Cumhuriyet Bayramı, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet yönetimi ilan etmesi anısına her yıl 29 Ekim günü Türkiye'de ve Kuzey Kıbrıs'ta kutlanan bir millî bayramdır. 1925 yılında çıkarılan bir yasa ile ulusal (millî) bayram olarak kutlanmaya başlanmıştır.
Cumhuriyet Bayramı | |
---|---|
Türkiye Cumhuriyeti'nin 10. yıldönümü kutlamaları (29 Ekim 1933). Soldan sağa: Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak, Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Atatürk, TBMM Başkanı Kâzım Özalp, Başbakan İsmet İnönü. | |
Ülke | Türkiye |
Kutlayanlar | Türkiye Kuzey Kıbrıs |
Türü | Ulusal |
Önemi | Türkiye'de cumhuriyetin ilanı |
Başlama | 1925 |
Tarih | 29 Ekim |
Törenler | Türkiye, KKTC ve dış temsilciliklerinde resmî törenler Uygun şehir merkezlerinde 21 pare top atışı |
Bağlantılı günler |
Cumhuriyet Bayramı'nın kutlandığı ülkeler olan Türkiye ve Kuzey Kıbrıs'ta 28 Ekim öğleden sonra ve 29 Ekim tam gün olmak üzere bir buçuk gün resmî tatildir. 29 Ekimlerde stadyumlarda şenlikler yapılır, akşam ise geleneksel olarak fener alayları düzenlenir.
Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk, cumhuriyetin onuncu yılı kutlamalarının yapıldığı 29 Ekim 1933 tarihinde verdiği Onuncu Yıl Nutku'nda, bu günü "en büyük bayram" olarak nitelendirmiştir.
Cumhuriyetin ilanı
Osmanlı İmparatorluğu, 1876 yılına kadar mutlak monarşi, 1876-1878 ve 1908-1918 arasında meşruti monarşi ile yönetilmişti. I. Dünya Savaşı'nda yenilgiye uğramasının ardından işgale uğrayan Anadolu'da halkın işgalcilere karşı Mustafa Kemal Paşa önderliğinde verdiği Millî Mücadele, Ekim 1922 tarihinde millî güçlerin zaferi ile sonuçlandı. Bu süreçte, "Büyük Millet Meclisi" adıyla 23 Nisan 1920'de Ankara'da toplanan halkın temsilcileri, 20 Ocak 1921'de Teşkilat-ı Esasiye Kanunu adlı yasayı kabul ederek egemenliğin Türk ulusuna ait olduğunu ilan etmiş ve 1 Kasım 1922'de aldığı kararla saltanatı kaldırmıştı. Ülke, meclis hükûmeti tarafından yönetilmekteydi.
27 Ekim 1923'te İcra Vekilleri Heyeti'nin istifası ve yerine meclisin güvenini kazanacak yeni bir kabinenin kurulamaması üzerine Mustafa Kemal Paşa, yönetim biçiminin Cumhuriyet olması için İsmet İnönü ile birlikte bir yasa değişikliği tasarısı hazırlayarak 29 Ekim 1923'te Meclis'e sundu. Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nda yapılan değişikliklerin kabulü ile Cumhuriyet, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından ilan edilmiş oldu.
Cumhuriyetin ilanı, Ankara'da 101 pare top atışı ile duyuruldu ve 29 Ekim gecesi ile 30 Ekim 1923 tarihinde başta Ankara olmak üzere tüm ülkede bir bayram havasında kutlandı.
Bayram kabul edilmesi
Atatürk'ün Onuncu Yıl Nutku Mustafa Kemal Atatürk'ün, Cumhuriyet'in onuncu yılı nedeniyle verdiği Onuncu Yıl Nutku (29 Ekim 1933) | |
Dinlerken sorun mu yaşıyorsunuz? alın. |
Cumhuriyet ilan edildiği sırada henüz 29 Ekim günü bayram ilan edilmemiş, kutlamalar konusunda bir düzenleme yapılmamıştı; 29 Ekim gecesi ve 30 Ekim günündeki şenlikleri halk kendiliğinden organize etti. Ertesi yıl, 26 Ekim 1924 tarihli 986 numaralı kararname ile Cumhuriyet'in ilanının 101 pare top atılarak ve planlanacak özel bir programla kutlanmasına karar verildi. 1924 yılında yapılan kutlamalar, daha sonra yapılacak olan Cumhuriyet’in ilanı kutlamalarının başlangıcı oldu.
2 Şubat 1925'te Hariciye Vekaletince (Dışişleri Bakanlığı) düzenlenen bir yasa teklifinde 29 Ekim'in bayram olması önerildi. Bu teklif Meclis Anayasa Komisyonu tarafından incelendi ve 18 Nisan'da karara bağlandı, 19 Nisan'da ise teklif TBMM tarafından kabul edildi. "Cumhuriyetin İlanına Müsadif 29 Teşrinievvel Gününün Milli Bayram Addi Hakkında Kanun" ile 29 Ekim'de Cumhuriyet Bayramı'nın millî bayram olarak kutlanması resmi bir hüküm şekline geldi. Cumhuriyetin ilan edildiği gün, 1925'ten itibaren ülke içinde ve dış temsilciliklerde resmî bir bayram olarak kutlanmaya başladı.
Hükûmet 27 Mayıs 1935'te milli bayramlar hakkında yeni bir düzenleme yaparak ülkede kutlanan bayramları ve içeriklerini yeniden belirledi. Daha evvel Meşrutiyet'in ilan günü olan Hürriyet Bayramı ile Saltanatın kaldırılış günü olan Hâkimiyet Bayramı millî bayramlar arasından kaldırılarak kutlanmasına son verildi. Cumhuriyet'in ilan edildiği 29 Ekim günü "ulusal bayram" olarak ilan edildi ve devlet adına yalnız o gün tören yapılması karara bağlandı.
Kutlamalar
Cumhuriyet'in ilk yıllarında, Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında yıkılan bir devletin enkazından genç Türkiye Cumhuriyeti'nin doğduğu vurgusu yapılmıştır. Bu ilk zamanlarda kutlamalar, günübirlik yapılan törenler şeklindeydi. Aynı gün içinde törenler, sabah resmikabul ile başlar daha sonra devlet erkanı önünde resmî geçit düzenlenir ve akşamda fener alayı gerçekleştirilerek program üç kısımda tamamlanmış olurdu. Ayrıca bayram akşamları şehrin idarecileri ve ileri gelenlerinin katıldığı "Cumhuriyet Baloları" düzenlendi. Törenlerin bu yapısı 1933 yılına kadar devam etti.
Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında 1933 yılında gerçekleşen onuncu yıl kutlamalarının ayrı bir yeri ve önemi vardır. 1923'te kurulan Cumhuriyet'in on yıl gibi kısa bir süre içinde gerçekleştirdiği reformların ve ekonomik kalkınmanın halka ve tüm dış dünyaya gösterilmek istenmesi Cumhuriyet Bayramı kutlamalarına farklı bir anlam yüklenmesine sebep oldu. Onuncu yılda kutlamalar daha önce yapılan bayram kutlamalarından çok daha geniş bir şekilde organize edildi. Hazırlıklar için 11 Haziran 1933 tarihinde TBMM'de görüşülen ve 12 maddeden oluşan 2305 sayılı "Cumhuriyet’in İlanının Onuncu Yıl Dönümü Kutlama Kanunu" kabul edildi. Bu yasa ile 10. yıl kutlamalarının üç gün sürmesi ve bu günlerin resmi tatil olması kararlaştırıldı.
Tüm yurtta, 10. yıl bayram kutlama törenlerinin yapıldığı yerlere "Cumhuriyet Meydanı" adı verildi ve isim koyma törenleri yapıldı. İsim konma törenleri sırasında hatıra olarak "Cumhuriyet Anıtı" veya "Cumhuriyet Taşı" denilen mütevazı anıtlar yapıldı. Kutlamalar, çok renkli geçti. Mustafa Kemal, Ankara Cumhuriyet Meydanı'nda Onuncu Yıl Nutku'nu okudu. Onuncu Yıl Marşı bestelendi ve marş her yerde okunur oldu. 1934 yılından 1945 yılına kadar yapılan Cumhuriyet Bayramı kutlamaları bazı değişiklikler dışında 1933 yılında yapılan Cumhuriyet Bayramı kutlamaları örnek alınarak düzenlendi.
Yüzüncü yıl kutlamaları tüm ülkede, "Türkiye Yüzyılı" temasıyla gerçekleştirilmiştir. İletişim Başkanlığı tarafından yüzüncü yıla özel logo tasarlanmıştır. Ayrıca 400 eser arasından seçilen Yüzüncü Yıl Marşı ilk kez 30 Ağustos 2023 tarihinde Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'ndeki Zafer Bayramı etkinlikleri sırasında çalınmıştır.
Şehirlerde ise belediyeler çeşitli şekillerde kutlamalar gerçekleştirmiştir; İstanbul Büyükşehir Belediyesi "Demokrasi Yüzyılı" temasıyla etkinliklerini düzenledi.İstanbul'daki Vatan Caddesi'nde yapılan geçit törenine İstanbul valisi Davut Gül, İstanbul Büyükşehir Belediye başkanı Ekrem İmamoğlu ve 1. Ordu Komutanı Ali Sivri katılmıştır. İstanbul Havalimanı da yüzüncü yıl logosu ve Türk bayrakları ile süslendi.
Kaynakça
Wikimedia Commons'ta 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ (PDF). T.C. Resmî Gazete, 17284. 19 Mart 1981. 26 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2016.
- ^ . K.K.T.C. Başbakanlık Personel Dairesi Müdürlüğü. 10 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2009.
- ^ a b c d Tek Parii Döneminde Elazığ'da Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1934-1945)
- ^ Samsun'un "Gazi Günü" ya da 19 Mayıs Bayramı 10 Aralık 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı. Kasım 17, 2010 tarihinde erişilmiştir.
- ^ . Resmi Ceride, 96. 23 Nisan 1925. 8 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2010.
- ^ a b c "Tek Parti Döneminde Siirt'te Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları". 17 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2018.
- ^ "100. Yıl Marşı ilk kez seslendirildi". Hürriyet. 31 Ağustos 2023. 28 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ "30 Ağustos Zafer Bayramı'nda "100. Yıl Marşı" coşkusu". www.aa.com.tr. 31 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
- ^ İmamoğlu, Ekrem (24 Kasım 2022). "Demokrasi Yüzyılı Başlıyor..." İSTDergi. 31 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Ekim 2023.
Dış bağlantılar
- Vikisöz'de Mustafa Kemal Atatürk'ün Cumhuriyet, Devlet ve Demokrasi hakkındaki sözleri
- Vikikaynak'ta Mustafa Kemal Atatürk'ün Onuncu Yıl Nutku
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cumhuriyet Bayrami Turkiye Buyuk Millet Meclisinin 29 Ekim 1923 te Cumhuriyet yonetimi ilan etmesi anisina her yil 29 Ekim gunu Turkiye de ve Kuzey Kibris ta kutlanan bir milli bayramdir 1925 yilinda cikarilan bir yasa ile ulusal milli bayram olarak kutlanmaya baslanmistir Cumhuriyet BayramiTurkiye Cumhuriyeti nin 10 yildonumu kutlamalari 29 Ekim 1933 Soldan saga Genelkurmay Baskani Maresal Fevzi Cakmak Cumhurbaskani Gazi Mustafa Kemal Ataturk TBMM Baskani Kazim Ozalp Basbakan Ismet Inonu UlkeTurkiyeKutlayanlar Turkiye Kuzey KibrisTuruUlusalOnemiTurkiye de cumhuriyetin ilaniBaslama1925Tarih29 EkimTorenlerTurkiye KKTC ve dis temsilciliklerinde resmi torenler Uygun sehir merkezlerinde 21 pare top atisiBaglantili gunlerUlusal Egemenlik ve Cocuk Bayrami Ataturk u Anma Genclik ve Spor Bayrami Zafer Bayrami28 Ekim 1946 tarihli Ulus gazetesinde Cumhuriyetin yil donumu kutlamalarina dair manset Cumhuriyet Bayrami nin kutlandigi ulkeler olan Turkiye ve Kuzey Kibris ta 28 Ekim ogleden sonra ve 29 Ekim tam gun olmak uzere bir bucuk gun resmi tatildir 29 Ekimlerde stadyumlarda senlikler yapilir aksam ise geleneksel olarak fener alaylari duzenlenir Turkiye Cumhuriyeti nin kurucusu Mustafa Kemal Ataturk cumhuriyetin onuncu yili kutlamalarinin yapildigi 29 Ekim 1933 tarihinde verdigi Onuncu Yil Nutku nda bu gunu en buyuk bayram olarak nitelendirmistir Cumhuriyetin ilaniOsmanli Imparatorlugu 1876 yilina kadar mutlak monarsi 1876 1878 ve 1908 1918 arasinda mesruti monarsi ile yonetilmisti I Dunya Savasi nda yenilgiye ugramasinin ardindan isgale ugrayan Anadolu da halkin isgalcilere karsi Mustafa Kemal Pasa onderliginde verdigi Milli Mucadele Ekim 1922 tarihinde milli guclerin zaferi ile sonuclandi Bu surecte Buyuk Millet Meclisi adiyla 23 Nisan 1920 de Ankara da toplanan halkin temsilcileri 20 Ocak 1921 de Teskilat i Esasiye Kanunu adli yasayi kabul ederek egemenligin Turk ulusuna ait oldugunu ilan etmis ve 1 Kasim 1922 de aldigi kararla saltanati kaldirmisti Ulke meclis hukumeti tarafindan yonetilmekteydi 27 Ekim 1923 te Icra Vekilleri Heyeti nin istifasi ve yerine meclisin guvenini kazanacak yeni bir kabinenin kurulamamasi uzerine Mustafa Kemal Pasa yonetim biciminin Cumhuriyet olmasi icin Ismet Inonu ile birlikte bir yasa degisikligi tasarisi hazirlayarak 29 Ekim 1923 te Meclis e sundu Teskilat i Esasiye Kanunu nda yapilan degisikliklerin kabulu ile Cumhuriyet Turkiye Buyuk Millet Meclisi tarafindan ilan edilmis oldu Cumhuriyetin ilani Ankara da 101 pare top atisi ile duyuruldu ve 29 Ekim gecesi ile 30 Ekim 1923 tarihinde basta Ankara olmak uzere tum ulkede bir bayram havasinda kutlandi Bayram kabul edilmesi8 Kasim 1928 tarihli Servet i Funun dergisinin kapaginda Cumhuriyetin 5 yili kutlamalari Ataturk Cumhuriyet Bayrami kutlamalari icin TBMM ye gelirken Ataturk un Onuncu Yil Nutku source source Mustafa Kemal Ataturk un Cumhuriyet in onuncu yili nedeniyle verdigi Onuncu Yil Nutku 29 Ekim 1933 Dinlerken sorun mu yasiyorsunuz Medya yardimi alin Cumhuriyet ilan edildigi sirada henuz 29 Ekim gunu bayram ilan edilmemis kutlamalar konusunda bir duzenleme yapilmamisti 29 Ekim gecesi ve 30 Ekim gunundeki senlikleri halk kendiliginden organize etti Ertesi yil 26 Ekim 1924 tarihli 986 numarali kararname ile Cumhuriyet in ilaninin 101 pare top atilarak ve planlanacak ozel bir programla kutlanmasina karar verildi 1924 yilinda yapilan kutlamalar daha sonra yapilacak olan Cumhuriyet in ilani kutlamalarinin baslangici oldu 2 Subat 1925 te Hariciye Vekaletince Disisleri Bakanligi duzenlenen bir yasa teklifinde 29 Ekim in bayram olmasi onerildi Bu teklif Meclis Anayasa Komisyonu tarafindan incelendi ve 18 Nisan da karara baglandi 19 Nisan da ise teklif TBMM tarafindan kabul edildi Cumhuriyetin Ilanina Musadif 29 Tesrinievvel Gununun Milli Bayram Addi Hakkinda Kanun ile 29 Ekim de Cumhuriyet Bayrami nin milli bayram olarak kutlanmasi resmi bir hukum sekline geldi Cumhuriyetin ilan edildigi gun 1925 ten itibaren ulke icinde ve dis temsilciliklerde resmi bir bayram olarak kutlanmaya basladi Hukumet 27 Mayis 1935 te milli bayramlar hakkinda yeni bir duzenleme yaparak ulkede kutlanan bayramlari ve iceriklerini yeniden belirledi Daha evvel Mesrutiyet in ilan gunu olan Hurriyet Bayrami ile Saltanatin kaldirilis gunu olan Hakimiyet Bayrami milli bayramlar arasindan kaldirilarak kutlanmasina son verildi Cumhuriyet in ilan edildigi 29 Ekim gunu ulusal bayram olarak ilan edildi ve devlet adina yalniz o gun toren yapilmasi karara baglandi Kutlamalar2007 yili Cumhuriyet Bayrami kutlamalarinda Bogazici nde patlayan havai fiseklerIstanbul daki Vatan Caddesi ndeki gecit toreniAnkara metrosunda bulunan 100 yil afisiIzmir Cumhuriyet Meydani ndaki Cumhuriyet Tasi Cumhuriyet in ilk yillarinda Cumhuriyet Bayrami kutlamalarinda yikilan bir devletin enkazindan genc Turkiye Cumhuriyeti nin dogdugu vurgusu yapilmistir Bu ilk zamanlarda kutlamalar gunubirlik yapilan torenler seklindeydi Ayni gun icinde torenler sabah resmikabul ile baslar daha sonra devlet erkani onunde resmi gecit duzenlenir ve aksamda fener alayi gerceklestirilerek program uc kisimda tamamlanmis olurdu Ayrica bayram aksamlari sehrin idarecileri ve ileri gelenlerinin katildigi Cumhuriyet Balolari duzenlendi Torenlerin bu yapisi 1933 yilina kadar devam etti Cumhuriyet Bayrami kutlamalarinda 1933 yilinda gerceklesen onuncu yil kutlamalarinin ayri bir yeri ve onemi vardir 1923 te kurulan Cumhuriyet in on yil gibi kisa bir sure icinde gerceklestirdigi reformlarin ve ekonomik kalkinmanin halka ve tum dis dunyaya gosterilmek istenmesi Cumhuriyet Bayrami kutlamalarina farkli bir anlam yuklenmesine sebep oldu Onuncu yilda kutlamalar daha once yapilan bayram kutlamalarindan cok daha genis bir sekilde organize edildi Hazirliklar icin 11 Haziran 1933 tarihinde TBMM de gorusulen ve 12 maddeden olusan 2305 sayili Cumhuriyet in Ilaninin Onuncu Yil Donumu Kutlama Kanunu kabul edildi Bu yasa ile 10 yil kutlamalarinin uc gun surmesi ve bu gunlerin resmi tatil olmasi kararlastirildi Tum yurtta 10 yil bayram kutlama torenlerinin yapildigi yerlere Cumhuriyet Meydani adi verildi ve isim koyma torenleri yapildi Isim konma torenleri sirasinda hatira olarak Cumhuriyet Aniti veya Cumhuriyet Tasi denilen mutevazi anitlar yapildi Kutlamalar cok renkli gecti Mustafa Kemal Ankara Cumhuriyet Meydani nda Onuncu Yil Nutku nu okudu Onuncu Yil Marsi bestelendi ve mars her yerde okunur oldu 1934 yilindan 1945 yilina kadar yapilan Cumhuriyet Bayrami kutlamalari bazi degisiklikler disinda 1933 yilinda yapilan Cumhuriyet Bayrami kutlamalari ornek alinarak duzenlendi Yuzuncu yil kutlamalari tum ulkede Turkiye Yuzyili temasiyla gerceklestirilmistir Iletisim Baskanligi tarafindan yuzuncu yila ozel logo tasarlanmistir Ayrica 400 eser arasindan secilen Yuzuncu Yil Marsi ilk kez 30 Agustos 2023 tarihinde Cumhurbaskanligi Kulliyesi ndeki Zafer Bayrami etkinlikleri sirasinda calinmistir Sehirlerde ise belediyeler cesitli sekillerde kutlamalar gerceklestirmistir Istanbul Buyuksehir Belediyesi Demokrasi Yuzyili temasiyla etkinliklerini duzenledi Istanbul daki Vatan Caddesi nde yapilan gecit torenine Istanbul valisi Davut Gul Istanbul Buyuksehir Belediye baskani Ekrem Imamoglu ve 1 Ordu Komutani Ali Sivri katilmistir Istanbul Havalimani da yuzuncu yil logosu ve Turk bayraklari ile suslendi KaynakcaWikimedia Commons ta 29 Ekim Cumhuriyet Bayrami ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir PDF T C Resmi Gazete 17284 19 Mart 1981 26 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 14 Aralik 2016 K K T C Basbakanlik Personel Dairesi Mudurlugu 10 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Ekim 2009 a b c d Tek Parii Doneminde Elazig da Cumhuriyet Bayrami Kutlamalari 1934 1945 Samsun un Gazi Gunu ya da 19 Mayis Bayrami 10 Aralik 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ataturk Arastirma Merkezi Baskanligi Kasim 17 2010 tarihinde erisilmistir Resmi Ceride 96 23 Nisan 1925 8 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Kasim 2010 a b c Tek Parti Doneminde Siirt te Cumhuriyet Bayrami Kutlamalari 17 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2018 100 Yil Marsi ilk kez seslendirildi Hurriyet 31 Agustos 2023 28 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2023 30 Agustos Zafer Bayrami nda 100 Yil Marsi coskusu www aa com tr 31 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Aralik 2023 Imamoglu Ekrem 24 Kasim 2022 Demokrasi Yuzyili Basliyor ISTDergi 31 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Ekim 2023 Dis baglantilarVikisoz de Mustafa Kemal Ataturk un Cumhuriyet Devlet ve Demokrasi hakkindaki sozleri Vikikaynak ta Mustafa Kemal Ataturk un Onuncu Yil Nutku