Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Kasım 2011) |
Atomdan küçük, atomu da oluşturan maddeler. En çok bilinenleri, alt parçacıklardan (kuarklardan) oluşan proton ve nötron; lepton olan elektrondur. Yapısı tamamen keşfedilmemiş atomaltı parçacıklara örnek olarak foton (ışık), bozon, mezon, fermiyon, baryon ve graviton verilebilir.
Parçacıklar
- 1- Leptonlar
- 2- Kuarklar
- 3- Nötrinolar
Leptonlar ve kuarklar
Kuarklar şimdiki bilgilere göre temel parçacıklardır.
Yani, kendilerini oluşturan başka parçacıklardan oluşmamışlardır.
Leptonlar içinde Elektron’lar vardır. Elektron şimdilik başka parçacıklardan oluşmamış olarak kabul edilmektedir.
Leptonların spin ½ ve elektrik yükleri -1 veya 0 dır. Yunanca lepton hafif parçacık anlamına gelmektedir.
Temel parçacıklar içinde adını James Joyce'dan alan parçacıklar kuarklardır.
Kuarklarda spin ½ ve elektrik yükleri 2/3 veya -1/3 olan parçacıklardır. Şimdilik bilinen 6 Kuark vardır.
Çekirdek
Çekirdek, Nükleon adını verdiğimiz proton ve nötrondan meydana gelmiştir.
Elektron ve çekirdeğin içindeki Nötron ile Proton kararlı parçacıklardır.
Çekirdeği ilgilendiren parçacıklar ailesi iki kısımdır.
Baryonlar ağır parçacıklardır, mezonlar orta ağır parçacıklardır.
Baryonlar ve mezonların hepsine hadronlar adı verilir.
Yunanca kuvvetli parçacık anlamındadır.
Kuark kuramına göre Baryonlar 3 kuarktan, Mezonlar ise bir kuark ve bir antikuarktan oluşmuşlardır.
Nötron , Proton ise meydana gelmiştir.
Elektrik yükleri hesaplandığında 2/3 -1/3-1/3 = 0 yani yüksüz nötron ve 2/3+2/3-1/3 = 1 yüklü proton olduğu görülür.
Hadronlar
Bir atom çekirdeğini oluşturan hadronlar, kuarklardan yapılmışlardır ve aradaki mezon alışverişi ile kararlı parçacıklar ortaya çıkar. Bu olay esnasındaki kuvvet güçlü etkileşimdir ve çekirdeği parçalanmadan tutar. Bu olgu ilk kez Hideki Yukova tarafından ortaya konulmuştur ve bu olayda en çok rol oynayan mezon pi mezondur. Ortalıkta pek görülmeyen bu maddelerin ömrü çok azdır.
Yüklü pi mezon 10−8saniye yaşar.
Bir atom çekirdeğinin her zaman kararlı olmadığını biliyoruz, kararsız atom çekirdeklerindeki radyoaktif maddelerin çekirdekleri böyledir, çekirdek parçalanması olur bunu sağlayan zayıf etkileşimdir.
Doğada var olan ve şimdilik bilinen 4 temel kuvvetin bağlantı kuantasına "Gluon" adı verilir. Bunlar; elektromanyetik kuvvet gluonu foton, zayıf etkileşim kuvvet gluonu W+ W- Z0 parçacığı, kuvvetli etkileşim gluonu , kütleçekimi kuvveti gluonu gravitondur. Atom çekirdeğini ilgilendiren gluonlar, kuarkların tat dediğimiz özelliğini değiştirir ve onların yapmış olduğu hadronları parçalar veya kuarkları bir arada tutarak kararlı parçacıkların yapılmasını sağlar.
Şimdiye kadar bahsedilen bu parçacıkların Pauli yasası ile belirlenen spinleri göz önüne alındıklarında (spin parcacığın iç açısal momentumudur) parçacıklar ya tam sayılı spinlere sahiptir (0, 1,2 …gibi) veya yarım tam sayılı (buçuklu) spinlere sahiptir (½, 3/2, 5/2 ... gibi). Yarı tam sayılı spinli parçacıklar Fermi-Dirac istatistiklerine, tam sayılı spin’e sahip olanlar uyarlar.
Bu nedenle Spinler göz önüne alındığında parçacıklar iki kısma ayrılırlar.
- Fermiyonlar (Enrico Fermi'den)
- Bozonlar (M. K. Bose'dan)
Fermi-Dirac istatistiklerine uyan parçacıklar aynı anda aynı konumda olamazlar (elektron gibi).Bose-Einstein istatistiklerine uyanlar ise aynı anda konumda olabilirler (foton dolayısı ile lazer gibi).Tüm bahsedilen parçacıkların bir anti-parçacığı da vardır, anti-madde dediğimiz madde anti-parçacıklardan oluşan maddedir. En çok bilinen örnek Pozitron yani anti-elektron'dur. Anti-maddeler, madde ile etkileşime girdiklerinde enerjiyi dönüştüklerinden maddeden oluşan bir sistemde anti-madde gözlemlemek mümkün değildir.
Nötrinolar
Nötrinolar leptondur. Yüksüz (nötr) ve sıfır veya çok küçük kütleye sahiptirler. Bu yüzden diğer parçacıklarla neredeyse hiç etkileşmezler. Birçok nötrino, bir kere bile etkileşmeden yeryüzünün içinden geçerler.
Nötrinolar değişik bozunma ve etkileşmeler ile üretilir. Örneğin, bir nötron, bir proton, bir elektron ve bir anti-nötrinoya bozunur. Aslında, fizikçiler nötrinoların, radyoaktif bozunmaların dikkatli gözlemleri sonucu var olduklarını varsaymışlardır.
Örneğin, bir nötron, bir elektron ve bir protona bozunduğunda, elektron ve protonun momentumları toplamı başlangıçtaki nötronunkine eşit değildir. Bu yüzden, kayıp momentuma karşı gelecek başka bir parçacık olmalıdır : yani, nötrino.
Nötrinolar çok sayıda üretildiklerinden ve maddeyle çok nadir etkileşmeye girdiklerinden, Evrende çok büyük miktarda bulunurlar. Eğer kütleleri varsa, evrenin toplam kütlesinin çoğuna katkıda bulunacak ve genişlemesini etkileyeceklerdir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Kasim 2011 Atomdan kucuk atomu da olusturan maddeler En cok bilinenleri alt parcaciklardan kuarklardan olusan proton ve notron lepton olan elektrondur Yapisi tamamen kesfedilmemis atomalti parcaciklara ornek olarak foton isik bozon mezon fermiyon baryon ve graviton verilebilir Donencelerinde proton elektron ve notron iyonlarin oldugu Atomalti parcaciklari simgeleyen genis atom modeliParcaciklar1 Leptonlar 2 Kuarklar 3 NotrinolarLeptonlar ve kuarklar Kuarklar simdiki bilgilere gore temel parcaciklardir Yani kendilerini olusturan baska parcaciklardan olusmamislardir Leptonlar icinde Elektron lar vardir Elektron simdilik baska parcaciklardan olusmamis olarak kabul edilmektedir Leptonlarin spin ve elektrik yukleri 1 veya 0 dir Yunanca lepton hafif parcacik anlamina gelmektedir Temel parcaciklar icinde adini James Joyce dan alan parcaciklar kuarklardir Kuarklarda spin ve elektrik yukleri 2 3 veya 1 3 olan parcaciklardir Simdilik bilinen 6 Kuark vardir Cekirdek Cekirdek Nukleon adini verdigimiz proton ve notrondan meydana gelmistir Elektron ve cekirdegin icindeki Notron ile Proton kararli parcaciklardir Cekirdegi ilgilendiren parcaciklar ailesi iki kisimdir Baryonlar Mezonlar Baryonlar agir parcaciklardir mezonlar orta agir parcaciklardir Baryonlar ve mezonlarin hepsine hadronlar adi verilir Yunanca kuvvetli parcacik anlamindadir Kuark kuramina gore Baryonlar 3 kuarktan Mezonlar ise bir kuark ve bir antikuarktan olusmuslardir Notron Proton ise meydana gelmistir Elektrik yukleri hesaplandiginda 2 3 1 3 1 3 0 yani yuksuz notron ve 2 3 2 3 1 3 1 yuklu proton oldugu gorulur HadronlarBir atom cekirdegini olusturan hadronlar kuarklardan yapilmislardir ve aradaki mezon alisverisi ile kararli parcaciklar ortaya cikar Bu olay esnasindaki kuvvet guclu etkilesimdir ve cekirdegi parcalanmadan tutar Bu olgu ilk kez Hideki Yukova tarafindan ortaya konulmustur ve bu olayda en cok rol oynayan mezon pi mezondur Ortalikta pek gorulmeyen bu maddelerin omru cok azdir Yuklu pi mezon 10 8saniye yasar Bir atom cekirdeginin her zaman kararli olmadigini biliyoruz kararsiz atom cekirdeklerindeki radyoaktif maddelerin cekirdekleri boyledir cekirdek parcalanmasi olur bunu saglayan zayif etkilesimdir Dogada var olan ve simdilik bilinen 4 temel kuvvetin baglanti kuantasina Gluon adi verilir Bunlar elektromanyetik kuvvet gluonu foton zayif etkilesim kuvvet gluonu W W Z0 parcacigi kuvvetli etkilesim gluonu kutlecekimi kuvveti gluonu gravitondur Atom cekirdegini ilgilendiren gluonlar kuarklarin tat dedigimiz ozelligini degistirir ve onlarin yapmis oldugu hadronlari parcalar veya kuarklari bir arada tutarak kararli parcaciklarin yapilmasini saglar Simdiye kadar bahsedilen bu parcaciklarin Pauli yasasi ile belirlenen spinleri goz onune alindiklarinda spin parcacigin ic acisal momentumudur parcaciklar ya tam sayili spinlere sahiptir 0 1 2 gibi veya yarim tam sayili bucuklu spinlere sahiptir 3 2 5 2 gibi Yari tam sayili spinli parcaciklar Fermi Dirac istatistiklerine tam sayili spin e sahip olanlar uyarlar Bu nedenle Spinler goz onune alindiginda parcaciklar iki kisma ayrilirlar Fermiyonlar Enrico Fermi den Bozonlar M K Bose dan Fermi Dirac istatistiklerine uyan parcaciklar ayni anda ayni konumda olamazlar elektron gibi Bose Einstein istatistiklerine uyanlar ise ayni anda konumda olabilirler foton dolayisi ile lazer gibi Tum bahsedilen parcaciklarin bir anti parcacigi da vardir anti madde dedigimiz madde anti parcaciklardan olusan maddedir En cok bilinen ornek Pozitron yani anti elektron dur Anti maddeler madde ile etkilesime girdiklerinde enerjiyi donustuklerinden maddeden olusan bir sistemde anti madde gozlemlemek mumkun degildir NotrinolarNotrinolar leptondur Yuksuz notr ve sifir veya cok kucuk kutleye sahiptirler Bu yuzden diger parcaciklarla neredeyse hic etkilesmezler Bircok notrino bir kere bile etkilesmeden yeryuzunun icinden gecerler Notrinolar degisik bozunma ve etkilesmeler ile uretilir Ornegin bir notron bir proton bir elektron ve bir anti notrinoya bozunur Aslinda fizikciler notrinolarin radyoaktif bozunmalarin dikkatli gozlemleri sonucu var olduklarini varsaymislardir Ornegin bir notron bir elektron ve bir protona bozundugunda elektron ve protonun momentumlari toplami baslangictaki notronunkine esit degildir Bu yuzden kayip momentuma karsi gelecek baska bir parcacik olmalidir yani notrino Notrinolar cok sayida uretildiklerinden ve maddeyle cok nadir etkilesmeye girdiklerinden Evrende cok buyuk miktarda bulunurlar Eger kutleleri varsa evrenin toplam kutlesinin coguna katkida bulunacak ve genislemesini etkileyeceklerdir