Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Afşar İmparatorluğu (Azerice: Əfşar İmperiyası), Safevi devletinin çöküşünden sonra kurulan Türkmen devletidir. Devletin kurucusu Horasan Türkü olan Nadir Şah Afşar'dır. Nadir Şah'ın devletteki otoritesinin arttığını gören II. Tahmasb, kendi otoritesini artırmak için 1731'de Osmanlıların üzerine yürüdü. Ancak muharebede alınan yenilginin ardından Revan, Osmanlıların eline geçti. Nadir Şah, 1732'de II. Tahmasb'ı iktidardan indirdi ve yerine oğlu III. Abbas'ı getirdi. Nadir Şah, III. Abbas'ın Mart 1736'da tahttan indirilmesinin ardından "Şah" sıfatıyla taç giydi. Böylelikle İran'da Safevî Hanedanı resmen son buldu ve Afşar Hanedanı dönemi başladı.
Afşar İmparatorluğu الدولة الأفشارية Afşariyye Hanedanı | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1736-1796 | |||||||||||||
  Bayrak  Arma | |||||||||||||
 Nadir Şah döneminde Afşar İmparatorluğu | |||||||||||||
| Tür | İmparatorluk | ||||||||||||
| Başkent | Meşhed | ||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Azerbaycan Türkçesi (saray, ordu ve lingua franca dili) | ||||||||||||
| Liderler | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Köken
Nadir Şah, imparatorluğunu ömrü boyunca yönetmiştir. Fazlullah Raşidüddin ve Abulgazi Bahadir Han Hivali'ye göre Afşar isminin anlamı "işini çabuk yapan ve avlanmaya meraklı kimse"dir. Bazı yazarlar bu ismi eserlerinde "koleksiyoncu" veya "memur, memur" olarak açıklamaktadır. K. Nemet, Afşar adının "avşı" fiilinden türediğini ve "itaatkâr" anlamına geldiğini yazar. Türkolog Mahmud Kaşgari, "Divani-Lüğat-it-turk" adlı eserinde Afşarlardan 22 Oğuz boyundan biri olarak bahseder. Bu cins, Oğuz Kağan'ın oğlu Ulduz Han'ın Boz Oklardan dört oğlunun en büyüğü olan Afşar'ın soyundan gelmektedir.
Afşarlar, Orta Asya'da, Dede Korkut destanlarında Oğuz bölgesi olarak adlandırılan Sır Darya bölgesinde yaşadılar. Büyük bir göçle Huzistan ve Horasan üzerinden Azerbaycan'a gelmişler, bir kısmı da Irak ve Suriye üzerinden Anadolu'ya gelerek İran, Irak, Suriye ve Afganistan'a yayılmıştır. Oğuzların diğer torunları olan Afşarlar, bir devlet kurmuş, Kınıklar ve Siruşiler gibi büyük hükümdarlar ve hanedanlar yetiştirmiştir.
Enver Çingizoğlu'na göre ismin, Afşar Azerice-Türkçe kökenli bir etnonimden geldiğine şüphe yoktur. Afşarlar, Azerbaycan halkının ve dilinin oluşumunda kilit rol oynayan ve Azerbaycan topraklarında yer adlarının oluşturulmasına aktif olarak katılan etnik bir gruptu. Avşar etnik adı İran'da da çok yaygındır. Bu kabilenin adı Türk halklarının anıtlarında geçmektedir. Afşarlar, V.I.'ye göre İran'da geniş bir alana yayılmıştır. Savina şunları söylüyor: "Afşarlar şu anda İran'ın Türk nüfusu arasında büyük bir grup. Safevilere kadar Azerbaycan'da (Jagatu Nehri'nin doğusunda) ve ardından hemen hemen her yerde yayıldılar. Şimdi onlarla Azerbaycan'da karşılaşmak mümkün." 1071 Malazgird Savaşı'nda Afşarların Anadolu'nun ilk saflarında yer aldığını gösteren Gayılar ve Qınığar gibi kaynaklar var. Türk milleti içinde tek beden olmalarına rağmen Afşarların ismi Türk toplumu arasında sıklıkla anılmaktadır. Afşarlar, Oğuzların İslam öncesi tarihinde önemli rol oynayan boylardan biridir.
Tarihi çalışmalardan birinde Afşar aşiretinin Şahseven aşiretinden geldiği ve Kirman vilayetinde bulunduğu belirtilmektedir. Şahseven ailesinin de bir Türk ailesi olduğu bilinmekte ve Afşarların bu aileden menşei konusunda ciddi bir bilgi bulunmamaktadır. Afşarların Kirman vilayetinde varlığı tarihi literatürde Safevi dönemiyle ve Afşarların Şah İsmail tarafından Kirman bölgesine taşınmasıyla ilgili olarak doğrulanmaktadır. Ayrıca "Afşarlar Kirman çevresinde yaşamaya devam ediyor. Ancak, birçoğu Fars nüfusu ile asimile oldu ve çok azı artık anadilini konuşabiliyor."
Nadir Şah hakkında geniş çaplı bir araştırma eserinin yazarı olan Abuturab Sardadvar, kitabında Afşar aşiretinin önce Kafkasya ve Azerbaycan'a yerleştiğini doğrulamaktadır. Ve sonra bu boynun sadece İran'ın uzunluğu olduğunu iddia ediyor. Yazar, bu bölgenin tek dilinin Azerice olduğunu da ekliyor. Diğer tüm özellikler İran ile ilgilidir. Bir başka İranlı bilim adamı, Alirza Afşar Jam de Afşar'ı İran'la tamamen ilişkilendiriyor ve Türklerle hiçbir ilgisi olmadığını öne sürüyor. İddiasına göre Afşarlar, eski İran'ın kadim kabilelerinden biri olan Part ırkına mensuptur. Yazar, ancak Moğol saldırıları başlayınca Türkistan'dan Batı Azerbaycan'a göç ettiklerini yazıyor.
L. Lokkart bu fikri doğrular. Yazılarına göre, Afşarlar Moğol saldırıları sonucu Orta Asya'dan göç etmiş ve Azerbaycan'a taşınmış ve ardından tüm İran topraklarına yayılmıştır. Lockhart'ın aktardığı görüşe göre Afşarların Orta Asya'dan Azerbaycan'a hareketi 16. yüzyılda gerçekleşmiştir.
Nadir Şah
Afşarların Qereqlu koluna mensup olan Nadir Şah, Afşar Devleti'ni 1736'da kurmuştur. Horasan'da yerel bir kumandan olan Nadir Şah, 'ı devirerek İran'ı ele geçirmiştir.
Nadir Şah, devleti yönettiği dönemde Babürlülere ve Osmanlılara karşı birçok başarılı sefer düzenlemiştir.
Afşar hanedanının iktidara gelişi
Nadir Şah Afşar, 1730-1736'da Safevi İmparatorluğu'nun başkomutanı ve 1732-1736'da Şah'ın koruyucusuydu. 1732-1736'da Safevi devletinin kaybettiği tüm topraklarını geri alan Nadir, 1736 başlarında kendisini hükümdar ilan etmek için elverişli koşullar yarattı. III. Şah Abbas'ın önceden hazırlanmış bir plana göre ani ölümünden yararlanan Nadir Han, 21 Mart 1736'da Galagai'de toplanan Mugan kongresinde (Kür ve Araz'ın İran'da birleştiği yerde) kendisini kral ilan etti. bugünkü Sabirabad şehri), Sugovushan adında bir yer. Böylece Safevi hanedanının egemenliği sona erdi ve İran ve Azerbaycan'da yeni bir Türk - Müslüman hanedanı olan Afşar hanedanı iktidara geldi.
Dağıstan'da Afşarlara Karşı İsyanlar
Nadir Şah, yaşamının yaklaşık 37 yılını çeşitli muharebelerde at sırtında geçirdi ve yabancı işgalcilere karşı 120'den fazla büyük ve küçük savaşta savaştı. Çok azında yenilmesine rağmen, bu başarısızlıkların hiçbiri cesaretini kırmadı, tam tersine yenilginin nedenlerini derinlemesine araştırdı ve daha ciddi ve daha sıkı bir hazırlıkla saldırdı ve düşmanlarını yendi.
Yavaş yavaş, Nadir'in erişimi ve şöhreti arttı. 1719-1720'de Nadir, Kelat'a saldırdı ve ele geçirdi. Kelat kalesinin valisini ve askerlerini esir aldı. 1727'de Nadir, Bağdat'ta Afganları ve isyancıları kılıçtan geçirdi. Nadir, 500 adamla, 4 gün içinde Afganları öyle bir belaya soktu ki, Afganlar Herat'a doğru geri çekildiler. 1729'da Bastan, Mehmandushtan, Khar vadisinde Afganları yendi. 26 Ekim 1729'da İsfahan şehrini Afganlardan temizledi. Kısa süre sonra Nadir Şiraz'a saldırdı ve Afgan ordusunu yendi. Afgan ordusunun komutanı Eşref Han, Sistan'da öldürüldü ve Eşref'in öldürülmesiyle 1730'da Afganlara karşı kesin bir zafer kazanıldı. 1729'da Daludustan'ın Kandahar şehrinde Afgan kuvvetleri tamamen yenildi. Nadir, Kandahar'ı alarak Safevi ordusunun onurunu geri kazandı ve aynı zamanda Safevilerin kayıp topraklarını geri verdi. Mart 1730'da Nadir, 25.000 atlı ve çok sayıda askerle Hemedan'a doğru ilerledi. Nadir, Nahavand'da Osmanlı birliklerini aniden bozguna uğrattı ve Osmanlı ordusunun başkomutanı Osman Paşa, Hemedan'a kaçtı. Nadir ilerleyip 50.000 kişilik Osmanlı ordusuna ağır bir darbe indirdi ve Osmanlı ordusu yenilerek Bağdat'a çekildi. Nadir'in eline çok sayıda silah, at ve cephanelik mühimmatı düştü. Nadir kısa süre sonra Hamada'yı ele geçirdi ve Kirmanşah'a saldırdı. Osmanlı ordusunun başkomutanı Hasan Paşa, Kirmanşah'tan ayrılarak Hemedan'a kaçtı. Nadir Şah, Azerbaycan'ı Osmanlılardan kurtarmak için Gürcistan'dan Azerbaycan topraklarına taşındı. Bu haberi duyan Osmanlı padişahı 24 Temmuz 1730'da Safevilere resmen savaş ilan etti. Nadir, Miyandaba şehrinde toplanan Osmanlı birliklerine saldırdı, önce 100.000 kişilik Nadiri ordusu, Osmanlı ordusu Maragha'ya doğru kaçtı. Nadir Şah onları takip ederek Maraga ve çevresini Osmanlılardan kurtardı. Nadir, iki gün Marağa'da kaldıktan sonra Tebriz'i kurtarmak için Tebriz'e saldırdı, Rüstem Paşa ve Mustafa Paşa ordularını yendi ve 17 Ağustos 1730'da Tebriz'i Osmanlılardan kurtardı.
Nadir'in art arda kazandığı zaferler Osmanlıları endişelendirdi. Osmanlılar, Rusların Nadir'e yardım ettiğini düşündüler. Dönemin Fransız büyükelçisi Chevalier Gergan 1730 yılında İsfahan'dan Fransa'ya giderken şöyle yazmıştı: "Basra'dan Bağdat'a, Halep kapılarına kadar Nadir Han'ın adı geçince herkes titredi." Şah Tahmasib, 1731'de Osmanlılarla savaşa başladı. Ancak II. Şah Tahmasib'in ordusu Hemedan yakınlarında Gürcan'da Osmanlılarla yaptığı bir muharebede mağlup olmuş ve yine Osmanlılar Ali Paşa önderliğinde Azerbaycan'a yürüyüp Tebriz ve Marağa'yı ele geçirmiştir. 11 Ocak 1732'de Tahmasib Şah, Osmanlılarla (Kermanşah Antlaşması) bir barış anlaşması imzalamak zorunda kaldı. 1732'de Nadir Şah, Tahmasib'i iktidardan indirdi ve 8 aylık Şah III. Abbas'ı Safevi Şahı ilan etti. Yakında Nadir, Kirmanşah'ı 1732'de Osmanlılardan kurtardı. Daha sonra Kerkük ve Van şehirlerine saldırarak onları Osmanlı ordusundan kurtardı. Bağdat'a saldırdı ve kısa süre sonra Kerbela, Necef ve eski Bağdat şehrini ele geçirdi. Bağdat'taki durumun zor olduğunu gören Osmanlı hükümdarı, önde gelen komutanı Topal Osman Paşa'yı 100.000 askerle Bağdat'a gönderdi. Osman Paşa bu savaşta öldü. Nadir kısa süre sonra Tebriz'i kurtardı ve 30.000 kişilik bir orduyla Bağdat'a döndü. Birkaç gün sonra Osmanlı ordusuna komuta eden Ahmed Paşa, Nadir'e bir adam göndererek barış antlaşması yapmayı teklif etti. Ele geçirdikleri tüm Safevi topraklarını geri vereceğine söz verdi. 1733 kışında Osmanlılarla bir barış antlaşması imzalandı. Anlaşmaya göre Safevi esirleri ve işgal edilen Safevi toprakları iade edildi. Bundan sonra 21 Mart 1734'te Nadir'in birlikleri Şiraz'da Nevruz'u ciddiyetle kutladı ve Osmanlı devletini Araz Nehri'nin kuzeyindeki Azerbaycan topraklarını geri vermesi için uyardı. Nadir, kısa süre sonra Osmanlı devletinin Bağdat Barış Antlaşması'na göre Araz Nehri'nin kuzeyindeki Azerbaycan topraklarını geri vermek istemediğini anladı. Nadir, Rus hükûmetinin büyükelçisi Kalushkin'den Hazar Denizi kıyısındaki eyaletlerden vazgeçmesini istedi. Nadir Şamahı'ya saldırdı (bu taktiksel bir siyasi hamleydi) ve Rus devletini korkuttu ve Gürcü Çarı VI Vakhtang, Nadir korkusundan Ruslara itaat etmeyi bıraktı ve Nadir'e itaat etti. 10 Kasım 1735'te Gence'de imzalanan anlaşmaya göre Rus birlikleri, Nadir'in saldırısından korkarak işgal ettikleri Hazar topraklarını tamamen terk ettiler. 1735 baharında Nadir, Azerbaycan'ın batı topraklarını - Gence, Borçalı, Erivan ve Gürcistan'ı Osmanlılardan neredeyse kurtardı. 1735'te Kars'ı kuşattı, 15 Mayıs'ta Kars ve çevresini ele geçirdi. Nadir'in birlikleri Erzurum, Kars, Van vilayetleri ile Osmanlı topraklarındaki bazı kuzey bölgelerinden oluşuyordu. Bundan sonra birliklerini güneye - Basra Körfezi'nin eyaletlerine kaydırdı ve kısa sürede Basra ve Bahreyn'i ele geçirdiği Basra Körfezi'nde yaptığı savaşlarda donanmanın oluşturulmasına büyük önem verdi. 1741 yılında Darbend'den Osmanlı devletine döndü. Derbend'de iken, Hazar Denizi'nde ve gelecekte Türklerin kadim toprakları olan Astrakhan ve Volga topraklarını ele geçirmek için bir donanma kurmayı da amaçladı. Ancak Osmanlılarla olan savaş fikrini değiştirmesine neden oldu.
Nadir Şah, Rusya ve Osmanlı devletleriyle ilişkilerini düzelttikten sonra Hindistan'a döner. Nadir Şah'ın Hindistan'a yürüyüşünün nedeni, bu ülkenin topraklarına sığınan isyancı Afganlara karşı Hindistan sarayının kararlı bir tavır almamış olmasıyla ilgilidir. Hem kuzeydeki Abdali Afganları hem de güneydeki Gilzayi Afganları düzenli olarak isyan yürüyüşleri yaptılar ve merkezi devletin güçlendirilmesine saldırdılar. Nadir Şah'ın isteklerinden biri, gücünün pekiştirilmesi konusunda ciddi bir endişe kaynağı olan Afgan isyancılarının ana güçlerini susturmaktı. Ancak Afganlar, Nadir Şah'ın birliklerinin takibinden kaçabilir ve Hindistan topraklarına sığınabilirdi. Nadir Şah, Hindistan Kralı Muhammed Şah Gürgani'ye Kandahar'ın gilzailerini Afganlardan temizlemek için gerekli önlemleri alacağını bildirdi. Bu sırada Afganlar Kabil'e ve oradan da Hindistan'a çekilecek. Nadir Şah bunun önüne geçmek için sınırların kapatılmasını istedi. Muhammed Şah, Nadir'in gönderdiği elçinin geri dönmesine izin vermedi. Nadir buna kızdı ve 1738 baharında Gazne ve Kabil'e taşındı. 14 Haziran 1738'de Nadir'in birlikleri Gazne'ye ulaştı. Oradan Kabil'e gitti. Kabil yargıcı Nasir Khan, Delhi'den yardım istedi. Ama onlardan hiçbir yardım gelmedi. Kısa süre sonra Kabil teslim oldu ve Nadir'in ordusu Hindistan'ın başkenti Delhi'ye doğru ilerlemeye başladı. Nadir Şah'ın defalarca Muhammed Şah'a başvurmasına rağmen, Muhammed Şah'ın ona cevap vermediğini de vurguluyorum. Bu serinliğin ardından Nadir, Muhammed Şah'a saldırmaya karar verdi. Yakında Peşaver, Lahor eyaletleri Nadir tarafından işgal edilir. Nadir'in ordusu zorlu dağ geçitlerini ve nehirleri geçerek Yaminabad, Abad, Keşmir, Khornali ve Hindistan'ın diğer şehirlerini ele geçirdi. Nadir Şah'ın birlikleri Hindistan'ın batısını fethetti ve Delhi'ye yaklaştı. 24 Şubat 1739'da Muhammed Şah'ın birlikleri, Nadir'in birlikleriyle Delhi yakınlarındaki Karnal adlı bir bölgede bir araya geldi. Kaynaklara göre Hint birliklerinin sayısı 350 bin, Nadir Şah'ın askerlerinin sayısı 160 bin kişiydi. Hint birliklerinin çevrelediği alan 50 hektarlık bir alandı. Bu avantajlara rağmen, Nadir'in ordusu çok geçmeden çok daha güçlü olan Hint ordusunu yendi. Muhammed Şah bir barış anlaşması yapmak zorunda kaldı. 31'inde ordusuyla birlikte Nadir'e teslim oldu. Muhammed Şah da bir Türk soylu hanedanından bir şahtı. Bu nedenle Nadir Şah krallığını elinden almamış, bu merhamete karşılık Hindistan tarafından savaş masrafı olarak 150 (75 milyon) Kurur ödenmiştir. Aynı zamanda, anlaşma hangi bölgelerin Afşar devletine dahil edilmesi gerektiğini de belirtti. Bu alanlar şöyleydi: Atak Nehri ve Sind Nehri'nin Absind ve Nalasang kalelerinin batısındaki alanlar, yani Peşaver, Kabil Eyaleti, Gazne, Afganistan, Hazaraların yaşadığı alanlar vb. Kısacası Atak Nehri'nin batısından eski Safevi sınırlarına kadar olan topraklar Azerbaycan'a verilecekti. Bu bölgelerin yönetimi Nadir Şah'ın sarayına emanet edildi. Nadir Şah, Hindistan'ın işlerini hallettikten, büyük bir servet elde ettikten ve dinlenmek için gereken süre dolduktan sonra geri dönmeye karar verdi. Tarikh-e Jahangoshaye Naderi'ye göre Nadir Şah Hindistan'da 57 gün kaldı
Nadir Şah Hindistan'da işleri hallettikten sonra Türkistan'a yürümeye hazırlanır. Türkistan'a yürüyüşün başlamasının temel nedeni, Türkistan Hanı İlbars Han'ın Nadir Şah'a karşı küstahlığı, Horasan vilayetine tekrar tekrar yaptığı baskınlar ve Horasan'a yapılacak başka müdahaleleri kesin olarak önleme arzusuydu. 1740 baharında Türkistan'a doğru yürümeye başladı. Nadir'in Türkistan'a yürüyüşü yöre halkı tarafından büyük bir sevinçle karşılandı. Hatta bazı kale kapıları yerel halk tarafından Nadir'in birliklerine açılmıştır. Yakında, 20 Ağustos 1740'ta Nadir'in birlikleri Kirki karakoluna girdi. Türkistanlı Abulfaz Han, Emir Teymur'a ait kılıcı, Cengiz Han'a ait miğfer ve zırhı ve çok sayıda hediye ile tüm hazinesini Nadir Şah'a verdi. Nadir ise Hindistan'dan getirdiği değerli hediyelerle Abulfaz Han'ı ve emrindeki diğer ileri gelenleri ödüllendirdi. Ebulfaz Han ile barış anlaşmasına varıldıktan sonra Nadir Şah, Ebulfaz Han'ı tekrar Türkistan Hanı (vassal olarak) ilan etti. 17 Ekim 1740'ta Türkistan kraliyet tacını kendisine iade etti. 14 Kasım 1740'ta İlbars Han yenildi ve öldürüldü ve kısa süre sonra Buhara ve Semerkant yönündeki topraklar Nadir'in yönetimini kabul etti. Nadir Şah kısa sürede Hive ve Harezm'de otoritesini kurdu .
Nadir Şah, Hindistan ve Türkistan'ı fethettikten sonra Meşhed'e döndü. Birliklerin iç idaresi ve organizasyonu ile uğraştı. Türkistan'ın fethinden sonra kardeşi İbrahim'in intikamını almak için Dağıstan'a yürümek zorunda kaldı. Bu yürüyüş, İbrahim Han'ın intikamının yanı sıra Dağıstan topraklarının ve Rus birliklerinin Kuzey Kafkasya'ya girmesini engellemek içindi. 14 Mart 1741'de Nadir Şah'ın birlikleri Meşhed'den Dağıstan'a doğru yola çıktı. Mayıs 1742'de Nadir, Tabasaran'da büyük bir operasyon düzenledi ve bu bölgeleri bastırdı. Nadir Dağıstan, Gümüşh, Karaağayıt ve Tabasaran'da çok ciddi direnişlerle karşılaştı. Nadir saldırılarını burada durdurmaya karar verdi. Dağıstan'ın nüfuzlu soylularından Usmi Ahmed Han, Nadir'e Kurreyş kalesinde şiddetle direndi, ancak Nadir'in birlikleri kısa süre sonra Kureyş kalesini ele geçirdi. Usmi Ahmet Han gizlice kaleden kaçarak Avar'a yöneldi. Nadir'in emriyle Kureyş kalesi yerle bir edildi. Son derece ağır çatışmalara rağmen Nadir Şah'ın birlikleri Dağıstan'ın büyük bir bölümünü kontrol edebildi. Ekim 1742'de Samurçay çevresine yerleşen ve Nadir Şah'a itaatlerini ilan eden dağlılara Nadir Şah tarafından pahalı hediyeler verildi.
Parçalanma ve çözülme
Hicri 1160 yılında Habushan yakınlarındaki Fethabad'da kurulan kampta, Muhammed bey Kaçar İrevani, Musa bey Emirli Afşar, Goja bey Qeyhirli Afşar, Salih khan Qirkhlin, muhafız Memmedgulu Han Afşar ve diğer bazı muhafızların desteğiyle gece yarısı Nadir Şah'ın çadırına girerek Nadir Şah'ı öldürdüler.Aligulu Han, Nadir Şah'ın öldürüldüğü haberini alır almaz hemen Meşhed'e gitti ve Nadir Şah'ın öldürülmesinden 16 gün sonra kendisini Meşhed'de ülkenin kralı ilan etti. Aligulu Han'ın emriyle Kelat'ta Rzagulu Mirza ve Nadir Şah'ın 16 çocuğu ve torunu daha öldürüldü. Öldürülenler arasında Nadir Şah'ın küçük çocukları ve torunları da vardı. Aligulu Han da adil bir kral olacağını vurgulamak için adını değiştirerek Adil Şah adını aldı. Bazen Ali Şah olarak hitap edildi. Temmuz 1748'de Adil Şah, kardeşi İbrahim tarafından yenildi ve öldürüldü. Nadir Şah'ı öldüren Adil Şah'ın saltanatı sadece bir yıl sürmüştür. İbrahim Han kendini kral ilan etti ve onun adına madeni paralar bastırdı. 1748 yılında, İbrahim Şah Afşar , ülkede büyük güce sahip olan Amiraslan Han'ı Maragha yakınlarında mağlup ettikten sonra, tüm gücü elinde topladı . Aynı zamanda adı geçen iller de onun denetimine girdi. Kaynaklara göre İbrahim Han komutasındaki toplam asker sayısı 120 bin kişiye ulaştı. İbrahim Şah, Shahrukh Mirza tarafından öldürüldü. Shahrukh Shah'ın saltanatı uzun sürmedi. Bir süre sonra Şah Sultan Hüseyin'in eşi Seyyed Muhammed adlı bir adam, Sünniliğe mensubiyet bahanesiyle Şahrukh Şah'a karşı propagandaya başlamış ve birçok insanı çevresinde toplamayı başarmıştır. Destekçileri o kadar büyüdü ki, Şah Rukh Şah'a karşı asker bile çekti. Seyyid Muhammed ve destekçileri Shahrukh Şah'a galip geldi. Shah Rukh Shah tutuklandı ve gözleri çıkarıldı. Seyyid Muhammed, Süleyman Şah adıyla kendisini kral ilan etti. Bununla, aslında, ülke içinde kaosun ortaya çıkması teşvik edildi. Kısa bir süre sonra, Shahrukh Mirza'nın Yusifali adlı generallerinden biri Süleyman Şah'a karşı bir orduyu yönetti. Onu öldürdü ve Shahrukh Shah yeniden kral ilan edildi. Kısa bir süre sonra Horasan'da artan çekişme sonucunda Shahrukh Mirza bir kez daha tahttan indirildi. Ahmed Han Abdali Durrani liderliğindeki Afganlar, Meşhed'e saldırdı ve Şahrukh Şah'ı tekrar tahta geçirdi. Ülkede şiddetli iç çekişmeler Şahrukh Şah'ın gücünü sadece Horasan eyaletiyle sınırladı. Diğer eyaletlerin yargıçları Shahrukh Mirza'nın otoritesini tanımak istemediler. 1796'da Horasan eyaleti, Ağa Muhammed Han Kaçar tarafından da saldırıya uğradı. Ağa Muhammed Han, Shahrukh'u tahttan indirdi ve öldürdü. Shahrukh Şah'ın oğlu II. Nadir Şah, 1800 yılında Afganların da yardımıyla kendisini Horasan'ın hükümdarı ilan etti. 1805 yılında Fatali Şah Kaçar tarafından öldürüldü. Bununla Nadir Şah'ın hanedanı, ölümünden 58 yıl sonra sona erdi.
Afşar hükümdarları listesi
| isim | Vesika | Onun babası | Hayati | Onun saltanatının başlangıcı | Saltanatının sonu | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Nadir Şah | İmamgulu bey Afşar | 1688–1747 | 21 Mart 1736 | 19 Haziran 1747 | |
| 2 | Adil Şah | İbrahim Han Afşar | 1719–1748 | 17 Haziran 1747 | Temmuz 1748 | |
| 3 | İbrahim Şah | İbrahim Han Afşar | 1717–1748 | Temmuz 1748 | Eylül 1748 | |
| 4 | Şah Rukh Şah | Rzagulu Khan Afşar | 1734-1796 | Eylül 1748 | 1749 (1796) | |
| 5 | Nadir Şah II | Shahrukh Shah Kirkhli-Avşar | ?–1803 | Kasım 1797 | Nisan 1803 | |
Edebiyat
- Enver Cengizoğlu, Aydın Avşar. Avşar eli ve Avşarlar . Bakü: "Şuşa" yayınevi, 2008.
Kaynakça
- ^ Ajam-Turkic. Heidi Stein (İngilizce). Encyclopaedia of Islam, THREE. 3 Şubat 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Eylül 2022.
- ^ "AVŞARLILAR". TDV İslâm Ansiklopedisi. 7 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Eylül 2022.
- ^ . www.britannica.com (İngilizce). 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2022.
- ^ Encyclopædia Iranica. Статья: AFŠĀR 29 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Ənvər Çingizoğlu, Aydın Avşar.s.29.
- ^ a b Ənvər Çingizoğlu, Aydın Avşar.s.30.
- ^ Ənvər Çingizoğlu, Aydın Avşar.s.29–30.
- ^ a b c Mehman Süleymanov.s.8.
- ^ Cahangir Hüseyn Əfşar.s.34.
- ^ Quba xanlığı: əhali tarixi və azadlıq mücadiləsi. Elm. 2012. s. 336. ISBN .
- ^ Yaqub M. Mahmudov,Kərim K.Şükürov. Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər və diplomatiya tarixi, Dövlətlərarası müqavilələr və digər xarici siyasət aktları 1639–1828. Dörd cilddə. Birinci cild, Bakı 2009. səh 95
- ^ Azərabycan Tarixi (9-cu sinif üçün dərslik). Bakı. "Aspoliqraf". 2005. səh. 66
- ^ M.H.Qüddusi. Nadir şah. Bakı, 1999, s.102.
- ^ Mərvi Məhəmməd Kazım. "Aləm Ara-ye Naderi" Tehran, I c. s 468.
- ^ Mərvi Məhəmməd Kazım. "Aləm Ara-ye Naderi" Tehran,s.421,224.
- ^ M.H.Qüddusi. Nadir şah. Bakı, 1999, s.98.
- ^ M.H.Qüddusi. Nadir şah. Bakı, 1999, s.67,78.
- ^ Aləm Ara-ye Naderi, c.III, … s.1196
- ^ Aləm Ara-ye Naderi, c.III, … s. 1197–1198
- ^ Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi, … s. 546
- ^ M.H.Qüddusi. Nadir şah. Bakı, 1999, s.417.
- ^ Cahanqoşa-ye Naderi, … s. 549
- ^ Larudi N., … s.247–248
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Afsar Imparatorlugu Azerice Efsar Imperiyasi Safevi devletinin cokusunden sonra kurulan Turkmen devletidir Devletin kurucusu Horasan Turku olan Nadir Sah Afsar dir Nadir Sah in devletteki otoritesinin arttigini goren II Tahmasb kendi otoritesini artirmak icin 1731 de Osmanlilarin uzerine yurudu Ancak muharebede alinan yenilginin ardindan Revan Osmanlilarin eline gecti Nadir Sah 1732 de II Tahmasb i iktidardan indirdi ve yerine oglu III Abbas i getirdi Nadir Sah III Abbas in Mart 1736 da tahttan indirilmesinin ardindan Sah sifatiyla tac giydi Boylelikle Iran da Safevi Hanedani resmen son buldu ve Afsar Hanedani donemi basladi Afsar Imparatorluguالدولة الأفشارية Afsariyye Hanedani1736 1796Bayrak ArmaNadir Sah doneminde Afsar ImparatorluguTurImparatorlukBaskentMeshedResmi dil ler Azerbaycan Turkcesi saray ordu ve lingua franca dili Liderler Dogu nun Napolyon uNadir Sah Adil Sah Ibrahim Afsar Sahruh AfsarTarihce Kurulusu1736 Dagilisi1796Onculler ArdillarSafevi Imparatorlugu DurranilerZend HanedaniKacar HanedaniKokenNadir Sah imparatorlugunu omru boyunca yonetmistir Fazlullah Rasiduddin ve Abulgazi Bahadir Han Hivali ye gore Afsar isminin anlami isini cabuk yapan ve avlanmaya merakli kimse dir Bazi yazarlar bu ismi eserlerinde koleksiyoncu veya memur memur olarak aciklamaktadir K Nemet Afsar adinin avsi fiilinden turedigini ve itaatkar anlamina geldigini yazar Turkolog Mahmud Kasgari Divani Lugat it turk adli eserinde Afsarlardan 22 Oguz boyundan biri olarak bahseder Bu cins Oguz Kagan in oglu Ulduz Han in Boz Oklardan dort oglunun en buyugu olan Afsar in soyundan gelmektedir Afsarlar Orta Asya da Dede Korkut destanlarinda Oguz bolgesi olarak adlandirilan Sir Darya bolgesinde yasadilar Buyuk bir gocle Huzistan ve Horasan uzerinden Azerbaycan a gelmisler bir kismi da Irak ve Suriye uzerinden Anadolu ya gelerek Iran Irak Suriye ve Afganistan a yayilmistir Oguzlarin diger torunlari olan Afsarlar bir devlet kurmus Kiniklar ve Sirusiler gibi buyuk hukumdarlar ve hanedanlar yetistirmistir Enver Cingizoglu na gore ismin Afsar Azerice Turkce kokenli bir etnonimden geldigine suphe yoktur Afsarlar Azerbaycan halkinin ve dilinin olusumunda kilit rol oynayan ve Azerbaycan topraklarinda yer adlarinin olusturulmasina aktif olarak katilan etnik bir gruptu Avsar etnik adi Iran da da cok yaygindir Bu kabilenin adi Turk halklarinin anitlarinda gecmektedir Afsarlar V I ye gore Iran da genis bir alana yayilmistir Savina sunlari soyluyor Afsarlar su anda Iran in Turk nufusu arasinda buyuk bir grup Safevilere kadar Azerbaycan da Jagatu Nehri nin dogusunda ve ardindan hemen hemen her yerde yayildilar Simdi onlarla Azerbaycan da karsilasmak mumkun 1071 Malazgird Savasi nda Afsarlarin Anadolu nun ilk saflarinda yer aldigini gosteren Gayilar ve Qinigar gibi kaynaklar var Turk milleti icinde tek beden olmalarina ragmen Afsarlarin ismi Turk toplumu arasinda siklikla anilmaktadir Afsarlar Oguzlarin Islam oncesi tarihinde onemli rol oynayan boylardan biridir Tarihi calismalardan birinde Afsar asiretinin Sahseven asiretinden geldigi ve Kirman vilayetinde bulundugu belirtilmektedir Sahseven ailesinin de bir Turk ailesi oldugu bilinmekte ve Afsarlarin bu aileden mensei konusunda ciddi bir bilgi bulunmamaktadir Afsarlarin Kirman vilayetinde varligi tarihi literaturde Safevi donemiyle ve Afsarlarin Sah Ismail tarafindan Kirman bolgesine tasinmasiyla ilgili olarak dogrulanmaktadir Ayrica Afsarlar Kirman cevresinde yasamaya devam ediyor Ancak bircogu Fars nufusu ile asimile oldu ve cok azi artik anadilini konusabiliyor Nadir Sah hakkinda genis capli bir arastirma eserinin yazari olan Abuturab Sardadvar kitabinda Afsar asiretinin once Kafkasya ve Azerbaycan a yerlestigini dogrulamaktadir Ve sonra bu boynun sadece Iran in uzunlugu oldugunu iddia ediyor Yazar bu bolgenin tek dilinin Azerice oldugunu da ekliyor Diger tum ozellikler Iran ile ilgilidir Bir baska Iranli bilim adami Alirza Afsar Jam de Afsar i Iran la tamamen iliskilendiriyor ve Turklerle hicbir ilgisi olmadigini one suruyor Iddiasina gore Afsarlar eski Iran in kadim kabilelerinden biri olan Part irkina mensuptur Yazar ancak Mogol saldirilari baslayinca Turkistan dan Bati Azerbaycan a goc ettiklerini yaziyor L Lokkart bu fikri dogrular Yazilarina gore Afsarlar Mogol saldirilari sonucu Orta Asya dan goc etmis ve Azerbaycan a tasinmis ve ardindan tum Iran topraklarina yayilmistir Lockhart in aktardigi goruse gore Afsarlarin Orta Asya dan Azerbaycan a hareketi 16 yuzyilda gerceklesmistir Nadir SahAfsarlarin Qereqlu koluna mensup olan Nadir Sah Afsar Devleti ni 1736 da kurmustur Horasan da yerel bir kumandan olan Nadir Sah i devirerek Iran i ele gecirmistir Nadir Sah devleti yonettigi donemde Baburlulere ve Osmanlilara karsi bircok basarili sefer duzenlemistir Afsar hanedaninin iktidara gelisiNadir Sah Afsar 1730 1736 da Safevi Imparatorlugu nun baskomutani ve 1732 1736 da Sah in koruyucusuydu 1732 1736 da Safevi devletinin kaybettigi tum topraklarini geri alan Nadir 1736 baslarinda kendisini hukumdar ilan etmek icin elverisli kosullar yaratti III Sah Abbas in onceden hazirlanmis bir plana gore ani olumunden yararlanan Nadir Han 21 Mart 1736 da Galagai de toplanan Mugan kongresinde Kur ve Araz in Iran da birlestigi yerde kendisini kral ilan etti bugunku Sabirabad sehri Sugovushan adinda bir yer Boylece Safevi hanedaninin egemenligi sona erdi ve Iran ve Azerbaycan da yeni bir Turk Musluman hanedani olan Afsar hanedani iktidara geldi Dagistan da Afsarlara Karsi IsyanlarNadir Sah yasaminin yaklasik 37 yilini cesitli muharebelerde at sirtinda gecirdi ve yabanci isgalcilere karsi 120 den fazla buyuk ve kucuk savasta savasti Cok azinda yenilmesine ragmen bu basarisizliklarin hicbiri cesaretini kirmadi tam tersine yenilginin nedenlerini derinlemesine arastirdi ve daha ciddi ve daha siki bir hazirlikla saldirdi ve dusmanlarini yendi Yavas yavas Nadir in erisimi ve sohreti artti 1719 1720 de Nadir Kelat a saldirdi ve ele gecirdi Kelat kalesinin valisini ve askerlerini esir aldi 1727 de Nadir Bagdat ta Afganlari ve isyancilari kilictan gecirdi Nadir 500 adamla 4 gun icinde Afganlari oyle bir belaya soktu ki Afganlar Herat a dogru geri cekildiler 1729 da Bastan Mehmandushtan Khar vadisinde Afganlari yendi 26 Ekim 1729 da Isfahan sehrini Afganlardan temizledi Kisa sure sonra Nadir Siraz a saldirdi ve Afgan ordusunu yendi Afgan ordusunun komutani Esref Han Sistan da olduruldu ve Esref in oldurulmesiyle 1730 da Afganlara karsi kesin bir zafer kazanildi 1729 da Daludustan in Kandahar sehrinde Afgan kuvvetleri tamamen yenildi Nadir Kandahar i alarak Safevi ordusunun onurunu geri kazandi ve ayni zamanda Safevilerin kayip topraklarini geri verdi Mart 1730 da Nadir 25 000 atli ve cok sayida askerle Hemedan a dogru ilerledi Nadir Nahavand da Osmanli birliklerini aniden bozguna ugratti ve Osmanli ordusunun baskomutani Osman Pasa Hemedan a kacti Nadir ilerleyip 50 000 kisilik Osmanli ordusuna agir bir darbe indirdi ve Osmanli ordusu yenilerek Bagdat a cekildi Nadir in eline cok sayida silah at ve cephanelik muhimmati dustu Nadir kisa sure sonra Hamada yi ele gecirdi ve Kirmansah a saldirdi Osmanli ordusunun baskomutani Hasan Pasa Kirmansah tan ayrilarak Hemedan a kacti Nadir Sah Azerbaycan i Osmanlilardan kurtarmak icin Gurcistan dan Azerbaycan topraklarina tasindi Bu haberi duyan Osmanli padisahi 24 Temmuz 1730 da Safevilere resmen savas ilan etti Nadir Miyandaba sehrinde toplanan Osmanli birliklerine saldirdi once 100 000 kisilik Nadiri ordusu Osmanli ordusu Maragha ya dogru kacti Nadir Sah onlari takip ederek Maraga ve cevresini Osmanlilardan kurtardi Nadir iki gun Maraga da kaldiktan sonra Tebriz i kurtarmak icin Tebriz e saldirdi Rustem Pasa ve Mustafa Pasa ordularini yendi ve 17 Agustos 1730 da Tebriz i Osmanlilardan kurtardi Nadir in art arda kazandigi zaferler Osmanlilari endiselendirdi Osmanlilar Ruslarin Nadir e yardim ettigini dusunduler Donemin Fransiz buyukelcisi Chevalier Gergan 1730 yilinda Isfahan dan Fransa ya giderken soyle yazmisti Basra dan Bagdat a Halep kapilarina kadar Nadir Han in adi gecince herkes titredi Sah Tahmasib 1731 de Osmanlilarla savasa basladi Ancak II Sah Tahmasib in ordusu Hemedan yakinlarinda Gurcan da Osmanlilarla yaptigi bir muharebede maglup olmus ve yine Osmanlilar Ali Pasa onderliginde Azerbaycan a yuruyup Tebriz ve Maraga yi ele gecirmistir 11 Ocak 1732 de Tahmasib Sah Osmanlilarla Kermansah Antlasmasi bir baris anlasmasi imzalamak zorunda kaldi 1732 de Nadir Sah Tahmasib i iktidardan indirdi ve 8 aylik Sah III Abbas i Safevi Sahi ilan etti Yakinda Nadir Kirmansah i 1732 de Osmanlilardan kurtardi Daha sonra Kerkuk ve Van sehirlerine saldirarak onlari Osmanli ordusundan kurtardi Bagdat a saldirdi ve kisa sure sonra Kerbela Necef ve eski Bagdat sehrini ele gecirdi Bagdat taki durumun zor oldugunu goren Osmanli hukumdari onde gelen komutani Topal Osman Pasa yi 100 000 askerle Bagdat a gonderdi Osman Pasa bu savasta oldu Nadir kisa sure sonra Tebriz i kurtardi ve 30 000 kisilik bir orduyla Bagdat a dondu Birkac gun sonra Osmanli ordusuna komuta eden Ahmed Pasa Nadir e bir adam gondererek baris antlasmasi yapmayi teklif etti Ele gecirdikleri tum Safevi topraklarini geri verecegine soz verdi 1733 kisinda Osmanlilarla bir baris antlasmasi imzalandi Anlasmaya gore Safevi esirleri ve isgal edilen Safevi topraklari iade edildi Bundan sonra 21 Mart 1734 te Nadir in birlikleri Siraz da Nevruz u ciddiyetle kutladi ve Osmanli devletini Araz Nehri nin kuzeyindeki Azerbaycan topraklarini geri vermesi icin uyardi Nadir kisa sure sonra Osmanli devletinin Bagdat Baris Antlasmasi na gore Araz Nehri nin kuzeyindeki Azerbaycan topraklarini geri vermek istemedigini anladi Nadir Rus hukumetinin buyukelcisi Kalushkin den Hazar Denizi kiyisindaki eyaletlerden vazgecmesini istedi Nadir Samahi ya saldirdi bu taktiksel bir siyasi hamleydi ve Rus devletini korkuttu ve Gurcu Cari VI Vakhtang Nadir korkusundan Ruslara itaat etmeyi birakti ve Nadir e itaat etti 10 Kasim 1735 te Gence de imzalanan anlasmaya gore Rus birlikleri Nadir in saldirisindan korkarak isgal ettikleri Hazar topraklarini tamamen terk ettiler 1735 baharinda Nadir Azerbaycan in bati topraklarini Gence Borcali Erivan ve Gurcistan i Osmanlilardan neredeyse kurtardi 1735 te Kars i kusatti 15 Mayis ta Kars ve cevresini ele gecirdi Nadir in birlikleri Erzurum Kars Van vilayetleri ile Osmanli topraklarindaki bazi kuzey bolgelerinden olusuyordu Bundan sonra birliklerini guneye Basra Korfezi nin eyaletlerine kaydirdi ve kisa surede Basra ve Bahreyn i ele gecirdigi Basra Korfezi nde yaptigi savaslarda donanmanin olusturulmasina buyuk onem verdi 1741 yilinda Darbend den Osmanli devletine dondu Derbend de iken Hazar Denizi nde ve gelecekte Turklerin kadim topraklari olan Astrakhan ve Volga topraklarini ele gecirmek icin bir donanma kurmayi da amacladi Ancak Osmanlilarla olan savas fikrini degistirmesine neden oldu Nadir Sah in Hindistan seferi Nadir Sah Rusya ve Osmanli devletleriyle iliskilerini duzelttikten sonra Hindistan a doner Nadir Sah in Hindistan a yuruyusunun nedeni bu ulkenin topraklarina siginan isyanci Afganlara karsi Hindistan sarayinin kararli bir tavir almamis olmasiyla ilgilidir Hem kuzeydeki Abdali Afganlari hem de guneydeki Gilzayi Afganlari duzenli olarak isyan yuruyusleri yaptilar ve merkezi devletin guclendirilmesine saldirdilar Nadir Sah in isteklerinden biri gucunun pekistirilmesi konusunda ciddi bir endise kaynagi olan Afgan isyancilarinin ana guclerini susturmakti Ancak Afganlar Nadir Sah in birliklerinin takibinden kacabilir ve Hindistan topraklarina siginabilirdi Nadir Sah Hindistan Krali Muhammed Sah Gurgani ye Kandahar in gilzailerini Afganlardan temizlemek icin gerekli onlemleri alacagini bildirdi Bu sirada Afganlar Kabil e ve oradan da Hindistan a cekilecek Nadir Sah bunun onune gecmek icin sinirlarin kapatilmasini istedi Muhammed Sah Nadir in gonderdigi elcinin geri donmesine izin vermedi Nadir buna kizdi ve 1738 baharinda Gazne ve Kabil e tasindi 14 Haziran 1738 de Nadir in birlikleri Gazne ye ulasti Oradan Kabil e gitti Kabil yargici Nasir Khan Delhi den yardim istedi Ama onlardan hicbir yardim gelmedi Kisa sure sonra Kabil teslim oldu ve Nadir in ordusu Hindistan in baskenti Delhi ye dogru ilerlemeye basladi Nadir Sah in defalarca Muhammed Sah a basvurmasina ragmen Muhammed Sah in ona cevap vermedigini de vurguluyorum Bu serinligin ardindan Nadir Muhammed Sah a saldirmaya karar verdi Yakinda Pesaver Lahor eyaletleri Nadir tarafindan isgal edilir Nadir in ordusu zorlu dag gecitlerini ve nehirleri gecerek Yaminabad Abad Kesmir Khornali ve Hindistan in diger sehirlerini ele gecirdi Nadir Sah in birlikleri Hindistan in batisini fethetti ve Delhi ye yaklasti 24 Subat 1739 da Muhammed Sah in birlikleri Nadir in birlikleriyle Delhi yakinlarindaki Karnal adli bir bolgede bir araya geldi Kaynaklara gore Hint birliklerinin sayisi 350 bin Nadir Sah in askerlerinin sayisi 160 bin kisiydi Hint birliklerinin cevreledigi alan 50 hektarlik bir alandi Bu avantajlara ragmen Nadir in ordusu cok gecmeden cok daha guclu olan Hint ordusunu yendi Muhammed Sah bir baris anlasmasi yapmak zorunda kaldi 31 inde ordusuyla birlikte Nadir e teslim oldu Muhammed Sah da bir Turk soylu hanedanindan bir sahti Bu nedenle Nadir Sah kralligini elinden almamis bu merhamete karsilik Hindistan tarafindan savas masrafi olarak 150 75 milyon Kurur odenmistir Ayni zamanda anlasma hangi bolgelerin Afsar devletine dahil edilmesi gerektigini de belirtti Bu alanlar soyleydi Atak Nehri ve Sind Nehri nin Absind ve Nalasang kalelerinin batisindaki alanlar yani Pesaver Kabil Eyaleti Gazne Afganistan Hazaralarin yasadigi alanlar vb Kisacasi Atak Nehri nin batisindan eski Safevi sinirlarina kadar olan topraklar Azerbaycan a verilecekti Bu bolgelerin yonetimi Nadir Sah in sarayina emanet edildi Nadir Sah Hindistan in islerini hallettikten buyuk bir servet elde ettikten ve dinlenmek icin gereken sure dolduktan sonra geri donmeye karar verdi Tarikh e Jahangoshaye Naderi ye gore Nadir Sah Hindistan da 57 gun kaldi Nadir Sah Hindistan da isleri hallettikten sonra Turkistan a yurumeye hazirlanir Turkistan a yuruyusun baslamasinin temel nedeni Turkistan Hani Ilbars Han in Nadir Sah a karsi kustahligi Horasan vilayetine tekrar tekrar yaptigi baskinlar ve Horasan a yapilacak baska mudahaleleri kesin olarak onleme arzusuydu 1740 baharinda Turkistan a dogru yurumeye basladi Nadir in Turkistan a yuruyusu yore halki tarafindan buyuk bir sevincle karsilandi Hatta bazi kale kapilari yerel halk tarafindan Nadir in birliklerine acilmistir Yakinda 20 Agustos 1740 ta Nadir in birlikleri Kirki karakoluna girdi Turkistanli Abulfaz Han Emir Teymur a ait kilici Cengiz Han a ait migfer ve zirhi ve cok sayida hediye ile tum hazinesini Nadir Sah a verdi Nadir ise Hindistan dan getirdigi degerli hediyelerle Abulfaz Han i ve emrindeki diger ileri gelenleri odullendirdi Ebulfaz Han ile baris anlasmasina varildiktan sonra Nadir Sah Ebulfaz Han i tekrar Turkistan Hani vassal olarak ilan etti 17 Ekim 1740 ta Turkistan kraliyet tacini kendisine iade etti 14 Kasim 1740 ta Ilbars Han yenildi ve olduruldu ve kisa sure sonra Buhara ve Semerkant yonundeki topraklar Nadir in yonetimini kabul etti Nadir Sah kisa surede Hive ve Harezm de otoritesini kurdu Nadir Sah Hindistan ve Turkistan i fethettikten sonra Meshed e dondu Birliklerin ic idaresi ve organizasyonu ile ugrasti Turkistan in fethinden sonra kardesi Ibrahim in intikamini almak icin Dagistan a yurumek zorunda kaldi Bu yuruyus Ibrahim Han in intikaminin yani sira Dagistan topraklarinin ve Rus birliklerinin Kuzey Kafkasya ya girmesini engellemek icindi 14 Mart 1741 de Nadir Sah in birlikleri Meshed den Dagistan a dogru yola cikti Mayis 1742 de Nadir Tabasaran da buyuk bir operasyon duzenledi ve bu bolgeleri bastirdi Nadir Dagistan Gumush Karaagayit ve Tabasaran da cok ciddi direnislerle karsilasti Nadir saldirilarini burada durdurmaya karar verdi Dagistan in nufuzlu soylularindan Usmi Ahmed Han Nadir e Kurreys kalesinde siddetle direndi ancak Nadir in birlikleri kisa sure sonra Kureys kalesini ele gecirdi Usmi Ahmet Han gizlice kaleden kacarak Avar a yoneldi Nadir in emriyle Kureys kalesi yerle bir edildi Son derece agir catismalara ragmen Nadir Sah in birlikleri Dagistan in buyuk bir bolumunu kontrol edebildi Ekim 1742 de Samurcay cevresine yerlesen ve Nadir Sah a itaatlerini ilan eden daglilara Nadir Sah tarafindan pahali hediyeler verildi Parcalanma ve cozulmeHicri 1160 yilinda Habushan yakinlarindaki Fethabad da kurulan kampta Muhammed bey Kacar Irevani Musa bey Emirli Afsar Goja bey Qeyhirli Afsar Salih khan Qirkhlin muhafiz Memmedgulu Han Afsar ve diger bazi muhafizlarin destegiyle gece yarisi Nadir Sah in cadirina girerek Nadir Sah i oldurduler Aligulu Han Nadir Sah in olduruldugu haberini alir almaz hemen Meshed e gitti ve Nadir Sah in oldurulmesinden 16 gun sonra kendisini Meshed de ulkenin krali ilan etti Aligulu Han in emriyle Kelat ta Rzagulu Mirza ve Nadir Sah in 16 cocugu ve torunu daha olduruldu Oldurulenler arasinda Nadir Sah in kucuk cocuklari ve torunlari da vardi Aligulu Han da adil bir kral olacagini vurgulamak icin adini degistirerek Adil Sah adini aldi Bazen Ali Sah olarak hitap edildi Temmuz 1748 de Adil Sah kardesi Ibrahim tarafindan yenildi ve olduruldu Nadir Sah i olduren Adil Sah in saltanati sadece bir yil surmustur Ibrahim Han kendini kral ilan etti ve onun adina madeni paralar bastirdi 1748 yilinda Ibrahim Sah Afsar ulkede buyuk guce sahip olan Amiraslan Han i Maragha yakinlarinda maglup ettikten sonra tum gucu elinde topladi Ayni zamanda adi gecen iller de onun denetimine girdi Kaynaklara gore Ibrahim Han komutasindaki toplam asker sayisi 120 bin kisiye ulasti Ibrahim Sah Shahrukh Mirza tarafindan olduruldu Shahrukh Shah in saltanati uzun surmedi Bir sure sonra Sah Sultan Huseyin in esi Seyyed Muhammed adli bir adam Sunnilige mensubiyet bahanesiyle Sahrukh Sah a karsi propagandaya baslamis ve bircok insani cevresinde toplamayi basarmistir Destekcileri o kadar buyudu ki Sah Rukh Sah a karsi asker bile cekti Seyyid Muhammed ve destekcileri Shahrukh Sah a galip geldi Shah Rukh Shah tutuklandi ve gozleri cikarildi Seyyid Muhammed Suleyman Sah adiyla kendisini kral ilan etti Bununla aslinda ulke icinde kaosun ortaya cikmasi tesvik edildi Kisa bir sure sonra Shahrukh Mirza nin Yusifali adli generallerinden biri Suleyman Sah a karsi bir orduyu yonetti Onu oldurdu ve Shahrukh Shah yeniden kral ilan edildi Kisa bir sure sonra Horasan da artan cekisme sonucunda Shahrukh Mirza bir kez daha tahttan indirildi Ahmed Han Abdali Durrani liderligindeki Afganlar Meshed e saldirdi ve Sahrukh Sah i tekrar tahta gecirdi Ulkede siddetli ic cekismeler Sahrukh Sah in gucunu sadece Horasan eyaletiyle sinirladi Diger eyaletlerin yargiclari Shahrukh Mirza nin otoritesini tanimak istemediler 1796 da Horasan eyaleti Aga Muhammed Han Kacar tarafindan da saldiriya ugradi Aga Muhammed Han Shahrukh u tahttan indirdi ve oldurdu Shahrukh Sah in oglu II Nadir Sah 1800 yilinda Afganlarin da yardimiyla kendisini Horasan in hukumdari ilan etti 1805 yilinda Fatali Sah Kacar tarafindan olduruldu Bununla Nadir Sah in hanedani olumunden 58 yil sonra sona erdi Afsar hukumdarlari listesiisim Vesika Onun babasi Hayati Onun saltanatinin baslangici Saltanatinin sonu1 Nadir Sah Imamgulu bey Afsar 1688 1747 21 Mart 1736 19 Haziran 17472 Adil Sah Ibrahim Han Afsar 1719 1748 17 Haziran 1747 Temmuz 17483 Ibrahim Sah Ibrahim Han Afsar 1717 1748 Temmuz 1748 Eylul 17484 Sah Rukh Sah Rzagulu Khan Afsar 1734 1796 Eylul 1748 1749 1796 5 Nadir Sah II Shahrukh Shah Kirkhli Avsar 1803 Kasim 1797 Nisan 1803EdebiyatEnver Cengizoglu Aydin Avsar Avsar eli ve Avsarlar Baku Susa yayinevi 2008 Kaynakca Ajam Turkic Heidi Stein Ingilizce Encyclopaedia of Islam THREE 3 Subat 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Eylul 2022 AVSARLILAR TDV Islam Ansiklopedisi 7 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Eylul 2022 www britannica com Ingilizce 5 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Temmuz 2022 Encyclopaedia Iranica Statya AFSAR 29 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Enver Cingizoglu Aydin Avsar s 29 a b Enver Cingizoglu Aydin Avsar s 30 Enver Cingizoglu Aydin Avsar s 29 30 a b c Mehman Suleymanov s 8 Cahangir Huseyn Efsar s 34 Quba xanligi ehali tarixi ve azadliq mucadilesi Elm 2012 s 336 ISBN 978 9952 453 43 0 Yaqub M Mahmudov Kerim K Sukurov Azerbaycan beynelxalq munasibetler ve diplomatiya tarixi Dovletlerarasi muqavileler ve diger xarici siyaset aktlari 1639 1828 Dord cildde Birinci cild Baki 2009 seh 95 Azerabycan Tarixi 9 cu sinif ucun derslik Baki Aspoliqraf 2005 seh 66 M H Quddusi Nadir sah Baki 1999 s 102 Mervi Mehemmed Kazim Alem Ara ye Naderi Tehran I c s 468 Mervi Mehemmed Kazim Alem Ara ye Naderi Tehran s 421 224 M H Quddusi Nadir sah Baki 1999 s 98 M H Quddusi Nadir sah Baki 1999 s 67 78 Alem Ara ye Naderi c III s 1196 Alem Ara ye Naderi c III s 1197 1198 Tarix e Cahanqosa ye Naderi s 546 M H Quddusi Nadir sah Baki 1999 s 417 Cahanqosa ye Naderi s 549 Larudi N s 247 248