Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
30 Mayıs 1876 Darbesi, Osmanlı padişahı Abdülaziz'in tahttan indirilmesiyle sonuçlanmış bir hükûmet darbesidir.
Darbenin arka planı
Abdülaziz'in padişahlığının son dönemlerinde ekonomik durum gitgide kötüye gitmekteydi. 1875 yılında Sırbistan, Ege Adaları, Mısır, Karadağ, Romanya ve Bosna-Hersek'te Osmanlı Devleti'ne karşı isyanlar çıktı. 1876 yılının Nisan ayında Panagürişte bölgesinde patlak veren Bulgar İsyanları bütün Orta Dağ bölgesine yayıldı. Bölgede yaşayan 1.000 civarında Müslüman halk, isyancı Bulgarlar tarafından öldürüldü Bunun üzerine Rusya tarafından Kafkasya'dan atılarak bölgeye göçe zorlanmış Çerkesler ve Abazalar gibi Kafkasyalı Müslümanlarla Bulgarlar arasında karşılıklı katliamlar yaşandı. Bu katliamlar Avrupa'da tek taraflı olarak Bulgarlar'a karşı yapılmış gibi değerlendirilerek Osmanlı Devleti hakkında olumsuz bir hava oluşmasına neden oldu.
Bunun üzerine Avrupa ülkelerinin Osmanlı Devleti'ne karşı çeşitli müdahalelerde bulunması Osmanlı halkı arasında rahatsızlık yarattı. 9 Mayıs 1876 günü Fatih medreselerindeki öğrenciler gösteri yaptılar. Göstericilerin sayısı kısa zamanda 5.000'e ulaştı 12 Mayıs günü sadrazam Mahmut Nedim Paşa görevden alınarak yerine Mütercim Mehmed Rüşdi Paşa getirildi. Ayrıca Hasan Fehmi Efendi'nin yerine Hasan Hayrullah Efendi şeyhülislam oldu. Hüseyin Avni Paşa da serasker yapıldı. Ancak gösteriler sona ermedi. 17 Mayıs günü Fatih ve Beyazıt meydanlarında tekrar gösteriler yapıldı.
Darbe
Darbeden 1 gün önce 29 Mayıs 1876 günü Yeni Osmanlılar Cemiyeti başkanı Midhat Paşa, serasker Hüseyin Avni Paşa, Harbiye Mektebi Nazırı Süleyman Hüsnü Paşa, Şûra-ı Askerî Reisi Mehmed Redif Paşa, yeni Şeyhülislam Hasan Hayrullah Efendi’den padişahın indirilmesi için bir fetva aldılar. Böylece darbenin ertesi gün yapılması için her şey hazırdı.
30 Mayıs günü Harbiye Mektebi öğrencileri Süleyman Paşa'nın emrinde, Taşkışla ve Gümüşsuyu kışlalarındaki askerler ise İstanbul ordu komutanı Refik Paşa’nın emrinde harekete geçtiler. Medrese öğrencileri de bu gruba katıldılar. Dolmabahçe Sarayı'nı çember altına alındı. Tahttan indirilen Abdülaziz bir kayıkla saraydan uzaklaştırıldı. Yerine V. Murad Osmanlı padişahı ilan edildi.
Darbe sonrası
Feriye Sarayları'nda gözaltına alınan devrik padişah 4 Haziran günü bilekleri kesilmiş bir şekilde ölü bulundu. Abdülaziz'in eşlerinden Neşerek Kadınefendi 11 Haziran'da öldü. Bu olaylardan Abdülaziz'i tahttan indiren devlet görevlilerini sorumlu tutan Neşerek Hanım'ın kardeşi Çerkes Hasan 15 Haziran 1876 günü Midhat Paşa'nın konağına giderek hükûmet toplantısını bastı. Serasker Hüseyin Avni Paşa'yı ve Hariciye Nazırı Mehmed Raşid Paşa’yı öldürdü. Midhat ve Ahmed Paşaları da öldürmek için kovaladı. Çerkes Hasan yakalanana kadar 5 kişi ölü yatıyordu. Bu olay üzerine zaten ruhsal bir bunalımda olan padişah V. Murad'ın durumu daha da kötüleşti. 31 Ağustos'ta Şeyhülislamdan tekrar bir fetva alınarak V. Murad tahttan indirildi ve yerine kardeşi II. Abdülhamid geçirildi.
Kaynakça
- ^ McCarthy, Justin: The Ottoman Peoples and the end of Empire; London, 1981; sayfa: 44.
- ^ . 10 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2010.
- ^ . 17 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2010.
İlgili kitaplar
- Yılmaz Öztuna, Bir Darbenin Anatomisi, Babıali Kültür Yayınları; ; İstanbul 2003
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
30 Mayis 1876 Darbesi Osmanli padisahi Abdulaziz in tahttan indirilmesiyle sonuclanmis bir hukumet darbesidir Darbenin arka plani30 Mayis 1876 Darbesi nde tahttan indirilen padisah Abdulaziz Abdulaziz in padisahliginin son donemlerinde ekonomik durum gitgide kotuye gitmekteydi 1875 yilinda Sirbistan Ege Adalari Misir Karadag Romanya ve Bosna Hersek te Osmanli Devleti ne karsi isyanlar cikti 1876 yilinin Nisan ayinda Panaguriste bolgesinde patlak veren Bulgar Isyanlari butun Orta Dag bolgesine yayildi Bolgede yasayan 1 000 civarinda Musluman halk isyanci Bulgarlar tarafindan olduruldu Bunun uzerine Rusya tarafindan Kafkasya dan atilarak bolgeye goce zorlanmis Cerkesler ve Abazalar gibi Kafkasyali Muslumanlarla Bulgarlar arasinda karsilikli katliamlar yasandi Bu katliamlar Avrupa da tek tarafli olarak Bulgarlar a karsi yapilmis gibi degerlendirilerek Osmanli Devleti hakkinda olumsuz bir hava olusmasina neden oldu Bunun uzerine Avrupa ulkelerinin Osmanli Devleti ne karsi cesitli mudahalelerde bulunmasi Osmanli halki arasinda rahatsizlik yaratti 9 Mayis 1876 gunu Fatih medreselerindeki ogrenciler gosteri yaptilar Gostericilerin sayisi kisa zamanda 5 000 e ulasti 12 Mayis gunu sadrazam Mahmut Nedim Pasa gorevden alinarak yerine Mutercim Mehmed Rusdi Pasa getirildi Ayrica Hasan Fehmi Efendi nin yerine Hasan Hayrullah Efendi seyhulislam oldu Huseyin Avni Pasa da serasker yapildi Ancak gosteriler sona ermedi 17 Mayis gunu Fatih ve Beyazit meydanlarinda tekrar gosteriler yapildi Darbe30 Mayis 1876 Darbesi nin liderlerinden Midhat Pasa Darbeden 1 gun once 29 Mayis 1876 gunu Yeni Osmanlilar Cemiyeti baskani Midhat Pasa serasker Huseyin Avni Pasa Harbiye Mektebi Naziri Suleyman Husnu Pasa Sura i Askeri Reisi Mehmed Redif Pasa yeni Seyhulislam Hasan Hayrullah Efendi den padisahin indirilmesi icin bir fetva aldilar Boylece darbenin ertesi gun yapilmasi icin her sey hazirdi 30 Mayis 1876 Darbesi nin liderlerinden Huseyin Avni Pasa 30 Mayis gunu Harbiye Mektebi ogrencileri Suleyman Pasa nin emrinde Taskisla ve Gumussuyu kislalarindaki askerler ise Istanbul ordu komutani Refik Pasa nin emrinde harekete gectiler Medrese ogrencileri de bu gruba katildilar Dolmabahce Sarayi ni cember altina alindi Tahttan indirilen Abdulaziz bir kayikla saraydan uzaklastirildi Yerine V Murad Osmanli padisahi ilan edildi Darbe sonrasiFeriye Saraylari nda gozaltina alinan devrik padisah 4 Haziran gunu bilekleri kesilmis bir sekilde olu bulundu Abdulaziz in eslerinden Neserek Kadinefendi 11 Haziran da oldu Bu olaylardan Abdulaziz i tahttan indiren devlet gorevlilerini sorumlu tutan Neserek Hanim in kardesi Cerkes Hasan 15 Haziran 1876 gunu Midhat Pasa nin konagina giderek hukumet toplantisini basti Serasker Huseyin Avni Pasa yi ve Hariciye Naziri Mehmed Rasid Pasa yi oldurdu Midhat ve Ahmed Pasalari da oldurmek icin kovaladi Cerkes Hasan yakalanana kadar 5 kisi olu yatiyordu Bu olay uzerine zaten ruhsal bir bunalimda olan padisah V Murad in durumu daha da kotulesti 31 Agustos ta Seyhulislamdan tekrar bir fetva alinarak V Murad tahttan indirildi ve yerine kardesi II Abdulhamid gecirildi Kaynakca McCarthy Justin The Ottoman Peoples and the end of Empire London 1981 sayfa 44 10 Mayis 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Haziran 2010 17 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Haziran 2010 Arsivlenmis kopya 17 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Haziran 2010 Ilgili kitaplarYilmaz Oztuna Bir Darbenin Anatomisi Babiali Kultur Yayinlari ISBN 975 8486 46 2 Istanbul 2003