Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1936-39 Arap ayaklanmaları veya Büyük ayaklanma (İngilizce: 1936–1939 Arab revolt in Palestine), Filistin Mandası'ndaki Filistinli Arapların İngilizlerin manda idaresine karşı Arap bağımsızlığı ve açık uçlu Yahudi göç ve toprak alımları yoluyla Yahudi ülkesi oluşturulması politikalarının sona ermesi hedefiyle gerçekleşmiş geniş ölçekli ayaklanmalardır.
| 1936-39 Arap Ayaklanmaları | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Zırhlı bir trendeki Britanya askerleri ve iki Filistinli esir | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Britanya İmparatorluğu Britanya OrdusuFilistin Polis Kuvveti Yahudi Yerleşimciler Polisi Yahudi Ek Polis Kuvveti Özel Gece Mangaları Yahudi Ulusal Konsili Yishuv
|
 | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Archibald Wavell | Kudüs başmüftüsü Emin el-Hüseynî | ||||||
| Güçler | |||||||
| 25.000 ila 50.000 Britanya askerleri 20.000 Yahudi polis memuru, Ek Polis Kuvveti ve Yahudi Yerleşimciler Polisi 15.000 Haganah savaşçıları 2.883 Filistin Polis Kuvveti (1936) 2.000 Irgun militanları | 1.000–3.000 (1936–37 arası) 2.500–7.500 (1938) (ek olarak 6.000–15.000 arasında geçici kuvvetler) | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Britanya Güvenlik Kuvvetleri: 262 ölü c. 550 yaralı Yahudiler: y. 300 ölü 4 idam | Araplar: c. 5.000 ölü c. 15.000 yaralı 108 idam 12.622 gözaltına alınan 5 sürgün | ||||||
Kökenleri
Filistin'in bağımsız ve İslâmî bir ülke olması için ilk harekete geçen Arap din alimi ve vaiz İzzeddin el-Kassam'ın 20 Kasım 1935'te öldürülmesinin ivmelendirmesiyle muhalefet hareketlendi ve Kassamit isyanından doğrudan etkilendi. Eski bir Osmanlı subayı ve Teşkîlât-ı Mahsûsa üyesi olan Kudüs başmüftüsü ve Arap Yüksek Komitesi'nin kurucusu Emin el-Hüseynî 16 Mayıs 1936 tarihini "Filistin Günü" olarak ilan etti ve bir Genel Grev gerçekleştirilmesinin çağrısını yaptı.
Gelişmeler
Genel Grev, 1936 yılının Nisan ayında başlayıp Ekim ayına kadar sürdü ve beraberinde şiddetli bir ayaklanmayı da başlattı. Ayaklanma, Yahudi Yishuv'daki birçok kişi tarafından "terörizm" olarak damgalandı, hatta çoğu zaman faşizm ve nazizm ile karşılaştırıldı. Ancak Yahudi siyasi lider David Ben-Gurion, Arapların ayaklanma nedenlerini, artan Yahudi ekonomik gücünden korkma, kitlesel Yahudi göçüne karşı çıkma ve İngilizlerin Siyonizm ile özdeşleşme korkusu olarak nitelendirdi.
İngiliz makamları, bu noktadan itibaren Yahudi polisini finanse etti, silahlandırdı ve bu tutumunu Manda yönetiminin sonuna kadar sürdürdü. Eylül 1939'un sonuna kadar yaklaşık 20.000 Yahudi polisi, ek polisler ve yerleşim korumalarına hükûmet tarafından silah taşıma yetkisi verildi. İngilizler Yahudi yerleşimleri dışında da silah dağıttı, ve Haganah’ın silah edinmesine izin verdi.
Ayaklanma iki ayrı aşamadan oluşuyordu. İlk aşama, öncelikle kentsel ve elitist Arap Yüksek Komitesi (HAC) tarafından yönetildi ve esas olarak grevlere ve diğer siyasi protesto biçimlerine odaklandı. Ekim 1936'da, bu aşama, siyasi imtiyazlar, uluslararası diplomasi (Irak, Suudi Arabistan, Mavera-i Ürdün Emirliği ve Yemen yöneticileriyle birlikte) ve sıkıyönetim tehdidi kombinasyonu kullanılarak İngiliz sivil idaresi tarafından yenilgiye uğratıldı. 1937 sonlarında başlayan ikinci aşama, 1936'dan itibaren giderek artan İngiliz baskılarının sonucunda, köylülerin öncülük ettiği bir direniş hareketi idi ve İngiliz kuvvetlerini hedef alan şiddet eylemlerine başvuruluyordu. Bu aşamada ayaklanmayı bastırmak için, Arap halkını korkutmak ve isyana halkın desteğini baltalamak adına İngiliz Ordusu ve Filistin Polis Gücü tarafından baskı yöntemi kullanıldı ve ayaklanmalar vahşice bastırıldı.
1937'den itibaren Naşaşibi klanı Arap Yüksek Komitesi'nden çekildi ve Ulusal Savunma Partisi (NDF) ile birlikte İngiliz ve Yahudilerin yanında yer aldı. Arap Barış grupları da bu kanatta yer aldı.
Sonuç ve etkileri
Ayaklanma bastırıldı ve sonuçta en büyük zararı Filistinli Araplar gördü. 20 ila 60 yaşları arasındaki yetişkin erkek Filistinli Arap nüfusunun %10'undan fazlası öldürüldü, yaralandı, hapsedildi veya sürgün edildi. Öldürülen Filistin Yahudilerinin tahmini sayıları ise 91 ile birkaç yüz kişi arasında değişiyordu.
Ayaklanmanın sonuçları 1948 Arap-İsrail Savaşı'nın sonucunu da etkiledi. İngiliz Mandasının, Haganah gibi devlet öncesi Siyonist milislere çok önemli destek vermesine neden olurken, Filistinli Arapların tarafında isyan, Filistinli Arap lider Kudüs başmüftüsü Emin el-Hüseynî'nin sürgününe zorlanması ile sonuçlandı.
Şubat 1939'da Dominyonlarla İlişkiler Devlet Bakanı Malcolm MacDonald, Filistin'in geleceği hakkında görüşmek için Arap ve Siyonist liderleri Londra'daki Saint James Sarayı'ndaki bir konferansa çağırdı. Yapılan görüşmeler 27 Mart tarihinde anlaşma yapılamadan sona erdi. Hükûmetin 17 Mayıs tarihli Beyaz Kitapta yayımlanan yeni politikası çoktan belirlenmişti. Yahudi protestolarına ve Irgun'un İngilizlere saldırmasına rağmen alınan karar değişmedi.
İngiliz yetkililer arasında Filistin'de yapacakları bir şey kalmadığına dair artan bir his vardı. Belki de Arap İsyanı'nın nihai başarısı, İngilizleri Filistin'den bıktırmak olarak görülebilirdi.Tümgeneral "Monty" Bernard Montgomery, "Yahudiler Arapları ve Araplar Yahudileri öldürüyor. Filistin'de şu an olan şey bu ve tüm olasılıklarda önümüzdeki 50 yıl boyunca devam edecek."
Kaynakça
- ^ a b c d Hughes, M. (2009). (PDF). English Historical Review (İngilizce). CXXIV (507). ss. 314-354. 21 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Kasım 2019.
- ^ Black, 2006, p. 128.
- ^ Swedenberg, 2003, s. 220.
- ^ Kimmerling, Baruch; Migdal, Joseph S. (2003). The Palestinian People: A History (İngilizce). Harvard University Press. s. 103. ISBN .
- ^ Millman, Brock (1998). The Ill-made Alliance: Anglo-Turkish Relations, 1934–1940 (İngilizce). McGill-Queen's Press. s. 22. ISBN .
- ^ Bowyer Bell, 1996, s. 44.
- ^ Morris, 1999, s. 145.
- ^ a b c d e Levenberg, 1993, ss. 74–76.
- ^ Morris, 1999, ss. 159–160.
- ^ a b Kelly, Matthew (2017). The Crime of Nationalism: Britain, Palestine, and Nation-Building on the Fringe of Empire (İngilizce). Oakland, California: University of California Press. ISBN .
- ^ Morris, 1999, s. 136.
- ^ Morris, Benny (1999). Righteous Victims: A History of the Zionist-Arab Conflict, 1881–1999 (İngilizce). John Murray. s. 136. ISBN .
- ^ Kimmerling, Baruch (1989). The Israeli State and Society: Boundaries and Frontiers (İngilizce). SUNY Press. s. 38. ISBN .
- ^ Swedenburg, 2003, s. 220.
- ^ Morris, 1999, s. 132.
- ^ Cleveland, William L. (2000). A History of the Modern Middle East (İngilizce). Westview Press. ss. 255. ISBN .
- ^ a b c Norris, Jacob (2008). "Repression and Rebellion: Britain's Response to the Arab Revolt in Palestine of 1936–39". The Journal of Imperial and Commonwealth History (İngilizce). ss. 25-45.
- ^ Khalidi, 2002, ss. 21-35.
- ^ Patai, 1971, p. 59.
- ^ Morris, 1999, s. 160.
- ^ Morris, 1999, s. 159.
- ^ Krämer, Gudrun (2008). A History of Palestine: From the Ottoman Conquest to the Founding of the State of Israel (İngilizce). Princeton University Press. ISBN .
- ^ a b Segev, Tom (1991). The Seventh Million (İngilizce). Henry Holt & Co. ISBN .
- ^ Segev, Tom (2000). One Palestine Complete: Jews and Arabs Under the British Mandate. Abacus (İngilizce). s. 443. ISBN .
- ^ Segev, 2000, s. 442.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1936 39 Arap ayaklanmalari veya Buyuk ayaklanma Ingilizce 1936 1939 Arab revolt in Palestine Filistin Mandasi ndaki Filistinli Araplarin Ingilizlerin manda idaresine karsi Arap bagimsizligi ve acik uclu Yahudi goc ve toprak alimlari yoluyla Yahudi ulkesi olusturulmasi politikalarinin sona ermesi hedefiyle gerceklesmis genis olcekli ayaklanmalardir 1936 39 Arap AyaklanmalariZirhli bir trendeki Britanya askerleri ve iki Filistinli esirTarihNisan 1936 Agustos 1939BolgeFilistin MandasiSonucAyaklanma bastirildi TaraflarBritanya Imparatorlugu Britanya Ordusu Filistin Polis Kuvveti Yahudi Yerlesimciler Polisi Yahudi Ek Polis Kuvveti Ozel Gece Mangalari Yahudi Ulusal Konsili Yishuv Haganah Fosh Haganah birimi Peulot Meyuhadot IrgunUlusal Savunma Partisi NDF 1937 den itibaren Arap Baris gruplari Arap Yuksek Komitesi 1936 Ekim 1937 yerel isyanci fraksiyonlar fasa il Gorullu Araplar Ekim 1937 1939 Filistin deki Arap Ayaklanmasi Burosu 1938 sonlari 1939 Komutanlar ve liderlerArchibald WavellKudus basmuftusu Emin el HuseyniGucler25 000 ila 50 000 Britanya askerleri 20 000 Yahudi polis memuru Ek Polis Kuvveti ve Yahudi Yerlesimciler Polisi 15 000 Haganah savascilari 2 883 Filistin Polis Kuvveti 1936 2 000 Irgun militanlari1 000 3 000 1936 37 arasi 2 500 7 500 1938 ek olarak 6 000 15 000 arasinda gecici kuvvetler KayiplarBritanya Guvenlik Kuvvetleri 262 olu c 550 yarali Yahudiler y 300 olu 4 idamAraplar c 5 000 olu c 15 000 yarali 108 idam 12 622 gozaltina alinan 5 surgunKokenleriFilistin in bagimsiz ve Islami bir ulke olmasi icin ilk harekete gecen Arap din alimi ve vaiz Izzeddin el Kassam in 20 Kasim 1935 te oldurulmesinin ivmelendirmesiyle muhalefet hareketlendi ve Kassamit isyanindan dogrudan etkilendi Eski bir Osmanli subayi ve Teskilat i Mahsusa uyesi olan Kudus basmuftusu ve Arap Yuksek Komitesi nin kurucusu Emin el Huseyni 16 Mayis 1936 tarihini Filistin Gunu olarak ilan etti ve bir Genel Grev gerceklestirilmesinin cagrisini yapti GelismelerGenel Grev 1936 yilinin Nisan ayinda baslayip Ekim ayina kadar surdu ve beraberinde siddetli bir ayaklanmayi da baslatti Ayaklanma Yahudi Yishuv daki bircok kisi tarafindan terorizm olarak damgalandi hatta cogu zaman fasizm ve nazizm ile karsilastirildi Ancak Yahudi siyasi lider David Ben Gurion Araplarin ayaklanma nedenlerini artan Yahudi ekonomik gucunden korkma kitlesel Yahudi gocune karsi cikma ve Ingilizlerin Siyonizm ile ozdeslesme korkusu olarak nitelendirdi Ingiliz makamlari bu noktadan itibaren Yahudi polisini finanse etti silahlandirdi ve bu tutumunu Manda yonetiminin sonuna kadar surdurdu Eylul 1939 un sonuna kadar yaklasik 20 000 Yahudi polisi ek polisler ve yerlesim korumalarina hukumet tarafindan silah tasima yetkisi verildi Ingilizler Yahudi yerlesimleri disinda da silah dagitti ve Haganah in silah edinmesine izin verdi Ayaklanma iki ayri asamadan olusuyordu Ilk asama oncelikle kentsel ve elitist Arap Yuksek Komitesi HAC tarafindan yonetildi ve esas olarak grevlere ve diger siyasi protesto bicimlerine odaklandi Ekim 1936 da bu asama siyasi imtiyazlar uluslararasi diplomasi Irak Suudi Arabistan Mavera i Urdun Emirligi ve Yemen yoneticileriyle birlikte ve sikiyonetim tehdidi kombinasyonu kullanilarak Ingiliz sivil idaresi tarafindan yenilgiye ugratildi 1937 sonlarinda baslayan ikinci asama 1936 dan itibaren giderek artan Ingiliz baskilarinin sonucunda koylulerin onculuk ettigi bir direnis hareketi idi ve Ingiliz kuvvetlerini hedef alan siddet eylemlerine basvuruluyordu Bu asamada ayaklanmayi bastirmak icin Arap halkini korkutmak ve isyana halkin destegini baltalamak adina Ingiliz Ordusu ve Filistin Polis Gucu tarafindan baski yontemi kullanildi ve ayaklanmalar vahsice bastirildi 1937 den itibaren Nasasibi klani Arap Yuksek Komitesi nden cekildi ve Ulusal Savunma Partisi NDF ile birlikte Ingiliz ve Yahudilerin yaninda yer aldi Arap Baris gruplari da bu kanatta yer aldi Sonuc ve etkileriLondra Konferansi Saint James Sarayi Subat 1939 Filistinli delegeler onde soldan saga Fuad Saba Yakub El Huseyin Musa Alami Amin Tamimi Cemal El Huseyni Avni Abdul Hadi George Antonius ve Alfred Roch Karsilarinda Neville Chamberlain onculugundeki Ingiliz heyeti Saginda Edward Frederick Lindley Wood ve solunda Malcolm MacDonald Ayaklanma bastirildi ve sonucta en buyuk zarari Filistinli Araplar gordu 20 ila 60 yaslari arasindaki yetiskin erkek Filistinli Arap nufusunun 10 undan fazlasi olduruldu yaralandi hapsedildi veya surgun edildi Oldurulen Filistin Yahudilerinin tahmini sayilari ise 91 ile birkac yuz kisi arasinda degisiyordu Ayaklanmanin sonuclari 1948 Arap Israil Savasi nin sonucunu da etkiledi Ingiliz Mandasinin Haganah gibi devlet oncesi Siyonist milislere cok onemli destek vermesine neden olurken Filistinli Araplarin tarafinda isyan Filistinli Arap lider Kudus basmuftusu Emin el Huseyni nin surgunune zorlanmasi ile sonuclandi Subat 1939 da Dominyonlarla Iliskiler Devlet Bakani Malcolm MacDonald Filistin in gelecegi hakkinda gorusmek icin Arap ve Siyonist liderleri Londra daki Saint James Sarayi ndaki bir konferansa cagirdi Yapilan gorusmeler 27 Mart tarihinde anlasma yapilamadan sona erdi Hukumetin 17 Mayis tarihli Beyaz Kitapta yayimlanan yeni politikasi coktan belirlenmisti Yahudi protestolarina ve Irgun un Ingilizlere saldirmasina ragmen alinan karar degismedi Ingiliz yetkililer arasinda Filistin de yapacaklari bir sey kalmadigina dair artan bir his vardi Belki de Arap Isyani nin nihai basarisi Ingilizleri Filistin den biktirmak olarak gorulebilirdi Tumgeneral Monty Bernard Montgomery Yahudiler Araplari ve Araplar Yahudileri olduruyor Filistin de su an olan sey bu ve tum olasiliklarda onumuzdeki 50 yil boyunca devam edecek Kaynakca a b c d Hughes M 2009 PDF English Historical Review Ingilizce CXXIV 507 ss 314 354 21 Subat 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Kasim 2019 Black 2006 p 128 Swedenberg 2003 s 220 Kimmerling Baruch Migdal Joseph S 2003 The Palestinian People A History Ingilizce Harvard University Press s 103 ISBN 978 0 674 01129 8 Millman Brock 1998 The Ill made Alliance Anglo Turkish Relations 1934 1940 Ingilizce McGill Queen s Press s 22 ISBN 978 0 7735 1603 8 Bowyer Bell 1996 s 44 Morris 1999 s 145 a b c d e Levenberg 1993 ss 74 76 Morris 1999 ss 159 160 a b Kelly Matthew 2017 The Crime of Nationalism Britain Palestine and Nation Building on the Fringe of Empire Ingilizce Oakland California University of California Press ISBN 0 520 29149 2 Morris 1999 s 136 Morris Benny 1999 Righteous Victims A History of the Zionist Arab Conflict 1881 1999 Ingilizce John Murray s 136 ISBN 978 0 7195 6222 8 Kimmerling Baruch 1989 The Israeli State and Society Boundaries and Frontiers Ingilizce SUNY Press s 38 ISBN 978 0 88706 849 2 Swedenburg 2003 s 220 Morris 1999 s 132 Cleveland William L 2000 A History of the Modern Middle East Ingilizce Westview Press ss 255 ISBN 978 0 8133 3489 9 a b c Norris Jacob 2008 Repression and Rebellion Britain s Response to the Arab Revolt in Palestine of 1936 39 The Journal of Imperial and Commonwealth History Ingilizce ss 25 45 Khalidi 2002 ss 21 35 Patai 1971 p 59 Morris 1999 s 160 Morris 1999 s 159 Kramer Gudrun 2008 A History of Palestine From the Ottoman Conquest to the Founding of the State of Israel Ingilizce Princeton University Press ISBN 978 0 691 11897 0 a b Segev Tom 1991 The Seventh Million Ingilizce Henry Holt amp Co ISBN 978 0 8050 6660 9 Segev Tom 2000 One Palestine Complete Jews and Arabs Under the British Mandate Abacus Ingilizce s 443 ISBN 978 0 349 11286 2 Segev 2000 s 442