORTA ÇAĞ'DA TEOLOJİ VE FELSEFE ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME". Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 47 (1). ss. 61-67. 9 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Kasım 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ilahiyat teoloji Yunanca 8eos theos Tanri logos logos bilim veya tanribilim tanri kavrami ve din olgusunun sistematik olarak ele alan disiplindir Temel konusu dogaustu guclerdir ancak dini epistemoloji ve vahiy ile ilgilenir Vahiy uzerinden tanri ya da tanrilarin varliginin kabulune ulasir Bunlarin sadece doga otesi varliklar olmasi ile degil dunya ile iliski kurmak ve insanlara varligini gostermeye istekli olduklarini ispat etmeye calisir Orta ogrenim ve universite duzeyinde ele alinan akademik bir disiplindir Teoloji ile ilgilenen kisilere teolog ilahiyatci denir Ozgur irade ve uzerine kaleme aldigi yazilariyla bati Hristiyanlik aleminde taninan ve derin tesirler yaratmis olan Romali teolog Augustinus 354 430 Modern donem oncesi kurulan pek cok universite kilise okullarindan ve manastir kurumlarindan donusturulmustur Bu sebeple Orta Cag da teoloji universitelerin temel arastirma alanlarinin en on siralarinda gelmekte ve teolojiye bilimlerin kralicesi The Queen of the Sciences adi verilmekteydi Bu onceliginden oturu bu okullarin mufredatlarinda kilise kanunlari gibi dersler yer almakta ve bu dersler ile kiliseye hizmet edecek genclerin yetismeleri amaclanmakta idi Hatta bu universitelerin dua etme vaaz verme veya ayinleri de iceren sapelleri de bulunmaktaydi Aydinlanma ile birlikte universiteler degismeye ve humanist bir perspektifle farkli alanlardaki konulari ogretmeye basladilar Teoloji artik universitelerde ogretilen ana konular arasinda yer almiyordu Universiteler kiliselere din adami yetistirmenin disinda da amaclar edinmeye baslamislardi Sonuc olarak teoloji inanci ele alis seklinin inancin icinden olmasi farki ile ayni konuyu ele alan diger akademik disiplinlerden ayrildi Cogu kilise babasi teologu hakiki olarak dua eden kisi olarak tanimlamaktadir Dindar olmayan teologlar bu gorusle uyusmasa da teoloji asagidaki disiplinlerden ayirt edilmelidir Din bilimleri su bes baslik altinda incelenir Karsilastirmali din Dini arastirmalar Din felsefesi Din psikolojisi Din sosyolojisi Dinler tarihi Tum bu disiplinler dine humanist varsayimlarla yaklasir ve teolojiden farkli olarak dini inanc ve deneyimin tek bicimliligini one surerler Hristiyan teolojisiHristiyan teolojisinin alt dallari Angeloloji Meleklerin dogasi Vahyin dogasi ve vasitalari Hermenotik Kutsal metnin yorumu Kristoloji Isa Mesih Mesih in dogasi Mesih teki ilahi ve beserilik arasi iliski Misyoloji Incil mesajinin yayilmasinin yollari metodolojisi Soteriyoloji Kurtulusun yollari ve araclari Patroloji Ilk donem Kilise Babalarini inceler Islam ilahiyatiIslam felsefesindeki temel sorgu mekanizmalarini ve akli delillendirme metodolojilerini ilke edinerek esyanin hakikatini elde etme gudusu sonucu ortaya cikmis dinbilimsel yaklasimlarin Islam teolojisi baglaminda ele alinmasidir Islamiyet te Allah in varligi ve nitelikleriyle ilgili konulari ele alan bilim kolu tanribilimi ile Islam dini ilimlerinin butunune verilen ad ilahiyattir Ilah ve cogul at eki Arapca kokenli olmasina karsin ilahiyat seklindeki bir adlandirma Turkce disindaki dillerde bulunmamaktadir Arapcada benzer anlamda Ulum u Diniyye tabiri kullanilmaktadir Islam Ilahiyati ile ilgili konularin ayrintili ve bilimsel olarak incelenmesi de ilahiyat fakultelerinin ilgi sahasina girmektedir Hristiyanlikta ise hem ilahiyat fakulteleri hem de teoloji okullari ayri ayri kurulmustur Turkiye de ilahiyat fakulteleri standart teoloji fakultelerindeki egitimin yani sira detayli bir Islam teolojisi egitimi verir Olgulara din bilimsel metodoloji ile yaklasim benimsenir Islam tarihinde Muhammed den hemen sonra dogup gelisen bir kismi kutsal metin bir kismi Islam peygamberinin soz ve davranislari veya Islamiyet in cesitli felsefi ekollere ve ana akim din anlayisinin disindaki akimlara karsi genel akimi akli felsefi metotlarla savunan kelam gibi dallarin tumu Islam ilahiyati icerisinde yer almaktadir Islam ilahiyatinin alt dallari Tefsir Kur an in aciklanmasi ve aciklanmasina iliskin usul bilgisi Kiraat Kur an in farkli okunus bicimlerini ve bu okunus farkliliklarindan kaynaklanan farkli anlam ve yorumlarla ilgilenen bilim dalidir Tecvid Kiraat ilmi icinde yer alan Tecvid Kur an okuma usulu ve ilmidir Hadis Islam peygamberi Muhammed in soz ve davranislarini arastirir Siyer Islam dini literaturunde peygamberlerin halifelerin ve diger sahabelerin biyografilerini inceler Fikih Seriat ve ibadet ile ilgili konulari inceler Kelam Islam itikadini akli felsefi yontemlerle aciklamaya calisir inanc ile ilgili konulari inceler Tasavvuf Islamiyet in mistik yonudur kisileri manevi yonden gelistirecek unsurlar ile ilgilenir Islam Mezhepleri Tarihi Muslumanlar arasinda ortaya cikmis itikadi fikhi ve siyasi mezhepleri inceler Hristiyan teolojisi ile Islam teolojisi Kelam ilmi nin karsilastirilmasiHristiyan teolojisi icinde toplumsal kurallar ve davranis bicimlerini peygamberin sozlerini ve tarihi de barindiran Islam ilahiyatindan bir yonuyle benzesmekte bir yonuyle de ayrilmaktadir Tanri ve fizikotesi diger konulari felsefe dilini ozellikle aristocu felsefe metotlarini kullanarak ispatlamaya calismasiyla Hristiyan teolojisi ve Islam kelami birbirine cogunlukla benzemektedir Ancak Islam ilahiyati bu apolejetik dini savunma ihtiyacini kelam ile savunurken bir yandan da fikih denilen ve bugunku hukuk ve siyaset bilimi icine giren alanlarda da hem kutsal metne dayali tasvir hem de kutsal metne bagli akilla fikih Arapcada anlamaya calismak manasina gelmektedir olusan yeni durumlara dinden hukum ortaya koymaya calismistir Her iki dinin karakteristik yapisi ve teolojileri arasinda boyle bir farkin ortaya cikmasina yol acmistir Akide Islam Kelami nin Muslim theology Islamic theology Ilm al Kalam Islamic Theology Fikih Islam hukukunun Fiqh Islamic Jurisprudence seriatin da Islamic Law olarak Ingilizceye cevrilmesinin ardinda da bu ayrimlari belirtme ihtiyaci bulunmaktadir Ayrica bakinizDin Din bilimleri Kelam AkaidKaynakca Subasi N 2003 Ilahiyat Nedir PDF Tezkire Dusunce Siyaset Sosyal Bilim Dergisi Cilt 31 32 ss 65 74 Bingol M 2023 BATI ORTA CAG DA TEOLOJI VE FELSEFE UZERINE BIR DEGERLENDIRME Cumhuriyet Universitesi Fen Edebiyat Fakultesi Sosyal Bilimler Dergisi 47 1 ss 61 67 9 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Kasim 2023