Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Actinidia arguta (Sibirya kivisi, hardy kivi, tüysüz kivi) adlarıyla da bilinen Kore, Kuzey Çin ve Sibirya'da yaygın olan çok yıllık bir bitki türü. Bilinen kivi ile yakın akrabadır.
| Actinidia arguta | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| Actinidia arguta (Siebold & Zucc.) Planch. ex Miq., Ann. Mus. Bot. Lugduno-Batavi 3: 15 (1867). | |||||||||||||||||
Hardy kivi, Sibirya kivisi adı dışında "kivi üzümü", "artık kivi", "bebek kivi", "çöl kivisi" ya da "kokteyl" kivi adlarıyla da anılır. Meyveleri kividen küçüktür, şekil ve görüş olarak minyatür bir kiviye benzer ve bilinen kivinin aksine tüylü değil, yeşil veya morumsu düz derimsi ince bir yüzeye sahiptir. Yine meyvesi kividen biraz daha tatlıdır ve kivinin aksine soyulmadan yenebilir.
Üretimi
Çok hızlı gelişen ve tırmanan bir türdür, fakat en önemli özelliği hızlı ısı düşüşleri olmadığı müddetçe -34 derece (-30F) soğuğa kadar dayanıklı bir cins olmasıdır. Buna karşın genç filizler baharda soğuğa karşı hassastır. Yaklaşık 150 gün kadar donma ısısının üstünde gün geçiren Sibirya kivisi bitkileri eğer çok hızlı ve ani don olayları olmazsa soğuğa dayanıklıdırlar. Fakat ani ve büyük ısı düşüşleri ve don olayları bitkiye büyük zarar verebilir ölümüne neden olabilir.
Sibirya kivisi tohumdan çimlendirme zorda olsa (çimlenme süresi: yaklaşık 1 ay) yetişebilir, ayrıca çelikten, kökten yetişebilir. Yaklaşık 30 metreye kadar ağaçlara, tellere dolanarak boylanabilir. Yılda 6 metreye kadar bir bitkinin boylanabilme hızı bulunmaktadır. Organik, asidik yönden zengin iyi drenajlı topraklarda yetişir, yarı gölge ortamlarda yetiştirilebilse de güneşli yerlerde daha verimli ürün verir.
Normal kivi kadın ve erkek bitkilerin bir arada bulunmasını gerektirdiği halde sibirya kivisi genelde kendine verimli bir tür olup, meyve vermek için iki ayrı bitkiye gerek duymaz. Genelde diğer kivi türleri gibi mayısta çiçeklenme olup ayrıca 2. veya 3. yılda meyve vermeye başlamaktadır.
Sibirya kivisi meyveleri nedeniyle pek çok hastalığa duyarlı olabilmekle ayrıca Japon böceği gibi pek çok böceği kendine çekebilmektedir. Diğer bir sorunda kedilerin bu bitkiyi kedi nanesine benzetmelerinden kaynaklanmaktadır. Zira kedi nanesine benzeyen kokusu kedileri etkilemekte bu bitkiyle oyun oynalarına ve bitkinin zarar görmesine neden olabilmektedir.
Kısa raf ömrü nedeniyle ticari yetiştirimi bu bitki için şu ana kadar başarısız olmuştur, bununla birlikte Yeni Zelanda, ABD ve bazı Avrupa ülkelerinde küçük çaptada olsa ticari yetiştiricilik çalışmaları ve denemeleri yapılmaktadır.
Besin değeri
| kJ | 322 |
| protein | 1.2g |
| yağ | 0.6g |
| karbonhidrat | 18g |
| lif | 3g |
| şeker | 7.6 g |
| sodyum | 6 mg |
| C vitamini | 54 mg (Normal günlük alınması gereken değerin %90'ı) |
Botanik tanımı ve taksonomisi
Actinidia arguta ilk olarak ve tarafından 1843'te Trochostigma argutum olarak tanımlanmıştır. 1867'de Actinidia familyasına ve araştırmaları neticesinde benzerliği dolayısıyla kaydırılmıştır.
Bü türün 3 varyetesi tespit edilmiştir. Bunlar
- Actinidia arguta var. arguta
- Actinidia arguta var. giraldii
- Actinidia arguta var. hypoleuca
Kaynakça
- ^ a b c d Hardy Kiwifruit 10 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Fruit Facts. 1996, California Rare Fruit Growers, Inc.
- ^ a b c Hardy Kiwi 2 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Hardy Kiwi. Dec. 16, 2008, Penn State College of Agricultural Sciences.
- ^ Kiwifruit and Hardy Kiwi 15 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi Kiwifruit and Hardy Kiwi HYG-1426-93. John Strang & Richard C. Funt, Ohio State University.
- ^ Nutritional Value 16 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . NZ KiwiBerry Growers Incorporated.
Dış bağlantılar
![image]()
Vikitür'de Actinidia arguta ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.![image]()
Wikimedia Commons'ta Actinidia arguta ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Actinidia arguta Sibirya kivisi hardy kivi tuysuz kivi adlariyla da bilinen Kore Kuzey Cin ve Sibirya da yaygin olan cok yillik bir bitki turu Bilinen kivi ile yakin akrabadir Actinidia argutaBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeSube TracheophytaSinif MagnoliopsidaKlad EudicotsTakim EricalesFamilya ActinidiaceaeCins ActinidiaTur A argutaIkili adlandirmaActinidia arguta Siebold amp Zucc Planch ex Miq Ann Mus Bot Lugduno Batavi 3 15 1867 Hardy kivi Sibirya kivisi adi disinda kivi uzumu artik kivi bebek kivi col kivisi ya da kokteyl kivi adlariyla da anilir Meyveleri kividen kucuktur sekil ve gorus olarak minyatur bir kiviye benzer ve bilinen kivinin aksine tuylu degil yesil veya morumsu duz derimsi ince bir yuzeye sahiptir Yine meyvesi kividen biraz daha tatlidir ve kivinin aksine soyulmadan yenebilir UretimiBuyuk en cok bilinen kivi meyvesi ile sibirya kivisinin karsilastirilmasiBahce duzenlemesinde kullanilan sibirya kivisi Cok hizli gelisen ve tirmanan bir turdur fakat en onemli ozelligi hizli isi dususleri olmadigi muddetce 34 derece 30F soguga kadar dayanikli bir cins olmasidir Buna karsin genc filizler baharda soguga karsi hassastir Yaklasik 150 gun kadar donma isisinin ustunde gun geciren Sibirya kivisi bitkileri eger cok hizli ve ani don olaylari olmazsa soguga dayaniklidirlar Fakat ani ve buyuk isi dususleri ve don olaylari bitkiye buyuk zarar verebilir olumune neden olabilir Sibirya kivisi tohumdan cimlendirme zorda olsa cimlenme suresi yaklasik 1 ay yetisebilir ayrica celikten kokten yetisebilir Yaklasik 30 metreye kadar agaclara tellere dolanarak boylanabilir Yilda 6 metreye kadar bir bitkinin boylanabilme hizi bulunmaktadir Organik asidik yonden zengin iyi drenajli topraklarda yetisir yari golge ortamlarda yetistirilebilse de gunesli yerlerde daha verimli urun verir Normal kivi kadin ve erkek bitkilerin bir arada bulunmasini gerektirdigi halde sibirya kivisi genelde kendine verimli bir tur olup meyve vermek icin iki ayri bitkiye gerek duymaz Genelde diger kivi turleri gibi mayista ciceklenme olup ayrica 2 veya 3 yilda meyve vermeye baslamaktadir Sibirya kivisi meyveleri nedeniyle pek cok hastaliga duyarli olabilmekle ayrica Japon bocegi gibi pek cok bocegi kendine cekebilmektedir Diger bir sorunda kedilerin bu bitkiyi kedi nanesine benzetmelerinden kaynaklanmaktadir Zira kedi nanesine benzeyen kokusu kedileri etkilemekte bu bitkiyle oyun oynalarina ve bitkinin zarar gormesine neden olabilmektedir Kisa raf omru nedeniyle ticari yetistirimi bu bitki icin su ana kadar basarisiz olmustur bununla birlikte Yeni Zelanda ABD ve bazi Avrupa ulkelerinde kucuk captada olsa ticari yetistiricilik calismalari ve denemeleri yapilmaktadir Besin degeriBesin Degeri Taze Pisirilmemis Hardy Kivi meyvesi 100 gr icin kJ 322protein 1 2gyag 0 6gkarbonhidrat 18glif 3gseker 7 6 gsodyum 6 mgC vitamini 54 mg Normal gunluk alinmasi gereken degerin 90 i Botanik tanimi ve taksonomisiActinidia arguta ilk olarak ve tarafindan 1843 te Trochostigma argutum olarak tanimlanmistir 1867 de Actinidia familyasina ve arastirmalari neticesinde benzerligi dolayisiyla kaydirilmistir Bu turun 3 varyetesi tespit edilmistir Bunlar Actinidia arguta var arguta Actinidia arguta var giraldii Actinidia arguta var hypoleucaKaynakca a b c d Hardy Kiwifruit 10 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fruit Facts 1996 California Rare Fruit Growers Inc a b c Hardy Kiwi 2 Subat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hardy Kiwi Dec 16 2008 Penn State College of Agricultural Sciences Kiwifruit and Hardy Kiwi 15 Aralik 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Kiwifruit and Hardy Kiwi HYG 1426 93 John Strang amp Richard C Funt Ohio State University Nutritional Value 16 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde NZ KiwiBerry Growers Incorporated Dis baglantilarVikitur de Actinidia arguta ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Wikimedia Commons ta Actinidia arguta ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur