Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ali İhsan Sabis (1882 İstanbul - 9 Aralık 1957, İstanbul), Türk asker ve siyasetçidir. I. Dünya Savaşı'nda Kafkasya Cephesi ve Irak Cephesi'nin, Türk Kurtuluş Savaşı'nda Batı Cephesi'nin komutanlarındandır.
| Ali İhsan Sâbis 1317 (1902)-Top. 1 | |
|---|---|
 Ali İhsan Paşa | |
| Doğum | 1882 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 9 Aralık 1957 (75 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Bağlılığı |  Osmanlı (1902-1919) Türkiye (1923-1932) |
| Hizmet yılları | 1902-1922 |
| Rütbesi | Mirliva |
| Komutası | 1. Tümen Genel Karargahı, 2. Ordu Kurmay Başkanı, 13. Kolordu (vekil), Üçüncü Ordu Genel İhtiyat, 11. Kolordu (vekil), 1. Seferi Kuvvetleri, 9. Kolordu, 13. Kolordu, 4. Kolordu, 6. Ordu 1. Ordu |
| Çatışma/savaşları | Balkan Savaşları I. Dünya Savaşı Kurtuluş Savaşı |
| Ödülleri |       |
| Sonraki işi | TBMM Afyonkarahisar Milletvekili |
Sabis soyadını, Irak Cephesi'nde Sabis Mevkiinde İngiliz ordusuna karşı savaşta gösterdiği başarılar nedeniyle almıştır. I. Dünya Savaşı sonrasında İngilizlerce tutuklanmasının ardından ilk Malta sürgünleri arasında yer almış, dönüşünde ve Büyük Taarruz öncesine kadar Batı Cephesi 1. Ordu komutanlığını yürütmüş Türk askeri ve siyaset adamı. 1930 ve 40'larda Alman yanlısı fikirleri savunmuş ve bundan dolayı mahkûm olmuştur. 1954'te ise Demokrat Parti'den (9. Dönem) Afyonkarahisar milletvekili seçildi.
Hayatı
İlk yılları
20 Ağustos 1882 tarihinde İstanbul'da, Cihangir semtinde doğdu. Babası Kolağası (önyüzbaşı) Cemal Bey, annesi Seher Hanım'dır. Her ikisi de İstanbulludur. İlk mektebi ve Beşiktaş Askerî Rüştiyesini bitirdikten sonra 1895 yılında Halıcıoğlu'ndaki Topçu Mektebi idadisine (leyli-yatılı) olara girdi. 1901'de ve 1904'te birincilikle mezun oldu. Topçu Mektebi Harbiyesi'nden (Kara Harp Okulu) 1901'de Sahra Topçu Mülazımı Sânisi (teğmen) olarak birincilikle mezun oldu. Daha sonra 1901-1904 yılları arasında Pangaltı Erkanı Harbiye'sinde tahsilini ikmal ederek 1904'te Erkanı harp yüzbaşısı oldu.
I. Dünya Savaşı
I. Dünya Savaşı'nda kolordu ve ordu komutanı olarak Kafkasya ve Irak cephelerinde bulundu. 1916'da Kut'ül Ammare Kuşatması sırasında Sabis mevkiinde karşı saldırıya geçen İngiliz ordusuna karşı zafer kazandı. 1914'te Tortum'da yerel başarılarla başlayan komutanlığına, Sarıkamış, ve Van'da devam etti. 9., 4. ve 13. Kolordu kumandanlıklarında bulundu. 1917'de Mirliva rütbesini aldı.
2 Nisan 1918'de Rusların harabe halinde getirip terk ettiği Van'ı Ermeni komitacılardan geri aldı. Nuri Killigil Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusu'nun Azerbaycan seferinde görev aldı ve 8 Haziran 1918'de Tebriz'i ele geçirdi. 1918'de İran'daki mevkiinde İngiliz kuvvetleri karşısında geri çekildi ve kolordusunu kurtarmayı başardı. Aynı yılın eylül ayında Halil (Kut) Paşa yerine 6. Ordu kumandanlığına getirildi.
30 Ekim 1918'de Mondros Mütarekesi imzalandığında Musul ve çevresi henüz Ali İhsan Paşa komutasındaki Türk birliklerinin idaresindeydi. İngiliz General Marshall'ın, ateşkesten sonra Musul ve Zaho'daki sivil Hristiyanların topluca öldürüldüğünü iddia etmesiyle İngilizler, Türk birliklerinin Musul'u terk etmesini istediler. Ali İhsan Paşa, bu isteği önce reddetti ancak İstanbul Hükûmeti'nden gelen talimat doğrultusunda Nusaybin'e çekilerek Musul'u İngiliz işgaline bıraktı.
Malta Sürgünü
Savaştan sonra İngiliz Yüksek Komiserliğinin talebi üzerine 23 Şubat 1919'da Konya'da tutuklanarak ilk Malta sürgünlerinden olmuştur. Kendisine yöneltilen suçlamalar Van, Musul ve Urmiye'de Hristiyan katliamlarını bilfiil yönetmek ve Kut'ül Ammare Kuşatması sonrası ele geçirilen İngiliz savaş esirlerini öldürtmekti. İngilizler tarafından düzenlenen dosyasına göre Ali İhsan Paşa 1915 Nisanında Dilman Muharebesi ertesinde Van'daki Ermenilerin öldürülmesi, haziran ayında Urmiye'de Hakkâri'den kaçmış olan 3300 Nasturi ile 700 Ermeninin topluca katledilmesi, temmuzda Urmiye'de Fransız misyonuna sığınan 620 köylünün öldürülmesi, 18 Eylül'de aralarında Amerikalı gazeteci John Nooshy'nin bulunduğu 20 hasta ve yaralının hastaneden çıkarılarak öldürülmesi, aynı ay Musul'da 270 sivil Ermeni'nin öldürülmesi olaylarının faili idi. Ancak savaş suçluları mahkemesi gerçekleşmediği için bu suçlamalar kanıtlanmadı. Ali İhsan Paşa, Haziran 1921'de diğer Malta tutukluları ile birlikte salıverildi.
Kurtuluş Savaşı'nda
Dönüşünde 27 Eylül 1921 tarihi itibarıyla Türk Kurtuluş Savaşı'na katıldı ve Mirliva rütbesiyle Batı Cephesi 1. Ordu komutanlığına atandı. Moskova Antlaşması ile Batum ve Azerbaycan'ın Sovyetler Birliği'ne terk edilmesine karşı çıktığından ve Ali Fuat Paşa'nın yerine Batı Cephesi komutanlığına atanan İsmet Paşa'nın kıdem olarak kendisinden daha altta olmasına rağmen cephe komutanı olması, Ali İhsan Paşa'nın İsmet Paşa komutası altına girmek istememesi, üstüne üstlük ordu içinde İsmet Paşa ve Mustafa Kemal Paşa aleyhine propaganda yürütmesi üzerine Büyük Taarruz öncesi 21 Haziran 1922 tarihinde Başkomutan Mustafa Kemal Paşa tarafından ordu komutanlığı görevinden alındı ve TBMM tarafından emekliye sevk edildi.
Turancılık ülküsü
II. Dünya Savaşı yıllarında, gazetelere askerlik konusunda yazılar yazıyor ve genellikle Alman ordularının ilerleyişini alkışlıyordu. Türkiye savaşın sonuna doğru Almanya'nın karşısında yer alınca, tenkit yazılarıyla yetinmeyerek, başta Cumhurbaşkanı İsmet İnönü olmak üzere devlet ve hükûmet erkânına, suçlayıcı imzasız mektuplar göndermeye başladı. Böylelikle 1922'de emekliye ayrılmasında önemli rolü oynayan, o zamanın Batı Cephesi komutanı İnönü'den dolaylı intikam almış oluyordu. Olayın tespitinden sonra, 24 Şubat 1944'te tutuklandı ve 10 Şubat 1947'de de sıkıyönetim mahkemesince 15 ay ağır hapis cezasına çarptırıldı. 1950 yılında Demokrat Parti iktidara geldikten sonra çıkartılan af kanunu ile siyasi haklarına kavuştu. 1950-54'te listesinden Afyonkarahisar milletvekili seçilerek 9. Dönem TBMM üyesi oldu. 9 Aralık 1957'de 75 yaşında öldü.
Eserleri
- Birinci Dünya Harbi Harp Hatıralarım Cilt 1
- Birinci Dünya Harbi Harp Hatıralarım Cilt 2
- Birinci Dünya Harbi Harp Hatıralarım Cilt 3
- İstiklal Harbi ve Gizli Cihetleri Harp Hatıralarım Cilt 5
- Birinci Dünya Harbi Harp Hatıralarım Cilt 4
- Harp Hatıralarım Birinci Cihan Harbi 2. Cilt
- Harp Hatıralarım Birinci Dünya Harbi 1. Cilt
- Harp Hatıralarım Birinci Dünya Harbi 4. Cilt
- Harp Hatıralarım İstiklâl Harbi ve Gizli Cihetleri 5. Cilt
- Harp Hatıralarım İstiklâl Harbi ve Gizli Cihetleri 6. Cilt
- İstiklal Harbi ve Gizli Cihetleri Harp Hatıralarım Cilt 6
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Türk Yaşam web sitesi[]
- Biyografi.net web sitesi16 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara, 1972, s. 144.
- ^ "Musul'u böyle kaybettik. Radikal". 20 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Eylül 2009.
- ^ Malta Belgeleri: İngiltere Dışişleri Bakanlığı 'Türk Savaş Suçluları' Dosyası, Belge Y. 2007.
- ^ Akın, Rıdvan, Türk Syasal Tarihi, İstanbul 2010
- ^ Özakman, Turgut, Şu Çılgın Türkler, Ankara, 2005
- ^ Kim Kimdir web sitesi 22 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . []
| Askerî görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Yeni makam | 1. Ordu Komutanı 9 Ekim 1921 - 19 Haziran 1922 | Sonra gelen: Nureddin İbrahim Konyar |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ali Ihsan Sabis 1882 Istanbul 9 Aralik 1957 Istanbul Turk asker ve siyasetcidir I Dunya Savasi nda Kafkasya Cephesi ve Irak Cephesi nin Turk Kurtulus Savasi nda Bati Cephesi nin komutanlarindandir Ali Ihsan Sabis 1317 1902 Top 1Ali Ihsan PasaDogum1882 Istanbul Osmanli ImparatorluguOlum9 Aralik 1957 75 yasinda Istanbul TurkiyeBagliligi Osmanli 1902 1919 Turkiye 1923 1932 Hizmet yillari1902 1922RutbesiMirlivaKomutasi1 Tumen Genel Karargahi 2 Ordu Kurmay Baskani 13 Kolordu vekil Ucuncu Ordu Genel Ihtiyat 11 Kolordu vekil 1 Seferi Kuvvetleri 9 Kolordu 13 Kolordu 4 Kolordu 6 Ordu 1 OrduCatisma savaslariBalkan Savaslari I Dunya Savasi Kurtulus SavasiOdulleriSonraki isiTBMM Afyonkarahisar Milletvekili Sabis soyadini Irak Cephesi nde Sabis Mevkiinde Ingiliz ordusuna karsi savasta gosterdigi basarilar nedeniyle almistir I Dunya Savasi sonrasinda Ingilizlerce tutuklanmasinin ardindan ilk Malta surgunleri arasinda yer almis donusunde ve Buyuk Taarruz oncesine kadar Bati Cephesi 1 Ordu komutanligini yurutmus Turk askeri ve siyaset adami 1930 ve 40 larda Alman yanlisi fikirleri savunmus ve bundan dolayi mahkum olmustur 1954 te ise Demokrat Parti den 9 Donem Afyonkarahisar milletvekili secildi HayatiIlk yillari 20 Agustos 1882 tarihinde Istanbul da Cihangir semtinde dogdu Babasi Kolagasi onyuzbasi Cemal Bey annesi Seher Hanim dir Her ikisi de Istanbulludur Ilk mektebi ve Besiktas Askeri Rustiyesini bitirdikten sonra 1895 yilinda Halicioglu ndaki Topcu Mektebi idadisine leyli yatili olara girdi 1901 de ve 1904 te birincilikle mezun oldu Topcu Mektebi Harbiyesi nden Kara Harp Okulu 1901 de Sahra Topcu Mulazimi Sanisi tegmen olarak birincilikle mezun oldu Daha sonra 1901 1904 yillari arasinda Pangalti Erkani Harbiye sinde tahsilini ikmal ederek 1904 te Erkani harp yuzbasisi oldu I Dunya Savasi I Dunya Savasi nda kolordu ve ordu komutani olarak Kafkasya ve Irak cephelerinde bulundu 1916 da Kut ul Ammare Kusatmasi sirasinda Sabis mevkiinde karsi saldiriya gecen Ingiliz ordusuna karsi zafer kazandi 1914 te Tortum da yerel basarilarla baslayan komutanligina Sarikamis ve Van da devam etti 9 4 ve 13 Kolordu kumandanliklarinda bulundu 1917 de Mirliva rutbesini aldi 2 Nisan 1918 de Ruslarin harabe halinde getirip terk ettigi Van i Ermeni komitacilardan geri aldi Nuri Killigil Pasa komutasindaki Kafkas Islam Ordusu nun Azerbaycan seferinde gorev aldi ve 8 Haziran 1918 de Tebriz i ele gecirdi 1918 de Iran daki mevkiinde Ingiliz kuvvetleri karsisinda geri cekildi ve kolordusunu kurtarmayi basardi Ayni yilin eylul ayinda Halil Kut Pasa yerine 6 Ordu kumandanligina getirildi 30 Ekim 1918 de Mondros Mutarekesi imzalandiginda Musul ve cevresi henuz Ali Ihsan Pasa komutasindaki Turk birliklerinin idaresindeydi Ingiliz General Marshall in ateskesten sonra Musul ve Zaho daki sivil Hristiyanlarin topluca olduruldugunu iddia etmesiyle Ingilizler Turk birliklerinin Musul u terk etmesini istediler Ali Ihsan Pasa bu istegi once reddetti ancak Istanbul Hukumeti nden gelen talimat dogrultusunda Nusaybin e cekilerek Musul u Ingiliz isgaline birakti Malta Surgunu Savastan sonra Ingiliz Yuksek Komiserliginin talebi uzerine 23 Subat 1919 da Konya da tutuklanarak ilk Malta surgunlerinden olmustur Kendisine yoneltilen suclamalar Van Musul ve Urmiye de Hristiyan katliamlarini bilfiil yonetmek ve Kut ul Ammare Kusatmasi sonrasi ele gecirilen Ingiliz savas esirlerini oldurtmekti Ingilizler tarafindan duzenlenen dosyasina gore Ali Ihsan Pasa 1915 Nisaninda Dilman Muharebesi ertesinde Van daki Ermenilerin oldurulmesi haziran ayinda Urmiye de Hakkari den kacmis olan 3300 Nasturi ile 700 Ermeninin topluca katledilmesi temmuzda Urmiye de Fransiz misyonuna siginan 620 koylunun oldurulmesi 18 Eylul de aralarinda Amerikali gazeteci John Nooshy nin bulundugu 20 hasta ve yaralinin hastaneden cikarilarak oldurulmesi ayni ay Musul da 270 sivil Ermeni nin oldurulmesi olaylarinin faili idi Ancak savas suclulari mahkemesi gerceklesmedigi icin bu suclamalar kanitlanmadi Ali Ihsan Pasa Haziran 1921 de diger Malta tutuklulari ile birlikte saliverildi Kurtulus Savasi nda 1 Ordu Komutani Mirliva Ali Ihsan Pasa Turk Ordusu Baskomutani Musir Gazi Mustafa Kemal Pasa yi tren garinda karsilarken Cay 1922 Donusunde 27 Eylul 1921 tarihi itibariyla Turk Kurtulus Savasi na katildi ve Mirliva rutbesiyle Bati Cephesi 1 Ordu komutanligina atandi Moskova Antlasmasi ile Batum ve Azerbaycan in Sovyetler Birligi ne terk edilmesine karsi ciktigindan ve Ali Fuat Pasa nin yerine Bati Cephesi komutanligina atanan Ismet Pasa nin kidem olarak kendisinden daha altta olmasina ragmen cephe komutani olmasi Ali Ihsan Pasa nin Ismet Pasa komutasi altina girmek istememesi ustune ustluk ordu icinde Ismet Pasa ve Mustafa Kemal Pasa aleyhine propaganda yurutmesi uzerine Buyuk Taarruz oncesi 21 Haziran 1922 tarihinde Baskomutan Mustafa Kemal Pasa tarafindan ordu komutanligi gorevinden alindi ve TBMM tarafindan emekliye sevk edildi Turancilik ulkusu II Dunya Savasi yillarinda gazetelere askerlik konusunda yazilar yaziyor ve genellikle Alman ordularinin ilerleyisini alkisliyordu Turkiye savasin sonuna dogru Almanya nin karsisinda yer alinca tenkit yazilariyla yetinmeyerek basta Cumhurbaskani Ismet Inonu olmak uzere devlet ve hukumet erkanina suclayici imzasiz mektuplar gondermeye basladi Boylelikle 1922 de emekliye ayrilmasinda onemli rolu oynayan o zamanin Bati Cephesi komutani Inonu den dolayli intikam almis oluyordu Olayin tespitinden sonra 24 Subat 1944 te tutuklandi ve 10 Subat 1947 de de sikiyonetim mahkemesince 15 ay agir hapis cezasina carptirildi 1950 yilinda Demokrat Parti iktidara geldikten sonra cikartilan af kanunu ile siyasi haklarina kavustu 1950 54 te listesinden Afyonkarahisar milletvekili secilerek 9 Donem TBMM uyesi oldu 9 Aralik 1957 de 75 yasinda oldu EserleriBirinci Dunya Harbi Harp Hatiralarim Cilt 1 Birinci Dunya Harbi Harp Hatiralarim Cilt 2 ISBN 975 551 067 2 Birinci Dunya Harbi Harp Hatiralarim Cilt 3 Istiklal Harbi ve Gizli Cihetleri Harp Hatiralarim Cilt 5 ISBN 975 551 084 2 Birinci Dunya Harbi Harp Hatiralarim Cilt 4 Harp Hatiralarim Birinci Cihan Harbi 2 Cilt ISBN 975 551 067 2 Harp Hatiralarim Birinci Dunya Harbi 1 Cilt Harp Hatiralarim Birinci Dunya Harbi 4 Cilt ISBN 975 551 043 5 Harp Hatiralarim Istiklal Harbi ve Gizli Cihetleri 5 Cilt ISBN 975 551 084 2 Harp Hatiralarim Istiklal Harbi ve Gizli Cihetleri 6 Cilt ISBN 975 551 085 0 Istiklal Harbi ve Gizli Cihetleri Harp Hatiralarim Cilt 6 ISBN 975 551 085 0Ayrica bakinizMusul SorunuDis baglantilarTurk Yasam web sitesi olu kirik baglanti Biyografi net web sitesi16 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca T C Genelkurmay Harp Tarihi Baskanligi Yayinlari Turk Istiklal Harbine Katilan Tumen ve Daha Ust Kademelerdeki Komutanlarin Biyografileri Genelkurmay Baskanligi Basimevi Ankara 1972 s 144 Musul u boyle kaybettik Radikal 20 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Eylul 2009 Malta Belgeleri Ingiltere Disisleri Bakanligi Turk Savas Suclulari Dosyasi Belge Y 2007 Akin Ridvan Turk Syasal Tarihi Istanbul 2010 Ozakman Turgut Su Cilgin Turkler Ankara 2005 Kim Kimdir web sitesi 22 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde kaynak guvenilir mi Askeri goreviOnce gelen Yeni makam 1 Ordu Komutani 9 Ekim 1921 19 Haziran 1922 Sonra gelen Nureddin Ibrahim Konyar