Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ali Canip Yöntem (1887 İstanbul - 26 Ekim 1967), Türk şair, yazar, edebiyat tarihi araştırmacısı ve siyasetçi.
Ali Canip Yöntem | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1887 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 26 Ekim 1967 (80 yaşında) |
| Defin yeri | Sahrayıcedid Mezarlığı, İstanbul |
| Eğitim | İstanbul Hukuk Mektebi Selanik Hukuk Mektebi |
| Meslek | Siyasetçi · Öğretmen · Yazar |
Selanik Hukuk Mektebi mezunudur. İttihat ve Terakki Mektebi ve Ziraat Mekteb-i Âlisi Öğretmenliği, Çanakkale Sultânîsi Edebiyat ve Felsefe Öğretmenliği, İstanbul Gelenbevi Sultânîsi Öğretmenliği, Dâru’l-Muallimîni Âliye Öğretmenliği, Trabzon Sultânîsi Müdürlüğü, Giresun Maârif Müdürlüğü, Maârif Müfettişliği, Daru’l-Fünûn Edebiyat Şubesi Türk Edebiyat Tarihi Hocalığı, İstanbul Erkek Öğretmen Okulu, Kabataş Lisesi Öğretmenliği, İstanbul Kütüphaneleri Tasnif Heyeti Başkanlığı, Tarih Encümeni Üyeliği, Maârif Vekâleti Umûmî Müfettişliği, Bağçe, Kadın, Yeni Kalemler, Hayat Mecmuası, Yeni Mecmua, Türkiyat Enstitüsü ve Yakın Tarihimiz Mecmuaları Yazarlığı, Türk Tarih Kurumu Üyeliği, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi 17. yy. Türk Edebiyatı Profesörlüğü, Yazarlık, TBMM IV. Dönem (Ara Seçim), V. ve VI. Dönem Ordu, IX. Dönem Bursa Milletvekilliği yapmıştır. Evli ve bir çocuk babasıdır.
Türk edebiyatının batılılaşma sürecindeki önemli edebiyat hareketlerine katılarak bu gelişmelerin de tanığı olmuş bir edebiyat adamıdır. Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp ile birlikte Yeni Lisan Hareketinin kurulmasına öncülük etmiş; Millî Edebiyat akımının teorisyenleri arasında yer almıştır. Şiirleri ve teorik yazılarıyla dilin sadeleşmesi, Türk şiirinin millileşmesi için çalışmıştır.
Hayatı
Ailesi ve gençliği
1887 yılına İstanbul’da dünyaya geldi. Babası Evkaf Nezareti Cihat Kalemi mensuplarından Halil Saip Bey, annesi Anapa müftüsü İslâm Efendi’nin kızı Hafize Nuriye Hanım’dır. Dedelerinin çoğu Kanlıcalı ve evkaf memurluklarında çalışmış kimselerdi.
İstanbul’da önce Üsküdar Gülfem Mektebi'nde, sonra Toptaşı Askeri Rüştiyesi'nde ve iki yıl da Selamsız’daki Fransız okulunda öğrenim gördü. Babasının Selanik'e sürgün edilmesi üzerine öğrenimine Selanik Mülkiye İdadisi'nde devam etti. Bu okulda Cudi Efendi'den aldığı Türkçe ve edebiyat dersleri edebiyata ilgi duymasını sağladı. Lise döneminde en çok okuduğu şair Muallim Naci idi. 1906’da idadinin son sınıfında iken imtihanla İstanbul Hukuk Mektebi'ne kaydoldu ancak daha sonra kaydını Selanik Hukuk Mektebi'ne aldırdı.
1908 yılında edebiyat dünyasına girdi; Bahçe, Aşiyan, Kadın mecmualarına şiirler ve makaleler yazmaya başladı. İstanbul’da kurulan Fecri Âti Topluluğu’nun daveti üzerine bu topluluğa katıldı ve Selanik muhabirliğini yaptı. 1910 yılından itibaren Hüsün ve Şiir mecmuasında şiirler, mensur şiirler ve başmakaleler neşretmeye başladı. Genç Kalemler dergisi adını alan dergide 1911’de başyazar oldu. Ömer Seyfettin ile birlikte Yeni Lisan adlı dil hareketinin ve Millî Edebiyat akımının kuruluşuna öncülük etti. Dönemin önemli edebiyatçılarından olan ve yeni lisan hareketine cephe alan Cenap Şahabettin'le ciddi bir tartışmaya girdi.
Selanik Hukuk Mektebi'nin son sınıfında okurken öğretmenliğe başladı; İttihâd ve Terakkî Mektebi ve Ziraat Mekteb-i Âlisi'nde dersler verdi. Balkan Savaşı'nın başlaması üzerine eğitimini yarıda bırakarak İstanbul’a döndü.
İstanbul'da Türk Yurdu dergisinde yazı hayatını devam ettirdi. Geçimini sağlamak için 1912'de öğretmenliğe başladı. 1912-1914 arasında edebiyat ve felsefe öğretmeni olarak görev yaptı. 1914'te İstanbul'da Gelenbevi Sultanisi'nde ve İstanbul Darülmuallimi'nde öğretmenlik yapmaya başladı.
Millî Mücadele yılları
I. Dünya Savaşı'dan sonra İstanbul'un işgali üzerine Anadolu’ya geçerek Millî Mücadele'ye katıldı. Millî Mücadele yıllarında Trabzon Sultânîsi müdürlüğü, Giresun Maârif Müdürlüğü yaptı. Giresun’da hastalanınca İstanbul'un kurtuluşundan sonra Mustafa Kemal'in “şahsi” emri ile İstanbul Maârif Umum Müfettişliği görevlerinde bulundu.
Millî mücadele sonrası
1924’te Maarif Umum Müfettişiği'nden ayrılarak Kabataş Erkek Lisesi ve İstanbul Erkek Muallim Mektebi'nde öğretmenliğe geçti. 1926’da, İstanbul Darülfünunu Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde Yahya Kemal’den boşalan kürsüde vekaleten edebiyat dersleri verdi. Lise edebiyat programlarının düzenlenmesi için çeşitli çalışmalara katıldı. Yazdığı “Edebiyat” adlı ders kitabı, uzun yıllar liselerde okutuldu.
İstanbul Kütüphaneleri Tasnif Heyeti Başkanlığı, Tarih Encümeni Üyeliği görevlerinde bulunan Ali Canip Bey, 1927'de tekrar Maârif Vekâleti Umûmî Müfettişliği ile görevlendirildi. Bu yıl içinde "Epope ve Edebî Nevilerle Mesleklere Dâir Ma'lûmât" adlı kitabı basıldı.
29 Ağustos 1928’de toplanan ve yeni Türk alfabesinin kabul edildiği “Dolmabahçe Kurultayı”’na katıldı. 1932'de Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin kurucuları arasında yer aldı. 1934’te cemiyetin merkez heyet üyesi oldu, büyük bir Türk lügatı hazırlama çalışmalarına katıldı.
Milletvekilliği
1934 ara seçiminde IV. dönem Ordu milletvekili olarak TBMM'ye girdi. V. ve VI. dönemlerde de Ordu milletvekili olarak seçildi. 1943 yılında mebusluktan ayrıldı ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde 18. Asır Türk Edebiyatı profesörü olarak atandı.
1950 seçimlerinde Demokrat Parti’den aday olarak yeniden meclise girdi; IX. dönem Bursa milletvekilliği yaptı.
Son yılları
1954 yılında milletvekilliğinden ayrıldı. Münzevi bir emeklilik hayatı yaşadı. 26 Ekim 1967’de felç geçirerek hayatını kaybetti. Sahray-ı Cedid Mezarlığı’na defnedildi.
Edebî hayatı
Edebiyata şiirle başlayan Ali Canip Bey, hece ölçüsüyle ve yalın bir dille yazdığı şiirlerini 1917-1918'de Yeni Mecmua'da yayımladı. Tek şiir kitabı (1918) adını taşır.
Şiirleriyle olduğu kadar Genç Kalemler dergisindeki teorik ve polemik yazıları ile Millî Edebiyat’a hizmet etti. Bir süre sonra şiiri bıraksa da teorik yazılarını ömrünün sonuna kadar sürdürdü. Bağçe, Kadın, Yeni Kalemler, Hayat, Mecmuası, Yeni Mecmua, Türkiyat Enstitüsü ve Yakın Tarihimiz mecmuaları eserlerini yayımladığı yerlerdendir . Makalelerini ve (1918) adlı kitapta toplamıştır.
Epope (1927, 1963) ile Ömer Seyfettin; Hayatı ve Eserleri (1935), diğer önemli iki kitabıdır.
Dış bağlantılar
- Hakan Sazyek, Ali Canib (Yöntem)'in Şiirleri-I, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 35, Sayı 1 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Rıza Filizok, Ali Canip Yöntem'in Kronolojik Bibliyografyası21 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ . tbmm.gov.tr. 29 Ekim 2012. 7 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2014.
- ^ a b c d e f "Abdullah Harmancı, Ali Canip Yöntem'in Sanata ve Edebiyata Bakışı, Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/3, Summer 2013, p1449-1457, Ankara" (PDF). 7 Ocak 2014 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Ocak 2014.
- ^ a b . 7 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ocak 2014.
- ^ a b "Rıza Filizok, Ali Canip, Ege-edebiyat.org Sitesi Erişim tarihi:07.01.2013" (PDF). 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Ocak 2014.
- ^ . tbmm.gov.tr. 31 Ekim 2012. 7 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ali Canip Yontem 1887 Istanbul 26 Ekim 1967 Turk sair yazar edebiyat tarihi arastirmacisi ve siyasetci Ali Canip YontemDogum1887 Istanbul Osmanli ImparatorluguOlum26 Ekim 1967 80 yasinda Defin yeriSahrayicedid Mezarligi IstanbulEgitimIstanbul Hukuk Mektebi Selanik Hukuk MektebiMeslekSiyasetci Ogretmen YazarAli Canip Yontem inn Sahrayicedid Mezarligi ndaki mezari Selanik Hukuk Mektebi mezunudur Ittihat ve Terakki Mektebi ve Ziraat Mekteb i Alisi Ogretmenligi Canakkale Sultanisi Edebiyat ve Felsefe Ogretmenligi Istanbul Gelenbevi Sultanisi Ogretmenligi Daru l Muallimini Aliye Ogretmenligi Trabzon Sultanisi Mudurlugu Giresun Maarif Mudurlugu Maarif Mufettisligi Daru l Funun Edebiyat Subesi Turk Edebiyat Tarihi Hocaligi Istanbul Erkek Ogretmen Okulu Kabatas Lisesi Ogretmenligi Istanbul Kutuphaneleri Tasnif Heyeti Baskanligi Tarih Encumeni Uyeligi Maarif Vekaleti Umumi Mufettisligi Bagce Kadin Yeni Kalemler Hayat Mecmuasi Yeni Mecmua Turkiyat Enstitusu ve Yakin Tarihimiz Mecmualari Yazarligi Turk Tarih Kurumu Uyeligi Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi 17 yy Turk Edebiyati Profesorlugu Yazarlik TBMM IV Donem Ara Secim V ve VI Donem Ordu IX Donem Bursa Milletvekilligi yapmistir Evli ve bir cocuk babasidir Turk edebiyatinin batililasma surecindeki onemli edebiyat hareketlerine katilarak bu gelismelerin de tanigi olmus bir edebiyat adamidir Omer Seyfettin ve Ziya Gokalp ile birlikte Yeni Lisan Hareketinin kurulmasina onculuk etmis Milli Edebiyat akiminin teorisyenleri arasinda yer almistir Siirleri ve teorik yazilariyla dilin sadelesmesi Turk siirinin millilesmesi icin calismistir HayatiAilesi ve gencligi 1887 yilina Istanbul da dunyaya geldi Babasi Evkaf Nezareti Cihat Kalemi mensuplarindan Halil Saip Bey annesi Anapa muftusu Islam Efendi nin kizi Hafize Nuriye Hanim dir Dedelerinin cogu Kanlicali ve evkaf memurluklarinda calismis kimselerdi Istanbul da once Uskudar Gulfem Mektebi nde sonra Toptasi Askeri Rustiyesi nde ve iki yil da Selamsiz daki Fransiz okulunda ogrenim gordu Babasinin Selanik e surgun edilmesi uzerine ogrenimine Selanik Mulkiye Idadisi nde devam etti Bu okulda Cudi Efendi den aldigi Turkce ve edebiyat dersleri edebiyata ilgi duymasini sagladi Lise doneminde en cok okudugu sair Muallim Naci idi 1906 da idadinin son sinifinda iken imtihanla Istanbul Hukuk Mektebi ne kaydoldu ancak daha sonra kaydini Selanik Hukuk Mektebi ne aldirdi 1908 yilinda edebiyat dunyasina girdi Bahce Asiyan Kadin mecmualarina siirler ve makaleler yazmaya basladi Istanbul da kurulan Fecri Ati Toplulugu nun daveti uzerine bu topluluga katildi ve Selanik muhabirligini yapti 1910 yilindan itibaren Husun ve Siir mecmuasinda siirler mensur siirler ve basmakaleler nesretmeye basladi Genc Kalemler dergisi adini alan dergide 1911 de basyazar oldu Omer Seyfettin ile birlikte Yeni Lisan adli dil hareketinin ve Milli Edebiyat akiminin kurulusuna onculuk etti Donemin onemli edebiyatcilarindan olan ve yeni lisan hareketine cephe alan Cenap Sahabettin le ciddi bir tartismaya girdi Selanik Hukuk Mektebi nin son sinifinda okurken ogretmenlige basladi Ittihad ve Terakki Mektebi ve Ziraat Mekteb i Alisi nde dersler verdi Balkan Savasi nin baslamasi uzerine egitimini yarida birakarak Istanbul a dondu Istanbul da Turk Yurdu dergisinde yazi hayatini devam ettirdi Gecimini saglamak icin 1912 de ogretmenlige basladi 1912 1914 arasinda edebiyat ve felsefe ogretmeni olarak gorev yapti 1914 te Istanbul da Gelenbevi Sultanisi nde ve Istanbul Darulmuallimi nde ogretmenlik yapmaya basladi Milli Mucadele yillari I Dunya Savasi dan sonra Istanbul un isgali uzerine Anadolu ya gecerek Milli Mucadele ye katildi Milli Mucadele yillarinda Trabzon Sultanisi mudurlugu Giresun Maarif Mudurlugu yapti Giresun da hastalaninca Istanbul un kurtulusundan sonra Mustafa Kemal in sahsi emri ile Istanbul Maarif Umum Mufettisligi gorevlerinde bulundu Milli mucadele sonrasi 1924 te Maarif Umum Mufettisigi nden ayrilarak Kabatas Erkek Lisesi ve Istanbul Erkek Muallim Mektebi nde ogretmenlige gecti 1926 da Istanbul Darulfununu Edebiyat Fakultesi Turk Dili ve Edebiyati Bolumu nde Yahya Kemal den bosalan kursude vekaleten edebiyat dersleri verdi Lise edebiyat programlarinin duzenlenmesi icin cesitli calismalara katildi Yazdigi Edebiyat adli ders kitabi uzun yillar liselerde okutuldu Istanbul Kutuphaneleri Tasnif Heyeti Baskanligi Tarih Encumeni Uyeligi gorevlerinde bulunan Ali Canip Bey 1927 de tekrar Maarif Vekaleti Umumi Mufettisligi ile gorevlendirildi Bu yil icinde Epope ve Edebi Nevilerle Mesleklere Dair Ma lumat adli kitabi basildi 29 Agustos 1928 de toplanan ve yeni Turk alfabesinin kabul edildigi Dolmabahce Kurultayi na katildi 1932 de Turk Dili Tetkik Cemiyeti nin kuruculari arasinda yer aldi 1934 te cemiyetin merkez heyet uyesi oldu buyuk bir Turk lugati hazirlama calismalarina katildi Milletvekilligi 1934 ara seciminde IV donem Ordu milletvekili olarak TBMM ye girdi V ve VI donemlerde de Ordu milletvekili olarak secildi 1943 yilinda mebusluktan ayrildi ve Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi nde 18 Asir Turk Edebiyati profesoru olarak atandi 1950 secimlerinde Demokrat Parti den aday olarak yeniden meclise girdi IX donem Bursa milletvekilligi yapti Son yillari 1954 yilinda milletvekilliginden ayrildi Munzevi bir emeklilik hayati yasadi 26 Ekim 1967 de felc gecirerek hayatini kaybetti Sahray i Cedid Mezarligi na defnedildi Edebi hayatiEdebiyata siirle baslayan Ali Canip Bey hece olcusuyle ve yalin bir dille yazdigi siirlerini 1917 1918 de Yeni Mecmua da yayimladi Tek siir kitabi 1918 adini tasir Siirleriyle oldugu kadar Genc Kalemler dergisindeki teorik ve polemik yazilari ile Milli Edebiyat a hizmet etti Bir sure sonra siiri biraksa da teorik yazilarini omrunun sonuna kadar surdurdu Bagce Kadin Yeni Kalemler Hayat Mecmuasi Yeni Mecmua Turkiyat Enstitusu ve Yakin Tarihimiz mecmualari eserlerini yayimladigi yerlerdendir Makalelerini ve 1918 adli kitapta toplamistir Epope 1927 1963 ile Omer Seyfettin Hayati ve Eserleri 1935 diger onemli iki kitabidir Dis baglantilarHakan Sazyek Ali Canib Yontem in Siirleri I Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Dergisi Cilt 35 Sayi 1 2 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde Riza Filizok Ali Canip Yontem in Kronolojik Bibliyografyasi21 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca tbmm gov tr 29 Ekim 2012 7 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ekim 2014 a b c d e f Abdullah Harmanci Ali Canip Yontem in Sanata ve Edebiyata Bakisi Turkish Studies International Periodical For The Languages Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7 3 Summer 2013 p1449 1457 Ankara PDF 7 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Ocak 2014 a b 7 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ocak 2014 a b Riza Filizok Ali Canip Ege edebiyat org Sitesi Erisim tarihi 07 01 2013 PDF 23 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Ocak 2014 tbmm gov tr 31 Ekim 2012 7 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Kasim 2012