Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| 12 saatlik zaman | 24 saatlik zaman |
|---|---|
| Geceyarısı (günün başlangıcı) 12 geceyarısı 12:00 ö.ö. | 00:00 |
| 12:01 ö.ö. | 00:01 |
| 1:00 ö.ö. | 01:00 |
| 11:00 ö.ö. | 11:00 |
| 11:59 ö.ö. | 11:59 |
| 12 öğlen 12:00 ö.s. | 12:00 |
| 12:01 ö.s. | 12:01 |
| 1:00 ö.s. | 13:00 |
| 11:00 ö.s. | 23:00 |
| 11:59 ö.s. | 23:59 |
| Geceyarısı (günün sonu) Ertesi günün başlangıcı | 24:00 |
12 saatlik zaman, günün geceden geceye akışını belirleyen bir zamanın düzeni. 24 saatten oluşan günü ö.ö. (Latincede öğleden önce anlamına gelen ante meridiem, kısaca a.m.) ve ö.s. (Latincede öğleden sonra anlamına gelen post meridiem, kısaca p.m.) olarak iki periyota böler. Her periyot; 12 (sıfırı gösterir),1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 ve 11 sayılarından oluşur. 24 saatlik zaman döngüsü gece yarısı 12'de (genel kullanımı 12 a.m.) başlar, öğlen 12'yi geçer (genel kullanımı 12 p.m.) ve günün sonundaki gece yarısına kadar devam eder. 12 saatlik zaman, MÖ 2. binyılın ortalarından MS 16. yüzyıla kadar geliştirilmiştir.
12 saatlik zaman, birçok İngilizce konuşulan ülkede ve eski İngiliz sömürgelerinde olduğu gibi birkaç ülkede de yaygın olarak kullanılmaktadır.
Tarihi ve kullanımı
Bir takvim gününün doğal gece ve gündüz bölüşümü, her günün iki döngüye ayrılmasının temel dayanağını oluşturur. Başlangıçta, Güneş'in konumuyla izlenebilen bir döngü (gündüz) ve ardından Ay ve yıldızlar tarafından izlenebilen bir döngü (gece) olmak üzere iki döngü vardı. Bu iki döngü günümüzde geceyarısı ve öğle saatlerinde başlayan 12 saatlik iki periyota dönüştü. Öğle, İngilizce konuşulan ülkelerde günümüzde nadiren M olarak kısaltılmaktadır.
12 saatlik zamanın tarihi Mezopotamya ve Antik Mısır'a dayanmaktaydı. Firavun I. Amenhotep'in mezarında gündüz kullanım için Mısır Güneş saati, gece kullanım içinse Mısır su saati bulunmaktaydı. MÖ 1500'lerden itibaren bu saatler kullanılarak günü on ikişer saatlere bölündü.
Romalılar, gün ışığını 12 eşit saate bölerek (yıl boyunca değişen uzunluklara sahipti) geceyi dört saate ayıran 12 saatlik bir sistem kullandı.
14. yüzyılda ilk mekanik saat, Astronomların usturlap ve güneş saatine olan aşinalığıyla Dünya'nın Güneş etrafında dönüşünü model alan 24 saati gösteren kadranlı analog saatti. Kuzey Avrupa'da genel olarak Roma rakamları ile gösterilen 12 kadranlı saatler kullanılıyordu.
Avrupa ülkelerinden özellikle İtalya'da İtalyan tarzı saatlerin sayımını gösteren 24 saatlik sistem (I - XXIV) kullanılırken, Britanya İmparatorluğu'nda 12 saatlik zaman kullanılıyordu.
15 ve 16. yüzyıllarda 12 saatlik analog kadran ve saat sistemi Kuzey Avrupa genelinde kullanıldı. 24 saatlik olan daha çok astronomik saatler ve kronometreler için kullanılıyordu.
Ülkesine göre kullanımı
12 saatlik zaman genel olarak özellikle yazımda Britanya İmparatorluğu'ndan ayrılan ülkelerde (Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Hindistan vb.) kullanılırken birkaç ülkede daha (Meksika, Mısır ve Malezya) kullanılmaktadır. Ancak çoğu ülkede özellikle yazım olarak 24 saatlik zaman kullanılmaktadır. Bazı ülkeler 12 saatlik zaman dilimini konuşma dilinde tercih ederken, 24 saatlik zaman dilimini yazılı ve resmî baülamlarda kullanmaktadır. Bazı Avrupa ülkeleri ve Latin Amerika iki saati bu şekilde kullanmaktadır.
Konuşma sırasında 12 saatlik zaman dilimine göre saati belirtirken sabah, öğleden sonra, akşam, ve gece sözcükleri kullanılmaktadır. İngilizce konuşulan ülkeler dışında a.m. ve p.m. kullanımı oldukça nadirdir. İngiltere'de betimleyici ifadeler nispeten yakın zaman kadar evrenseldir. Örneğin; 1795 yılında Londra'da yayınlanan Rider's British Merlin almanağı bu ifadeleri kullanırken 1773 yılındaki benzer almanaklarda da kullanılmıştır.
Bilgisayar desteği
Çoğu ülkede bilgisayarlar varsayılan olarak 24 saatlik dilimi kullanmaktadır. Microsoft Windows ve Unix benzeri sistemlerde olduğu gibi Linux ve macOS gibi çoğu işletim sisteminde sınırlı sayıda dil ve bölge için varsayılan olarak 12 saatlik zaman dilimi ayarlıdır. İşletim sistemlerini kullanan kullanıcılar ayarlarda saat sistemini isteklerine göre değiştirebilmektedirler.
Kısaltmalar
Latince olan a.m. ve p.m. (sıklıkla "am" ve "pm", "AM" ve "PM" veya "A.M." ve "P.M." olarak yazılır) kısaltmaları İngilizce ve İspanyolcada kullanılmaktadır. Bunlara eşdeğer olarak Yunancada Yunanca: π.µ. ve Yunanca: µ.µ. ve Seylancada Seylanca: පෙ.ව. (pe.va.) for Seylanca: පෙරවරු (peravaru, Seylanca: පෙර pera - önce) ve Seylanca: ප.ව. (pa.va.) for Seylanca: පස්වරු (pasvaru, Seylanca: පස්සේ passē - sonra) ifadeleri kullanılmaktadır. Bununla birlikte öğle, bu dillerin herhangi birinde kısaltılır, normalde öğle tam olarak yazılır. Portekizcede ikisi de 21:45 pm: 21h45, 21h45min (resmî), 21:45 ve 9:45 p.m. ifadeleriyle kullanılmaktadır.
Diğer dillerin çoğunda "öğleden önce" ve "öğleden sonra"yı belirten kısaltmalar bulunmamaktadır ve 12 saatlik sistem sadece sözlü olarak kullanılmaktadır.[]
İlgili düzenlemeler
Matbaacılık
Latince ante meridiem (öğleden önce) ve post meridiem (öğleden sonra) terimlerinin kısaltması olarak "a.m." ve "p.m." ifadeleri kullanılmaktadır. "a.m." ve "p.m." kısaltmaları; küçük büyük harflerle ("am" ve "pm"), noktasız büyük harflerle ("AM" and "PM"), noktalı olarak ve küçük harflerle ("am" ve "pm" veya sıklıkla "a.m." and "p.m.") olarak kaynaklarda kullanıma göre değişmektedir.
Bazı yazım rehberlerinde kısaltmalarla beraber kullanılan saatler yazıya geçirilirken arada boşluk bırakılması gerektiğini önerirken,[] çoğu yazım kılavuzları öğleden önce ve sonrasını anlatmasına rağmen saatten önce kısaltmaların kullanmasını önermez.
Saat ve dakika ayırıcıları ülkeler arasında da değişmektedir. Bazı ülkelerde saatleri belirtirken arada iki nokta (Örneğin 2:30) kullanılırken, bazı ülkelerde nokta (örneğin 2.30) kullanılmaktadır. Bazı ülkeler h harfiyle ayırmaktadır (2h30). 24 saatlik sitemin kullanıldığı çoğu durumlarda saat ve dakika arasında bir ayırıcı yoktur (0800, İngilizcede de yazıldığı gibi "oh-eight-hundred" (sıfır sekiz yüz) şeklinde okunur).
Kodlama
Unicode'da şu simgeler bulunmaktadır:
- "a.m." U+33C2 ㏂ (HTML ㏂) ve
- "p.m." U+33D8 ㏘ (HTML ㏘).
Bunlar, Çince karakterler ile aynı yeri kaplayan Çince-Japonca-Korece karakter kümeleriyle kullanılmak üzere tasarlanmıştır.
Konuşma dilinde 12 saatlik zaman
Konuşma dilinde bir saati en yakın beş dakikaya yuvarlamak ve saati ifade ederken dakikaların kullanımında yaygındır (5:05 için "beşi beş geçiyor", resmî olarak bazı BK kaynaklarında 5.5 olarak yazılır veya 5:55 için "altıya beş var"). Bir saati 15 dakika geçtikten sonra "çeyrek" (5:15 için "beşi çeyrek geçiyor") ve 30 dakika geçtikten sonra "buçuk" (5:30 için "beş buçuk") ifadeleri kullanılmaktadır. Eğer saat 8:45 ise "dokuza çeyrek var" denilerek saatin dokuz olmasına 15 dakika kaldığı belirtilir. Dahası, ilgili saatin olduğu veya yakın tarihte anıldığı durumlarda, konuşmacılar, özellikle resmî olmayan konuşmalarda detaylı cümleler kullanmaktan kaçınmak için "buçuk" ve "çeyrek" terimlerini kullanabilir. Bu terimler çoğu zaman bir saat aralıklarla çoklu zaman dilimlerini kapsayan televizyon ve radyo yayınlarında kullanılır.
Kaynakça
- ^ a b "Time". The New Encyclopædia Britannica. 28. 1986. ss. 660 2a.
"Time". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online Library Edition. Erişim tarihi: 20 Kasım 2013. (abonelik gereklidir)
"Öğle ve geceyarısını belirlemek için kullanılan ÖÖ (AM) ve ÖS (PM), belirsizliğe neden olabilir. İngiltere'de öğleyi belirlemek için 1200 veya 12 M kullanılmıştır. 24 saatlik zaman kullanılmadıkça, geceyarısını belirsizliğe neden olmadan belirlemek için aralarında düşen iki tarih kullanılmalıdır. Böylelikle geceyarısı yazılabilir: 15-16 Mayıs veya 2400 15 Mayıs veya 0000 16 Mayıs" - ^ "National Institute of Standards and Technology's Physics Laboratory, Times of Day FAQs". 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Eylül 2016.
- ^ Susan Addington (25 Ağustos 2016). . 4 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2008.
- ^ . 13 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2008.
- ^ . 15 Kasım 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2017.
- ^ . 31 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2017.
- ^ National Library of Australia catalogue entry 22 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . for Rider's British merlin: for the year of Our Lord God 1795
- ^ Lawrence Abrams (13 Aralık 2012). . Bleeping Computer. 19 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2013.
- ^ Diccionario panhispánico de dudas, HORA 20 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İspanyolca)
- ^ Hacker, Diana, A Writer's Reference, six edition, Bedford, St Martin's, Boston, 2007, section M4-c, s.308.
- ^ . 21-27 Mayıs 1983. 18 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2012.
- ^ American Heritage Dictionary, 3rd ed. (Boston: Houghton Mifflin, 1992). "quarter" girişinin sonundaki kullanım notu.
Dış bağlantılar
- NIST Saat hakkında SSS16 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Japonya'da öğle 12am12 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
12 saatlik zaman 24 saatlik zamanGeceyarisi gunun baslangici 12 geceyarisi 12 00 o o 00 0012 01 o o 00 01 1 00 o o 01 0011 00 o o 11 0011 59 o o 11 5912 oglen 12 00 o s 12 0012 01 o s 12 01 1 00 o s 13 0011 00 o s 23 0011 59 o s 23 59Geceyarisi gunun sonu Ertesi gunun baslangici 24 00 12 saatlik zaman gunun geceden geceye akisini belirleyen bir zamanin duzeni 24 saatten olusan gunu o o Latincede ogleden once anlamina gelen ante meridiem kisaca a m ve o s Latincede ogleden sonra anlamina gelen post meridiem kisaca p m olarak iki periyota boler Her periyot 12 sifiri gosterir 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ve 11 sayilarindan olusur 24 saatlik zaman dongusu gece yarisi 12 de genel kullanimi 12 a m baslar oglen 12 yi gecer genel kullanimi 12 p m ve gunun sonundaki gece yarisina kadar devam eder 12 saatlik zaman MO 2 binyilin ortalarindan MS 16 yuzyila kadar gelistirilmistir 12 saatlik zaman bircok Ingilizce konusulan ulkede ve eski Ingiliz somurgelerinde oldugu gibi birkac ulkede de yaygin olarak kullanilmaktadir Tarihi ve kullanimiCift olarak numaralandirilan Bir takvim gununun dogal gece ve gunduz bolusumu her gunun iki donguye ayrilmasinin temel dayanagini olusturur Baslangicta Gunes in konumuyla izlenebilen bir dongu gunduz ve ardindan Ay ve yildizlar tarafindan izlenebilen bir dongu gece olmak uzere iki dongu vardi Bu iki dongu gunumuzde geceyarisi ve ogle saatlerinde baslayan 12 saatlik iki periyota donustu Ogle Ingilizce konusulan ulkelerde gunumuzde nadiren M olarak kisaltilmaktadir 12 saatlik zamanin tarihi Mezopotamya ve Antik Misir a dayanmaktaydi Firavun I Amenhotep in mezarinda gunduz kullanim icin Misir Gunes saati gece kullanim icinse Misir su saati bulunmaktaydi MO 1500 lerden itibaren bu saatler kullanilarak gunu on ikiser saatlere bolundu Romalilar gun isigini 12 esit saate bolerek yil boyunca degisen uzunluklara sahipti geceyi dort saate ayiran 12 saatlik bir sistem kullandi 14 yuzyilda ilk mekanik saat Astronomlarin usturlap ve gunes saatine olan asinaligiyla Dunya nin Gunes etrafinda donusunu model alan 24 saati gosteren kadranli analog saatti Kuzey Avrupa da genel olarak Roma rakamlari ile gosterilen 12 kadranli saatler kullaniliyordu Avrupa ulkelerinden ozellikle Italya da Italyan tarzi saatlerin sayimini gosteren 24 saatlik sistem I XXIV kullanilirken Britanya Imparatorlugu nda 12 saatlik zaman kullaniliyordu 15 ve 16 yuzyillarda 12 saatlik analog kadran ve saat sistemi Kuzey Avrupa genelinde kullanildi 24 saatlik olan daha cok astronomik saatler ve kronometreler icin kullaniliyordu Ulkesine gore kullanimi 12 saatlik sistemi kullanan tipik bir analog saat 12 saatlik zaman genel olarak ozellikle yazimda Britanya Imparatorlugu ndan ayrilan ulkelerde Birlesik Krallik Amerika Birlesik Devletleri Avustralya Hindistan vb kullanilirken birkac ulkede daha Meksika Misir ve Malezya kullanilmaktadir Ancak cogu ulkede ozellikle yazim olarak 24 saatlik zaman kullanilmaktadir Bazi ulkeler 12 saatlik zaman dilimini konusma dilinde tercih ederken 24 saatlik zaman dilimini yazili ve resmi baulamlarda kullanmaktadir Bazi Avrupa ulkeleri ve Latin Amerika iki saati bu sekilde kullanmaktadir Konusma sirasinda 12 saatlik zaman dilimine gore saati belirtirken sabah ogleden sonra aksam ve gece sozcukleri kullanilmaktadir Ingilizce konusulan ulkeler disinda a m ve p m kullanimi oldukca nadirdir Ingiltere de betimleyici ifadeler nispeten yakin zaman kadar evrenseldir Ornegin 1795 yilinda Londra da yayinlanan Rider s British Merlin almanagi bu ifadeleri kullanirken 1773 yilindaki benzer almanaklarda da kullanilmistir Ogleden sonrasini p m ifadesinin yaninda nokta olarak gosteren 12 saatlik sistemi kullanan alarmli dijital saat Bilgisayar destegi Cogu ulkede bilgisayarlar varsayilan olarak 24 saatlik dilimi kullanmaktadir Microsoft Windows ve Unix benzeri sistemlerde oldugu gibi Linux ve macOS gibi cogu isletim sisteminde sinirli sayida dil ve bolge icin varsayilan olarak 12 saatlik zaman dilimi ayarlidir Isletim sistemlerini kullanan kullanicilar ayarlarda saat sistemini isteklerine gore degistirebilmektedirler KisaltmalarLatince olan a m ve p m siklikla am ve pm AM ve PM veya A M ve P M olarak yazilir kisaltmalari Ingilizce ve Ispanyolcada kullanilmaktadir Bunlara esdeger olarak Yunancada Yunanca p µ ve Yunanca µ µ ve Seylancada Seylanca ප ව pe va for Seylanca ප රවර peravaru Seylanca ප ර pera once ve Seylanca ප ව pa va for Seylanca පස වර pasvaru Seylanca පස ස passe sonra ifadeleri kullanilmaktadir Bununla birlikte ogle bu dillerin herhangi birinde kisaltilir normalde ogle tam olarak yazilir Portekizcede ikisi de 21 45 pm 21h45 21h45min resmi 21 45 ve 9 45 p m ifadeleriyle kullanilmaktadir Diger dillerin cogunda ogleden once ve ogleden sonra yi belirten kisaltmalar bulunmamaktadir ve 12 saatlik sistem sadece sozlu olarak kullanilmaktadir kaynak belirtilmeli Ilgili duzenlemelerMatbaacilik Latince ante meridiem ogleden once ve post meridiem ogleden sonra terimlerinin kisaltmasi olarak a m ve p m ifadeleri kullanilmaktadir a m ve p m kisaltmalari kucuk buyuk harflerle am ve pm noktasiz buyuk harflerle AM and PM noktali olarak ve kucuk harflerle am ve pm veya siklikla a m and p m olarak kaynaklarda kullanima gore degismektedir Bazi yazim rehberlerinde kisaltmalarla beraber kullanilan saatler yaziya gecirilirken arada bosluk birakilmasi gerektigini onerirken kaynak belirtilmeli cogu yazim kilavuzlari ogleden once ve sonrasini anlatmasina ragmen saatten once kisaltmalarin kullanmasini onermez Saat ve dakika ayiricilari ulkeler arasinda da degismektedir Bazi ulkelerde saatleri belirtirken arada iki nokta Ornegin 2 30 kullanilirken bazi ulkelerde nokta ornegin 2 30 kullanilmaktadir Bazi ulkeler h harfiyle ayirmaktadir 2h30 24 saatlik sitemin kullanildigi cogu durumlarda saat ve dakika arasinda bir ayirici yoktur 0800 Ingilizcede de yazildigi gibi oh eight hundred sifir sekiz yuz seklinde okunur Kodlama Unicode da su simgeler bulunmaktadir a m U 33C2 HTML amp 13250 ve p m U 33D8 HTML amp 13272 Bunlar Cince karakterler ile ayni yeri kaplayan Cince Japonca Korece karakter kumeleriyle kullanilmak uzere tasarlanmistir Konusma dilinde 12 saatlik zaman Konusma dilinde bir saati en yakin bes dakikaya yuvarlamak ve saati ifade ederken dakikalarin kullaniminda yaygindir 5 05 icin besi bes geciyor resmi olarak bazi BK kaynaklarinda 5 5 olarak yazilir veya 5 55 icin altiya bes var Bir saati 15 dakika gectikten sonra ceyrek 5 15 icin besi ceyrek geciyor ve 30 dakika gectikten sonra bucuk 5 30 icin bes bucuk ifadeleri kullanilmaktadir Eger saat 8 45 ise dokuza ceyrek var denilerek saatin dokuz olmasina 15 dakika kaldigi belirtilir Dahasi ilgili saatin oldugu veya yakin tarihte anildigi durumlarda konusmacilar ozellikle resmi olmayan konusmalarda detayli cumleler kullanmaktan kacinmak icin bucuk ve ceyrek terimlerini kullanabilir Bu terimler cogu zaman bir saat araliklarla coklu zaman dilimlerini kapsayan televizyon ve radyo yayinlarinda kullanilir Kaynakca a b Time The New Encyclopaedia Britannica 28 1986 ss 660 2a Time Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica Online Library Edition Erisim tarihi 20 Kasim 2013 abonelik gereklidir Ogle ve geceyarisini belirlemek icin kullanilan OO AM ve OS PM belirsizlige neden olabilir Ingiltere de ogleyi belirlemek icin 1200 veya 12 M kullanilmistir 24 saatlik zaman kullanilmadikca geceyarisini belirsizlige neden olmadan belirlemek icin aralarinda dusen iki tarih kullanilmalidir Boylelikle geceyarisi yazilabilir 15 16 Mayis veya 2400 15 Mayis veya 0000 16 Mayis National Institute of Standards and Technology s Physics Laboratory Times of Day FAQs 3 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Eylul 2016 Susan Addington 25 Agustos 2016 4 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2008 13 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2008 15 Kasim 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Agustos 2017 31 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Agustos 2017 National Library of Australia catalogue entry 22 Mayis 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde for Rider s British merlin for the year of Our Lord God 1795 Lawrence Abrams 13 Aralik 2012 Bleeping Computer 19 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Ekim 2013 Diccionario panhispanico de dudas HORA 20 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ispanyolca Hacker Diana A Writer s Reference six edition Bedford St Martin s Boston 2007 section M4 c s 308 21 27 Mayis 1983 18 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Nisan 2012 American Heritage Dictionary 3rd ed Boston Houghton Mifflin 1992 quarter girisinin sonundaki kullanim notu Dis baglantilarNIST Saat hakkinda SSS16 Eylul 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Japonya da ogle 12am12 Aralik 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde