Akçakışla, Sivas ilinin Şarkışla ilçesine bağlı bir köydür. Geçmişte nahiye (bucak) statüsünde olan Akçakışla'nın belediyesi kapatılarak belde olma niteliği kaldırılmıştır. İlkokul; Ortaokul ve Sağlık Ocağı bulunmaktadır. Jandarma Karakolu ise kapatılmıştır. Köyün sınırları içerisinden Kaldırak Özü adı verilen ırmak akmaktadır.
Akçakışla | |
---|---|
Sivas'ın Türkiye'deki konumu | |
Akçakışla Akçakışla'nın Sivas'taki konumu | |
Ülke | Türkiye |
İl | Sivas |
İlçe | Şarkışla |
Coğrafi bölge | İç Anadolu Bölgesi |
Rakım | 1276 m |
Nüfus (2021) | |
• Toplam | 533 |
Zaman dilimi | (TSİ) |
İl alan kodu | 0346 |
İl plaka kodu | 58 |
Posta kodu | 58402 |
Tarihçe
Osmanlı dönemine ait 1574 tarihli "Defter-i Mufassal-ı Liva-i Sivas" adlı kayıt kütüğünde "Ağca-Kışla" olarak adı geçer. 1899 (Hicri 1314) yılında nahiye (bucak) yapılmıştır. Nahiye binası olarak inşa edilen taş yapı 1990'lı yıllarda belediye binası olarak kullanılmıştır. Yörede "Yelli Dere" olarak bilinen bir bölgenin bulunduğu da yine aynı tarihi kayıtlarda yer almaktadır. 1530 tarihli kayıtlarda ise "Ağca-kışla (Gedük n.): 619" ve "Ağca-meşhed (Gedük n.): 621" ibareleri mevcuttur. Osmanlı idari yapılanması içerisinde Emlek olarak adlandırılan kazanın statüsü değiştirilerek nahiye yapılmış ve merkezi de Cumhuriyet döneminde Akçakışla olarak tespit edilmiştir.
Etimoloji
Akçakışla (eski yaygın adıyla Ağcakışla) köyünün isminin nereden kaynaklandığına dair bazı farklılıklarla da olsa anlatılan bir efsanenin varlığı değişik kayıtlarda yer alır. Bileşik bir kelime olup Akça/Ağca (beyaz renkli) ve Kışla (kışın kalınan yer) sözcüklerinden oluşmaktadır.
Ağca Bey ve Ağ Kayalar Efsanesi
Ağca Bey yazlarını Akdağ (Ağ/Ak Kayalar) yaylalarında geçirir. Çok istediği halde bir erkek çocuğu olmamıştır. Çok güzel olan tek kızının isteyeni çoktur fakat Ağca Bey kimseyi kızına layık görmez ve bakar ki kızını beylerden kurtarmanın yolu yoktur onu erkek kılığına sokar. Cirit, güreş, at koşturmada erkekleri geçer. Bahar gelince günün birinde sürülerini Akdağa çıkaran bir çoban herkesin uykuya daldığı dolunaylı bir gecede kavalını öyle bir üflerki, kız sese uyanır. Sese doğru gider ve görünce çobana sevdalanır ama atına atlayıp gider. Çoban il il gezer ama kızı bulamaz. Ertesi yıl yine Akdağ'a gelir. Kız Çobanın kavalını duyar duymaz atına atlayıp kaval sesine doğru gider ve çobanın yanına varır. Yıllarca bu böyle devam ederken fırtınalı bir günde kavalın sesini duyar atına atlayıp sese doğru gider ama ses her defasında değişik yerden gelmektedir. Rüzgarın oyunundan şaşıran kız atını bir sağa bir sola sürer. Kaval sesi gitgide uzaklaşmaktadır. Kız deliye döner ve Akdağın tepesine yönelir. Bir uçuruma geldiğinin farkına varmadan aşağıya Ak Irmağa (veya Ak Göle) düşer. Çoban da yiter gider, bir daha kimse ondan haber alamaz. Bu efsane Anadolu'da farklı biçimlerde, bazı isim farklılıklarıyla değişik yörelerde anlatılmaktadır. Akçakışla köyünün adı da bu efsaneden kaynaklanmaktadır ve anlatılanlara göre köy, Ağca Bey tarafından kurulmuştur.Kızın düşüp boğulduğuna inanılan yere Akçakışla halkı tarafından "Sultan Gölü" denir. Ayrıca köyün ortasından geçen Kaldırak Özü (deresi, ırmağı) üzerindeki sulama amaçlı kurulan bazı bentler de yöre ahalisince "Sultanın Bendi" olarak adlandırılır.
Ağca Meşe
"Ağca Meşe" kavramı ise büyük olasılıkla yöredeki ormanlık bir alanı tanımlamaktadır ("Meşe" sözcüğü bazı Türk lehçelerinde orman anlamında kullanılmaktadır). Diğer bir ihtimal ise büyük bir meşe ağacının adı olmasıdır ki, "Ağca" nitelemesi ağacın yaşlı ve kutsal olması ile alakalıdır.
Coğrafya
Köy; Şarkışla ilçe merkezine 26 km, Sivas il merkezine ise 106 km uzaklıkta bulunmaktadır.
Ulaşım
- Eski yol: Kayseri - Sivas otoyolundan batıya dönülerek ilerlendiğinde Sarıkavak (eski adıyla Sevran) köyünden sonra Kızılırmak üzerindeki köprüden geçilerek Bozkurt köyünün yanından devam edildiğinde Akçakışla'ya ulaşılır. Bu yol günümüzde kapatılmıştır.
- Yeni yol: Sivas - Kayseri otoyolunda, Şarkışla'ya 10 km mesafede batıya doğru dönüldüğünde Kazancık köyü yönünde ilerlenir ve daha sonra Kahvepınar'dan geçilir. Yaklaşık 1 (bir) km ilerdeki küçük köprüden sola dönülerek devam edilir. Birkaç km sonra da Bozkurt köyünün yanından geçilerek ilerlenir. Bu yol Akçakışla içerisinden geçerek Akdağmadeni yönüne gitmektedir.
Coğrafi özellikler
Akçakışla dağlık, ormanlık ve sulak bir bölgede yer almaktadır.
Ağ kayalar
Ağ kayalar köyün batı/kuzeybatı yönünde 4–5 km kadar dışarısındadır. Günümüzde dahi önemli bir konum belirleyici olma özelliğini devam ettirmektedir. Onlarca metre yükseklikte kayanın içinde bulunan ve dışarıya da bir penceresi olan mağaranın girişinde ise dar ve derin bir çukur vardır. Bu çukurun dipsiz olduğu, Kaldırak çayının diğer tarafında kalan kilometrelerce ötedeki "İnin önü" bölgesindeki kayaların içinde bulunan başka bir mağara ile bu çukurun devamı niteliğindeki bir yeraltı geçidi olduğu söylenir. Ancak çukurun çok dar olması ve derinliğinin de ne kadar olduğu bilinememesi nedeniyle çok tehlikelidir. Mağara girişinde bu çukurun üzerine çoğu zaman bir tahta uzatılmış bulunur. Ağ kayaların üzerinde ise eskiden kar oyukları bulunduğu ve yaz aylarında gidilerek buradan kar getirildiği bilinmektedir.
Kaldırak Özü
Kaldırak Özü coğrafi adıyla bilinen (yörede ise yalnızca "Öz" olarak söylenen) akarsu Akdağlardan iki kol halinde doğar ve Alaman Çermiği önünde birleşir, Bozkurt Köyü yakınlarında ise Kızılırmak’a karışır. Şarkışla'nın kuzey batısında yer alır ve Akçakışla içerisinden geçer. Köyü tam ortadan ikiye bölen akarsuyun üzerinde köy içerisinde beton bir köprü bulunmaktadır. Daha eski dönemlerde aynı yerde tahta bir köprü bulunduğu ve büyük bir selde yıkıldığı bilinmektedir. Akçakışla'nın tarımsal sulamasında geçmişten günümüze büyük bir etkiye sahip olmuştur. Sulama amacıyla değişik yerlerde önü kesilerek (bent vurularak) kanallarla tarlalara akıtılmıştır. Rakım olarak Akçakışla'nın aşağısında kalan Bozkurt köyüne geçmişte Kaldırak adı verildiği de bilinmektedir. Akarsu içerisinde değişik balık türleri, su yılanı, yengeç, kurbağa, evlerden gelen evcil ördekler ve kazlar gibi canlı türleri bulunmaktadır. Eskiden daha sık rastlanan ve günümüzde az da olsa Kızılırmak'tan yukarıya çıkarak gelen ve köy ahalisinin "Su-iti" olarak adlandırdığı susamurları da barınmaktadır. 50-60 yıl öncesine kadar varlıklı ailelerin balıkların yavrulama dönemlerinde büyük tepsilerle suya peynir döktükleri bilinmektedir. Irmağın yukarı kesimlerinde yer alan Emlek Kale köyü yakınlarında eski bir kale kalıntısı bulunmaktadır ki adı kayıtlarda "Kaldırok Kalesi" veya "Kaldurak Kalesi" olarak geçmektedir. ("Öz" kelimesi özellikle İç Anadolu'da dere, ırmak, akarsu anlamlarında kullanılır.)
1957 Taşkını
Akçakışla'nın içinden de geçmekte olan Kaldırak çayında her yıl birkaç sel gelmektedir. Fakat bunların çoğunda su seviyesi zarar verecek düzeyde yükselmez. 1957 yılında coğrafi eğim olarak daha yukarıda bulunan Alaman köyü yakınlarında köy ahalisi tarafından durumun fark edilmesi üzerine bir atlı haberci yola çıkarılarak Akçakışla'ya haber verilmek istenmiştir. (Alaman köyü dere yatağına göre daha yüksek bir alanda kurulmuş olduğu için önemli bir zarar görmemiştir.) Ama sel bu haberciden kısa bir süre önce köye ulaşmıştır. Köyün ortasındaki tahta köprüyü de yutarak yok eden suyun gürültüsü dakikalar önce duyulmuştur. Su seviyesi o kadar yükselir ki, insanlar kurtulmak için çatılara çıkarlar. Yıkılan tahta köprünün daha sonra bir taş köprü yapılır.
Karlıyurt Yaylası
Akçakışla ahalisi topluca yaz aylarında köyden yaklaşık 30 km (araçla 45 dakika - bir saat süren) uzaklıkta bulunan Karlıyurt Yaylası'na çıkmaktadır. Bu geleneğin yaklaşık 250-300 yıldır sürdüğü tahmin edilmektedir.
Geçmişte kağnılar ve at arabaları ile gidilmekte ve yaylada çadırlar kurulmaktaydı. Günümüzde ise küçük evler bulunmaktadır. Hayvan sürüleri ise genelde birkaç gün önceden yaylaya götürülmektedir.
Yaylaya çıkış dönemi köy halkına sesli ilanla bir hafta önce bildirilir ve Temmuz ayı içerisindedir.
Tepesidelik
Karlıyurt yaylası yakınlarında "Tepesidelik" adı verilen eski bir krater çukuruna sahip olan bir dağ bulunur. Akçakışla'ya 25 km uzaklıkta ormanlık alandaki bu doğal tepe üzerinde yaklaşık 90x90 m ölçülerinde eski bir yerleşim alanının kalıntıları vardır. Elde edilen buluntulara göre Milattan önce binli yıllara tarihlenen bu alan ayrıca Roma döneminde de kullanılmıştır. Etrafında bir sur yığıntısının var olduğu anlaşılmaktadır. Kuzeybatı yamacındaki ana kayaya oyulan basamaklar olasılıkla aşağıdaki derelere inişi sağlamıştır. 2000 yılında bu bölgede kaçak kazı yaparak ele geçirdikleri tarihî eserleri bu dağın içindeki kratere saklayan ve bölge ahalisinden olmadıkları anlaşılan kişiler jandarma ekiplerince yakalanmıştır.
Halk inançları
Hızır anlayışı
Kılık değiştirerek evlerin kapılarını çalan Hızır'ın genellikle de yaşlı, yoksul, dilsiz bir kişi gibi göründüğüne inanılır. Sebepsiz yere gelerek insanları deneyebildiği, bazen de birisine yardım etmeden önce onları sınadığı inancı halk arasında yaygındır. Azarlayıp kapıyı yüzüne kapatanlara, kendisini kovanlara, karnını doyurmaktan, bir bardak suyu ya da sütü vermekten kaçınan kişilere yardımını esirger hatta evlerinin, tarlalarının, sürülerinin bereketinin kaçmasına neden olur. Akçakışla köyünden Bekir oğlu İzzet Karakurt'un anlattığına göre karısı Hatice ilk çocuklarını doğuracağı zaman eve bir ebe çağırırlar. Doğumun uzaması üzerine dışarıya çıkan bir kadına sorduğunda, durumun hiç de iyi olmadığını öğrenir, ters giden bir şeyler olduğu söyler kadın. Kadın içeri geri girdikten sonra uzun bir süre daha geçer. Evin bahçe kapısına doğru yürürken yan komşunun evinin bahçesinde bir adamın uzaktan kendisine eliyle işaret etmekte olduğunu görür. Komşularının bir akrabasına benzettiği bu yaşlı, beyaz sakallı, orta boylu adamın yanına varıp ne istediğini sorduğunda ihtiyar elinin parmaklarının uçlarını birleştirerek ağzına götürüp dudaklarına vurur birkaç kez. Anlar ki yaşlı adam dilsizdir ve yiyecek bir şeyler istemektedir. Sağa sola bakınır, evlerindeki misafire yemek vermelerini söylemek için komşularına seslenir ama kimse duymaz. Eve döner fakat karısı doğum yaptığı için evde yemek yoktur. Bunun üzerine evliğe (kilere) giderek ters çevrilmiş çökelik (çökelek peyniri) küplerinden birini alır ağzını açar. Çökeleğin bir kısmını ekmeğin arasına koyar. Büyükçe bir mendil bularak onun da içerisine çökelek doldurur. Adamın yanına dönerek ona verir. Sonra da eve geri döner. Çok sürmez ki, dışarıya iyi haberi verir kadınlar. Bir oğlu olmuştur. Adamı unutur gider. Birkaç gün sonra komşularına sorduğunda kimse öyle bir misafirleri gelmediğini, yaşlı adamı görmediklerini söylerler.
Kutsal ağaç / orman anlayışı
İnanışa göre bazı ağaçlara veya ormanlık arazilere dokunulmaz, kesilmez. Bu yerlerden bir ağaç kesen iflah olmaz, başına kötü bir iş gelir, bir musibet uğrar. Akçakışla köyü ve yöresinde yayladan çam ağacı kesenlerin başına felaketler geldiğine inanılmaktadır.
Alkarısı anlayışı
Yeni doğum yapmış lohusalara musallat olduğuna inanılır. Ayrıca ağaçların kovuklarından veya su kenarından çıkarak insanları bu ağaçların içine veya suya çektiği söylenir. Çocuklar, ıssız su kenarlarına veya ıssız yerlerdeki bu tür ağaçların yanına yaklaşmamaları için korkutulur.
Büyük oda
Köy içerisinde yer alan ve misafirleri ağırlamakta kullanılan mekanda geçmişte bir evliyanın (veya ruhunun) barındığına inanılır. Anlatılanlara göre bu evin önünden geçerken köy halkı sessiz olurmuş. Ancak burasının bakımsız kalması, kirlenmesi, çatısının çökerek harabeye dönmesi sonucu bu kutsal varlığın burayı terk ettiği söylenir.
El verme
Dua okuyarak insanları nazarın (kötü gözün) olumsuz etkilerinden kurtarma gücüne sahip olduğuna inanılan kişiler (kadın veya erkek farketmeksizin) yaşlandıklarında, özellikle ölümlerinin yaklaştığını hissettiklerinde bu güçlerini başka birisine devrederler. Buna "El verme" denilir. ("Elini verdi" gibi cümlelerle de söylenir.) Bazen bu yaşlı kişilerin muziplik yaparak birden fazla kişiye el verdiklerine ve bunlardan birine asıl eli kendisine verdiğini, diğerlerini kandırdığını söylediklerine rastlanır. Nazarı kovma / çıkarma işleminin başarılı olduğu dua okuyan kişinin esnemesi ile anlaşılır. Ne kadar çok ve uzun esniyorsa karşısında oturan insan o kadar çok nazara uğramış demektir. Kimi zaman esnemekten gözünden yaşlar gelir. Hatta bazen nazara uğrayan kişi de esner.
Nüfus
Yıllara göre belde/köy nüfus verileri | |
---|---|
2021 | 553 |
2020 | 578 |
2019 | 590 |
2018 | 608 |
2017 | 633 |
2016 | 659 |
2015 | 723 |
2014 | 749 |
2013 | 843 |
2012 | 918 |
2011 | 990 |
2010 | 1.076 |
2009 | 1.178 |
2008 | 1.243 |
2007 | 1.343 |
2000 | 1.897 |
1990 | 2.387 |
Yönetim
Belediye
İlk başkanı olan Ali Kurt'un girişimleri ile 31 Aralık 1991 tarihinde kurulan Belediye, nüfusunun 2000 kişinin altına düşmesi üzerine 2013 yılında sona erdi. Belediye binası ise daha sonra bir süre boyunca ortaokul olarak kullanılmıştır.
Belediye başkanlığı
Seçildiği yıl | Belediye başkanları |
---|---|
2009 | Ahmet Turan Kılıç (AK Parti) |
2004 | Yusuf Ziya Güleryüz (BBP) |
1999 | Selami Ergen (FP) |
1994 | Ali Kurt (DYP) |
1992 | Ali Kurt (DYP) |
Kaynakça
- Şarkışla'nın Akçakışla Bucağındaki Köy Odaları ve Kültürümüze Hizmetleri, Emin Kuzucular, Türk Folkloru, Cilt: 4, Sayı: 38, Sayfa: 20 - 25, Milli Kütüphane Yer No: (1980) SB 14
- Akçakışla Bucağında Ekin Yolma, Emin Kuzucular, Sivas Folklorü, Cilt: 2, Sayı: 16, Sayfa: 11-12 -23, Milli Kütüphane Yer No: (1973) SB 106
- Akçakışla Bucağında Bulgur Çekme, Emin Kuzucular, Sivas Folklorü, Cilt: 2, Sayı: 13, Sayfa: 18 - 20, Milli Kütüphane Yer No: (1973) SB 106
- Akçakışla Bucağında Bulgur Kaynatma, Emin Kuzucular, Sivas Folklorü, Cilt: 1, Sayı: 12, Sayfa: 12 - 13, Milli Kütüphane Yer No: (1973) SB 106
Dipnotlar
- ^ "Akcakisla, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ a b c d e f g h i j . Nufusune.com. 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ a b c Şarkışla İlçe Özel İdaresi, 2020 Raporu, Köyler ve Ulaşım
- ^ Defter-i Mufassal-ı Liva-i Sivas, Hicri: 982 (Miladi: 1574/1575), TKG.KK.TTd. No: 178, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı - Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Arşiv Dairesi Başkanlığı, Yayın No: 9 ("76. Mezra‘a-i Ağca Kışla Mezra‘a-i Yellü Dere tâbi‘-i m.")
- ^ Defter-i Hâkâni Dizisi: 4, 998 Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Diyâr-i Bekr Ve Arab ve Zü'l-Kâdiriyye Defteri (937/1530), Cilt-2, Bozok Livası (Sayfa:140), T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No: 40, 1999
- ^ Nişanyan, Sevan. "Index-Anatolicus: Türkiye yerleşim birimleri envanteri". nisanyanmap.com. 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2022.
- ^ Bir Şarkışla Efsanesi, "Sultan Gölü", Emin Kuzucular, Sivas Folklorü, Yıl: 2 Sayı: 23, 1974, Sayfa: 12-15
- ^ Aşık Veysel Meslek Yüksekokulu - "Şarkışla Merkez ve Köyleri İncelemesi", 2017 (Sayfa:17)
- ^ a b c d e f g h i j . YerelNet.org.tr. 9 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Aralık 2017.
- ^ Faruk Sümer, “Bozok Tarihine Dair Araştırmalar-I”, Cumhuriyetin 50. Yıldönümü Anma Kitabı, Ankara 1974, Sayfa: 328
- ^ "Öz" kavramının anlamı için: Mevzii Coğrafya Yönünden Kırıkkale-Keskin ve Delice 13 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Dr. Aydoğan KÖKSAL, 1968, Ankara Üniversitesi Coğrafya Araştırmaları Dergisi, 2, 219–250 sayfalar arasında muhtelif örnekler, (Sayfa: 224, "c- Özler" altbaşlığında; "Sahamızda «öz» sulu susuz, küçük veya nisbeten büyük derelere verilen isimdir," denilmektedir.)
- ^ Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Envanteri,Şarkışla 29 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Envanter No: 58.09.1.02, Tescil No: 2729)
- ^ Aşık Veysel Meslek Yüksekokulu - "Şarkışla Merkez ve Köyleri İncelemesi", 2017 (Sayfa:20)
- ^ Aşık Veysel Meslek Yüksekokulu - "Şarkışla Merkez ve Köyleri İncelemesi", 2017 (Sayfa:18)
- ^ (PDF). Resmî Gazete. 2 Ocak 1992. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2021.
- ^ . kamudan.com. 10 Ekim 2012. 27 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2020.
- ^ Milliyet Gazetesi, 09.06.1992, sf. 19
Dış bağlantılar
- Akçakışla, Şarkışla için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
- Yazılar - Emin Kuzucular (Akçakışla ve Yöresi Derlemeleri)
- Akçakışla Fotoğrafları (Yüksek Çözünürlüklü)
- Akçakışla - Logo
- Akçakışla Nüfusu 16 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Şehit Yıldırım Kuzucular 29 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Halil Soylu - Duvar ustası, Âşık (20. Yüzyıl / Anadolu-Osmanlı-Türkiye) 25 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Trilyonluk tarihi eser 16 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "Yoksul" Mustafa Soylu Şiirleri - Edebiyat Defteri
- "Yoksul" Mustafa Soylu Şiirleri - Edebiyatla 4 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Ayrıca Halil Soylu'ya ait üç şiir de yer almaktadır)
- "Yoksul" Mustafa Soylu (kendi okuduğu şiirler), Yıl: 2012, Video (Süre: 14 dakika)
- Benim Reyhan Öğretmenim, Şahamettin Kuzucular, 2014 1 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Akçakışla'da yaşanmış acıklı bir öykü)
- Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Envanteri, Akçakışla 27 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Fotoğraf: Büyük Oda (Archive)
Ayrıca bakınız
- Emlek yöresi
- Alaman
- (Bozkurt köyünün adının kökeni) (köyün kuruluşunun Akçakışla ile bağlantısı için)
Fotoğraflar
- Karlıyurt Yaylası - Çam Ormanı
- Akçakışla - Köy içi görünüm
- Kaldırak Özü - Akçakışla, Ağ kayalar bölgesi, 2020
- Ağ Kayalar (Akçakışla)
- Akçakışla, Elma Ağaçları
- İn (Akçakışla)
- Akçakışla'da bir köy evi
- Çerkez'in Bendi (Akçakışla)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Akcakisla Sivas ilinin Sarkisla ilcesine bagli bir koydur Gecmiste nahiye bucak statusunde olan Akcakisla nin belediyesi kapatilarak belde olma niteligi kaldirilmistir Ilkokul Ortaokul ve Saglik Ocagi bulunmaktadir Jandarma Karakolu ise kapatilmistir Koyun sinirlari icerisinden Kaldirak Ozu adi verilen irmak akmaktadir AkcakislaKoySivas in Turkiye deki konumuAkcakislaAkcakisla nin Sivas taki konumuUlkeTurkiyeIlSivasIlceSarkislaCografi bolgeIc Anadolu BolgesiRakim1276 mNufus 2021 Toplam533Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0346Il plaka kodu58Posta kodu58402Akcakisla Kaldirak Ozu KoprusuTarihceYikilmis olan eski tas kopru Cizim tarifleri Hasan Sahin 2019 Osmanli donemine ait 1574 tarihli Defter i Mufassal i Liva i Sivas adli kayit kutugunde Agca Kisla olarak adi gecer 1899 Hicri 1314 yilinda nahiye bucak yapilmistir Nahiye binasi olarak insa edilen tas yapi 1990 li yillarda belediye binasi olarak kullanilmistir Yorede Yelli Dere olarak bilinen bir bolgenin bulundugu da yine ayni tarihi kayitlarda yer almaktadir 1530 tarihli kayitlarda ise Agca kisla Geduk n 619 ve Agca meshed Geduk n 621 ibareleri mevcuttur Osmanli idari yapilanmasi icerisinde Emlek olarak adlandirilan kazanin statusu degistirilerek nahiye yapilmis ve merkezi de Cumhuriyet doneminde Akcakisla olarak tespit edilmistir Etimoloji Akcakisla eski yaygin adiyla Agcakisla koyunun isminin nereden kaynaklandigina dair bazi farkliliklarla da olsa anlatilan bir efsanenin varligi degisik kayitlarda yer alir Bilesik bir kelime olup Akca Agca beyaz renkli ve Kisla kisin kalinan yer sozcuklerinden olusmaktadir Agca Bey ve Ag Kayalar Efsanesi Agca Bey yazlarini Akdag Ag Ak Kayalar yaylalarinda gecirir Cok istedigi halde bir erkek cocugu olmamistir Cok guzel olan tek kizinin isteyeni coktur fakat Agca Bey kimseyi kizina layik gormez ve bakar ki kizini beylerden kurtarmanin yolu yoktur onu erkek kiligina sokar Cirit gures at kosturmada erkekleri gecer Bahar gelince gunun birinde surulerini Akdaga cikaran bir coban herkesin uykuya daldigi dolunayli bir gecede kavalini oyle bir uflerki kiz sese uyanir Sese dogru gider ve gorunce cobana sevdalanir ama atina atlayip gider Coban il il gezer ama kizi bulamaz Ertesi yil yine Akdag a gelir Kiz Cobanin kavalini duyar duymaz atina atlayip kaval sesine dogru gider ve cobanin yanina varir Yillarca bu boyle devam ederken firtinali bir gunde kavalin sesini duyar atina atlayip sese dogru gider ama ses her defasinda degisik yerden gelmektedir Ruzgarin oyunundan sasiran kiz atini bir saga bir sola surer Kaval sesi gitgide uzaklasmaktadir Kiz deliye doner ve Akdagin tepesine yonelir Bir ucuruma geldiginin farkina varmadan asagiya Ak Irmaga veya Ak Gole duser Coban da yiter gider bir daha kimse ondan haber alamaz Bu efsane Anadolu da farkli bicimlerde bazi isim farkliliklariyla degisik yorelerde anlatilmaktadir Akcakisla koyunun adi da bu efsaneden kaynaklanmaktadir ve anlatilanlara gore koy Agca Bey tarafindan kurulmustur Kizin dusup bogulduguna inanilan yere Akcakisla halki tarafindan Sultan Golu denir Ayrica koyun ortasindan gecen Kaldirak Ozu deresi irmagi uzerindeki sulama amacli kurulan bazi bentler de yore ahalisince Sultanin Bendi olarak adlandirilir Agca Mese Agca Mese kavrami ise buyuk olasilikla yoredeki ormanlik bir alani tanimlamaktadir Mese sozcugu bazi Turk lehcelerinde orman anlaminda kullanilmaktadir Diger bir ihtimal ise buyuk bir mese agacinin adi olmasidir ki Agca nitelemesi agacin yasli ve kutsal olmasi ile alakalidir CografyaKoy Sarkisla ilce merkezine 26 km Sivas il merkezine ise 106 km uzaklikta bulunmaktadir Ulasim Eski yol Kayseri Sivas otoyolundan batiya donulerek ilerlendiginde Sarikavak eski adiyla Sevran koyunden sonra Kizilirmak uzerindeki kopruden gecilerek Bozkurt koyunun yanindan devam edildiginde Akcakisla ya ulasilir Bu yol gunumuzde kapatilmistir Yeni yol Sivas Kayseri otoyolunda Sarkisla ya 10 km mesafede batiya dogru donuldugunde Kazancik koyu yonunde ilerlenir ve daha sonra Kahvepinar dan gecilir Yaklasik 1 bir km ilerdeki kucuk kopruden sola donulerek devam edilir Birkac km sonra da Bozkurt koyunun yanindan gecilerek ilerlenir Bu yol Akcakisla icerisinden gecerek Akdagmadeni yonune gitmektedir Cografi ozelliklerAkcakisla daglik ormanlik ve sulak bir bolgede yer almaktadir Ag kayalar Ag kayalar koyun bati kuzeybati yonunde 4 5 km kadar disarisindadir Gunumuzde dahi onemli bir konum belirleyici olma ozelligini devam ettirmektedir Onlarca metre yukseklikte kayanin icinde bulunan ve disariya da bir penceresi olan magaranin girisinde ise dar ve derin bir cukur vardir Bu cukurun dipsiz oldugu Kaldirak cayinin diger tarafinda kalan kilometrelerce otedeki Inin onu bolgesindeki kayalarin icinde bulunan baska bir magara ile bu cukurun devami niteligindeki bir yeralti gecidi oldugu soylenir Ancak cukurun cok dar olmasi ve derinliginin de ne kadar oldugu bilinememesi nedeniyle cok tehlikelidir Magara girisinde bu cukurun uzerine cogu zaman bir tahta uzatilmis bulunur Ag kayalarin uzerinde ise eskiden kar oyuklari bulundugu ve yaz aylarinda gidilerek buradan kar getirildigi bilinmektedir Kaldirak Ozu Kaldirak Ozu Akcakisla Ag kayalar bolgesi 2020 Kaldirak Ozu cografi adiyla bilinen yorede ise yalnizca Oz olarak soylenen akarsu Akdaglardan iki kol halinde dogar ve Alaman Cermigi onunde birlesir Bozkurt Koyu yakinlarinda ise Kizilirmak a karisir Sarkisla nin kuzey batisinda yer alir ve Akcakisla icerisinden gecer Koyu tam ortadan ikiye bolen akarsuyun uzerinde koy icerisinde beton bir kopru bulunmaktadir Daha eski donemlerde ayni yerde tahta bir kopru bulundugu ve buyuk bir selde yikildigi bilinmektedir Akcakisla nin tarimsal sulamasinda gecmisten gunumuze buyuk bir etkiye sahip olmustur Sulama amaciyla degisik yerlerde onu kesilerek bent vurularak kanallarla tarlalara akitilmistir Rakim olarak Akcakisla nin asagisinda kalan Bozkurt koyune gecmiste Kaldirak adi verildigi de bilinmektedir Akarsu icerisinde degisik balik turleri su yilani yengec kurbaga evlerden gelen evcil ordekler ve kazlar gibi canli turleri bulunmaktadir Eskiden daha sik rastlanan ve gunumuzde az da olsa Kizilirmak tan yukariya cikarak gelen ve koy ahalisinin Su iti olarak adlandirdigi susamurlari da barinmaktadir 50 60 yil oncesine kadar varlikli ailelerin baliklarin yavrulama donemlerinde buyuk tepsilerle suya peynir doktukleri bilinmektedir Irmagin yukari kesimlerinde yer alan Emlek Kale koyu yakinlarinda eski bir kale kalintisi bulunmaktadir ki adi kayitlarda Kaldirok Kalesi veya Kaldurak Kalesi olarak gecmektedir Oz kelimesi ozellikle Ic Anadolu da dere irmak akarsu anlamlarinda kullanilir 1957 Taskini Akcakisla nin icinden de gecmekte olan Kaldirak cayinda her yil birkac sel gelmektedir Fakat bunlarin cogunda su seviyesi zarar verecek duzeyde yukselmez 1957 yilinda cografi egim olarak daha yukarida bulunan Alaman koyu yakinlarinda koy ahalisi tarafindan durumun fark edilmesi uzerine bir atli haberci yola cikarilarak Akcakisla ya haber verilmek istenmistir Alaman koyu dere yatagina gore daha yuksek bir alanda kurulmus oldugu icin onemli bir zarar gormemistir Ama sel bu haberciden kisa bir sure once koye ulasmistir Koyun ortasindaki tahta kopruyu de yutarak yok eden suyun gurultusu dakikalar once duyulmustur Su seviyesi o kadar yukselir ki insanlar kurtulmak icin catilara cikarlar Yikilan tahta koprunun daha sonra bir tas kopru yapilir Karliyurt Yaylasi Akcakisla ahalisi topluca yaz aylarinda koyden yaklasik 30 km aracla 45 dakika bir saat suren uzaklikta bulunan Karliyurt Yaylasi na cikmaktadir Bu gelenegin yaklasik 250 300 yildir surdugu tahmin edilmektedir Karliyurt Yaylasindan gorunum Gecmiste kagnilar ve at arabalari ile gidilmekte ve yaylada cadirlar kurulmaktaydi Gunumuzde ise kucuk evler bulunmaktadir Hayvan suruleri ise genelde birkac gun onceden yaylaya goturulmektedir Yaylaya cikis donemi koy halkina sesli ilanla bir hafta once bildirilir ve Temmuz ayi icerisindedir Tepesidelik Karliyurt yaylasi yakinlarinda Tepesidelik adi verilen eski bir krater cukuruna sahip olan bir dag bulunur Akcakisla ya 25 km uzaklikta ormanlik alandaki bu dogal tepe uzerinde yaklasik 90x90 m olculerinde eski bir yerlesim alaninin kalintilari vardir Elde edilen buluntulara gore Milattan once binli yillara tarihlenen bu alan ayrica Roma doneminde de kullanilmistir Etrafinda bir sur yigintisinin var oldugu anlasilmaktadir Kuzeybati yamacindaki ana kayaya oyulan basamaklar olasilikla asagidaki derelere inisi saglamistir 2000 yilinda bu bolgede kacak kazi yaparak ele gecirdikleri tarihi eserleri bu dagin icindeki kratere saklayan ve bolge ahalisinden olmadiklari anlasilan kisiler jandarma ekiplerince yakalanmistir Halk inanclariHizir anlayisi Kilik degistirerek evlerin kapilarini calan Hizir in genellikle de yasli yoksul dilsiz bir kisi gibi gorundugune inanilir Sebepsiz yere gelerek insanlari deneyebildigi bazen de birisine yardim etmeden once onlari sinadigi inanci halk arasinda yaygindir Azarlayip kapiyi yuzune kapatanlara kendisini kovanlara karnini doyurmaktan bir bardak suyu ya da sutu vermekten kacinan kisilere yardimini esirger hatta evlerinin tarlalarinin surulerinin bereketinin kacmasina neden olur Akcakisla koyunden Bekir oglu Izzet Karakurt un anlattigina gore karisi Hatice ilk cocuklarini doguracagi zaman eve bir ebe cagirirlar Dogumun uzamasi uzerine disariya cikan bir kadina sordugunda durumun hic de iyi olmadigini ogrenir ters giden bir seyler oldugu soyler kadin Kadin iceri geri girdikten sonra uzun bir sure daha gecer Evin bahce kapisina dogru yururken yan komsunun evinin bahcesinde bir adamin uzaktan kendisine eliyle isaret etmekte oldugunu gorur Komsularinin bir akrabasina benzettigi bu yasli beyaz sakalli orta boylu adamin yanina varip ne istedigini sordugunda ihtiyar elinin parmaklarinin uclarini birlestirerek agzina goturup dudaklarina vurur birkac kez Anlar ki yasli adam dilsizdir ve yiyecek bir seyler istemektedir Saga sola bakinir evlerindeki misafire yemek vermelerini soylemek icin komsularina seslenir ama kimse duymaz Eve doner fakat karisi dogum yaptigi icin evde yemek yoktur Bunun uzerine evlige kilere giderek ters cevrilmis cokelik cokelek peyniri kuplerinden birini alir agzini acar Cokelegin bir kismini ekmegin arasina koyar Buyukce bir mendil bularak onun da icerisine cokelek doldurur Adamin yanina donerek ona verir Sonra da eve geri doner Cok surmez ki disariya iyi haberi verir kadinlar Bir oglu olmustur Adami unutur gider Birkac gun sonra komsularina sordugunda kimse oyle bir misafirleri gelmedigini yasli adami gormediklerini soylerler Kutsal agac orman anlayisi Inanisa gore bazi agaclara veya ormanlik arazilere dokunulmaz kesilmez Bu yerlerden bir agac kesen iflah olmaz basina kotu bir is gelir bir musibet ugrar Akcakisla koyu ve yoresinde yayladan cam agaci kesenlerin basina felaketler geldigine inanilmaktadir Alkarisi anlayisi Yeni dogum yapmis lohusalara musallat olduguna inanilir Ayrica agaclarin kovuklarindan veya su kenarindan cikarak insanlari bu agaclarin icine veya suya cektigi soylenir Cocuklar issiz su kenarlarina veya issiz yerlerdeki bu tur agaclarin yanina yaklasmamalari icin korkutulur Buyuk oda Koy icerisinde yer alan ve misafirleri agirlamakta kullanilan mekanda gecmiste bir evliyanin veya ruhunun barindigina inanilir Anlatilanlara gore bu evin onunden gecerken koy halki sessiz olurmus Ancak burasinin bakimsiz kalmasi kirlenmesi catisinin cokerek harabeye donmesi sonucu bu kutsal varligin burayi terk ettigi soylenir El verme Dua okuyarak insanlari nazarin kotu gozun olumsuz etkilerinden kurtarma gucune sahip olduguna inanilan kisiler kadin veya erkek farketmeksizin yaslandiklarinda ozellikle olumlerinin yaklastigini hissettiklerinde bu guclerini baska birisine devrederler Buna El verme denilir Elini verdi gibi cumlelerle de soylenir Bazen bu yasli kisilerin muziplik yaparak birden fazla kisiye el verdiklerine ve bunlardan birine asil eli kendisine verdigini digerlerini kandirdigini soylediklerine rastlanir Nazari kovma cikarma isleminin basarili oldugu dua okuyan kisinin esnemesi ile anlasilir Ne kadar cok ve uzun esniyorsa karsisinda oturan insan o kadar cok nazara ugramis demektir Kimi zaman esnemekten gozunden yaslar gelir Hatta bazen nazara ugrayan kisi de esner NufusYillara gore belde koy nufus verileri2021 5532020 5782019 5902018 6082017 6332016 6592015 7232014 7492013 8432012 9182011 9902010 1 0762009 1 1782008 1 2432007 1 3432000 1 8971990 2 387YonetimBelediye Akcakisla Belediye Binasi Eski daha sonra ortaokul olarak kullanilmistir Ilk baskani olan Ali Kurt un girisimleri ile 31 Aralik 1991 tarihinde kurulan Belediye nufusunun 2000 kisinin altina dusmesi uzerine 2013 yilinda sona erdi Belediye binasi ise daha sonra bir sure boyunca ortaokul olarak kullanilmistir Belediye baskanligi Secildigi yil Belediye baskanlari2009 Ahmet Turan Kilic AK Parti 2004 Yusuf Ziya Guleryuz BBP 1999 Selami Ergen FP 1994 Ali Kurt DYP 1992 Ali Kurt DYP KaynakcaSarkisla nin Akcakisla Bucagindaki Koy Odalari ve Kulturumuze Hizmetleri Emin Kuzucular Turk Folkloru Cilt 4 Sayi 38 Sayfa 20 25 Milli Kutuphane Yer No 1980 SB 14 Akcakisla Bucaginda Ekin Yolma Emin Kuzucular Sivas Folkloru Cilt 2 Sayi 16 Sayfa 11 12 23 Milli Kutuphane Yer No 1973 SB 106 Akcakisla Bucaginda Bulgur Cekme Emin Kuzucular Sivas Folkloru Cilt 2 Sayi 13 Sayfa 18 20 Milli Kutuphane Yer No 1973 SB 106 Akcakisla Bucaginda Bulgur Kaynatma Emin Kuzucular Sivas Folkloru Cilt 1 Sayi 12 Sayfa 12 13 Milli Kutuphane Yer No 1973 SB 106Dipnotlar Akcakisla Turkey Page Ingilizce Fallingrain com 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2022 a b c d e f g h i j Nufusune com 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Nisan 2022 a b c Sarkisla Ilce Ozel Idaresi 2020 Raporu Koyler ve Ulasim Defter i Mufassal i Liva i Sivas Hicri 982 Miladi 1574 1575 TKG KK TTd No 178 Cevre ve Sehircilik Bakanligi Tapu ve Kadastro Genel Mudurlugu Arsiv Dairesi Baskanligi Yayin No 9 76 Mezra a i Agca Kisla Mezra a i Yellu Dere tabi i m Defter i Hakani Dizisi 4 998 Numarali Muhasebe i Vilayet i Diyar i Bekr Ve Arab ve Zu l Kadiriyye Defteri 937 1530 Cilt 2 Bozok Livasi Sayfa 140 T C Basbakanlik Devlet Arsivleri Genel Mudurlugu Osmanli Arsivi Daire Baskanligi Yayin No 40 1999 Nisanyan Sevan Index Anatolicus Turkiye yerlesim birimleri envanteri nisanyanmap com 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2022 Bir Sarkisla Efsanesi Sultan Golu Emin Kuzucular Sivas Folkloru Yil 2 Sayi 23 1974 Sayfa 12 15 Asik Veysel Meslek Yuksekokulu Sarkisla Merkez ve Koyleri Incelemesi 2017 Sayfa 17 a b c d e f g h i j YerelNet org tr 9 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Aralik 2017 Faruk Sumer Bozok Tarihine Dair Arastirmalar I Cumhuriyetin 50 Yildonumu Anma Kitabi Ankara 1974 Sayfa 328 Oz kavraminin anlami icin Mevzii Cografya Yonunden Kirikkale Keskin ve Delice 13 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dr Aydogan KOKSAL 1968 Ankara Universitesi Cografya Arastirmalari Dergisi 2 219 250 sayfalar arasinda muhtelif ornekler Sayfa 224 c Ozler altbasliginda Sahamizda oz sulu susuz kucuk veya nisbeten buyuk dere lere verilen isimdir denilmektedir Dogal ve Kulturel Varliklari Koruma Envanteri Sarkisla 29 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Envanter No 58 09 1 02 Tescil No 2729 Asik Veysel Meslek Yuksekokulu Sarkisla Merkez ve Koyleri Incelemesi 2017 Sayfa 20 Asik Veysel Meslek Yuksekokulu Sarkisla Merkez ve Koyleri Incelemesi 2017 Sayfa 18 PDF Resmi Gazete 2 Ocak 1992 7 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Mayis 2021 kamudan com 10 Ekim 2012 27 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Temmuz 2020 Milliyet Gazetesi 09 06 1992 sf 19Dis baglantilarAkcakisla Sarkisla icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft Yazilar Emin Kuzucular Akcakisla ve Yoresi Derlemeleri Akcakisla Fotograflari Yuksek Cozunurluklu Akcakisla Logo Akcakisla Nufusu 16 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sehit Yildirim Kuzucular 29 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Halil Soylu Duvar ustasi Asik 20 Yuzyil Anadolu Osmanli Turkiye 25 Kasim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Trilyonluk tarihi eser 16 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yoksul Mustafa Soylu Siirleri Edebiyat Defteri Yoksul Mustafa Soylu Siirleri Edebiyatla 4 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica Halil Soylu ya ait uc siir de yer almaktadir Yoksul Mustafa Soylu kendi okudugu siirler Yil 2012 Video Sure 14 dakika Benim Reyhan Ogretmenim Sahamettin Kuzucular 2014 1 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Akcakisla da yasanmis acikli bir oyku Dogal ve Kulturel Varliklari Koruma Envanteri Akcakisla 27 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fotograf Buyuk Oda Archive Ayrica bakinizEmlek yoresi Alaman Bozkurt koyunun adinin kokeni koyun kurulusunun Akcakisla ile baglantisi icin FotograflarKarliyurt Yaylasi Cam Ormani Akcakisla Koy ici gorunum Kaldirak Ozu Akcakisla Ag kayalar bolgesi 2020 Ag Kayalar Akcakisla Akcakisla Elma Agaclari In Akcakisla Akcakisla da bir koy evi Cerkez in Bendi Akcakisla