Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Kasım 2019) |
Şapur Bahtiyar, (Farsça: شاپور بختیار
| Şapur Bahtiyar | |
|---|---|
| 74. İran Başbakanı | |
| Görev süresi 4 Ocak 1979 - 11 Şubat 1979 | |
| Hükümdar | Muhammed Rıza Pehlevi |
| Yerine geldiği | Gulam-Rıza Ezheri |
| Yerine gelen | Mehdi Bezirgan |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 26 Haziran 1914 Şehrekürd, İran |
| Ölüm | 6 Ağustos 1991 (77 yaşında) Suresnes, Fransa |
| Partisi | (1949-1979) |
| Bitirdiği okul | Beyrut Amerikan Üniversitesi |
| İmzası |  |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı |  Fransa |
| Branşı | Fransız Kara Kuvvetleri |
| Hizmet yılları | 1940-1941 |
| Birimi | 30. Topçu Alayı |
| Çatışma/savaşları | II. Dünya Savaşı |
Gençliği
Bahtiyar, 26 Haziran 1914'te güneybatı İran'da, bir aşiret ailesinde dünyaya geldi. Babası Muhammed Rıza Han (Sardar-e-Fateh), annesi Naz-Baygom'dur. Bahtiyar'ın anne tarafından dedesi olan Necef-Gholi Khan Samsam ol-Saltaneh, 1912 ve 1918'de iki kez Başbakan seçildi.
Yedi yaşındayken annesini kaybetti. Şapur Paris'te okurken babası, Rıza Şah tarafından 1934'te idam edildi.
Eğitimi
Şehrekürd'deki ilkokula, ardından da İsfahan'da ve daha sonra Beyrut'ta ortaokul okudu, lise diplomasını bir Fransız okulundan aldı. İki yıl Beyrut Amerikan Üniversitesi'ne devam etti. O ve kuzeni Teymur Bahtiyar daha sonra ek üniversite eğitimi için Paris'e gitti. Orada, Siyaset Bilimi Yüksek Okulu'na katıldı.
Totaliter rejimlerin kesin bir karşıtı olarak, İkinci İspanya Cumhuriyeti'nde, İspanya İç Savaşı'nda General Francisco Franco'nun faşizmine karşı harekete geçti. 1940'ta -Fransız Yabancı Lejyonu'nun yerine- Fransız Ordusu'na gönüllü olarak katıldı ve Orléans'taki 30. Topçu Alayı'nda savaştı. Bahtiyar, 18 ay askerlik yaptı. Saint-Nicolas-du-Pélem'de yaşarken, Fransa'yı işgal eden Nazi Almanyası'na karşı savaşan Fransız Direnişi'ne katıldı. 1945'te siyaset biliminde doktorasını, Paris Hukuk Fakültesi'nden hukuk ve Sorbonne'dan felsefe dereceleriyle aldı.
Siyasi kariyeri
Bahtiyar, 1946'da İran'a döndü ve 1949'da sosyal demokrat 'ne katıldı ve gençlik örgütüne öncülük etti. 1951'de Çalışma Bakanlığı tarafından İsfahan Eyaleti'nde Çalışma Müdürlüğü'ne getirildi. Daha sonra aynı pozisyonu petrol endüstrisinin merkezi olan Huzistan Eyaleti'nde gerçekleştirdi. 1951'de Muhammed Musaddık başbakan olmasından sonra Bahtiyar, 1953 yılında Çalışma Bakan Yardımcılığı'na getirildi. Şah Muhammed Rıza Pehlevi, Britanya ve ABD'nin desteğindeki Ajax Operasyonu olarak adlandırılan bir darbe ile tekrar göreve getirildikten sonra, Bahtiyar şah yönetimini eleştiren tutumunu sürdürdü.
1950'lerin ortalarında Şah rejimine karşı yeraltı faaliyetlerine katıldı ve 1954 Meclis seçimlerinde özgür ve adil olunması çağrısında bulunarak, milliyetçi hareketi yeniden canlandırma girişiminde bulundu. 1960'ta İkinci Ulusal Cephe kuruldu ve Bahtiyar, yeni örgütün "Öğrenci Cephesi" organının aktivisti olarak etkinliklerinde çok önemli bir rol oynadı. Kendisi ve arkadaşları, diğer muhaliflerden farklı olarak, daha ılımlı bir yol izleyerek faaliyetlerini barışçıl gösterilerle sınırlı tutarak, yalnızca anayasal monarşi çerçevesinde demokratik hakların restorasyonu çağrısında bulundu. Şah işbirliği yapmayı reddetti; Cephe'yi yasa dışı ilan etti ve en tanınmış liberaller hapsedildi. 1964-1977 yılları arasında imparatorluk rejimi, Bahtiyar gibi ılımlı liberallerden bile olsa, herhangi bir muhalefet faaliyetine izin vermeyi reddetti. Takip eden yıllarda Bahtiyar, Şah'a muhalefetinden ötürü toplam altı yıl hapsedildi. 1977 sonlarında, yasadışı İran Partisi'nin lideri olarak, bu partinin en büyük paydaşı olduğu yasa dışı Dördüncü Millî Cephe Merkez Konseyi'nin önde gelen üyelerinden biriydi.
1978 yılı sonunda (Şah'ın iktidarı çökerken), Bahtiyar'a, mevcut askeri hükûmetin yerini alacak bir sivil hükûmetin kurulmasına yardım etmek üzere Pehlevi tarafından muhaliflere, özellikle de Ayetullah Ruhullah Humeyni'nin takipçilerine bir taviz olarak başbakanlık teklif edildi. Millî Cephe'den atılmasına neden olmasına rağmen, Bahtiyar, komünistlerin ve mollaların yapacağı bir devrimin İran'ı mahvedeceğinden duyduğu endişeyle başbakan olarak atanmasını kabul etti.
Yaklaşık bir ay süren başbakanlığında tüm siyasi mahkûmlaırn serbest bırakılmasını, gazetelerin sansürlenmesinin kaldırılması, sıkıyönetimin gevşetilmesini ve SAVAK'ın (şah rejiminin gizli polis örgütü) dağıtılmasını emretti. Bunlar dışında muhalefetin kendisine, monarşinin kaderini belirleyecek ve İran için gelecekte hükûmet biçimini belirleyecek kurucu bir meclis için seçim yapmak üzere üç ay vermesi gerektiği açıkça belirtti.
Bu uzlaşıcı jestlere rağmen Humeyni, Bahtiyar ile işbirliği yapmayı reddetti ve Şah'ın yanında olduğu gerekçesiyle Bahtiyar'ı hain olarak kınadı; hükûmetini "gayrimeşru" ve "yasadışı" olarak tanımlayarak monarşinin devrilmesi çağrısında bulundu. Bahtiyar, bazı çevreler tarafından başbakanlığı sırasında Humeyni'nin İran'a dönmesine izin vermek gibi hatalar nedeniyle suçlandı. Sonuçta, kendi eski Millî Cephe'den arkadaşlarını bile bir araya getirmekte başarısız oldu.
Hükûmeti, çok az sayıdaki Şah yanlısı ve bir takım ılımlı demokrasi yanlısı haricinde, kitleler tarafından ezici çoğunlukla reddedildi. Muhalefet uzlaşmaya istekli değildi. Şah, 16 Ocak 1979'da ülkeyi terk etmek zorunda kaldı, 1 Şubat tarihinde de Humeyni İran'a döndü. İmam Humeyni Tahran'a dönüşte yaptığı ilk konuşmada "ben hükûmet tayin ederim, ben yumrukla mevcut şah hükûmetinin ağzına vururum" cümlesiyle güçlü bir İslam Cumhuriyeti oluşturacağının sinyallerini verdi. 1 Şubat-11 Şubat arası kara kuvvetlerinin Şah'a bağlı kalmasıyla Bahtiyar hükûmeti resmî hükûmet olarak görevde kaldı. Nihayetinde 11 Şubat 1979'da, İran ordusunun tarafsızlığını ilan etmesiyle devrimciler başkent Tahran'da yönetimi ele geçirdi; Bahtiyar'ın görevinden istifa etmesiyle, Humeyni tarafından önceden başbakanlığa atanan Mehdi Bezirgan geçici başbakan olarak göreve başladı. Aynı yılın nisan ayında Fransa'ya gitmek üzere İran'dan tekrar ayrıldı. Bahtiyar, İran'ı terk etmeden kısa süre önce monarşi kaldırdı ve cumhuriyet ilan etti (1 Nisan 1979).
Fransa'ya sürgünü ve suikast girişimlerinin serisi
Devrimden kısa bir süre sonra, dini bir hakim ve daha sonra Devrim Mahkemesinin başkanı olan Ayetullah Sadık Halhali, basına, Pehlevi ailesinin üyeleri ve Bahtiyar da dahil olmak üzere eski Şah yetkililerine ölüm cezasının verilmesinin kabul edildiğini bildirdi.
Temmuz 1979'da Bahtiyar Paris'te ortaya çıktı. Orada kendisine siyasi sığınma hakkı verildi. Paris'teki evinden, anavatanında İslam Cumhuriyeti ile savaşan İran Direniş Ulusal Harekâtını yönetti. 9-10 Temmuz 1980 tarihleri arasında Bahtiyar, Nojeh darbe planı olarak bilinen bir darbe girişimi düzenlemeye yardım etti. İslam Cumhuriyeti, kendisine ölüm cezası verdi.
18 Temmuz 1980'de Neuilly-sur-Seine'deki evinde üç saldırgan tarafından düzenlenen bir suikast girişiminden kurtulmayı başardı; Saldırıda bir polis memuru ve bir komşusu öldürüldü. Lübnanlı Anis el-Nakkaş liderliğindeki beş kişilik suikast ekibi ele geçirildi. Suikastçilere ömür boyu hapis cezaları verildi, ancak Fransa'nın Cumhurbaşkanı François Mitterrand, Temmuz 1990'da onları affetti ve Tahran'a gönderildiler.
Suikast
6 Ağustos 1991'de Bahtiyar, sekreteri Soroush Katibeh ile birlikte Paris'in Suresnes banliyösündeki evinde üç suikastçı tarafından öldürüldü. Her ikisi de mutfak bıçaklarıyla öldürüldü. Bahtiyar'ın ağır polis koruması altında olması ve katillerin evin güvenlik kulübesine kimlik belgelerini bırakmış olmalarına rağmen, cesetleri ölümlerinden en az 36 saat sonrasına kadar bulunamadı. Katillerden ikisi İran'a kaçtı. Üçüncü saldırgan Ali Vakili Rad ile şuç ortağı olduğu iddia edilen, dönemin İran cumhurbaşkanı Haşimi Rafsancani'nin büyük yeğeni Zeynalabedine Sarhadi İsviçre'de yakalandılar. Her ikisi de yargılanmak üzere Fransa'ya iade edildi. Vakili Rad, Aralık 1994'te hapis cezasına çarptırıldı ancak Sarhadi beraat etti. Rad, cezasının 18 yılını doldurduktan sonra 19 Mayıs 2010'da şartlı tahliye edildi. İranlı yetkililer tarafından bir kahraman olarak kabul edildi.
Sonrasında
Rad'ın serbest bırakılması, Tahran'ın İslam rejimi tarafından casusluk yapmakla suçlanan bir Fransız öğrenci olan Clotilde Reiss'i serbest bırakmasından sadece iki gün sonra gerçekleşti. Hem Fransız hem de İran Hükûmetleri, iki meselenin birbirine bağlı olduğunu inkâr etmektedirler.
Bahtiyar'ın öldürülmesinden saatler sonra, muhtemelen Hizbullah tarafından tutulan bir İngiliz rehinesi Lübnan'dan serbest bırakıldı, ancak bir Fransız rehin alındı. İranlı sürgünler topluluğundan pek çok kişinin, Bahtiyar'ın ölümünde Fransızların suç ortaklığı yaptığı yönünde spekülasyonlar yapmasına rağmen, ikinci kaçırılmanın bu teorilere gölge düşürdüğü söyleniyor. Fransızlar, bir başka rehinenin Lübnan'a kaçırılmasını içeren bir operasyonu desteklemeleri pek olası görünmüyor, ancak iki olay arasında belirgin bir bağlantı mevcut değildir.
Özel hayatı
Bahtiyar, ilk evliliğini Fransız bir kadınla yaptı; bu evliliğinden biri erkek (Guy) ikisi kız (Viviane ve France) olmak üzere üç çocuğu oldu. Viviane, Ağustos 1991'de Cannes'da 49 yaşındayken kalp krizi nedeniyle yaşamını kaybetti. Ölümünden kısa süre önce Fransız eşinden boşanarak İranlı Shahintaj ile evlendi. bu evliliğinden Goudard isminde bir oğlu vardı.
Bahtiyar, Paris'teki Montparnasse Mezarlığı'na gömüldü.
Kaynakça
- ^ Dan Geist (6 Ağustos 2011). "'A Darker Horizon': The Assassination of Shapour Bakhtiar". PBS. 15 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016.
- ^ Kadivar, Cyrus (4 Mart 2003). . The Iranian. 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2013.
- ^ Wolfgang Saxon (9 August 1991) "Shahpur Bakhtiar: Foe of Shah Hunted by Khomeini's Followers 27 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." New York Times, retrieved 6 July 2015
- ^ . Iran Human Rights. 2008. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2013.
- ^ Kaveh Basmenji (25 Ocak 2013). Tehran Blues: Youth Culture in Iran. Saqi. s. 119. ISBN . 21 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016.
- ^ "Police thwart attempt to assassinate Bakhtiar". . Vol. 97, №. 25. UPI. 18 Temmuz 1980. s. A8. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Kasım 2012 – news.google.com vasıtasıyla.
- ^ Hooman Bakhtiar (9 Ağustos 2015). "Obama's Sanctions Gift to an Assassin for Iran". The Wall Street Journal. 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016.
- ^ Riding, Alan. "France Vows to Press for Release of Newly Taken Hostage" 24 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., New York Times, 10 August 1991. Retrieved 5 November 2007.
- ^ Rempel, William C. "Tale of Deadly Iranian Network Woven in Paris" 22 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Los Angeles Times, 3 November 1994. Retrieved 5 November 2007.
- ^ Kenneth Pollack (2 Kasım 2004). The Persian Puzzle: Deciphering the Twenty-five-Year Conflict Between the United States and Iran. Random House Publishing Group. s. 264. ISBN . 21 Nisan 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016.
- ^ Greenhouse, Stephen. "French Ask Swiss on Jailed Iranian" 1 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., New York Times, 28 December 1991. Retrieved 5 November 2007.
- ^ Riding, Alan; 3 Iranians Go on Trial in France in Slaying of Exiled Ex-Premier 28 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., New York Times; 3 November 1994; retrieved 5 November 2007.
- ^ U.S. State Department, 1994 Human Rights Report: Iran 7 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Retrieved 5 November 2007
- ^ "Ali Vakili Rad: The Perfect Murder and An Imperfect Getaway". France 24. 19 Mayıs 2010. 9 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Temmuz 2013.
- ^ "Iran Gives Hero's Welcome to Killer of Former Prime Minister Shapour Bakhtiar Print Comment Share:". Voice of America. 18 Mayıs 2010. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016.
- ^ . Rooz Online. 20 Mayıs 2010. 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016.
- ^ Lisa Bryant (17 Mayıs 2010). "France Sends Iranian Assassin Home". Voice of America. 21 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mayıs 2012.
- ^ "No Operation". Press TV. 9 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Eylül 2012.
- ^ "Iran Agent Freed by France Arrives in Iran" 6 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Aurelien Girard, (English edition), 19 May 2010, Retrieved 6 July 2015
- ^ Schmidt, William E. "Pressure Mounts on Israel to Free Its Arab Hostages" 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., New York Times, 10 August 1991. Retrieved 5 November 2007.
- ^ "An interview of Shapour Bakhtiar's Only Living Daughter". Iranian. 7 Ağustos 2010. 2 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016.
- ^ "Bakhtiar's daughter dies of heart attack". UPI. Cannes. 24 Ağustos 1991. 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016.
- ^ David Rosenzweig (8 Ağustos 2001). "Family of Slain Prime Minister Files Suit Against Iranian Government". Los Angeles Times. 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2016.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Gulam-Rıza Ezheri | İran Başbakanı 1979 | Sonra gelen: Mehdi Bezirgan |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Kasim 2019 Sapur Bahtiyar Farsca شاپور بختیار d 26 Haziran 1914 o 6 Agustos 1991 Iranli siyasetci Iran daki Sah Muhammed Riza Pehlevi yonetiminin son basbakani 1991 de Paris in banliyosu Suresnes teki evinde olduruldu Sapur Bahtiyar74 Iran BasbakaniGorev suresi 4 Ocak 1979 11 Subat 1979Hukumdar Muhammed Riza PehleviYerine geldigi Gulam Riza EzheriYerine gelen Mehdi BezirganKisisel bilgilerDogum 26 Haziran 1914 Sehrekurd IranOlum 6 Agustos 1991 77 yasinda Suresnes FransaPartisi 1949 1979 Bitirdigi okul Beyrut Amerikan UniversitesiImzasiAskeri hizmetiBagliligi FransaBransi Fransiz Kara KuvvetleriHizmet yillari 1940 1941Birimi 30 Topcu AlayiCatisma savaslari II Dunya SavasiGencligiBahtiyar 26 Haziran 1914 te guneybati Iran da bir asiret ailesinde dunyaya geldi Babasi Muhammed Riza Han Sardar e Fateh annesi Naz Baygom dur Bahtiyar in anne tarafindan dedesi olan Necef Gholi Khan Samsam ol Saltaneh 1912 ve 1918 de iki kez Basbakan secildi Yedi yasindayken annesini kaybetti Sapur Paris te okurken babasi Riza Sah tarafindan 1934 te idam edildi EgitimiSehrekurd deki ilkokula ardindan da Isfahan da ve daha sonra Beyrut ta ortaokul okudu lise diplomasini bir Fransiz okulundan aldi Iki yil Beyrut Amerikan Universitesi ne devam etti O ve kuzeni Teymur Bahtiyar daha sonra ek universite egitimi icin Paris e gitti Orada Siyaset Bilimi Yuksek Okulu na katildi Totaliter rejimlerin kesin bir karsiti olarak Ikinci Ispanya Cumhuriyeti nde Ispanya Ic Savasi nda General Francisco Franco nun fasizmine karsi harekete gecti 1940 ta Fransiz Yabanci Lejyonu nun yerine Fransiz Ordusu na gonullu olarak katildi ve Orleans taki 30 Topcu Alayi nda savasti Bahtiyar 18 ay askerlik yapti Saint Nicolas du Pelem de yasarken Fransa yi isgal eden Nazi Almanyasi na karsi savasan Fransiz Direnisi ne katildi 1945 te siyaset biliminde doktorasini Paris Hukuk Fakultesi nden hukuk ve Sorbonne dan felsefe dereceleriyle aldi Siyasi kariyeriBahtiyar 1946 da Iran a dondu ve 1949 da sosyal demokrat ne katildi ve genclik orgutune onculuk etti 1951 de Calisma Bakanligi tarafindan Isfahan Eyaleti nde Calisma Mudurlugu ne getirildi Daha sonra ayni pozisyonu petrol endustrisinin merkezi olan Huzistan Eyaleti nde gerceklestirdi 1951 de Muhammed Musaddik basbakan olmasindan sonra Bahtiyar 1953 yilinda Calisma Bakan Yardimciligi na getirildi Sah Muhammed Riza Pehlevi Britanya ve ABD nin destegindeki Ajax Operasyonu olarak adlandirilan bir darbe ile tekrar goreve getirildikten sonra Bahtiyar sah yonetimini elestiren tutumunu surdurdu 1950 lerin ortalarinda Sah rejimine karsi yeralti faaliyetlerine katildi ve 1954 Meclis secimlerinde ozgur ve adil olunmasi cagrisinda bulunarak milliyetci hareketi yeniden canlandirma girisiminde bulundu 1960 ta Ikinci Ulusal Cephe kuruldu ve Bahtiyar yeni orgutun Ogrenci Cephesi organinin aktivisti olarak etkinliklerinde cok onemli bir rol oynadi Kendisi ve arkadaslari diger muhaliflerden farkli olarak daha ilimli bir yol izleyerek faaliyetlerini bariscil gosterilerle sinirli tutarak yalnizca anayasal monarsi cercevesinde demokratik haklarin restorasyonu cagrisinda bulundu Sah isbirligi yapmayi reddetti Cephe yi yasa disi ilan etti ve en taninmis liberaller hapsedildi 1964 1977 yillari arasinda imparatorluk rejimi Bahtiyar gibi ilimli liberallerden bile olsa herhangi bir muhalefet faaliyetine izin vermeyi reddetti Takip eden yillarda Bahtiyar Sah a muhalefetinden oturu toplam alti yil hapsedildi 1977 sonlarinda yasadisi Iran Partisi nin lideri olarak bu partinin en buyuk paydasi oldugu yasa disi Dorduncu Milli Cephe Merkez Konseyi nin onde gelen uyelerinden biriydi 1978 yili sonunda Sah in iktidari cokerken Bahtiyar a mevcut askeri hukumetin yerini alacak bir sivil hukumetin kurulmasina yardim etmek uzere Pehlevi tarafindan muhaliflere ozellikle de Ayetullah Ruhullah Humeyni nin takipcilerine bir taviz olarak basbakanlik teklif edildi Milli Cephe den atilmasina neden olmasina ragmen Bahtiyar komunistlerin ve mollalarin yapacagi bir devrimin Iran i mahvedeceginden duydugu endiseyle basbakan olarak atanmasini kabul etti Bahtiyar in kabinesi ve Sah Muhammed Riza Pehlevi Yaklasik bir ay suren basbakanliginda tum siyasi mahkumlairn serbest birakilmasini gazetelerin sansurlenmesinin kaldirilmasi sikiyonetimin gevsetilmesini ve SAVAK in sah rejiminin gizli polis orgutu dagitilmasini emretti Bunlar disinda muhalefetin kendisine monarsinin kaderini belirleyecek ve Iran icin gelecekte hukumet bicimini belirleyecek kurucu bir meclis icin secim yapmak uzere uc ay vermesi gerektigi acikca belirtti Bu uzlasici jestlere ragmen Humeyni Bahtiyar ile isbirligi yapmayi reddetti ve Sah in yaninda oldugu gerekcesiyle Bahtiyar i hain olarak kinadi hukumetini gayrimesru ve yasadisi olarak tanimlayarak monarsinin devrilmesi cagrisinda bulundu Bahtiyar bazi cevreler tarafindan basbakanligi sirasinda Humeyni nin Iran a donmesine izin vermek gibi hatalar nedeniyle suclandi Sonucta kendi eski Milli Cephe den arkadaslarini bile bir araya getirmekte basarisiz oldu Hukumeti cok az sayidaki Sah yanlisi ve bir takim ilimli demokrasi yanlisi haricinde kitleler tarafindan ezici cogunlukla reddedildi Muhalefet uzlasmaya istekli degildi Sah 16 Ocak 1979 da ulkeyi terk etmek zorunda kaldi 1 Subat tarihinde de Humeyni Iran a dondu Imam Humeyni Tahran a donuste yaptigi ilk konusmada ben hukumet tayin ederim ben yumrukla mevcut sah hukumetinin agzina vururum cumlesiyle guclu bir Islam Cumhuriyeti olusturacaginin sinyallerini verdi 1 Subat 11 Subat arasi kara kuvvetlerinin Sah a bagli kalmasiyla Bahtiyar hukumeti resmi hukumet olarak gorevde kaldi Nihayetinde 11 Subat 1979 da Iran ordusunun tarafsizligini ilan etmesiyle devrimciler baskent Tahran da yonetimi ele gecirdi Bahtiyar in gorevinden istifa etmesiyle Humeyni tarafindan onceden basbakanliga atanan Mehdi Bezirgan gecici basbakan olarak goreve basladi Ayni yilin nisan ayinda Fransa ya gitmek uzere Iran dan tekrar ayrildi Bahtiyar Iran i terk etmeden kisa sure once monarsi kaldirdi ve cumhuriyet ilan etti 1 Nisan 1979 Fransa ya surgunu ve suikast girisimlerinin serisiDevrimden kisa bir sure sonra dini bir hakim ve daha sonra Devrim Mahkemesinin baskani olan Ayetullah Sadik Halhali basina Pehlevi ailesinin uyeleri ve Bahtiyar da dahil olmak uzere eski Sah yetkililerine olum cezasinin verilmesinin kabul edildigini bildirdi Temmuz 1979 da Bahtiyar Paris te ortaya cikti Orada kendisine siyasi siginma hakki verildi Paris teki evinden anavataninda Islam Cumhuriyeti ile savasan Iran Direnis Ulusal Harekatini yonetti 9 10 Temmuz 1980 tarihleri arasinda Bahtiyar Nojeh darbe plani olarak bilinen bir darbe girisimi duzenlemeye yardim etti Islam Cumhuriyeti kendisine olum cezasi verdi 18 Temmuz 1980 de Neuilly sur Seine deki evinde uc saldirgan tarafindan duzenlenen bir suikast girisiminden kurtulmayi basardi Saldirida bir polis memuru ve bir komsusu olduruldu Lubnanli Anis el Nakkas liderligindeki bes kisilik suikast ekibi ele gecirildi Suikastcilere omur boyu hapis cezalari verildi ancak Fransa nin Cumhurbaskani Francois Mitterrand Temmuz 1990 da onlari affetti ve Tahran a gonderildiler Suikast6 Agustos 1991 de Bahtiyar sekreteri Soroush Katibeh ile birlikte Paris in Suresnes banliyosundeki evinde uc suikastci tarafindan olduruldu Her ikisi de mutfak bicaklariyla olduruldu Bahtiyar in agir polis korumasi altinda olmasi ve katillerin evin guvenlik kulubesine kimlik belgelerini birakmis olmalarina ragmen cesetleri olumlerinden en az 36 saat sonrasina kadar bulunamadi Katillerden ikisi Iran a kacti Ucuncu saldirgan Ali Vakili Rad ile suc ortagi oldugu iddia edilen donemin Iran cumhurbaskani Hasimi Rafsancani nin buyuk yegeni Zeynalabedine Sarhadi Isvicre de yakalandilar Her ikisi de yargilanmak uzere Fransa ya iade edildi Vakili Rad Aralik 1994 te hapis cezasina carptirildi ancak Sarhadi beraat etti Rad cezasinin 18 yilini doldurduktan sonra 19 Mayis 2010 da sartli tahliye edildi Iranli yetkililer tarafindan bir kahraman olarak kabul edildi SonrasindaRad in serbest birakilmasi Tahran in Islam rejimi tarafindan casusluk yapmakla suclanan bir Fransiz ogrenci olan Clotilde Reiss i serbest birakmasindan sadece iki gun sonra gerceklesti Hem Fransiz hem de Iran Hukumetleri iki meselenin birbirine bagli oldugunu inkar etmektedirler Bahtiyar in oldurulmesinden saatler sonra muhtemelen Hizbullah tarafindan tutulan bir Ingiliz rehinesi Lubnan dan serbest birakildi ancak bir Fransiz rehin alindi Iranli surgunler toplulugundan pek cok kisinin Bahtiyar in olumunde Fransizlarin suc ortakligi yaptigi yonunde spekulasyonlar yapmasina ragmen ikinci kacirilmanin bu teorilere golge dusurdugu soyleniyor Fransizlar bir baska rehinenin Lubnan a kacirilmasini iceren bir operasyonu desteklemeleri pek olasi gorunmuyor ancak iki olay arasinda belirgin bir baglanti mevcut degildir Ozel hayatiBahtiyar ilk evliligini Fransiz bir kadinla yapti bu evliliginden biri erkek Guy ikisi kiz Viviane ve France olmak uzere uc cocugu oldu Viviane Agustos 1991 de Cannes da 49 yasindayken kalp krizi nedeniyle yasamini kaybetti Olumunden kisa sure once Fransiz esinden bosanarak Iranli Shahintaj ile evlendi bu evliliginden Goudard isminde bir oglu vardi Bahtiyar Paris teki Montparnasse Mezarligi na gomuldu Kaynakca Dan Geist 6 Agustos 2011 A Darker Horizon The Assassination of Shapour Bakhtiar PBS 15 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2016 Kadivar Cyrus 4 Mart 2003 The Iranian 19 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Temmuz 2013 Wolfgang Saxon 9 August 1991 Shahpur Bakhtiar Foe of Shah Hunted by Khomeini s Followers 27 Agustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde New York Times retrieved 6 July 2015 Iran Human Rights 2008 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Agustos 2013 Kaveh Basmenji 25 Ocak 2013 Tehran Blues Youth Culture in Iran Saqi s 119 ISBN 978 0 86356 515 1 21 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2016 Police thwart attempt to assassinate Bakhtiar Vol 97 25 UPI 18 Temmuz 1980 s A8 21 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Kasim 2012 news google com vasitasiyla Hooman Bakhtiar 9 Agustos 2015 Obama s Sanctions Gift to an Assassin for Iran The Wall Street Journal 11 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2016 Riding Alan France Vows to Press for Release of Newly Taken Hostage 24 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde New York Times 10 August 1991 Retrieved 5 November 2007 Rempel William C Tale of Deadly Iranian Network Woven in Paris 22 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Los Angeles Times 3 November 1994 Retrieved 5 November 2007 Kenneth Pollack 2 Kasim 2004 The Persian Puzzle Deciphering the Twenty five Year Conflict Between the United States and Iran Random House Publishing Group s 264 ISBN 978 1 58836 434 0 21 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2016 Greenhouse Stephen French Ask Swiss on Jailed Iranian 1 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde New York Times 28 December 1991 Retrieved 5 November 2007 Riding Alan 3 Iranians Go on Trial in France in Slaying of Exiled Ex Premier 28 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde New York Times 3 November 1994 retrieved 5 November 2007 U S State Department 1994 Human Rights Report Iran 7 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Retrieved 5 November 2007 Ali Vakili Rad The Perfect Murder and An Imperfect Getaway France 24 19 Mayis 2010 9 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Temmuz 2013 Iran Gives Hero s Welcome to Killer of Former Prime Minister Shapour Bakhtiar Print Comment Share Voice of America 18 Mayis 2010 10 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2016 Rooz Online 20 Mayis 2010 11 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Mayis 2016 Lisa Bryant 17 Mayis 2010 France Sends Iranian Assassin Home Voice of America 21 Mayis 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mayis 2012 No Operation Press TV 9 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Eylul 2012 Iran Agent Freed by France Arrives in Iran 6 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Aurelien Girard English edition 19 May 2010 Retrieved 6 July 2015 Schmidt William E Pressure Mounts on Israel to Free Its Arab Hostages 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde New York Times 10 August 1991 Retrieved 5 November 2007 An interview of Shapour Bakhtiar s Only Living Daughter Iranian 7 Agustos 2010 2 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2016 Bakhtiar s daughter dies of heart attack UPI Cannes 24 Agustos 1991 4 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2016 David Rosenzweig 8 Agustos 2001 Family of Slain Prime Minister Files Suit Against Iranian Government Los Angeles Times 11 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2016 Siyasi goreviOnce gelen Gulam Riza Ezheri Iran Basbakani 1979 Sonra gelen Mehdi Bezirgan