Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Altın Orda, Altın Ordu Devleti, Uluğ Ulus veya Kıpçak Hanlığı (Başkurtça: Алтын Урҙа, Altın Orda, Tatarca: Алтын Урда Altın Urda, Kazakça: Алтын Орда) bir Türk hanlığıdır.Cengiz Han ölmeden önce topraklarını oğulları arasında paylaştırmış ve Seyhun Irmağı ile Balkaş Gölü'nün batısındaki yerleri büyük oğlu Cuci Han'a vermişti. Cuci Han'ın küçük oğlu Batu Han, batıya doğru giriştiği seferlerle bu toprakları genişletti. Cuci'nin toprakları sonradan Batu Han ile ağabeyi Orda Han arasında paylaşıldı. Balkaş ile Aral gölleri arasındaki ve Seyhun Irmağı'nın güneyindeki yerler Orda'ya verildi. Harezm ve yeni alınan topraklarsa Batu'nun yönetimine bırakıldı. Orda'nın yönetimindeki doğu bölgesine Ak Orda, Batu'un yönetimindeki batı bölgesine de adı verildi. Gök Orda sonradan Altın Orda olarak adlandırıldı.
Altın Orda اولوس جوجي / Ulūs-ı Cūcī Altın Orda Devleti | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1242-1502 | |||||||||||||||||
 Bayrak | |||||||||||||||||
 1389 senesinde Altın Orda Devleti | |||||||||||||||||
| Başkent | Saray Berke | ||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Çağatay Türkçesi, Kıpçak Türkçesi, Moğolca | ||||||||||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||||||||||
| Han | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
1242'de Altın Orda Devleti'ni kuran Batu Han, İdil Nehri'nin aşağı havzasındaki Saray kentini kendine başkent edindi ve topraklarını genişletti. 1256’da Batu Han öldüğünde devletin sınırları Kıpçak Bozkırı'nı, İdil'in aşağı ve orta havzasını, Seyhun ve İdil ırmakları arasındaki Aral Gölü yöresini ve Kafkaslar'ın Azerbaycan'a kadar olan kesimini kapsıyordu. Altın Orda Devleti, Lehistan (Polonya) ve Litvanya'yı vergiye bağlamıştı.
Batu Han'ın yerine Berke Han geçti. Berke Han, İslam dinini benimsedi ve Moğolların bir başka kolu olan İlhanlılarla savaştı. Bulgaristan'da Bizans ordusunu yendi. 1260'ta, Orta Çağ'ın en büyük kentlerinden biri sayılan Saray Berke kentini kurdu.
Berke Han'ın ölümünden sonra Mengü Timur Han, Özbek Han ve Canibeg Han Altın Orda Devleti’nin gücünü korudular. Canibeg Han'ın ölümünden sonra taht kavgaları başladı. Toktamış Han 1380'de Timur'un desteğiyle tahta çıkarak bu çatışmalara son verdi. Daha sonra Timur’un Altın Orda topraklarına sefer düzenlemesi ve taht kavgalarının yeniden başlaması Altın Orda Devleti'ni güçsüz düşürdü. Bu kavgalarla parçalanan Altın Orda Devleti topraklarında Kazan Hanlığı, Kırım Hanlığı, Astrahan Hanlığı, Nogay Hanlığı, Sibir Hanlığı kuruldu ve daha sonra Rusya Çarlığı olacak Moskova Knezliği bağımsız kaldı.Moskova Knezliği dışında kalan toprakları Kırım Hanlığı ele geçirdi ve 1502'de Altın Orda Devleti tarih sahnesinden silindi.
Altın Orda Devleti'nde yönetsel konular, soyluların oluşturduğu Kurultay'da görüşülür ve karara bağlanırdı. Topraklar ve otlaklar Moğol soylularının elindeydi. Halk bu toprakları işler, ürünlerin belirli bir bölümünü bağlı oldukları beye verirdi. Göçebe bir toplumdan (Türk-Moğol) gelen Altın Orda hükümdarları, göçebeleri yerleşik düzene geçirmeye çalıştılar. Aşağı İdil'de 20'den çok kent kurdular. Bu kentlerin en büyüğü olan Saray Berke’nin nüfusunun 100 binden daha fazla olduğu sanılır.
Egemenlik alanı
Günümüz Avrupa Rusya'sı, Karadeniz'in kuzeyi, Gürcistan, Ukrayna ve Kazakistan'ın Avrupa yakası.
Siyasi tarih
Cengiz Han'ın 1227'de ölümünden sonra büyük hanlık makamına Ögeday seçildi. Onun hâkimiyeti, Moğol Hanlığı'nın teşkilâtlandırılması bakımından mühimdir. Bu maksatla kurultaylar toplanmış ve bazı umumî kurallar konulmuş, Cengiz'in "yasa"sı tatbik edilmekle beraber, şehirli ve köylü ahalinin ihtiyacına göre bir idare kurulmuştu. 1235'te devlet işlerini alakadar eden yeni meseleler münasebetiyle toplanan büyük kurultayda Batı Seferi, yani Doğu Avrupa'nın istilâsı kararlaştırıldı.
Bu muazzam ordunun başında Cengiz'in torunu, Batu (Çoçi Oğlu) bulunuyordu. Aslında Harezm, Kafkasya ve İrtiş'in batısı büyük oğlu Cuci'ye düşmüştü (1224). Fakat Cuci, Cengiz Han'dan az önce öldü ve ona ayrılan yerler oğlu Batu Han'a verildi. Ona verilen bölgede kurulan devletin adı "Altınordu", asıl kurucusu da Batu Han'dır.Hanların ordugahında han çadırının üzeri altın kaplama olduğu için, bu çadıra "Altınorda" deniliyordu. Zamanla bu kelime Türkçede "Altınordu" şeklinde yazılır.
Hem Altınordalılar, hem de "kral sarayı" ve "ordugâh" anlamlarında kullanılır. Batu Han'a ait olan yerlere, babasının adından dolayı "Cuci Ulusu" deniyordu. Ulus, "Birleşik İller" anlamında, yani yer adı olarak kullanıyordu. Sefere, ondan başka birçok Çingiz oğulları (prensleri) de iştirak edeceklerdi. Ön kıtaların kumandanı olarak da en meşhur generallerden biri olan Sübedey görülmektedir. İlk darbe Bulgarlar üzerine oldu. Bu hareket 1224'te Bulgarlar'ın Don boyundan dönen Moğol kıtalarına hücumların öcünü almak için yapılmıştı.
Bulgarlar az bir zaman içinde yenildiler; başta Bulgar olmak üzere şehirleri tahrip edildi. Şehirlerden ve büyük yollardan uzakta kalan halkın, bu istilâdan zarar görmediği muhakkaktır; şehirli ve köylü ahaliden birçoğunun da kaçarak, ormanlarda saklandığı anlaşılmaktadır. Bu suretle Moğol istilâsından sonra Orta İdil sahasındaki Bulgar unsuru ortadan kaldırılmış olmadı; yok olan şey: müstakil bir Bulgar devletiydi. Nitekim, çok geçmeden bu bölgede Bulgar beylerinin yeniden faaliyette bulunduklarını görüyoruz.
1237 sonunda kış mevsimi olmasına rağmen, Moğol ordusu Rus bölgesinin istilâsına başladı. Bu sıralarda Rus yurdu birçok knezliklere bölünmüştü. Ryurik sülâlesine mensup olmak üzere, muhtelif mıntıkalarda, knezleri, müstakil birer beylik halinde hükûmet etmekteydiler; artık Kiev merkez olmaktan çıkmıştı; onun yerine Suzdal Rusyası (Merkezi Vladimir) yükselmişti; batıda da Haliç knezleri kuvvet bulmuşlardı.
İlmen gölü’nün kuzey sahilindeki Novgorod şehri de mühim bir iktisadî ve siyasî merkez vaziyetindeydi. Bu Rus knezlikleri arasında mücadeleler eksik olmadığından Rus yurdu, âdeta, daimî bir anarşi manzarası arz etmekteydi. Batu Han’ın orduları 1237’de Bulgar memleketinden hareketle Suru (Sura) ırmağının baş kısmını geçtikten sonra Ryazan üzerine yürüdüler; bir darbe ile burayı ele geçirdiler; o sıralarda ehemmiyetsiz bir kasaba olan Moskova’yı yaktılar. Vladimir, Suzdal, Rostov ve Volga kıyısındaki Yaroslav şehirlerini zaptettiler; bütün bu şehirler birer kale idi.Türk-Moğol ordusunun, yalnız açık meydan muharebesinde değil, kaleleri kuşatmak ve zaptetmek hususunda da fevkalâde becerikli oldukları görülüyor. Kışın şiddetine rağmen Batu Han kuvvetleri 2-3 ay zarfında birçok kale ve şehirleri ele geçirdiler. 1238 baharı geldiği zaman bu ordu İlmen gölünün güneyinde, Lovat ırmağına varmış bulunuyordu; fakat mevsimin icabı olarak, daha fazla kuzeye, yani Novgorod istikametine gidilmemiş, orduların güneye dönmesi uygun görülmüştü.
Dini Hayat
Altın Orda'da diğer Moğol devletlerindeki gibi tek ilah inancı vardı. Tanrı adına tabiat kuvvetlerine hükmediyorlardı, içtikleri suyun bir kısmını ateş için güneye, hava için doğuya, su için batıya ve ölüleri yad etmek için kuzeye serperlerdi. Altın Orda'da Tanrı resmine çok nadir rastlanır. Moğollarda hükümdarın tanrılaşma eğilimi yoktur. Batu da, Cengiz Han ve Ögedey gibi halkının Şamanist inancını paylaşıyordu. Hristiyanlık İdil boyunda önemli rol oynamıştır. Hristiyanlığın tesiri, Batu'nun oğlu Sartak'ın kısa süreli hakimiyeti döneminde (1256-1257) biraz önem kazanmıştır. Ondan sonra tahta geçen Berke ise Müslümandır, bunda Seyfettin el-Buhari'nin büyük rolü vardır. Berke Müslümanlığı kabul edince Müslümanlık Altın Orda'da hızla yayılmıştır. Hatta Mısır'da askerlik yapan Altın Ordalı askerler bile bu olaydan sonra Müslümanlığa girmişlerdir. Tatarlar arasında İslamiyet bu kadar hızla yayılmasına rağmen, eski inançlarına sadık kalan bir hayli Türk ve Moğol vardır. Tohtu (Tokta), kendisi Şamanist iken oğlu Müslümandı, bunun Altın Ordu'daki hoşgörüyü gösterdiği iddia edilir.
Cuci ulusunun soyağacı
| Cengiz | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Cuci | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Orda Han | 1.Batu Han | 4.Berke | Şiban | Boal | T.Temür | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2. | 3. | Tatar | Ulung Temür | Kim Temür | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 4. | 5.M.Timur | 6.T.Mengü | Bartu | Nogay | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 8.Tokta | Tugril | 7. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 9.Özbeg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 10.Tinibeg | 11.Canibeg | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 12.Berdibeg | 13.Kildibeg | 14.Nurusbeg | 15.Çerkesbeg | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Toktamış | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ebu Hayr | Kerei | I. Hacı Giray | Kasim | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sibir | Şeybani | Kazan | Kazak | Kırım | Astrahan | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Buhara | Kasım | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hive | Buhara | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Buhara | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça
- ^ . ttk.org.tr. 2012. 19 Nisan 2013 tarihinde kaynağından (WMV) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2013.
- ^ a b . Mootol-Kültür Sanat. Yazı:Tekin Gün.27 Temmuz 2020. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ May, Timothy. “The Jochid Ulus or Golden Horde.” The Mongol Empire, Edinburgh University Press, 2018, pp. 280–314,.
- ^ “FORGING THE MONGOL WORLD EMPIRE, 1206–1260.” Imperial China, 900–1800, by F. W. MOTE, Harvard University Press, 1999, pp. 425–443.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Eylül 2009.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Altin Orda Altin Ordu Devleti Ulug Ulus veya Kipcak Hanligi Baskurtca Altyn Urҙa Altin Orda Tatarca Altyn Urda Altin Urda Kazakca Altyn Orda bir Turk hanligidir Cengiz Han olmeden once topraklarini ogullari arasinda paylastirmis ve Seyhun Irmagi ile Balkas Golu nun batisindaki yerleri buyuk oglu Cuci Han a vermisti Cuci Han in kucuk oglu Batu Han batiya dogru giristigi seferlerle bu topraklari genisletti Cuci nin topraklari sonradan Batu Han ile agabeyi Orda Han arasinda paylasildi Balkas ile Aral golleri arasindaki ve Seyhun Irmagi nin guneyindeki yerler Orda ya verildi Harezm ve yeni alinan topraklarsa Batu nun yonetimine birakildi Orda nin yonetimindeki dogu bolgesine Ak Orda Batu un yonetimindeki bati bolgesine de adi verildi Gok Orda sonradan Altin Orda olarak adlandirildi Altin Ordaاولوس جوجي Ulus i Cuci Altin Orda Devleti1242 1502Bayrak1389 senesinde Altin Orda DevletiBaskentSaray BerkeYaygin dil ler Cagatay Turkcesi Kipcak Turkcesi MogolcaHukumetMonarsiHan 1223 1227Cuci 1237 1256Batu 1256 1257Sertak Han 1257 1267Berke HanTarihce Kurulusu1242 Dagilisi1502Onculler ArdillarMogol Imparatorlugu Kirim HanligiKazan HanligiAstrahan HanligiSibir HanligiKazak Hanligi 1242 de Altin Orda Devleti ni kuran Batu Han Idil Nehri nin asagi havzasindaki Saray kentini kendine baskent edindi ve topraklarini genisletti 1256 da Batu Han oldugunde devletin sinirlari Kipcak Bozkiri ni Idil in asagi ve orta havzasini Seyhun ve Idil irmaklari arasindaki Aral Golu yoresini ve Kafkaslar in Azerbaycan a kadar olan kesimini kapsiyordu Altin Orda Devleti Lehistan Polonya ve Litvanya yi vergiye baglamisti Batu Han in yerine Berke Han gecti Berke Han Islam dinini benimsedi ve Mogollarin bir baska kolu olan Ilhanlilarla savasti Bulgaristan da Bizans ordusunu yendi 1260 ta Orta Cag in en buyuk kentlerinden biri sayilan Saray Berke kentini kurdu Berke Han in olumunden sonra Mengu Timur Han Ozbek Han ve Canibeg Han Altin Orda Devleti nin gucunu korudular Canibeg Han in olumunden sonra taht kavgalari basladi Toktamis Han 1380 de Timur un destegiyle tahta cikarak bu catismalara son verdi Daha sonra Timur un Altin Orda topraklarina sefer duzenlemesi ve taht kavgalarinin yeniden baslamasi Altin Orda Devleti ni gucsuz dusurdu Bu kavgalarla parcalanan Altin Orda Devleti topraklarinda Kazan Hanligi Kirim Hanligi Astrahan Hanligi Nogay Hanligi Sibir Hanligi kuruldu ve daha sonra Rusya Carligi olacak Moskova Knezligi bagimsiz kaldi Moskova Knezligi disinda kalan topraklari Kirim Hanligi ele gecirdi ve 1502 de Altin Orda Devleti tarih sahnesinden silindi Altin Orda Devleti nde yonetsel konular soylularin olusturdugu Kurultay da gorusulur ve karara baglanirdi Topraklar ve otlaklar Mogol soylularinin elindeydi Halk bu topraklari isler urunlerin belirli bir bolumunu bagli olduklari beye verirdi Gocebe bir toplumdan Turk Mogol gelen Altin Orda hukumdarlari gocebeleri yerlesik duzene gecirmeye calistilar Asagi Idil de 20 den cok kent kurdular Bu kentlerin en buyugu olan Saray Berke nin nufusunun 100 binden daha fazla oldugu sanilir Egemenlik alaniGunumuz Avrupa Rusya si Karadeniz in kuzeyi Gurcistan Ukrayna ve Kazakistan in Avrupa yakasi Siyasi tarihCengiz Han in 1227 de olumunden sonra buyuk hanlik makamina Ogeday secildi Onun hakimiyeti Mogol Hanligi nin teskilatlandirilmasi bakimindan muhimdir Bu maksatla kurultaylar toplanmis ve bazi umumi kurallar konulmus Cengiz in yasa si tatbik edilmekle beraber sehirli ve koylu ahalinin ihtiyacina gore bir idare kurulmustu 1235 te devlet islerini alakadar eden yeni meseleler munasebetiyle toplanan buyuk kurultayda Bati Seferi yani Dogu Avrupa nin istilasi kararlastirildi Bu muazzam ordunun basinda Cengiz in torunu Batu Coci Oglu bulunuyordu Aslinda Harezm Kafkasya ve Irtis in batisi buyuk oglu Cuci ye dusmustu 1224 Fakat Cuci Cengiz Han dan az once oldu ve ona ayrilan yerler oglu Batu Han a verildi Ona verilen bolgede kurulan devletin adi Altinordu asil kurucusu da Batu Han dir Hanlarin ordugahinda han cadirinin uzeri altin kaplama oldugu icin bu cadira Altinorda deniliyordu Zamanla bu kelime Turkcede Altinordu seklinde yazilir Hem Altinordalilar hem de kral sarayi ve ordugah anlamlarinda kullanilir Batu Han a ait olan yerlere babasinin adindan dolayi Cuci Ulusu deniyordu Ulus Birlesik Iller anlaminda yani yer adi olarak kullaniyordu Sefere ondan baska bircok Cingiz ogullari prensleri de istirak edeceklerdi On kitalarin kumandani olarak da en meshur generallerden biri olan Subedey gorulmektedir Ilk darbe Bulgarlar uzerine oldu Bu hareket 1224 te Bulgarlar in Don boyundan donen Mogol kitalarina hucumlarin ocunu almak icin yapilmisti Bulgarlar az bir zaman icinde yenildiler basta Bulgar olmak uzere sehirleri tahrip edildi Sehirlerden ve buyuk yollardan uzakta kalan halkin bu istiladan zarar gormedigi muhakkaktir sehirli ve koylu ahaliden bircogunun da kacarak ormanlarda saklandigi anlasilmaktadir Bu suretle Mogol istilasindan sonra Orta Idil sahasindaki Bulgar unsuru ortadan kaldirilmis olmadi yok olan sey mustakil bir Bulgar devletiydi Nitekim cok gecmeden bu bolgede Bulgar beylerinin yeniden faaliyette bulunduklarini goruyoruz 1237 sonunda kis mevsimi olmasina ragmen Mogol ordusu Rus bolgesinin istilasina basladi Bu siralarda Rus yurdu bircok knezliklere bolunmustu Ryurik sulalesine mensup olmak uzere muhtelif mintikalarda knezleri mustakil birer beylik halinde hukumet etmekteydiler artik Kiev merkez olmaktan cikmisti onun yerine Suzdal Rusyasi Merkezi Vladimir yukselmisti batida da Halic knezleri kuvvet bulmuslardi Ilmen golu nun kuzey sahilindeki Novgorod sehri de muhim bir iktisadi ve siyasi merkez vaziyetindeydi Bu Rus knezlikleri arasinda mucadeleler eksik olmadigindan Rus yurdu adeta daimi bir anarsi manzarasi arz etmekteydi Batu Han in ordulari 1237 de Bulgar memleketinden hareketle Suru Sura irmaginin bas kismini gectikten sonra Ryazan uzerine yuruduler bir darbe ile burayi ele gecirdiler o siralarda ehemmiyetsiz bir kasaba olan Moskova yi yaktilar Vladimir Suzdal Rostov ve Volga kiyisindaki Yaroslav sehirlerini zaptettiler butun bu sehirler birer kale idi Turk Mogol ordusunun yalniz acik meydan muharebesinde degil kaleleri kusatmak ve zaptetmek hususunda da fevkalade becerikli olduklari goruluyor Kisin siddetine ragmen Batu Han kuvvetleri 2 3 ay zarfinda bircok kale ve sehirleri ele gecirdiler 1238 bahari geldigi zaman bu ordu Ilmen golunun guneyinde Lovat irmagina varmis bulunuyordu fakat mevsimin icabi olarak daha fazla kuzeye yani Novgorod istikametine gidilmemis ordularin guneye donmesi uygun gorulmustu Dini HayatAltin Orda da diger Mogol devletlerindeki gibi tek ilah inanci vardi Tanri adina tabiat kuvvetlerine hukmediyorlardi ictikleri suyun bir kismini ates icin guneye hava icin doguya su icin batiya ve oluleri yad etmek icin kuzeye serperlerdi Altin Orda da Tanri resmine cok nadir rastlanir Mogollarda hukumdarin tanrilasma egilimi yoktur Batu da Cengiz Han ve Ogedey gibi halkinin Samanist inancini paylasiyordu Hristiyanlik Idil boyunda onemli rol oynamistir Hristiyanligin tesiri Batu nun oglu Sartak in kisa sureli hakimiyeti doneminde 1256 1257 biraz onem kazanmistir Ondan sonra tahta gecen Berke ise Muslumandir bunda Seyfettin el Buhari nin buyuk rolu vardir Berke Muslumanligi kabul edince Muslumanlik Altin Orda da hizla yayilmistir Hatta Misir da askerlik yapan Altin Ordali askerler bile bu olaydan sonra Muslumanliga girmislerdir Tatarlar arasinda Islamiyet bu kadar hizla yayilmasina ragmen eski inanclarina sadik kalan bir hayli Turk ve Mogol vardir Tohtu Tokta kendisi Samanist iken oglu Muslumandi bunun Altin Ordu daki hosgoruyu gosterdigi iddia edilir Cuci ulusunun soyagaci Cengiz Cuci Orda Han 1 Batu Han 4 Berke Siban Boal T Temur 2 3 Tatar Ulung Temur Kim Temur 4 5 M Timur 6 T Mengu Bartu Nogay 8 Tokta Tugril 7 9 Ozbeg 10 Tinibeg 11 Canibeg 12 Berdibeg 13 Kildibeg 14 Nurusbeg 15 Cerkesbeg Toktamis Ebu Hayr Kerei I Haci Giray Kasim Sibir Seybani Kazan Kazak Kirim Astrahan Buhara Kasim Hive Buhara Buhara Kaynakca ttk org tr 2012 19 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan WMV arsivlendi Erisim tarihi 16 Ocak 2013 a b Mootol Kultur Sanat Yazi Tekin Gun 27 Temmuz 2020 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi May Timothy The Jochid Ulus or Golden Horde The Mongol Empire Edinburgh University Press 2018 pp 280 314 FORGING THE MONGOL WORLD EMPIRE 1206 1260 Imperial China 900 1800 by F W MOTE Harvard University Press 1999 pp 425 443 Arsivlenmis kopya 6 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Eylul 2009