Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Nisan 2016) () |
Adana Katliamı (Kilikya Katliamı) veya Osmanlı Türkçesi ile Adana İğtişaşı (Ermenice: Ադանայի կոտորած) olarak da adlandırılan, 1909 Nisan'ında Osmanlı İmparatorluğu'nun Adana vilayetinde meydana gelen karşılıklı silahlı etnik çatışmalar sonucu Adana bölgesindeki Müslüman nüfus tarafından Ermeni mahalle ve köylerinde uygulandığı iddia olunan Ermeni karşıtı pogrom. Olaylarda 15.000 ile 30.000 arasında Ermeni'nin öldürüldüğü rapor edilmektedir. Osmanlı ve Türk kaynakları ile bunun aksi yönde iki tarafın karşılıklı çatışmaları neticesinde her iki taraftan ölenlerin olduğunu belirtmektedir. Bu olaylar üzerine hükûmet derhâl Rumeli'den Adana'ya asker sevk etmiş, bunların gelmesi üzerine olaylar yeniden alevlenmiş ama bu defa isyan çabuk bastırılmıştır. Cemal Paşa, Adana Vakası'nda 17.000 Ermeni ve 1.850 Müslüman öldüğünü, eğer şehrin nüfus oranı Ermenilerin lehine olsaydı bu sayıların tersine tecelli etmiş olacağını belirtmiştir. Yeni Tasvir-i Efkâr gazetesi de ölenlerin sayısını şöyle vermiştir: Müslümanlardan 1.186 kişi, gayrimüslimlerden ise 5.243 kişi. Ayrıca İsmail Hami; ölü sayısını 1.850 Türk, 1.700 Ermeni olarak tespit etmiştir. Öte yandan Patrikhane kendi yaptırdığı araştırma ile 21.300 ölü rakamı çıkarmıştır. Edirne mebusu Babikyan Efendi, meclise takdim etmek üzere bir rapor hazırlamıştı. Pek kısa bir zaman sonra öldüğü için mecliste görüşülemeyen bu raporda ölü sayısını 21.001 olarak gösteriyordu. Cemal Paşa'nın verdiği rakam, mahkemelerin bitmesinden sonraya ait olduğu cihetle, olay sırasında kaçıp da sonra geriye gelenler olabileceği düşünülürse ölen Ermenilerin 21.000'den ziyade 17.000'e yakın olduğu kabul edilebilir.
 | |
| Bölge | Adana |
|---|---|
| Tarih | 1909 |
Saldırı türü | Katliam |
| Ölü | 15.000-30.000 |
| İşleyenler | Osmanlı/İttihat ve Terakki |
Adlandırma
Yaşanan olayların farklı taraflarca farklı isimlerle anılır;
- Adana İğtişaşı (Adana Karışıklığı): Osmanlı yöneticilerine göre
- Adana Vak’ası (Adana Olayları): Yerel hükûmet temsilcilerinin adlandırmasına göre
- Adana Faciası: Ermeni kaynaklarına göre
- Adana Katliamı: Misyoner kaynaklarına göre
Bu tanımlamaların yanında olaylar bazı kaynaklarda "Adana İsyanı" veya "Adana Ayaklanması" şeklinde de geçer.
Arka plan
Nüfus: Çukurova ya da antik ve Orta Çağ ismiyle Kilikya, Ermenistan devletinden önceki son uzun süreli Ermeni devleti olan Kilikya Ermeni Krallığı'nın kurulduğu coğrafi bir bölgedir. Önce Memlüklerin ve daha sonra da Osmanlı yönetimine altına giren bölge bu dönemlerde önemli bir Ermeni nüfusuna ev sahipliği yapmıştır. Bu bölge 1894-96 çatışmalarında zarar görmemiştir.Ermeni milisleri ve Hamidiye Alayları arasında özellikle Güneydoğu ve Doğu Anadolu'da gerçekleşen çatışmalardan korunan Ermeni nüfus, Adana ve çevresinde bu olaylarında sonrasına tarihlenen resmî Osmanlı 1914 müfus sayımında hâlâ belirgin şekilde 52.650 kişi (Müslüman nüfus: 341.903) ile bölgede varlığını korumaktadır. Bu Ermenilerin bölgenin önemli bir azınlığı olduğu göstermektedir.
31 Mart Vakası: Meşrutiyet yönetimde iktidarda olan İttihat ve Terakki partisi ile şeriat yanlısı diğer gruplar arasında 12-13 Nisan gecesi çıkan isyan, 13 Nisan'da (Rumi takvime göre 31 Mart) Hareket ordusu tarafından bastırılmıştır. Olaylar bu dönemde ülkedeki siyasi çalkantıyı ortaya koymaktadır. Adana Olayları ise hemen bir gün sonra 14 Nisan 1909'da patlak vermiştir. Bölgedeki İngiliz Elçisi, olaylardan önce kentte taraflar arasında yaşanan etnik gerilimi politik nedenlere bağlıyor ve şu şekilde rapor ediyor: "Meşrutiyet'in ilanından sonra (24 Temmuz 1908), neredeyse Adana'da hiç kimse gerçekten tatmin oluşmamıştı. Türkler artık daha uzun süre efendi olamayacakları düşüncesinden nefret ediyorlardı. Ermeniler özerlik için acele etmek istiyorlardı. Yunanlar meşrutiyete güvenmiyorlardı çünkü kendilerinin onun oluşumuna katkısı olmamıştı ve çünkü meşrutiyette, eski rüşvet sisteminde sahip olmaktan memnun oldukları bazı imkânları kaybedecek gibi görünüyorlardı..."
Ermenilerin Silahlanması
Meşrutiyet öncesinde gayrimüslimlerin silah taşıması yasaktı. Bu yasak kalkınca Çukurova Ermenileri özellikle kilise destekli şekilde silahlanmaya başlamışlardır. Mısır'a kaçan Ermeni piskopos Muşeg'in silahlanma ve öldürme temalı sözleri önlemlidir;
- "İntikam; cinayete karşı cinayet; silah satın alınız. 1895'teki her Ermeni'ye karşı bir Türk."
- "Bir ceketi olan onu satıp silah almalıdır."
Türklere yönelik provokasyonlar: Adana'nın yerel gazetelerinden İtidal, olaylarda Türkleri kışkırtan yazılara yer vermiştir. Gazetenin sahibi İhsan Fikri Bey kurulan mahkemede yargılanmıştır.
Olaylar ve kayıplar
Mahkeme ve yargılanma
Şahitlerden birisi Hagop Terziyan idi. Yaşananları incelemek için İstanbul'dan iki heyet gönderildi. Biri Adana'da, diğeri Osmaniye'de olmak üzere iki savaş mahkemesi (Divan-ı Harb-i Örfi) kuruldu. Heyetlerden biri Mersin Mutasarrıfı Esad Bey başkanlığında Şura-yı Devlet üyesi Faik Bey ile Cinayet Mahkemesi üyesi Artin Mosmorciyan Efendi’den, diğeri ise Meclis-i Mebûsan üyeleri Yusuf Kemal (Tengirşenk) başkanlığında Babikyan Efendi, Arif Bey ve Musdikyan Efendi’den oluşuyordu.
Özet olarak görüşler
Ermeni tezi: Olayları daha önce Çukurova ve ülkenin doğusunda yaşanan etnik çatışmalar ile 1915'teki 24 Nisan Tutuklamaları ve 27 Mayıs'ta çıkarılan Tehcir Kanunu'da bir bütün olarak görür. Yaşananları İttihat ve Terakki yönetimince planlanan bir Ermeni halkına karşı yapılan bir soykırım (Ermeni Soykırımı) olarak değerlendirir.
Türk tezi: Yaşanan yıkım ve kayıpları Ermeni ulusal hareketince organize edilen Ermeni isyanlarının bir parçası olarak görür. Çatışmanın karşı taraf tarafından başlatıldığını, amacının ayrı bir devlet kurmak olduğunu savunur. Etnik çatışmada kayıp Ermeni rakamlarını abartılı bulsa da çatışmalarda Ermenilerin öldüğünü kabul eder. Bunun yanında olaylardaki Osmanlı karşıtı yabancı ülkelerden verilen desteğe ve kayıplar içinde yer alan Müslüman nüfusa vurgu yapar.
Kültür
Kibaroğullarının Ağıdı (Müftü'ye Ağıt, Müftü'nün Ağıdı) isimli Adana yöresine ait ağıt, 1909 Adana Olayları sonrası gerçekleşen idamlardan Bahçe Müftüsü için oluşturulmuştur. Ağıdın dönemi konusunda kaynaklar başka zamanlar ya da farklı idam yerlerine işaret etseler de, Prof. Dr. Ali Osman Öztürk yaptığı araştırma sonucu Bahriye Nazırı ve 4. Ordu Kumandanı Cemal Paşa'nın anılarından şu bölüme ulaşır:
- “İdam olunan Müslümanlar arasında Adana’nın en eski ve en zengin ailelerine mensup gençler bulunduğu gibi, Bahçe kazası müftüsü de vardı. Bu müftünün o havali Türkleri nezdinde pek büyük bir nüfuzu vardı”.
Müftünün idamı konusuna Ahmet Kocaman şu şekilde ışık tutar:
- "Sultan Reşad tahta çıktığı sıralarda, Çukurova’da Ermeniler devlete karşı ayaklanırlar. Bahçe Müftüsü, 'Ermenilerin kanı da malı da helaldir.' şeklinde fetva verdiği için, hükûmet tarafından Dörtyol’da astırılır. Anası, bunlar için ağıt yakar." (aslında Sultan II. Abdülhamit dönemi)
Ağıt, olaylara karışan provokatif bir müftünün idamının yani devlet tarafından cezalandırıldığının kültürel belgesidir.
Haçin Ağıdı, şimdiki adı Saimbeyli olan ilçenin Ermenice kökenli adı Haçin'dir. Çoğunluğunun Ermeni olduğu ilçede, Türk azınlık yaşamaktadır. Hikâye olayları Türklerin gözünden anlatır.
- Mahşer kazanı kurmuşlar
- Bebekleri kaynatırlar
- Gün görmedik hanımları
- Süngü ile oynatırlar
Adanayi Voghb (Adana Ağıdı), Simpad Pürad tarafından bestelenen, Ermeni ağıdı. Ermeni kayıpları için bestelenmiştir. Ağıttan bir bölüm:
- Ateşler içinde üç gün üç gece,
- İçerden kılıç, dışarıdan topla,
- Sildiler Ermeniyi dünya yüzünden,
- Kanlar akıyor berrak sulardan.
Kasap Misak Ağıdı, Kapadokya kökenli Yunan müzisyen Theodoros Demircioğlu tarafından 1960 öncesinde plağa okunan bir ağıttır. Ağıt, Misak adlı Ermeni bir kasabın 1909 Adana Olayları sonrasında idam edilişini anlatır. Eserde Karamanlıca lehçe özellikleri görülür. Ağıttan bir bölüm:
- Bu ne haldır, Kasap Misak?
- Bu haline can dayanır mı?
- Goyun gibi asıldın sen,
- Seni gören inanır mı?
Tarsus'un Kırmızı Kilimleri (The Red Rugs of Tarsus), Tarsus Amerikan Lisesinde, o dönemdeki adıyla Aziz Paul Enstitüsünde görevli kadın öğretmen Hellen Davenport Gibbons'ın anılarını içeren kitap.
Kaynakça
Adana Katliamı hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Commons'ta dosyalar |
 | Vikikaynak'ta belgeler |
- ^ "30,000 KILLED IN MASSACRES" (İngilizce). The New York Times. 25 Nisan 1909. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Eylül 2011.
- ^ Akcam, Taner. A Shameful Act. 2006, page 69–70: "fifteen to twenty thousand Armenians were killed
- ^ Century of Genocide: Eyewitness Accounts and Critical Views By Samuel. Totten, William S. Parsons, Israel W. Charny
- ^ Walker, 1980, pp.182-88
- ^ . Sakarya Üniversitesi Türk Ermeni İlişkileri Araştırma Merkezi. 14 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Osmanlı Belgelerinde 1909 Adana Olayları, T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2010.
- ^ a b c Ayşa HÜR (15 Nisan 2013). "1909 Adana İğtişaşı/ Faciası/ Katliamı". Taraf Gazetesi. 20 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Nisan 2013.
- ^ The Armenian Rebellions-Ermeni İsyanları, The Adana insurrection (1909)-Adana İsyanı 31 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Türkiye Dışişleri Bakanlığı
- ^ Ermeni Soykırımı Aldatmacası ve 1919-1920 Adana Katliamları[] Yrd. Doç. Y.Z. BİLDİRİCİ
- ^ Éditeur (1 Haziran 2015). "Sait Çetinoğlu: KİLİKYA 1909: Adana'da Adaletin Katledilmesi". Western Armenia TV. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2022.
- ^ "Ermeni Soykırımı (1915–16): Detaylı | Holokost Ansiklopedisi". encyclopedia.ushmm.org. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2022.
- ^ "Adana Katliamı". turkish.armenian-genocide.org. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2022.
- ^ "1909 Adana Katliamı – Behçet Çelik – Altüst Dergisi". 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2022.
- ^ "106. yıldönümünde Adana Katliamı'nın ardındaki gerçekler". Agos. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2022.
- ^ "Kilikya Katliamı 1909". HyeTert. 25 Nisan 2020. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2022.
- ^ "2009 Emirgan'ından 1909 Adana'sına: Sis'e, Darson'a, Haçin'e Bakmak - Aslı Odman". birikimdergisi.com. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2022.
- ^ "Adana İğtişâşı Sırasında Ermeni-Türk Propaganda Savaşları". 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2022.
- ^ "Sakarya Üniversitesi | Türk Ermeni İlişkileri Araştırma Merkezi | ADANA OLAYLARI". satemer.sakarya.edu.tr. 4 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2022.
- ^ 1909 Adana-Ermeni Olaylarına bir Tanık:Kibaroğlullarının Ağıtı 14 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Prof.Dr. Ali Osman ÖZTÜRK
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Nisan 2016 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Adana Katliami Kilikya Katliami veya Osmanli Turkcesi ile Adana Igtisasi Ermenice Ադանայի կոտորած olarak da adlandirilan 1909 Nisan inda Osmanli Imparatorlugu nun Adana vilayetinde meydana gelen karsilikli silahli etnik catismalar sonucu Adana bolgesindeki Musluman nufus tarafindan Ermeni mahalle ve koylerinde uygulandigi iddia olunan Ermeni karsiti pogrom Olaylarda 15 000 ile 30 000 arasinda Ermeni nin olduruldugu rapor edilmektedir Osmanli ve Turk kaynaklari ile bunun aksi yonde iki tarafin karsilikli catismalari neticesinde her iki taraftan olenlerin oldugunu belirtmektedir Bu olaylar uzerine hukumet derhal Rumeli den Adana ya asker sevk etmis bunlarin gelmesi uzerine olaylar yeniden alevlenmis ama bu defa isyan cabuk bastirilmistir Cemal Pasa Adana Vakasi nda 17 000 Ermeni ve 1 850 Musluman oldugunu eger sehrin nufus orani Ermenilerin lehine olsaydi bu sayilarin tersine tecelli etmis olacagini belirtmistir Yeni Tasvir i Efkar gazetesi de olenlerin sayisini soyle vermistir Muslumanlardan 1 186 kisi gayrimuslimlerden ise 5 243 kisi Ayrica Ismail Hami olu sayisini 1 850 Turk 1 700 Ermeni olarak tespit etmistir Ote yandan Patrikhane kendi yaptirdigi arastirma ile 21 300 olu rakami cikarmistir Edirne mebusu Babikyan Efendi meclise takdim etmek uzere bir rapor hazirlamisti Pek kisa bir zaman sonra oldugu icin mecliste gorusulemeyen bu raporda olu sayisini 21 001 olarak gosteriyordu Cemal Pasa nin verdigi rakam mahkemelerin bitmesinden sonraya ait oldugu cihetle olay sirasinda kacip da sonra geriye gelenler olabilecegi dusunulurse olen Ermenilerin 21 000 den ziyade 17 000 e yakin oldugu kabul edilebilir Adana katliamiBolgeAdanaTarih1909Saldiri turuKatliamOlu15 000 30 000IsleyenlerOsmanli Ittihat ve TerakkiAdlandirmaYasanan olaylarin farkli taraflarca farkli isimlerle anilir Adana Igtisasi Adana Karisikligi Osmanli yoneticilerine gore Adana Vak asi Adana Olaylari Yerel hukumet temsilcilerinin adlandirmasina gore Adana Faciasi Ermeni kaynaklarina gore Adana Katliami Misyoner kaynaklarina gore Bu tanimlamalarin yaninda olaylar bazi kaynaklarda Adana Isyani veya Adana Ayaklanmasi seklinde de gecer Arka planNufus Cukurova ya da antik ve Orta Cag ismiyle Kilikya Ermenistan devletinden onceki son uzun sureli Ermeni devleti olan Kilikya Ermeni Kralligi nin kuruldugu cografi bir bolgedir Once Memluklerin ve daha sonra da Osmanli yonetimine altina giren bolge bu donemlerde onemli bir Ermeni nufusuna ev sahipligi yapmistir Bu bolge 1894 96 catismalarinda zarar gormemistir Ermeni milisleri ve Hamidiye Alaylari arasinda ozellikle Guneydogu ve Dogu Anadolu da gerceklesen catismalardan korunan Ermeni nufus Adana ve cevresinde bu olaylarinda sonrasina tarihlenen resmi Osmanli 1914 mufus sayiminda hala belirgin sekilde 52 650 kisi Musluman nufus 341 903 ile bolgede varligini korumaktadir Bu Ermenilerin bolgenin onemli bir azinligi oldugu gostermektedir 31 Mart Vakasi Mesrutiyet yonetimde iktidarda olan Ittihat ve Terakki partisi ile seriat yanlisi diger gruplar arasinda 12 13 Nisan gecesi cikan isyan 13 Nisan da Rumi takvime gore 31 Mart Hareket ordusu tarafindan bastirilmistir Olaylar bu donemde ulkedeki siyasi calkantiyi ortaya koymaktadir Adana Olaylari ise hemen bir gun sonra 14 Nisan 1909 da patlak vermistir Bolgedeki Ingiliz Elcisi olaylardan once kentte taraflar arasinda yasanan etnik gerilimi politik nedenlere bagliyor ve su sekilde rapor ediyor Mesrutiyet in ilanindan sonra 24 Temmuz 1908 neredeyse Adana da hic kimse gercekten tatmin olusmamisti Turkler artik daha uzun sure efendi olamayacaklari dusuncesinden nefret ediyorlardi Ermeniler ozerlik icin acele etmek istiyorlardi Yunanlar mesrutiyete guvenmiyorlardi cunku kendilerinin onun olusumuna katkisi olmamisti ve cunku mesrutiyette eski rusvet sisteminde sahip olmaktan memnun olduklari bazi imkanlari kaybedecek gibi gorunuyorlardi Ermenilerin SilahlanmasiMesrutiyet oncesinde gayrimuslimlerin silah tasimasi yasakti Bu yasak kalkinca Cukurova Ermenileri ozellikle kilise destekli sekilde silahlanmaya baslamislardir Misir a kacan Ermeni piskopos Museg in silahlanma ve oldurme temali sozleri onlemlidir Intikam cinayete karsi cinayet silah satin aliniz 1895 teki her Ermeni ye karsi bir Turk Bir ceketi olan onu satip silah almalidir Turklere yonelik provokasyonlar Adana nin yerel gazetelerinden Itidal olaylarda Turkleri kiskirtan yazilara yer vermistir Gazetenin sahibi Ihsan Fikri Bey kurulan mahkemede yargilanmistir Olaylar ve kayiplarUstte yasananlardan zarar gormemis Adana nin Musluman mahallesi altta onun birkac yuz metre uzaginda yikilmis Ermeni yerlesim yeriCami ve talan edilmis sokagi Adana 1909Mahkeme ve yargilanmaSahitlerden birisi Hagop Terziyan idi Yasananlari incelemek icin Istanbul dan iki heyet gonderildi Biri Adana da digeri Osmaniye de olmak uzere iki savas mahkemesi Divan i Harb i Orfi kuruldu Heyetlerden biri Mersin Mutasarrifi Esad Bey baskanliginda Sura yi Devlet uyesi Faik Bey ile Cinayet Mahkemesi uyesi Artin Mosmorciyan Efendi den digeri ise Meclis i Mebusan uyeleri Yusuf Kemal Tengirsenk baskanliginda Babikyan Efendi Arif Bey ve Musdikyan Efendi den olusuyordu Ozet olarak goruslerErmeni tezi Olaylari daha once Cukurova ve ulkenin dogusunda yasanan etnik catismalar ile 1915 teki 24 Nisan Tutuklamalari ve 27 Mayis ta cikarilan Tehcir Kanunu da bir butun olarak gorur Yasananlari Ittihat ve Terakki yonetimince planlanan bir Ermeni halkina karsi yapilan bir soykirim Ermeni Soykirimi olarak degerlendirir Turk tezi Yasanan yikim ve kayiplari Ermeni ulusal hareketince organize edilen Ermeni isyanlarinin bir parcasi olarak gorur Catismanin karsi taraf tarafindan baslatildigini amacinin ayri bir devlet kurmak oldugunu savunur Etnik catismada kayip Ermeni rakamlarini abartili bulsa da catismalarda Ermenilerin oldugunu kabul eder Bunun yaninda olaylardaki Osmanli karsiti yabanci ulkelerden verilen destege ve kayiplar icinde yer alan Musluman nufusa vurgu yapar KulturKibarogullarinin Agidi Muftu ye Agit Muftu nun Agidi isimli Adana yoresine ait agit 1909 Adana Olaylari sonrasi gerceklesen idamlardan Bahce Muftusu icin olusturulmustur Agidin donemi konusunda kaynaklar baska zamanlar ya da farkli idam yerlerine isaret etseler de Prof Dr Ali Osman Ozturk yaptigi arastirma sonucu Bahriye Naziri ve 4 Ordu Kumandani Cemal Pasa nin anilarindan su bolume ulasir Idam olunan Muslumanlar arasinda Adana nin en eski ve en zengin ailelerine mensup gencler bulundugu gibi Bahce kazasi muftusu de vardi Bu muftunun o havali Turkleri nezdinde pek buyuk bir nufuzu vardi Muftunun idami konusuna Ahmet Kocaman su sekilde isik tutar Sultan Resad tahta ciktigi siralarda Cukurova da Ermeniler devlete karsi ayaklanirlar Bahce Muftusu Ermenilerin kani da mali da helaldir seklinde fetva verdigi icin hukumet tarafindan Dortyol da astirilir Anasi bunlar icin agit yakar aslinda Sultan II Abdulhamit donemi Agit olaylara karisan provokatif bir muftunun idaminin yani devlet tarafindan cezalandirildiginin kulturel belgesidir Hacin Agidi simdiki adi Saimbeyli olan ilcenin Ermenice kokenli adi Hacin dir Cogunlugunun Ermeni oldugu ilcede Turk azinlik yasamaktadir Hikaye olaylari Turklerin gozunden anlatir Mahser kazani kurmuslar Bebekleri kaynatirlar Gun gormedik hanimlari Sungu ile oynatirlar Adanayi Voghb Adana Agidi Simpad Purad tarafindan bestelenen Ermeni agidi Ermeni kayiplari icin bestelenmistir Agittan bir bolum Atesler icinde uc gun uc gece Icerden kilic disaridan topla Sildiler Ermeniyi dunya yuzunden Kanlar akiyor berrak sulardan Adanali Ermeni bir kadin iskence gordu ve bicak darbeleriyle sakat kaldi Kasap Misak Agidi Kapadokya kokenli Yunan muzisyen Theodoros Demircioglu tarafindan 1960 oncesinde plaga okunan bir agittir Agit Misak adli Ermeni bir kasabin 1909 Adana Olaylari sonrasinda idam edilisini anlatir Eserde Karamanlica lehce ozellikleri gorulur Agittan bir bolum Bu ne haldir Kasap Misak Bu haline can dayanir mi Goyun gibi asildin sen Seni goren inanir mi Tarsus un Kirmizi Kilimleri The Red Rugs of Tarsus Tarsus Amerikan Lisesinde o donemdeki adiyla Aziz Paul Enstitusunde gorevli kadin ogretmen Hellen Davenport Gibbons in anilarini iceren kitap KaynakcaVikipedi nin kardes projelerinden Adana Katliami hakkinda daha fazla bilgi edininCommons ta dosyalarVikikaynak ta belgeler 30 000 KILLED IN MASSACRES Ingilizce The New York Times 25 Nisan 1909 3 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Eylul 2011 Akcam Taner A Shameful Act 2006 page 69 70 fifteen to twenty thousand Armenians were killed Century of Genocide Eyewitness Accounts and Critical Views By Samuel Totten William S Parsons Israel W Charny Walker 1980 pp 182 88 Sakarya Universitesi Turk Ermeni Iliskileri Arastirma Merkezi 14 Subat 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Osmanli Belgelerinde 1909 Adana Olaylari T C Basbakanlik Devlet Arsivleri Genel Mudurlugu Yayinlari Ankara 2010 a b c Aysa HUR 15 Nisan 2013 1909 Adana Igtisasi Faciasi Katliami Taraf Gazetesi 20 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Nisan 2013 The Armenian Rebellions Ermeni Isyanlari The Adana insurrection 1909 Adana Isyani 31 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkiye Disisleri Bakanligi Ermeni Soykirimi Aldatmacasi ve 1919 1920 Adana Katliamlari olu kirik baglanti Yrd Doc Y Z BILDIRICI Editeur 1 Haziran 2015 Sait Cetinoglu KILIKYA 1909 Adana da Adaletin Katledilmesi Western Armenia TV 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2022 Ermeni Soykirimi 1915 16 Detayli Holokost Ansiklopedisi encyclopedia ushmm org 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2022 Adana Katliami turkish armenian genocide org 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2022 1909 Adana Katliami Behcet Celik Altust Dergisi 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2022 106 yildonumunde Adana Katliami nin ardindaki gercekler Agos 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2022 Kilikya Katliami 1909 HyeTert 25 Nisan 2020 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2022 2009 Emirgan indan 1909 Adana sina Sis e Darson a Hacin e Bakmak Asli Odman birikimdergisi com 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2022 Adana Igtisasi Sirasinda Ermeni Turk Propaganda Savaslari 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2022 Sakarya Universitesi Turk Ermeni Iliskileri Arastirma Merkezi ADANA OLAYLARI satemer sakarya edu tr 4 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2022 1909 Adana Ermeni Olaylarina bir Tanik Kibaroglullarinin Agiti 14 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Prof Dr Ali Osman OZTURK