Ahmet Rasim (Osmanlıca: احمد راسم) (1865, İstanbul - 21 Eylül 1932, İstanbul), Türk yazar, gazeteci, tarihçi, milletvekili.
Ahmet Rasim | |
---|---|
Doğum | 1865 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
Ölüm | 21 Eylül 1932 (67 yaşında) İstanbul, Türkiye |
Defin yeri | Abbaspaşa Mezarlığı |
Meslek | Türk yazar, gazeteci |
Dönem | 1885 - 1932 |
Evlilik | Sadberk Hanım |
Çocuklar | 6 |
Akrabalar | Osman Nihat Akın |
Kendine özgü bir tarzla kaleme aldığı eserleri geniş bir okur kitlesi tarafından okunan; Mutlakiyet, Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerine tanıklık etmiş bir yazardır. 50 yılı bulan yazı hayatında farklı edebî türlerde ve çok sayıda eser verdi. Dönemin İstanbul hayatının ayrıntıları üzerinde durduğu fıkralarıyla tanındı.TBMM’de 3 ve 4. Dönem İstanbul Milletvekili olarak yer aldı. Tanınmış bestekâr Osman Nihat Akın’ın dedesidir.
Yaşamı
1865’te İstanbul'da Fatih'in Sarıgüzel mahallesinde dünyaya geldi. Babası Menteşeoğulları'ndan Kıbrıslı Bahaeddin Efendi, annesi Nevbahar Hanım’dır. Babası kendisi doğmadan evvel ailesini terk ettiği için Nevbahar Hanım onu tek başına yetiştirdi. 1875 yılında başladığı Darüşşafaka'da edebiyatla tanıştı. Bu okulda bestekâr Mehmet Zekai Dede’den müzik dersleri de aldı. Kendi çabasıyla Fransızca öğrendi. Eğitimini 1883 yılında birincilikle bitirdi.
Okulu bitirdikten sonra diğer Darüşşafaka mezunları gibi Posta ve Telgraf Nezareti'nde memur oldu. Bu kurumda kısa bir süre kâtiplik yaptı. Memuriyet hayatını benimsemeyen ve hayatını yazar olarak kazanmak isteyen Ahmet Rasim’in ilk yazısı Ahmet Mithat Efendi’nin Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yayımlandı. Bu, “Yolcu” başlıklı bir tercüme yazı idi. Ardından dönemin ünlü gazetecisi Baba Tahir vasıtasıyla Ceride-i Havadis’te fenni konularla ilgili yazı ve tercümeler yayımlamaya başladı. Bir süre Mekteb-i Behrami adlı okulda ve Komonto Musevi okulunda öğretmenlik yaptı. Ahmet Mithat’tan gördüğü teşvik sayesinde 1885’ten sonra kendisini tamamen gazeteciliğe verdi.
Yayın hayatına 1891’de başlayan Servet-i Fünûn dergisinde fen konularındaki yazılarının yanında, tefrik halinde romanlarını da çıkarma imkânı buldu. Leyal-i Izdırap, Meşak-ı Hayat ve Afife burada yayınlandı. Ancak Servet-i Fünûn yazarlarının genel edebi çizgisini benimsemedi. O, Ahmet Cevdet Paşa ve Ahmet Mithat Efendi’nin doğu ve batı edebiyatının olumlu yanlarını sentez haline getirmeyi amaçlayan edebi anlayışını benimsemişti.
1908’de Hüseyin Rahmi ile birlikte 37 sayı süren “Boşboğaz ile Güllâbi” adlı bir mizah gazetesi çıkaran Ahmet Rasim, gazeteciliği Malumat, Sabah, Sebat, Güneş, Maarif, Resimli Gazete, Mecmuai Ebüzziya, Türk Yurdu, Yeni Mecmua, , İkdam, Boşboğaz, Basiret, Tasvir-i Efkar, Vakit, Akşam, Cumhuriyet gazete ve dergilerindeki yazılarıyla sürdürdü Bunun yanında Gülşen, Sebât, Hamiyyet, Şafak, Servet, Tanîn, Envâr-ı Zekâ, Maarif, Resimli Gazete, Hazine-i Fünûn, Mektep, Pul, Fen ve Edep, İrtika, Surâ-yı Ümmet, Donanma, Resimli Kitap, Musavver, Muhit gibi dergilere gerçek adıyla, Hanımlara Mahsus Muallim Naci etkisinde yazdığı Malûmât’ta ise “Leyla Feride" adını kullanarak yazılar göndermistir.
1898'de Alman İmparatoru II. Wilhelm'in Suriye gezisi sırasında Malûmat gazetesi tarafından Suriye'ye, 1916'da da Sabah gazetesince harp muhabiri olarak Romanya cephesine gönderildi.
Bu arada okullar için yazdığı tarih, dil bilgisi, imla ve aritmetik gibi çeşitli konulardaki eserlerini kitap halinde bastırdı. Menâkıb-ı İslâm adlı kitabı dolayısıyla II. Abdülhamit'ten Mecîdî nişanı aldı. Şiir, hikâye ve roman alanlarında eserler verdiyse de onu günümüze ulaştıran "Şehir Mektupları", "Eşkâl-i Zaman", "Cidd-ü Mizah", "Gülüp Ağladıklarım" gibi inceleme, araştırma ve gözleme dayanan yazıları oldu.
Müzik alanında da eserler veren sanatçı, besteleri de kendisine ait olan pek çok şarkı sözü yazdı. Yakın dostu müzisyen Tatyos Efendi’nin bestelediği uşşak makamındaki “Bu akşam gün batarken / Sakın geç kalma, erken gel” dizeleri ile başlayan güftesi günümüze kadar gelen eserlerindendir.
Ölümüne kadar Tatyos Efendi ve Kemençeci Vasilaki ile dostluğunu sürdürmüştür.
1927'de Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal’in referansıyla İstanbul milletvekili oldu ve TBMM'nin üçüncü ve dördüncü dönemlerinde milletvekilliği yaptı. Ancak sağlık sorunları yüzünden meclis oturumlarına bile katılmadı. 1932'de Heybeliada'daki evinde yaşamını yitirdi, Heybeliada’daki Abbaspaşa Mezarlığı’na gömüldü.
İstanbul Fatih Karagümrük'te 1938-1939 öğretim yılında kurulan Karagümrük Ortaokulu'nun adı 1965-1966'da Ahmet Rasim Ortaokulu olarak değiştirilmiştir. Okul 1988-1989'dan itibaren Ahmet Rasim Lisesi adını almıştır.
Kişisel yaşamı
Memuriyet hayatının ilk aylarında Sadberk Hanım ile evlendi; 1902’de eşinin ölümüne kadar süren bu evlilikten dört oğlu, iki kızı oldu.
Soyadı Kanunu'ndan evvel vefat ettiği için soyadı olmayan Ahmed Rasim'in oğlu Mahmut Sırrı'nın “Arık” soyadını taşıdığı görülmüştür.
Eserleri
Roman ve Hikâyeleri
- İlk Sevgi (1890)
- Bir Sefilenin Evrak-ı Metrukesi (1891)
- Güzel Eleni (1891)
- Mesakk-ı Hayat (1891)
- Leyâl-i Izdırap (1891)
- Mehalik-i Hayat (1891)
- Endişe-i Hayat (1891)
- Meyl-i Dil (1891)
- Tecârib-i Hayat (1891)
- Afife (1892)
- Mektep Arkadaşım (1893)
- Tecrübesiz Aşk (1893)
- Numune-i Hayal (1893)
- Biçare Genç (1894)
- Gam-ı Hicran (1896)
- Sevda-yı Sermedî (1895)
- Asker Oglu (1897)
- Nâkâm (1897)
- Ülfet (ikinci basılışı "Hamamcı Ülfet" adıyladır) (1898)
- Belki Ben Aldanıyorum (1909)
- İki Güzel Günahkâr (1922)
- İki Günahsız Sevda (1923)
Hatıraları
- Gecelerim (Daha sonra "Ömr-i Edebî III"’te yer almıstır) (1894)
- Eski Maceralardan Fuhş-i Atik, 2 c. (1922)
- Muharrir, Şair, Edip (1924)
- Falaka (1927)
Mensur Şiirleri
- O Çehre (1893)
- Kitabe-i Gam, 3 c., (1897)
Fıkralar ve Makaleler
- Külliyat-ı Say ü Tahrir: Makalât ve Musahabat, 2 c. (1909)
- Külliyat-ı Say ü Tahrir: Menakıb-ı İslâm, 2 c. (1909-10)
- Şehir Mektupları, 4 c. (1912-1913)
- Tarih ve Muharrir (1913)
- Cidd ü Mizah (1920)
- Eşkâl-i Zaman (1918)
- Gülüp Ağladıklarım (1924)
- Muharrir Bu Ya (1926)
Tarihle İlgili Kitapları
- Arapların Terakkiyat-ı Medeniyesi, 2 c. (1888)
- Tarih-i Muhtasar-ı Beser (1887)
- Eski Romalılar 3 c. (1887-1889)
- Terakkiyat-ı İlmiye ve Medeniye (1887)
- Resimli ve Haritalı Osmanlı Tarihi, 4 c. (1910-1912)
- İki Hatırat, Üç Şahsiyet (1916)
- İstibdattan Hakimiyet-i Milliyeye, 2 c. (1924)
Seyahat Yazıları
- Romanya Mektupları (1917)
Monografi
- Matbuat Tarihine Medhal: İlk Büyük Muharrirlerden Şinasi (1927)
Tercümeleri
- Edebiyat-ı Garbiyeden Bir Nebze (1886)
- Cümel-i Hikemiye-i Ecnebiye (1886)
- Cizvit Tarihi (1887)
- Ezhâr-ı Tarihiye (1887)
- Ürani (1891)
- İki Damla Gözyaşı (1894)
- Mathilde Laroche (1894)
- La Dame aux Camelias (1895)
- Karpat Dağlarında (1896)
- Mızıkacı Yanko ve Kamyonka (1899)
- Neşide-i Ruh (1899)
- Ohlan Karısı (1900)
- Kaptan Jipson (1902)
- Madam Hardiber (1903)
- Asya Kumsallarında (1904)
Okul Kitapları
- Yeni Usul Sarf-ı Farisî (1888)
- Küçük Tarih-i İslâm (1889)
- Küçük Tarih-i Osmanî, 2 c. (1889)
- Yeni Usul Muallim-i Sarf, 3 c. (1889)
- Osmanlı Tarihi (1890)
- Hesab-ı Tedricî (1890)
- İmlâ-yı Osmanî (1890)
- Müptedi (Sadece adı biliniyor)
- Hesap Kitabı, 2 c. (1893)
- Sarf-ı İptidaî (1894)
- Küçük Hıfzıssıhha (1894)
- Amelî ve Nazarî Talim-i Lisan-ı Osmanî (1895)
- Elifba (1903)
- Elifbadan Sonra (1903)
- Yeni Usul Muhtasar Sarf-ı Türkî (1907)
- Resimli Küçük Tarih-i Osmanî (1913)
- Yeni Sarf Dersleri II (1924)
- Doğru Usul-ı Kıraat III (1927)
Diğer Eserleri
- Bedayi-i Keşfiyat ve İhtiraat-ı Beşeriyeden Fonograf (1885)
- Elektrikiyet-i Sakine (1885)
- Cümel-i Hikemiye-i Osmaniye (1886)
- Elektrik (1887)
- Teşekkül-i Cihan Hakkında Fikr-i İcmalî (1887)
- Garaib-i Âdat-ı Akvam (1887)
- Hazine-i Mekâtip yahut Mükemmel Münşeat (1889)
- Ömr-i Edebî, 4 c. (1897-1900)
- Hanım (1910)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Serkan Kaya, ,Ahmet Rasim’in Hikayeleri, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2005
- ^ "TBMM ALBÜMÜ, s. 152" (PDF). 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Ekim 2022.
- ^ a b Metehen Yıldız, Ahmet Rasim’in Eserleri, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü YüksekLisans Tezi, İstanbul 2006
- ^ "TBMM Albümü". tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2012.
- ^ "Ahmed Rasim: Bir Osmanlı Tarih Sözlükçüsü". 22 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ekim 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ahmet Rasim Osmanlica احمد راسم 1865 Istanbul 21 Eylul 1932 Istanbul Turk yazar gazeteci tarihci milletvekili Ahmet RasimDogum1865 Istanbul Osmanli ImparatorluguOlum21 Eylul 1932 67 yasinda Istanbul TurkiyeDefin yeriAbbaspasa MezarligiMeslekTurk yazar gazeteciDonem1885 1932EvlilikSadberk HanimCocuklar6AkrabalarOsman Nihat Akin15 Eylul 1927 tarihli Servet i Funun dergisinde Istanbul Mebusu Ahmet Rasim Bey Kendine ozgu bir tarzla kaleme aldigi eserleri genis bir okur kitlesi tarafindan okunan Mutlakiyet Mesrutiyet ve Cumhuriyet donemlerine taniklik etmis bir yazardir 50 yili bulan yazi hayatinda farkli edebi turlerde ve cok sayida eser verdi Donemin Istanbul hayatinin ayrintilari uzerinde durdugu fikralariyla tanindi TBMM de 3 ve 4 Donem Istanbul Milletvekili olarak yer aldi Taninmis bestekar Osman Nihat Akin in dedesidir Yasami1865 te Istanbul da Fatih in Sariguzel mahallesinde dunyaya geldi Babasi Menteseogullari ndan Kibrisli Bahaeddin Efendi annesi Nevbahar Hanim dir Babasi kendisi dogmadan evvel ailesini terk ettigi icin Nevbahar Hanim onu tek basina yetistirdi 1875 yilinda basladigi Darussafaka da edebiyatla tanisti Bu okulda bestekar Mehmet Zekai Dede den muzik dersleri de aldi Kendi cabasiyla Fransizca ogrendi Egitimini 1883 yilinda birincilikle bitirdi Okulu bitirdikten sonra diger Darussafaka mezunlari gibi Posta ve Telgraf Nezareti nde memur oldu Bu kurumda kisa bir sure katiplik yapti Memuriyet hayatini benimsemeyen ve hayatini yazar olarak kazanmak isteyen Ahmet Rasim in ilk yazisi Ahmet Mithat Efendi nin Tercuman i Hakikat gazetesinde yayimlandi Bu Yolcu baslikli bir tercume yazi idi Ardindan donemin unlu gazetecisi Baba Tahir vasitasiyla Ceride i Havadis te fenni konularla ilgili yazi ve tercumeler yayimlamaya basladi Bir sure Mekteb i Behrami adli okulda ve Komonto Musevi okulunda ogretmenlik yapti Ahmet Mithat tan gordugu tesvik sayesinde 1885 ten sonra kendisini tamamen gazetecilige verdi Yayin hayatina 1891 de baslayan Servet i Funun dergisinde fen konularindaki yazilarinin yaninda tefrik halinde romanlarini da cikarma imkani buldu Leyal i Izdirap Mesak i Hayat ve Afife burada yayinlandi Ancak Servet i Funun yazarlarinin genel edebi cizgisini benimsemedi O Ahmet Cevdet Pasa ve Ahmet Mithat Efendi nin dogu ve bati edebiyatinin olumlu yanlarini sentez haline getirmeyi amaclayan edebi anlayisini benimsemisti 1908 de Huseyin Rahmi ile birlikte 37 sayi suren Bosbogaz ile Gullabi adli bir mizah gazetesi cikaran Ahmet Rasim gazeteciligi Malumat Sabah Sebat Gunes Maarif Resimli Gazete Mecmuai Ebuzziya Turk Yurdu Yeni Mecmua Ikdam Bosbogaz Basiret Tasvir i Efkar Vakit Aksam Cumhuriyet gazete ve dergilerindeki yazilariyla surdurdu Bunun yaninda Gulsen Sebat Hamiyyet Safak Servet Tanin Envar i Zeka Maarif Resimli Gazete Hazine i Funun Mektep Pul Fen ve Edep Irtika Sura yi Ummet Donanma Resimli Kitap Musavver Muhit gibi dergilere gercek adiyla Hanimlara Mahsus Muallim Naci etkisinde yazdigi Malumat ta ise Leyla Feride adini kullanarak yazilar gondermistir 1898 de Alman Imparatoru II Wilhelm in Suriye gezisi sirasinda Malumat gazetesi tarafindan Suriye ye 1916 da da Sabah gazetesince harp muhabiri olarak Romanya cephesine gonderildi Ahmet Rasim in Heybeliada Mezarligi ndaki kabri Istanbul Bu arada okullar icin yazdigi tarih dil bilgisi imla ve aritmetik gibi cesitli konulardaki eserlerini kitap halinde bastirdi Menakib i Islam adli kitabi dolayisiyla II Abdulhamit ten Mecidi nisani aldi Siir hikaye ve roman alanlarinda eserler verdiyse de onu gunumuze ulastiran Sehir Mektuplari Eskal i Zaman Cidd u Mizah Gulup Agladiklarim gibi inceleme arastirma ve gozleme dayanan yazilari oldu 11 Nisan 1940 ta Yeni Adam da yayimlanan bir portresi Muzik alaninda da eserler veren sanatci besteleri de kendisine ait olan pek cok sarki sozu yazdi Yakin dostu muzisyen Tatyos Efendi nin besteledigi ussak makamindaki Bu aksam gun batarken Sakin gec kalma erken gel dizeleri ile baslayan guftesi gunumuze kadar gelen eserlerindendir Olumune kadar Tatyos Efendi ve Kemenceci Vasilaki ile dostlugunu surdurmustur 1927 de Cumhurbaskani Mustafa Kemal in referansiyla Istanbul milletvekili oldu ve TBMM nin ucuncu ve dorduncu donemlerinde milletvekilligi yapti Ancak saglik sorunlari yuzunden meclis oturumlarina bile katilmadi 1932 de Heybeliada daki evinde yasamini yitirdi Heybeliada daki Abbaspasa Mezarligi na gomuldu Istanbul Fatih Karagumruk te 1938 1939 ogretim yilinda kurulan Karagumruk Ortaokulu nun adi 1965 1966 da Ahmet Rasim Ortaokulu olarak degistirilmistir Okul 1988 1989 dan itibaren Ahmet Rasim Lisesi adini almistir Kisisel yasamiMemuriyet hayatinin ilk aylarinda Sadberk Hanim ile evlendi 1902 de esinin olumune kadar suren bu evlilikten dort oglu iki kizi oldu Soyadi Kanunu ndan evvel vefat ettigi icin soyadi olmayan Ahmed Rasim in oglu Mahmut Sirri nin Arik soyadini tasidigi gorulmustur EserleriRoman ve Hikayeleri Ilk Sevgi 1890 Bir Sefilenin Evrak i Metrukesi 1891 Guzel Eleni 1891 Mesakk i Hayat 1891 Leyal i Izdirap 1891 Mehalik i Hayat 1891 Endise i Hayat 1891 Meyl i Dil 1891 Tecarib i Hayat 1891 Afife 1892 Mektep Arkadasim 1893 Tecrubesiz Ask 1893 Numune i Hayal 1893 Bicare Genc 1894 Gam i Hicran 1896 Sevda yi Sermedi 1895 Asker Oglu 1897 Nakam 1897 Ulfet ikinci basilisi Hamamci Ulfet adiyladir 1898 Belki Ben Aldaniyorum 1909 Iki Guzel Gunahkar 1922 Iki Gunahsiz Sevda 1923 Hatiralari Gecelerim Daha sonra Omr i Edebi III te yer almistir 1894 Eski Maceralardan Fuhs i Atik 2 c 1922 Muharrir Sair Edip 1924 Falaka 1927 Mensur Siirleri O Cehre 1893 Kitabe i Gam 3 c 1897 Fikralar ve Makaleler Kulliyat i Say u Tahrir Makalat ve Musahabat 2 c 1909 AHMET RASIMKulliyat i Say u Tahrir Menakib i Islam 2 c 1909 10 Sehir Mektuplari 4 c 1912 1913 Tarih ve Muharrir 1913 Cidd u Mizah 1920 Eskal i Zaman 1918 Gulup Agladiklarim 1924 Muharrir Bu Ya 1926 Tarihle Ilgili Kitaplari Araplarin Terakkiyat i Medeniyesi 2 c 1888 Tarih i Muhtasar i Beser 1887 Eski Romalilar 3 c 1887 1889 Terakkiyat i Ilmiye ve Medeniye 1887 Resimli ve Haritali Osmanli Tarihi 4 c 1910 1912 Iki Hatirat Uc Sahsiyet 1916 Istibdattan Hakimiyet i Milliyeye 2 c 1924 Seyahat Yazilari Romanya Mektuplari 1917 Monografi Matbuat Tarihine Medhal Ilk Buyuk Muharrirlerden Sinasi 1927 Tercumeleri Edebiyat i Garbiyeden Bir Nebze 1886 Cumel i Hikemiye i Ecnebiye 1886 Cizvit Tarihi 1887 Ezhar i Tarihiye 1887 Urani 1891 Iki Damla Gozyasi 1894 Mathilde Laroche 1894 La Dame aux Camelias 1895 Karpat Daglarinda 1896 Mizikaci Yanko ve Kamyonka 1899 Neside i Ruh 1899 Ohlan Karisi 1900 Kaptan Jipson 1902 Madam Hardiber 1903 Asya Kumsallarinda 1904 Okul Kitaplari Yeni Usul Sarf i Farisi 1888 Kucuk Tarih i Islam 1889 Kucuk Tarih i Osmani 2 c 1889 Yeni Usul Muallim i Sarf 3 c 1889 Osmanli Tarihi 1890 Hesab i Tedrici 1890 Imla yi Osmani 1890 Muptedi Sadece adi biliniyor Hesap Kitabi 2 c 1893 Sarf i Iptidai 1894 Kucuk Hifzissihha 1894 Ameli ve Nazari Talim i Lisan i Osmani 1895 Elifba 1903 Elifbadan Sonra 1903 Yeni Usul Muhtasar Sarf i Turki 1907 Resimli Kucuk Tarih i Osmani 1913 Yeni Sarf Dersleri II 1924 Dogru Usul i Kiraat III 1927 Diger Eserleri Bedayi i Kesfiyat ve Ihtiraat i Beseriyeden Fonograf 1885 Elektrikiyet i Sakine 1885 Cumel i Hikemiye i Osmaniye 1886 Elektrik 1887 Tesekkul i Cihan Hakkinda Fikr i Icmali 1887 Garaib i Adat i Akvam 1887 Hazine i Mekatip yahut Mukemmel Munseat 1889 Omr i Edebi 4 c 1897 1900 Hanim 1910 Ayrica bakinizMEB 100 Turk EdebiyatcisiKaynakca a b Serkan Kaya Ahmet Rasim in Hikayeleri Marmara Universitesi Turkiyat Arastirmalari Enstitusu Yuksek Lisans Tezi Istanbul 2005 TBMM ALBUMU s 152 PDF 6 Subat 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Ekim 2022 a b Metehen Yildiz Ahmet Rasim in Eserleri Marmara Universitesi Turkiyat Arastirmalari Enstitusu YuksekLisans Tezi Istanbul 2006 TBMM Albumu tbmm gov tr 31 Ekim 2012 11 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2012 Ahmed Rasim Bir Osmanli Tarih Sozlukcusu 22 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ekim 2022