Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İncilli, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür.
| İncilli | |
|---|---|
 | |
 Artvin'in Türkiye'deki konumu | |
  İncilli İncilli'nin Artvin'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Artvin |
| İlçe | Ardanuç |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 18,8 km² |
| Rakım | 1313 m |
| Nüfus (2021) | |
| • Toplam | 86 |
| Zaman dilimi | (TSİ) |
| İl alan kodu | 0466 |
| İl plaka kodu | 08 |
| Posta kodu | 08390 |
Tarihçe
Bugün İncilli adını taşıyan köyün bilinen en eski Türkçe adı Anç’tır. Bu ad Gürcüce Ança’dan (ანჩა) gelir. Ança adı Osmanlıca da Anç (انچ) biçiminde yazılıyordu.93 Harbi’nde bölgeyi ele geçiren Ruslar da köyün adını Anç (Анч) olarak kaydetmişlerdir. Köyün adı 1925’te değiştirildi halde Dahiliye Vekaleti'nin 1933 yılında yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta İncili değil Anç olarak yazılmıştır. Köyün adı 1968’de İçişleri Bakanlığı’nın yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta da İncili olarak geçer. İncili adı daha sonra İcilli’ye dönüşmüştür.
Ança'nın kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemektedir. Bununla birlikte Giorgi Merçule’nin Grigol Hantsteli’nin Yaşamı adlı eserinde Ança Manastırı’nın 6-7. yüzyıllarda, Arap saldırılarından önce kurulduğu belirtilir. Bu bilgiden hareketle Ança’nın en geç 6. yüzyılda bir yerleşim yeri olduğu söylenebilir. Ança, 9. yüzyılda Gürcü Ortodoks Kilisesi'nin en erken kurulmuş piskoposluklarından birinin merkeziydi ve Ança Kilisesi de bu piskoposluğun kilisesi olarak faaliyet gösteriyordu. Gürcistan Krallığı'nın yönetimi altındayken bir süre Büyük Selçukluların egemenliğine giren Ança, 13. yüzyıldan itibaren Gürcü atabeglerin yönettiği Samtshe Prensliği sınırları içinde yer aldı. 16. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlılar Ança'nın da için de yer aldığı Tao-Klarceti bölgesini ele geçirdi. Aynı tarihlerde bu bölgede Çıldır Eyaleti kuruldu. Uzun süre Osmanlı idaresinde kalan Ança, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Rusların eline geçti. Rus kayıtlarına göre 1886 yılında Ança'da 76 hanede 397 kişi yaşıyordu ve bu nüfusun tamamı Gürcülerden oluşuyordu. 1908 yılında ise Ança'nın nüfusu 337 Müslüman Gürcüden oluşuyordu. Ança 1910 yılında Artvin Okrugu'na bağlı Ardanuç kazasında (uçastok) bir köydü. 20. yüzyılın başında Ança, Gürcücenin konuşulduğu köylerden biriydi.
I. Dünya Savaşı sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinden sonra Ança, 1918-1921 arasında bağımsız olan Gürcistan’ın sınırları içinde kaldı. 1921’de, Kızıl Ordu’nun Gürcistan’ı işgali sırasında Türkler Ardahan ve Artvin’i fiilen ele geçirdi. Aynı yıl imzalanan Kars Antlaşması uyarınca Ança'nın da içinde yer aldığı bölge Türkiye’ye bırakıldı. 1922 tarihli nüfus cetveline göre Ança'da 63 hanede 270 kişi yaşıyordu.Gürcü Kolu köylerinden biri sayılan İncilli köyünde 1965 genel nüfus sayımında 685 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 305 kişi okuma yazma biliyordu.
Ança, Gürcistan'ın en eski piskoposluk merkezi olarak bilinir. 9. yüzyılda kurulmuş olan piskoposluk merkezinin kilisesi ile diğer kiliselerin, kale ve kulenin kalıntıları günümüze ulaşmıştır. 9. yüzyılda inşa edilmiş olan piskoposluk kilisesi, kubbeli bir yapıydı. Bugün yıkık durumda olan kilisenin süslemeleri, cephe duvarlarının taşları köyün camisinin inşasında kullanılmıştır.Ança Kilisesi'nin cemaati buradaki yerel halktan oluşuyordu. Ança'nın Osmanlıların eline geçmesinden önce, 16. yüzyılın başlarında kilise kayıtlarında "Ança cemaati"nden söz edilmiştir. 11. yüzyılın başlarında Ança’da Ezra Ançeli adında bir din adamı piskopos olarak görev yapıyordu. Bu cemaatten biri olan ünlü Gürcü Avalişvili sülalesi 19. yüzyılın sonlarında da varlığını koruyordu.
Ança'da piskoposluk kilisesi dışında iki köy kilisesi vardı. Ança Kalesi’nin yakınında bulunan köy kilisesi, köyün kuzeydoğusunda, bir dağın yamacında yer alıyordu. Tamamen yıkılmış olan kilise, Ança köyü ile Anakerti köyü sınırında bir yerdeydi. İkinci bir köy kilisesi ise, köylülerin verdiği bilgiye göre, köyün merkezinde bulunuyordu. Büyükçe bir yapı olan bu kilise de tamamen yıkılmıştır. Bölgeyi gezen Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze'ye göre Ança'nın Osmanlıların eline geçmesinden sonra halkın Müslüman olmasına bağlı olarak bu kiliselerde rahip sayısı azalmış, Müslümanlığı kabul eden rahipler Osmanlı yönetimi tarafından kadı olarak atanmıştır.
Ança’da bulunan kale, köyün batı kısmında, kayalık bir tepede yer alır. Dairesel planlı kaleden günümüze sadece 1 metre yüksekliğinde duvar kalıntısı ulaşmıştır. Kale hem piskoposluk kilisesi olan Ança Kilisesi’ne, hem de Ança Piskoposluğu’na bağlı Tskarostavi ve Hantsta manastırlarına hakim bir yerde inşa edilmiştir. Kalenin en önemli işlevinin bu dinsel kurumları saldırılara karşı uyarmak olduğu anlaşılmaktadır. Ança’da ayrıca köyün merkezinin 1,5 km kuzeyinde bir kule bulunmaktadır. Beş metre çapındaki dairesel kulenin duvarları iki metre kalınlığındadır. Bu kuleden de geriye sadece yıkıntılar kalmıştı.
Coğrafya
İncilli köyü, Artvin il merkezine 60 km, Ardanuç ilçe merkezine 18 km uzaklıktadır.
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2021 | 86 |
| 2020 | 86 |
| 2019 | 82 |
| 2018 | 81 |
| 2017 | 74 |
| 2016 | 78 |
| 2015 | 73 |
| 2014 | 76 |
| 2013 | 61 |
| 2012 | 74 |
| 2011 | 78 |
| 2010 | 82 |
| 2009 | 82 |
| 2008 | 74 |
| 2007 | 57 |
| 2000 | 180 |
| 1990 | 325 |
| 1985 | 392 |
| 1922 | 270 |
Kaynakça
- ^ Albayrak, Leman (2014). "Aşağıırmaklar Köyü'nün Coğrafi Etüdü (YL Tezi)". Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. tez.yok.gov.tr. s. 76.
- ^ "Incili, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 1 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Artvin Ardanuç İncilli Köy Nüfusu". Nufusune.com. 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.
- ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 1927, s. 114.
- ^ a b . 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2020.
- ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) Dahiliye Vekaleti, 1933, İstanbul, s. 43.
- ^ Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, 1968, Ankara, s. 290.
- ^ Kartlis Tshovreba Arkeoloji ve Yer Adları Sözlüğü (Gürcüce), Tiflis, 2013, s. 37, .
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 128, 290, .
- ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), 2019, Tiflis, s. 25, 31, .
- ^ a b Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), 1913, Tiflis, s. 90.
- ^ Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
- ^ Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 56, .
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1965, s. 87.
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 128, .
- ^ Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), 2019, Tiflis, s. 25, .
- ^ Giorgi Kazbegi, Bir Rus Generalinin Günlükleri - Türkiye Gürcistanı'nda Üç Ay, 2019, s. 156, .
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 290, .
- ^ a b c d . YerelNet.org.tr. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2022.
- ^ Gök, Nurşen (2008). (PDF). Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 41. ankara.edu.tr. s. 89-104. 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2020.
Dış bağlantılar
- İncilli, Ardanuç için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Incilli Artvin ilinin Ardanuc ilcesine bagli bir koydur IncilliKoyArtvin in Turkiye deki konumuIncilliIncilli nin Artvin deki konumuUlkeTurkiyeIlArtvinIlceArdanucCografi bolgeKaradeniz BolgesiYuzolcumu Toplam18 8 km Rakim1313 mNufus 2021 Toplam86Zaman dilimiUTC 03 00 TSI Il alan kodu0466Il plaka kodu08Posta kodu08390TarihceBugun Incilli adini tasiyan koyun bilinen en eski Turkce adi Anc tir Bu ad Gurcuce Anca dan ანჩა gelir Anca adi Osmanlica da Anc انچ biciminde yaziliyordu 93 Harbi nde bolgeyi ele geciren Ruslar da koyun adini Anc Anch olarak kaydetmislerdir Koyun adi 1925 te degistirildi halde Dahiliye Vekaleti nin 1933 yilinda yayimladigi Koylerimiz adli kitapta Incili degil Anc olarak yazilmistir Koyun adi 1968 de Icisleri Bakanligi nin yayimladigi Koylerimiz adli kitapta da Incili olarak gecer Incili adi daha sonra Icilli ye donusmustur Anca nin kurulus tarihi kesin olarak bilinmemektedir Bununla birlikte Giorgi Mercule nin Grigol Hantsteli nin Yasami adli eserinde Anca Manastiri nin 6 7 yuzyillarda Arap saldirilarindan once kuruldugu belirtilir Bu bilgiden hareketle Anca nin en gec 6 yuzyilda bir yerlesim yeri oldugu soylenebilir Anca 9 yuzyilda Gurcu Ortodoks Kilisesi nin en erken kurulmus piskoposluklarindan birinin merkeziydi ve Anca Kilisesi de bu piskoposlugun kilisesi olarak faaliyet gosteriyordu Gurcistan Kralligi nin yonetimi altindayken bir sure Buyuk Selcuklularin egemenligine giren Anca 13 yuzyildan itibaren Gurcu atabeglerin yonettigi Samtshe Prensligi sinirlari icinde yer aldi 16 yuzyilin ikinci yarisinda Osmanlilar Anca nin da icin de yer aldigi Tao Klarceti bolgesini ele gecirdi Ayni tarihlerde bu bolgede Cildir Eyaleti kuruldu Uzun sure Osmanli idaresinde kalan Anca 1877 1878 Osmanli Rus Savasi nda Ruslarin eline gecti Rus kayitlarina gore 1886 yilinda Anca da 76 hanede 397 kisi yasiyordu ve bu nufusun tamami Gurculerden olusuyordu 1908 yilinda ise Anca nin nufusu 337 Musluman Gurcuden olusuyordu Anca 1910 yilinda Artvin Okrugu na bagli Ardanuc kazasinda ucastok bir koydu 20 yuzyilin basinda Anca Gurcucenin konusuldugu koylerden biriydi I Dunya Savasi sonlarina dogru Rus ordusunun bolgeden cekilmesinden sonra Anca 1918 1921 arasinda bagimsiz olan Gurcistan in sinirlari icinde kaldi 1921 de Kizil Ordu nun Gurcistan i isgali sirasinda Turkler Ardahan ve Artvin i fiilen ele gecirdi Ayni yil imzalanan Kars Antlasmasi uyarinca Anca nin da icinde yer aldigi bolge Turkiye ye birakildi 1922 tarihli nufus cetveline gore Anca da 63 hanede 270 kisi yasiyordu Gurcu Kolu koylerinden biri sayilan Incilli koyunde 1965 genel nufus sayiminda 685 kisi yasiyor ve bu nufus icinde 305 kisi okuma yazma biliyordu Anca Kilisesi nin kalintilari Niko Marr in 1904 teki gezisinden bir fotograf Anca Gurcistan in en eski piskoposluk merkezi olarak bilinir 9 yuzyilda kurulmus olan piskoposluk merkezinin kilisesi ile diger kiliselerin kale ve kulenin kalintilari gunumuze ulasmistir 9 yuzyilda insa edilmis olan piskoposluk kilisesi kubbeli bir yapiydi Bugun yikik durumda olan kilisenin suslemeleri cephe duvarlarinin taslari koyun camisinin insasinda kullanilmistir Anca Kilisesi nin cemaati buradaki yerel halktan olusuyordu Anca nin Osmanlilarin eline gecmesinden once 16 yuzyilin baslarinda kilise kayitlarinda Anca cemaati nden soz edilmistir 11 yuzyilin baslarinda Anca da Ezra Anceli adinda bir din adami piskopos olarak gorev yapiyordu Bu cemaatten biri olan unlu Gurcu Avalisvili sulalesi 19 yuzyilin sonlarinda da varligini koruyordu Anca da piskoposluk kilisesi disinda iki koy kilisesi vardi Anca Kalesi nin yakininda bulunan koy kilisesi koyun kuzeydogusunda bir dagin yamacinda yer aliyordu Tamamen yikilmis olan kilise Anca koyu ile Anakerti koyu sinirinda bir yerdeydi Ikinci bir koy kilisesi ise koylulerin verdigi bilgiye gore koyun merkezinde bulunuyordu Buyukce bir yapi olan bu kilise de tamamen yikilmistir Bolgeyi gezen Gurcu tarihci Zakaria Cicinadze ye gore Anca nin Osmanlilarin eline gecmesinden sonra halkin Musluman olmasina bagli olarak bu kiliselerde rahip sayisi azalmis Muslumanligi kabul eden rahipler Osmanli yonetimi tarafindan kadi olarak atanmistir Anca da bulunan kale koyun bati kisminda kayalik bir tepede yer alir Dairesel planli kaleden gunumuze sadece 1 metre yuksekliginde duvar kalintisi ulasmistir Kale hem piskoposluk kilisesi olan Anca Kilisesi ne hem de Anca Piskoposlugu na bagli Tskarostavi ve Hantsta manastirlarina hakim bir yerde insa edilmistir Kalenin en onemli islevinin bu dinsel kurumlari saldirilara karsi uyarmak oldugu anlasilmaktadir Anca da ayrica koyun merkezinin 1 5 km kuzeyinde bir kule bulunmaktadir Bes metre capindaki dairesel kulenin duvarlari iki metre kalinligindadir Bu kuleden de geriye sadece yikintilar kalmisti CografyaIncilli koyu Artvin il merkezine 60 km Ardanuc ilce merkezine 18 km uzakliktadir NufusYillara gore koy nufus verileri2021 862020 862019 822018 812017 742016 782015 732014 762013 612012 742011 782010 822009 822008 742007 572000 1801990 3251985 3921922 270Kaynakca Albayrak Leman 2014 Asagiirmaklar Koyu nun Cografi Etudu YL Tezi Ataturk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu tez yok gov tr s 76 Incili Turkey Page Ingilizce Fallingrain com 1 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Haziran 2022 a b c d e f g h i j k l m n o p Artvin Ardanuc Incilli Koy Nufusu Nufusune com 11 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Haziran 2022 Muvahhid Zeki Artvin Vilayeti Hakkinda Malumati Umumiye 1927 s 114 a b 24 Subat 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Ocak 2020 Koylerimiz Yayimlayan Dahiliye Vekaleti 1933 Istanbul s 43 Koylerimiz Yayimlayan Icisleri Bakanligi 1968 Ankara s 290 Kartlis Tshovreba Arkeoloji ve Yer Adlari Sozlugu Gurcuce Tiflis 2013 s 37 ISBN 9789941158964 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 128 290 ISBN 9789941478178 Roland Topcisvili Inga Gutidze XIX Yuzyil ve XX Yuzyil Baslarindaki Rus Belgelerinde Savseti ve Klarceti Yer Adlari Gurcuce Turkce Ingilizce 2019 Tiflis s 25 31 ISBN 9789941485244 a b Zakaria Cicinadze Musluman Gurculer ve Gurcistan daki Koyleri Gurcuce 1913 Tiflis s 90 Mustafa Kemal Ataturk Nutuk Istanbul 1934 2 cilt s 41 Taner Artvinli Artvin Yer Adlari Sozlugu 2013 s 56 ISBN 9786055708856 1965 Genel Nufus Sayimi Ankara 1965 s 87 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 128 ISBN 9789941478178 Roland Topcisvili Inga Gutidze XIX Yuzyil ve XX Yuzyil Baslarindaki Rus Belgelerinde Savseti ve Klarceti Yer Adlari Gurcuce Turkce Ingilizce 2019 Tiflis s 25 ISBN 9789941485244 Giorgi Kazbegi Bir Rus Generalinin Gunlukleri Turkiye Gurcistani nda Uc Ay 2019 s 156 ISBN 9789755537207 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar Katalogu Gurcuce Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili 2018 Tiflis s 290 ISBN 9789941478178 a b c d YerelNet org tr 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Haziran 2022 Gok Nursen 2008 PDF Ankara Universitesi Turk Inkilap Tarihi Enstitusu Ataturk Yolu Dergisi 41 ankara edu tr s 89 104 26 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 27 Nisan 2020 Dis baglantilarIncilli Ardanuc icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo Microsoft