Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ali Suavi (Osmanlıca: عالى سعاوی, romanize: ʿAlî Suʿâvî, 8 Aralık 1839, İstanbul – 20 Mayıs 1878, İstanbul) Osmanlı düşünür ve yazardır. Türkçülük fikrinin ilk eylemcisi olarak kabul edilir.
| Ali Suavi | |
|---|---|
 Ali Suavi'nin Abdullah Biraderler tarafından çekilmiş fotoğrafı. | |
| Doğum | 8 Aralık 1839 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 20 Mayıs 1878 (38 yaşında) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Takma ad | Sarıklı İhtilalci |
| Edebî akım | Türkçülük |
II. Abdülhamit’e karşı düzenlediği başarısız darbe girişimi ile bilinen tarihî bir kişiliktir. Bu olaydan ötürü kendisine “Sarıklı İhtilalci” denilmiştir.
Osmanlı Devleti’nin siyasi ve sosyal sıkıntılarına çözüm bulmak için kafa yormuş, İslam’ı referans olarak almış ve Türkçü-Turancı görüşler öne sürmüş bir kişiydi. Sultan Abdülaziz döneminde Genç Osmanlılar ile birlikte Paris ve Londra’da bulundu, Hükûmet aleyhine yazılar yazdı, gazete çıkardı. Abdülhamit döneminde yurda döndü, bir süre Galatasaray Sultanisi müdürlüğü yaptı. Bu görevden alındıktan sonra işsiz olduğu sırada örgütlediği birkaç yüz kişi ile Çırağan Sarayı’nı basarak V. Murat’ı tahta geçirmek istedi, bu girişimi sırasında Yedi Sekiz Hasan Paşa tarafından başına aldığı sopa darbesiyle öldü.
Hayatı
1839 yılında İstanbul'da kâğıt tüccarı Çankırılı Hüseyin Ağa’nın oğlu olarak dünyaya geldi. İlköğrenimini Davutpaşa'daki rüştiyede yaptıktan sonra Şehzadebaşı Camii'nin medrese ve okulunda din ve genel kültür dersleri aldı. 1856 yılında henüz 17 yaşındayken babasıyla Mekke'ye gidip hacı oldu.
Memuriyet hayatına İstanbul'da bir askerlik şubesinde kâtip olarak başladı. Üç yıl kadar bu görevde bulunduktan sonra, öğretmen seçimi için yapılan sınavı kazandı ve “muallimi evvel” oldu. 1858'de Simav’daki rüşdiye ve Kurşunlu Medresesinde hocalık yaptıktan sonra Bursa’daki rüşdiyeye öğretmen olarak atandı. Batılı tarzda bir okulda öğretmenlik yapmasına rağmen sarıklı idi. Öğretmenlik görevinin yanı sıra Bursa Ulu Cami'de vaazlar veriyordu. 1864-1866 yıllarında Rumeli'de idari görevler aldı ve Filibe'de bir rüşdiyede öğretmenlik yaptı. Bu arada Yeşiloğlu Camii'nde verdiği saray karşıtı vaazlar ve diğer nedenlerle bölgenin mülki idare amiri tarihçi Ali Bey’le arası açıldı ve görevinden azledildi; 1866 yılında İstanbul'a döndü.
Hacı Ali Suavi Efendi, İstanbul'da Şehzadebaşı Camii’nde vaazları ile ün kazandı. 1867 yılı Ocak ayından itibaren Muhbir adlı gazetede yazılarını yayımlayarak gazetecilik hayatına başladı. Eğitim alanında yazılara ağırlık verdi. Şehzadebaşı Camii'nde verdiği vaazlar ve Muhbir gazetesinin 32. sayısında yayınlanan siyasi makalesi nedeniyle bir gece ansızın tutuklanıp Kastamonu’ya sürüldü.
Avrupa’ya Kaçışı
Padişah Abdülaziz’in bir fermanı ile Mısır hidivi olması engellenen ve haksızlığa uğradığı düşüncesiyle Abdülaziz'e düşman olan Mısır prensi Mustafa Fazıl Paşa, siyasi görüşleri nedeniyle İstanbul'daki görevlerinden alınıp Anadolu illerine atanmış olan Tanzimat Dönemi edebiyatçıları Namık Kemal ve Ziya Paşa ile birlikte Ali Suavi’yi Paris’e davet etti. Üçü, Türkiye'den kaçarak Marsilya'da buluştu; 30 Mayıs 1867'de birlikte Paris'e gittiler.
Ali Suavi, 1867'de diplomatik ziyaret için Abdülaziz'in Paris'e gelmesi üzerine Fransız polisinin isteğiyle, Namık Kemal ve Ziya Paşa ile birlikte ülkeyi terk etti; Londra’ya gitti. 31 Ağustos 1867’de Kavalalı Hanedanı'ndan Mustafa Fazıl Paşa'nın maddi desteğiyle Londra’da "Muhbir" gazetesinin ilk sayısını çıkardı. Osmanlı topraklarında dağıtılan gazete, 50 sayı yayımlandı. Ali Suavi'nin sert üslubu, Osmanlı hükûmeti ile barışmak isteyen Mustafa Fazıl Paşa'yı memnun etmeyince gazete Kasım 1868’de maddi güçlükler nedeniyle kapandı. Ali Suavi yazılarını Namık Kemal ve Ziya Paşa'nın Londra'da çıkardığı Hürriyet gazetesinde yayımlamayı sürdürdü.
Londra'da tanıştığı bir İngiliz hanım ile evlenen Ali Suavi'nin diğer Genç Osmanlılar ile arası yaşam tarzları ve çeşitli fikirleri nedeniyle açıldı. 1869'da Fransa'ya geçerek "Ulum" adlı gazeteyi çıkardı ve bu gazetede Türkçülük akımına öncülük etti. 1870-1871'de gerçekleşen Fransa-Prusya Savaşı sonucu Paris Almanlar tarafından kuşatılınca Ulum'u 25. sayıda kapatmak zorunda kaldı.
İstanbul’a Dönüşü
1872 yılında Genç Osmanlılar’ın büyük bölümü Abdülaziz’in doğum günü nedeniyle çıkan genel aftan yararlanarak yurda döndüyse de Ali Suavi’ye İstanbul dışında bir ile gitmesi şartı getirildiğinden Paris’te kaldı. 1876’da II. Abdülhamit’in tahta çıkmasından sonra verilen izinle İstanbul’a dönebildi.
Eski sadrazam Mithat Paşa aleyhine yazıları ile Abdülhamit’in gözüne giren Ali Suavi, Yıldız Sarayı Kütüphanesi Müdürü olarak görevlendirildi. Artık muhafazakâr ve saltanatçı bir çizgideydi. 1 Şubat 1877’de Galatasaray Sultanisi müdürlüğüne getirildi. Kendisinden daha liberal ve batı yanlısı düşüncelere sahip olan Maarif Nazırı Münif Paşa ile anlaşamadı ve 28 Ekim 1877’de görevden alındı. Bu olaydan sonra Abdülhamit yönetiminin şiddetli bir karşıtı oldu.
Çırağan Baskını
20 Mayıs 1878 günü V. Murat'ı tekrar tahta çıkarmak için yüz elli kadar Rumeli göçmeniyle Çırağan Sarayı'nı bastı. Olay yerine yetişen Beşiktaş karakol komutanı Yedi Sekiz Hasan Paşa tarafından başına sopa darbeleriyle vurularak öldürüldü. Yıldız Sarayı civarında bir yere defnedildi. Eşi, olayla ilgili belgeleri yaktıktan sonra Londra’ya kaçtı.
Görüşleri
Ali Suavi, İngiliz parlamentarizmine benzeyen bir meşrutiyet arzusunu daimi olarak dile getiriyordu. Fransız filozoflarından büyük oranda etkilenmişti. Paris'te kısa bir süre La République adında bir gazete çıkartmıştı. Bu gazetede halk topluluklarının bir araya gelerek taleplerini hükûmete özgürce sunabilecekleri bir sistem tasvir etmişti.
Klasik medrese tahsili görmemiş olan Suavi, Genç Osmanlılar arasında yazılarında dini konulara en çok yer veren yazardı. Dinde reform yapmak gerektiğini, hutbenin her milletin kendi dilinde okunmasını ısrarla savunmuştur. Suavi’nin bu fikirleri daha sonra Cemaleddin Efgani tarafından geliştirilecektir.
Kendi ifadesine göre Ali Suavi’nin kaleme aldığı kitaplarının sayısı 127’dir. Çoğu basılmamış, bir kısmı kaybolmuş, arandığı halde bulunamamıştır. Bugün 14 kitabı ile tercüme ettiği 4 eseri mevcuttur.
Eserleri
- Taharriyat-ı Suavi alâ Tarih-i Türk
- Kamus-ül-Ulum vel-Maarif
- Ali Paşa’nın Siyaseti
- Hukuk-üş-Şevari
- Hive Hanlığı (bakınız: Hive Hanlığı)
- Gazete (muhbir)
Hakkında yazılan kitaplar
Falih Rıfkı Atay, Baş Veren İnkılâpçı
Kaynakça
- ^ Özgen, Nezir (2018). Geçmişten Günümüze Osmanlı Tarihi. İzmir: Venedik. s. 60.
- ^ "Tanzimattan Günümüze Türk Düşünürleri - Ali Suavi" (PDF). Alparslan Ünivesitesi. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
- ^ a b c d e Selahattin Çetiner. . 6 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2011.
- ^ "Ali Suavi". 9 Ekim 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ocak 2017.
- ^ a b "Murat Demireğer, II. Muhbir-Ulum Harekatı ve Ali Suavi, Erişim tarihi:02.05.2012". 24 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Mayıs 2012.
- ^ Hanefi Demirkıran. "Ali Suavi". 5 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2011.
- ^ Hilmi Ziya Ülken, 1979, Türkiye'de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken, s. 74 ve devamı.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ali Suavi Osmanlica عالى سعاوی romanize ʿAli Suʿavi 8 Aralik 1839 Istanbul 20 Mayis 1878 Istanbul Osmanli dusunur ve yazardir Turkculuk fikrinin ilk eylemcisi olarak kabul edilir Ali SuaviAli Suavi nin Abdullah Biraderler tarafindan cekilmis fotografi Dogum8 Aralik 1839 Istanbul Osmanli ImparatorluguOlum20 Mayis 1878 38 yasinda Istanbul Osmanli ImparatorluguTakma adSarikli IhtilalciEdebi akimTurkculuk II Abdulhamit e karsi duzenledigi basarisiz darbe girisimi ile bilinen tarihi bir kisiliktir Bu olaydan oturu kendisine Sarikli Ihtilalci denilmistir Osmanli Devleti nin siyasi ve sosyal sikintilarina cozum bulmak icin kafa yormus Islam i referans olarak almis ve Turkcu Turanci gorusler one surmus bir kisiydi Sultan Abdulaziz doneminde Genc Osmanlilar ile birlikte Paris ve Londra da bulundu Hukumet aleyhine yazilar yazdi gazete cikardi Abdulhamit doneminde yurda dondu bir sure Galatasaray Sultanisi mudurlugu yapti Bu gorevden alindiktan sonra issiz oldugu sirada orgutledigi birkac yuz kisi ile Ciragan Sarayi ni basarak V Murat i tahta gecirmek istedi bu girisimi sirasinda Yedi Sekiz Hasan Pasa tarafindan basina aldigi sopa darbesiyle oldu Hayati1839 yilinda Istanbul da kagit tuccari Cankirili Huseyin Aga nin oglu olarak dunyaya geldi Ilkogrenimini Davutpasa daki rustiyede yaptiktan sonra Sehzadebasi Camii nin medrese ve okulunda din ve genel kultur dersleri aldi 1856 yilinda henuz 17 yasindayken babasiyla Mekke ye gidip haci oldu Memuriyet hayatina Istanbul da bir askerlik subesinde katip olarak basladi Uc yil kadar bu gorevde bulunduktan sonra ogretmen secimi icin yapilan sinavi kazandi ve muallimi evvel oldu 1858 de Simav daki rusdiye ve Kursunlu Medresesinde hocalik yaptiktan sonra Bursa daki rusdiyeye ogretmen olarak atandi Batili tarzda bir okulda ogretmenlik yapmasina ragmen sarikli idi Ogretmenlik gorevinin yani sira Bursa Ulu Cami de vaazlar veriyordu 1864 1866 yillarinda Rumeli de idari gorevler aldi ve Filibe de bir rusdiyede ogretmenlik yapti Bu arada Yesiloglu Camii nde verdigi saray karsiti vaazlar ve diger nedenlerle bolgenin mulki idare amiri tarihci Ali Bey le arasi acildi ve gorevinden azledildi 1866 yilinda Istanbul a dondu Haci Ali Suavi Efendi Istanbul da Sehzadebasi Camii nde vaazlari ile un kazandi 1867 yili Ocak ayindan itibaren Muhbir adli gazetede yazilarini yayimlayarak gazetecilik hayatina basladi Egitim alaninda yazilara agirlik verdi Sehzadebasi Camii nde verdigi vaazlar ve Muhbir gazetesinin 32 sayisinda yayinlanan siyasi makalesi nedeniyle bir gece ansizin tutuklanip Kastamonu ya suruldu Avrupa ya Kacisi Padisah Abdulaziz in bir fermani ile Misir hidivi olmasi engellenen ve haksizliga ugradigi dusuncesiyle Abdulaziz e dusman olan Misir prensi Mustafa Fazil Pasa siyasi gorusleri nedeniyle Istanbul daki gorevlerinden alinip Anadolu illerine atanmis olan Tanzimat Donemi edebiyatcilari Namik Kemal ve Ziya Pasa ile birlikte Ali Suavi yi Paris e davet etti Ucu Turkiye den kacarak Marsilya da bulustu 30 Mayis 1867 de birlikte Paris e gittiler Ali Suavi 1867 de diplomatik ziyaret icin Abdulaziz in Paris e gelmesi uzerine Fransiz polisinin istegiyle Namik Kemal ve Ziya Pasa ile birlikte ulkeyi terk etti Londra ya gitti 31 Agustos 1867 de Kavalali Hanedani ndan Mustafa Fazil Pasa nin maddi destegiyle Londra da Muhbir gazetesinin ilk sayisini cikardi Osmanli topraklarinda dagitilan gazete 50 sayi yayimlandi Ali Suavi nin sert uslubu Osmanli hukumeti ile barismak isteyen Mustafa Fazil Pasa yi memnun etmeyince gazete Kasim 1868 de maddi guclukler nedeniyle kapandi Ali Suavi yazilarini Namik Kemal ve Ziya Pasa nin Londra da cikardigi Hurriyet gazetesinde yayimlamayi surdurdu Londra da tanistigi bir Ingiliz hanim ile evlenen Ali Suavi nin diger Genc Osmanlilar ile arasi yasam tarzlari ve cesitli fikirleri nedeniyle acildi 1869 da Fransa ya gecerek Ulum adli gazeteyi cikardi ve bu gazetede Turkculuk akimina onculuk etti 1870 1871 de gerceklesen Fransa Prusya Savasi sonucu Paris Almanlar tarafindan kusatilinca Ulum u 25 sayida kapatmak zorunda kaldi Istanbul a Donusu 1872 yilinda Genc Osmanlilar in buyuk bolumu Abdulaziz in dogum gunu nedeniyle cikan genel aftan yararlanarak yurda donduyse de Ali Suavi ye Istanbul disinda bir ile gitmesi sarti getirildiginden Paris te kaldi 1876 da II Abdulhamit in tahta cikmasindan sonra verilen izinle Istanbul a donebildi Eski sadrazam Mithat Pasa aleyhine yazilari ile Abdulhamit in gozune giren Ali Suavi Yildiz Sarayi Kutuphanesi Muduru olarak gorevlendirildi Artik muhafazakar ve saltanatci bir cizgideydi 1 Subat 1877 de Galatasaray Sultanisi mudurlugune getirildi Kendisinden daha liberal ve bati yanlisi dusuncelere sahip olan Maarif Naziri Munif Pasa ile anlasamadi ve 28 Ekim 1877 de gorevden alindi Bu olaydan sonra Abdulhamit yonetiminin siddetli bir karsiti oldu Ciragan Baskini 20 Mayis 1878 gunu V Murat i tekrar tahta cikarmak icin yuz elli kadar Rumeli gocmeniyle Ciragan Sarayi ni basti Olay yerine yetisen Besiktas karakol komutani Yedi Sekiz Hasan Pasa tarafindan basina sopa darbeleriyle vurularak olduruldu Yildiz Sarayi civarinda bir yere defnedildi Esi olayla ilgili belgeleri yaktiktan sonra Londra ya kacti GorusleriAli Suavi Ingiliz parlamentarizmine benzeyen bir mesrutiyet arzusunu daimi olarak dile getiriyordu Fransiz filozoflarindan buyuk oranda etkilenmisti Paris te kisa bir sure La Republique adinda bir gazete cikartmisti Bu gazetede halk topluluklarinin bir araya gelerek taleplerini hukumete ozgurce sunabilecekleri bir sistem tasvir etmisti Klasik medrese tahsili gormemis olan Suavi Genc Osmanlilar arasinda yazilarinda dini konulara en cok yer veren yazardi Dinde reform yapmak gerektigini hutbenin her milletin kendi dilinde okunmasini israrla savunmustur Suavi nin bu fikirleri daha sonra Cemaleddin Efgani tarafindan gelistirilecektir Kendi ifadesine gore Ali Suavi nin kaleme aldigi kitaplarinin sayisi 127 dir Cogu basilmamis bir kismi kaybolmus arandigi halde bulunamamistir Bugun 14 kitabi ile tercume ettigi 4 eseri mevcuttur EserleriTaharriyat i Suavi ala Tarih i Turk Kamus ul Ulum vel Maarif Ali Pasa nin Siyaseti Hukuk us Sevari Hive Hanligi bakiniz Hive Hanligi Gazete muhbir Hakkinda yazilan kitaplarFalih Rifki Atay Bas Veren InkilapciKaynakca Ozgen Nezir 2018 Gecmisten Gunumuze Osmanli Tarihi Izmir Venedik s 60 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Tanzimattan Gunumuze Turk Dusunurleri Ali Suavi PDF Alparslan Univesitesi 23 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 23 Ekim 2022 a b c d e Selahattin Cetiner 6 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Nisan 2011 Ali Suavi 9 Ekim 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ocak 2017 a b Murat Demireger II Muhbir Ulum Harekati ve Ali Suavi Erisim tarihi 02 05 2012 24 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Mayis 2012 Hanefi Demirkiran Ali Suavi 5 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2011 Hilmi Ziya Ulken 1979 Turkiye de Cagdas Dusunce Tarihi Istanbul Ulken s 74 ve devami