Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Altay İli (Uygurca: ئالتاي ۋىلايىت Altay Vilayiti, Çince: 阿勒泰地区/阿勒泰地區, Pinyin: Ālètài Dìqū), Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde, İli Kazak Özerk İli toprakları içinde bir ildir.
| Altay İli ئالتاي ۋىلايىت, 阿勒泰地区/阿勒泰地區 | |
|---|---|
 | |
 Altay ilinin Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ndeki konumu (sarı) | |
| Ülke |  Çin |
| İli Kazak Özerk İli | |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 118.015 km² |
| Nüfus (2000) | |
| • Toplam | 561,667 |
| Zaman dilimi | +8 |
| • Yaz (YSU) | UTC |
836500 | |
| Alan kodu | 0906 |
Resmî site http://www.xjalt.gov.cn/ | |
Konumu
Altay İli, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde, (batıdan doğuya doğru) Kazakistan, Rusya ve Moğolistan'la sınırı, onlardan Altay dağ zinciri ayırır, güneybatısında Tarbagatay İli ve güneyinde Sanci Hui Özerk İli ile sınırdır.
İklim
İklim yüksekliğe göre değişken: Yüksek bölgelerde ve alçak bölgelerde çok farklılık vardır. Ortalama yıllık sıcaklık Altay şehri için, en soğuk kış ayı için ortalama -16,1 °C ve en sıcak yaz ayı için ortalama +21,9 °C'dir. En sıcak ay için, yıllık bir 4,3 °C ortalamasıyla (sayılar 1991 yılında toplanan kayıtlardan alınmıştır) ve yıllık yağış orada 184,3 mililitre olur (sayılar 1990 yılında toplanan kayıtlardan alınmıştır).
İdari bölümler
Altay İli'indeki şehir ve beldeler:
- Altay (şehir)- 阿勒泰市 Ālètài Shì ;
- Çinggil İlçesi - 清河县 Qīnghé Xiàn ;
- Jeminay İlçesi - 吉木乃县 Jímùnǎi Xiàn;
- Koktokay İlçesi - 富蕴县 Fùyùn Xiàn ;
- Burçin İlçesi - 布尔津县 Bù'ěrjīn Xiàn ;
- Burultokay İlçesi - 福海县 Fúhǎi Xiàn ;
- Kaba İlçesi - 哈巴河县 Hābāhé Xiàn :
Etnik yapısı
Altay İlinde yaşayan 2000 yılı sayımına göre Uluslar;
| Etnik grup | Nüfus | Oran (%) |
|---|---|---|
| Kazak | 288.612 | 51,38% |
| Han | 229.894 | 40,93% |
| Hui | 22.166 | 3,95% |
| Uygur | 10.068 | 1,79% |
| Moğol | 5.486 | 0,98% |
| Dongxiang | 1.724 | 0,31% |
| Tatar | 1.236 | 0,22% |
| diğerleri | 2.481 | 0,44% |
1956 yılında Çinli Türk dilbilimcisi Geng Shimin Burçin ve Kaba İlçeleri ilgili bir metin yazar. O zamandan sonra ve 1980'li yılların sonlarında, dilbilimsel kapsamlı alan çalışması bu bölgede uygulanır. Bir alan araştırmacısı olan, Talant Mawkanuli, Larry V. Clark ve György Kara, Bloomington, gözetimi altında bir doctoral sesbilim ve şekilbilim "Jungar Tuva" ismindeki savında, Kanas Gölü etrafında sayıları 2.000'den daha az olan kişiler tarafından Tuvaca konuşulduğunu yazmıştır (1998).
Kazakistan sınırı yakınında kuzey Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, eski Sovyetler birliğinde ve Moğolistan'da Tuvaca veya Tuva Türkçesi konuşanlar bulunur. Kazaklara komşu olan bu dili konuşanların diline Diwa, Soyan, vb. denilir ve kök mončaq diye söylerler, "mavi boncuk" (karşıtı Gök Monjaq) olarak tanımlanır. Onlar Junggar Altay Özerk bölgesinde yaşarlar, etkin olarak Burçin İlçesi'nde Kom (Khom) ve Kanas (Khanas) köylerinde ve Kaba İlçesindeki Aq Khawa 'da, onlar bu bölgeye kendi deyimleriyle dört ken, yani "dört nehir" derler.
Tarihi
Ekonomi
1959 yılında Sincan Üretim ve İnşaat Kolordusu (XPCC, Çince: basit 新疆生产建设兵团; geleneksel: 新疆生產建設兵團; Pinyin: Xīnjiāng Shēngchǎn Jiànshè Bīngtuán), denilen onuncu tarımsal bölümü burada kurulmuş ve Beitun'dan yönetilir.
Notlar
- ^ Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce)
- ^ Lars Johanson, Discoveries on the Turkic Linguistic Map, Svenska Forskningsinstituteti Istanbul Stockholm 2001
Kaynakça
Dış bağlantılar
- (İngilizce)
- Historical Weather: ALTAY, China 8 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Altay Ili Uygurca ئالتاي ۋىلايىت Altay Vilayiti Cince 阿勒泰地区 阿勒泰地區 Pinyin Aletai Diqu Cin Halk Cumhuriyeti ne bagli Sincan Uygur Ozerk Bolgesi nin kuzeyinde Ili Kazak Ozerk Ili topraklari icinde bir ildir Altay Ili ئالتاي ۋىلايىت 阿勒泰地区 阿勒泰地區Altay ilinin Sincan Uygur Ozerk Bolgesi ndeki konumu sari UlkeCinIli Kazak Ozerk IliYuzolcumu Toplam118 015 km Nufus 2000 Toplam561 667Zaman dilimi 8 Yaz YSU UTC836500Alan kodu0906Resmi site http www xjalt gov cn Burcin Ilcesinde konumlanan Kanas GoluKonumuAltay Ili Sincan Uygur Ozerk Bolgesi nin kuzeyinde batidan doguya dogru Kazakistan Rusya ve Mogolistan la siniri onlardan Altay dag zinciri ayirir guneybatisinda Tarbagatay Ili ve guneyinde Sanci Hui Ozerk Ili ile sinirdir IklimIklim yukseklige gore degisken Yuksek bolgelerde ve alcak bolgelerde cok farklilik vardir Ortalama yillik sicaklik Altay sehri icin en soguk kis ayi icin ortalama 16 1 C ve en sicak yaz ayi icin ortalama 21 9 C dir En sicak ay icin yillik bir 4 3 C ortalamasiyla sayilar 1991 yilinda toplanan kayitlardan alinmistir ve yillik yagis orada 184 3 mililitre olur sayilar 1990 yilinda toplanan kayitlardan alinmistir Idari bolumlerAltay Ili indeki sehir ve beldeler Altay sehir 阿勒泰市 Aletai Shi Cinggil Ilcesi 清河县 Qinghe Xian Jeminay Ilcesi 吉木乃县 Jimunǎi Xian Koktokay Ilcesi 富蕴县 Fuyun Xian Burcin Ilcesi 布尔津县 Bu erjin Xian Burultokay Ilcesi 福海县 Fuhǎi Xian Kaba Ilcesi 哈巴河县 Habahe Xian Etnik yapisiAltay Ilinde yasayan 2000 yili sayimina gore Uluslar Etnik grup Nufus Oran Kazak 288 612 51 38 Han 229 894 40 93 Hui 22 166 3 95 Uygur 10 068 1 79 Mogol 5 486 0 98 Dongxiang 1 724 0 31 Tatar 1 236 0 22 digerleri 2 481 0 44 1956 yilinda Cinli Turk dilbilimcisi Geng Shimin Burcin ve Kaba Ilceleri ilgili bir metin yazar O zamandan sonra ve 1980 li yillarin sonlarinda dilbilimsel kapsamli alan calismasi bu bolgede uygulanir Bir alan arastirmacisi olan Talant Mawkanuli Larry V Clark ve Gyorgy Kara Bloomington gozetimi altinda bir doctoral sesbilim ve sekilbilim Jungar Tuva ismindeki savinda Kanas Golu etrafinda sayilari 2 000 den daha az olan kisiler tarafindan Tuvaca konusuldugunu yazmistir 1998 Kazakistan siniri yakininda kuzey Sincan Uygur Ozerk Bolgesinde eski Sovyetler birliginde ve Mogolistan da Tuvaca veya Tuva Turkcesi konusanlar bulunur Kazaklara komsu olan bu dili konusanlarin diline Diwa Soyan vb denilir ve kok moncaq diye soylerler mavi boncuk karsiti Gok Monjaq olarak tanimlanir Onlar Junggar Altay Ozerk bolgesinde yasarlar etkin olarak Burcin Ilcesi nde Kom Khom ve Kanas Khanas koylerinde ve Kaba Ilcesindeki Aq Khawa da onlar bu bolgeye kendi deyimleriyle dort ken yani dort nehir derler TarihiEkonomi1959 yilinda Sincan Uretim ve Insaat Kolordusu XPCC Cince basit 新疆生产建设兵团 geleneksel 新疆生產建設兵團 Pinyin Xinjiang Shengchǎn Jianshe Bingtuan denilen onuncu tarimsal bolumu burada kurulmus ve Beitun dan yonetilir Notlar Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Ingilizce Lars Johanson Discoveries on the Turkic Linguistic Map Svenska Forskningsinstituteti Istanbul Stockholm 2001KaynakcaDis baglantilar Ingilizce Historical Weather ALTAY China 8 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Koordinatlar 47 50 N 88 08 E Cin Sincan Uygur Ozerk Bolgesi yonetim birimleri Baskent Urumci Il duzeyi sehir Il Ozerk il Ilce duzeyi sehir Ilce Ozerk ilce BucakUrumci Tanri Dagi Bucagi Saybag Bucagi Yenisehir Bucagi Suymogu Bucagi Tudun Haba Bucagi Tapanceng Bucagi Mitung Bucagi Urumci IlcesiKaramay Karamay Bucagi Maydag Bucagi Cerenbulak Bucagi Orku BucagiTurfan Ili Turfan Toksun Ilcesi Pican IlcesiKumul Ili Kumul sehir Ara Turuk Ilcesi Barkol Kazak Ozerk IlcesiHotan Ili Hotan sehir Hotan Ilcesi Lop Ilcesi Niya Ilcesi Guma Ilcesi Cira Ilcesi Keriye Ilcesi Karakas IlcesiAksu Ili Aksu sehir Onsu Ilcesi Sayar Ilcesi Bay Ilcesi Avat Ilcesi Kucar Ilcesi Kelpin Ilcesi Toksu Ilcesi Ucturfan IlcesiKasgar Ili Kasgar Maralbesi Ilcesi Poskam Ilcesi Feyzivat Ilcesi Kagilik Ilcesi Yopurga Ilcesi Kasgar Yenisehir Ilcesi Mekit Ilcesi Yengisar Ilcesi Yarkent Ilcesi Kasgar Kuna Sehir Ilcesi Taskurgan Tacik Ozerk IlcesiKizilsu Kirgiz Ozerk Ili Atus Ilcesi Akto Ilcesi Ulugcat Ilcesi Akci IlcesiBayangolin Mogol Ozerk Ili Korla sehir Hocing Ilcesi Lopnur Ilcesi Hosut Ilcesi Cercen Ilcesi Bagras Ilcesi Bugur Ilcesi Cakilik Ilcesi Yenci Hui Ozerk IlcesiSanci Hui Ozerk Ili Sanci sehir Fukang sehir Gucung Ilcesi Manas Ilcesi Jimisar Ilcesi Hutubi Ilcesi Mori Kazak Ozerk IlcesiBortala Mogol Ozerk Ili Bortala Cing Ilcesi Arisang IlcesiOzerk bolgesine dogrudan bagli ilce duzeyi sehir Shihezi Aral Tomsuk VujyacuIli Kazak Ozerk Ili Ili Kazak Ozerk Ili olup Tarbagatay ve Altay i yonetmektedir Dogrudan bagli Gulca Kuytun Gulca Ilcesi Tekes Ilcesi Nilka Ilcesi Mogolkure Ilcesi Kunes Ilcesi Korgas Ilcesi Dokuztara Ilcesi Capcal Sibe Ozerk IlcesiTarbagatay Ili Cocek sehir Usu sehir Dorbiljin Ilcesi Cagantogay Ilcesi Saven Ilcesi Toli Ilcesi Kobuksar Mogol Ozerk IlcesiAltay Ili Altay sehir Cinggil Ilcesi Jeminay Ilcesi Koktokay Ilcesi Burcin Ilcesi Burultokay Ilcesi Kaba Ilcesi Hotan Aksay Cin nin hakimiyeti uzerine Cin ile Hindistan arasinda anlasmazlik mevcuttur Su an fiilen Cin Halk Cumhuriyeti yonetmektedir