Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aziz Giorgi Kilisesi (Makedonca: Црква Св. Ѓорѓи) Makedonya'da Kurbinovo mercinde Prespa Gölü kenarında, Baba Dağı'nın eteklerinde bulunan bir Bizans kilisesidir. Kazıların gösterdiğine göre kilise 12. yüzyılda bir yerleşim alanı içinde bulunmaktaydı. Ancak bu yerleşim 18. yüzyılda terkedilmiş, halk günümüzde Kurbinovo olarak bilinen, kiliseden yaklaşık 2 km uzaklıkta bulunan köye yerleşmiştir. Kilise 303 yılında Nikomedia'da öldürülen Yorgi'ye adanmıştır. 19. yüzyılda çeşitli restorasyonlar geçiren kiliseye 20. yüzyılın başlarında ahşap bir tavan ve sundurma eklenmiştir.
 Kurbinovo Aziz Georgios Kilisesi | |
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | , Kuzey Makedonya |
| Koordinatlar | 40°59′09″K 21°05′06″D / 40.98583°K 21.08500°D |
| İnanç | Hristiyanlık |
| Mezhep | Ortodoks |
| Durum | kapalı |
| Mimari | |
| Mimari biçim | Bizans mimarisi |
| İnşaat başlangıcı | 1185-1190 |
| Tamamlanma | 1191 |
| Özellikler | |
| Genişlik | 15x7 m |
| Kubbe sayısı | 0 |
| Malzemeler | moloz taşı & tuğla |
Tarihleme
Kilise'nin ilk dönemlerinin tarihi hala karanlıktır. Sadece Altar'ın doğu kısmında bulunan bir yazıt, kilisenin freskler ile süslenişinin 22 Nisan 1191 yılında, Bizans hükümdarı II. İsaakios döneminde yaptırıldığını aktarmaktadır. Kilisenin inşası da muhtemelen bu tarihten birkaç yıl önce olmalıdır. Buna göre kilise 1185-1190 tarihleri arasında inşa edilmiştir denebilir. Bu epigrafik kanıt ilk olarak 1958 yılında restorasyon çalışmaları sırasında keşfedilmiş ve daha önce 1940 yılında M. Radivoje Ljubinković tarafından yapılan ikonografik ve stilistik karşılaştırmalar sonucunda kabul edilen tarihlemeye uymaktadır. Diğer bazı yayınlar fresklerin ortaya çıktığı tarihi hatalı olarak 16. yüzyıl olarak kabul etmişlerdir.
Kilisenin inşa tarihini aktaran yazıt kilisenin ne inşa edildiği dönemin şartları ne de freskleri kimin yaptırdığı hakkında bilgi vermektedir. Aynı şekilde freskleri yapan sanatçının da kim olduğu bilinmemekte, bu yönde herhangi başka bir yazılı işaret de bulunmamaktadır. Batı duvarında bulunan kilise banisinin freski kiliseyi inşa ettiren kişinin sosyal statüsü hakkında bilgi verici olabilirdi, ancak fresk ciddi biçimde hasar görmüştür. Burada tasvir edilen 4 kişinin yüzleri silinmiş ve bu kişilerin kim olduğunu bildiren yazıtlar da bulunmamaktadır. Bu karakterlerin giydikleri kıyafetlerden yola çıkarak birisi II. İsaakios, bir diğeri Angelos'un eşi Macaristanlı Margaret olarak tanımlanmıştır. Bu figürlerden üçüncüsü Ohrid Başpiskoposu X. Johannes Kamateros olabilir, dördüncü figür ise tanımlanamamıştır. Tanımlanamayan bu figür kıyafetleri nedeniyle büyük ihtimalle soylu sınıfına mensuptu.
Mimari
Kilisenin mimarisi 15x7 metre uzunluğunda tek nefli ve düz tavanlı oluşu sebebiyle oldukça basit bir şema ortaya koymaktadır. Uzun dikdörtgen biçimli nefi doğuda içine entegre edilmiş taht ile yarım dairesel bir Apsis kesmektedir. Apsis'in hemen önünde Apsis içine yerleştirilmiş iki ikiz pencere tarafından aydınlatılan monolitik bir altar bulunur. Bema kilisenin geri kalan bölümünden iki yükseltme ile ayrılır. Kilisenin girişi alışık olunduğu üzere batı yönünde bulunur. Ancak ana giriş dışında kuzey ve güney duvarlarında da birer kapı daha bulunur. Kuzey yönünde bulunan kapı, kilisenin bu yönde kestiği yamaç sebebiyle pencere seviyesinde hizalanmıştır. Üç kapının da üzerlerinde bir ve iki adet başkemer bulunur. Çatının hemen altında kalan kısımda hem kuzey hem de güney yönünde yuvarlak kemerlere sahip olan iki pencere bulunur. Yarım dairesel kemerle sarılan yedinci bir pencere açıklığı batı yönünde bulunurken, güney duvarında bulunan iki ayrı pencere kilisenin aydınlanmasına katkıda bulunur.
Yapı malzemesi olarak kabaca yontulmuş ve harçla tutturulmuş moloz taşı ile kiremit kullanılan yapı, taşların -özellikle doğu duvarında- iki sıra kiremit kullanılarak yerleştirilmesi ile düzenlenmiştir ve bu haliyle mimarlık tarihi terminolojisinde Cloisonné metodu olarak bilinen metodu hatırlatır. Apsis'in sağında ve solunda pencere yüksekliğinde bulunan iki adet niş aynı zamanda pastoforyon olarak da bilinen diakonikon ve prothesis odalarının işlevini görmektedir. Bu iki niş dışında yan duvarlarda da iki adet boşluk bulunur. Güney yönündeki kuzey yönündekine kıyasen daha alçak şekilde konumlanmış olsa da yakınında tasvir edilen piskopos figürünün bir kısmını almaktadır. Üst kısım nispeten daha düzenli tamamlanmışken, kilisenin alt kısmının duvar işi oldukça kabaca bitirilmiştir. 11. yüzyılda dini yapıların cephelerini daha canlı düzenleme yönünde bir akım başlamış ve bu akımın sonucu olarak cepheler nişler, tuğla ve frizler tarafından gevşetilmiştir. Makedonya'da bunun örnekleri özellikle Kesriye'de tuğla ile desenlenen yapıda görülebilir. Çift başkemer ve lünet uygulaması da yine bu akımın neden olduğu bir durumdur ve özellikle 11. yüzyıldan itibaren Bizans mimarisinde yaygındır.
Freskler
Kilise hem iç mekan hem de cephelerinde fresk süslemeleri barındırmaktadır. Bu freskler Bizans sanatında olarak da bilinen dönemin en iyi freskleri olarak bilim camiasında kabul edilirler. 25 Nisan 1191'da resmedilmeye başlanan freskler İsa, Cebrail, Meryem, Kiril ve Metodius, İskenderiyeli Cyril, Yahya, Parascheva, Dimitrios ve Yorgi gibi figürleri göstermektedir. Duvarlar aziz figürleri dışında 12 Ortodoks bayramını simgeleyen tasvirlerle süslüdürler.
Cephe
Cloisonné metodu kullanarak düzenlenen batı cephesinde kapının üst eşiğine kadar bu metot taklit edilir. Orijinal olmayan diğer tuğlalar Apsis'in alçak bölgelerinde ve güney kapısının üzerindeki ilk başkemerde yer alır. Kilisenin dış cephesine yapılan fresklerin tümünün rengi atmış ve figürler belirsizleşmiştir. Günümüze nispeten daha iyi ulaşan freskler ise batı girişinin lünetinin sağında ve solunda bulunan hale, kalkan ve mızrakla tasvir edilen süvari figürüdür. Sol taraftaki azizin hemen üzerinde görkemli kıyafetlere ve ayakkabılara sahip iki kişi görülürken, sağdakinin üzerinde bir başka kişi figürü bulunur. Kapının üzerindeki ilk başkemerde iki satırlık yazıt bulunur. Kuzey lünetindeki tasvir maalesef günümüze ulaşamamıştır. Ancak onların yerine başkemerleri sarmalayan geometrik ve floral süslemeler oldukça iyi bir biçimde korunagelmiştir. Güney lünetinin kemerinde taklit tuğlalar bulunur. Panelin merkezi motifi, kilisenin adandığı Yorgi'nin de katıldığı Deesis sahnesidir. Bu kapının yanında daha küçük boyutlarda dört sıra halinde tasvir edilmiş bir programdan zayıf izler görebilmek mümkündür.
İç Mekan
Kilisenin iç mekanı baştan aşağıya 5 ayrı seri oluşturacak biçimde fresklerle kaplıdır. En alt kısımda bulunan freskler mermer taklidi yansıtırken, bunun üzerinde bulunan seri belirli azizlerin tasvirlerine ayrılmıştır. Aynı biçimdeki aziz tasvirleri kilisenin kapılarının üst eşiğinde de kendisini göstermektedir. Burada tasvir edilen figürler arasında doktor azizler olarak da bilinen aziz Panteleimon, Cosmas ve Damian ile birlikte Büyük Konstantin ve annesi Helena güney duvarında kendilerine yer bulurlar. Bu grup genellikle Makedonya'da bulunan diğer bazı Bizans kiliselerinde de güney duvarında kendilerini gösterirler. Tasvir edilen azizler arasında kadın azizlerin de bulunması oldukça dikkat çekicidir. Burada Tekla, Petka, Theodora, Barbara, Kyriake ve Katharina gibi isimler ile birlikte en eski tasvirlerden sayılan Euphrosynus, Meryem'in annesi emziren Anna tasvirleri bulunmaktadır. Makedonya'daki Hristiyanlık için ayrı bir öneme sahip olan figürler de azizlerin tasvir edildiği bu seride yer alırlar. Bunlardan birincisi olan aziz Clemens'in tasviri kuzey duvarında Bizans-Slav kültürünün kurucularından kabul edilen Kiril ve Metodius tasvirleri ile birlikte kendisini göstermektedir.
Azizlerin bulunduğu serinin üzerinde İsa'nın hayatından sahneler barındıran bir diğer fresk serisi yer alır. Seri Meryem'e gelen müjde konulu fresk ile başlar. Apsisin oluşmasını sağlayan bir kemer ile ikiye ayrılan bu sahnede başmelek Cebrail kemerin sol tarafında, Meryem ise kemerin diğer tarafında yer alır. Seri güney duvarında Meryem'in ziyareti, Elisabeth ve Meryem'in sohbeti, İsa'nın doğumu, İsa'nın tapınak ziyareti, vaftiz ve Lazarus'un diriltilmesi sahneleri ile devam eder. Batı duvarında İsa'nın çilesi konusu Kudüs'e giriş freski ile başlar, bu sahneyi İsa'nın başkalaşımı takip eder. Kudüs'e giriş ve İsa'nın başkalaşımı sahneleri Koimesis olarak da bilinen Meryem'in ölümü sahnesi ile kesintiye uğrar. Kuzey duvarı ise tamamen İsa'nın çilelerine ayrılmıştır, İsa'nın çarmıha gerilmesi, çarmıhtan alınması, mezara konuluşu, kadınların mezarı ziyareti ve cehenneme iniş konulu Anastasis sahnesi burada bulunmaktadırlar. Serinin son sahnesi doğu duvarının alınlığında bulunan İsa'nın göğe yükselişi sahnesidir. Bu tasvirin tam karşısında Hamsin Yortusu konulu fresk bulunur. Onun altında ise duvarın tüm genişliğini kaplayan teofani sahnesi bulunur. Kilisenin fresk programında dikkati çeken bir diğer özellik anıtsal bir büyüklükte ve iki seriyi dolduracak biçimde karşı karşıya tasvir edilmiş olan İsa ve Aziz Yorgi ikonlarıdır. Dördüncü seride yaklaşık 30 adet ellerinde parşömen tutan peygamber tasvir edilmiştir. Ellerinde tuttukları yazılı metinlerde İsa'nın dirilişi ve yeniden dünyaya geleceği müjdesi aktarılmaktadır. .
Apsis'te kucağında bebek İsa'yı taşıyan başmelek Mikail ve Cebrail tarafından eşlik edilen bir tahtta oturan Meryem tasvir edilmiştir. Meryem tasvirinin hemen altında 8 ayrı kilise babası, altar üzerinde yatar biçimde tasvir edilen bebek İsa'ya doğru hareket eder biçimde tasvir edilmişlerdir. Böylesi bir tasvir Bizans sanatında ilk olarak Kurbinovo'da bulunan Aziz Giorgi kilisesinde kendisine yer bulmuştur. 11. yüzyılın ikinci yarısından bu yana tartışılan efkaristiya ayinine yönelik bu konu Orta Çağ'da sık sık resmedilen konulardan birisi olmuştur. Bu çeşit bir resim programı daha ziyade kubbeli kiliselerde ortaya çıkmaktadır. Anlaşılan o ki oldukça basit bir mimariye sahip olan bu kilisede resim programı dikdörtgen biçimli bu yapıya uydurulmak zorundaydı. Bu durumun sonucu olarak normalde kubbenin tamburunda yer alan peygamberler yan duvarların üzerinde ve teofani sahnesi de batı duvarının dördüncü serisinde ilave edilmiştir
Sanatçı ve Stili
Fresklere yapılan yakın bir inceleme, fresklerin yapımında en az 3 ayrı ressamın çalıştığı izlenimini uyandırmaktadır. Ancak Staro Nagoricane'deki Aziz Georgij Kilisesi'nin aksine buradaki fresklerin ressamları ismen bilinmemektedir. Yine de sanatçıların becerileri arasındaki bir fark tespit edilebilmektedir. Aralarında en yetenekli olanın kilise içinde büyükçe yer kaplayan İsa Mesih ve Yorgi ikonunu ve doğu duvarının üst kısmında bulunan freskleri yaptığı söylenebilir. Bir diğeri yan duvarların süslemesi ile uğraşırken, aralarında en yeteneksiz olanının batı duvarı ve doğu duvarının alt kısmı ve kuzey duvarında küçük bir kısımda çalıştığı tespit edilebilir. Sanat tarihçileri kilisede yapılan süslemelerin bölgede ikamet eden sanatçılar tarafından yapıldığı konusunda hemfikirdir. Aralarında en yetenekli olan sanatçının ayrıca çok da uzak olmayan Kesriye'de 1180 yılında doktor azizler olarak bilinen Cosmas ve Damian kilisesinde de çalıştığı düşünülmektedir.
Kilisenin stili ile ilgili olarak, fresklerin Komnenos döneminde yaşanan gelişmenin son aşamasını teşkil ettiği ifade edilebilir. Buna rağmen resim yaratımında sıkıca bağlı kalınan simetrik formların terk edilmeye başladığı da gözlemlenebilmektedir. Sanatçıların dikkat çeken diğer özellikleri, normalden daha uzun tasvir edilen vücutlar ve figürlerin suratlarındaki ifadesizlik olarak sayılabilir. Bunların yerine figürlerin kıyafetlerine yerleşen huzursuz ve perdeliymiş hissi veren kumaş çizimleri adeta bir duygu ifadesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Sadece bu açıdan yapılan bir değerlendirme, tasvir edilen karakterlerin duyguları hakkında fikir sahibi olmak açısında yardımcı olabilmektedir. Ancak bu durum en yeteneksiz sanatçı olarak nitelenen ressamın, Koimesis olarak da bilinen Meryem'in ölümü sahnesinde bir istisna teşkil eder. Bu sahnede Meryem'in ölümü karşısında üzüntü duyan figürlerin duyguları suratlarından okunabilmektedir.
Yapının durumu ve restorasyonlar
İç mekanda bulunan çoğu fresklerin renk yoğunluğunu kaybettiğini söylemek mümkündür. Bu freskler arasında yalnızca doğu duvarında bulunan freskler daha iyi bir durumda günümüze ulaşabilmişlerdir. Zemine yakın kısımdaki fresklerin altında kalan ilk bölgede bazı yerlerde mermer taklitleri günümüze ulaşmamıştır. Mermer taklitlerin üzerinde bulunan ilk fresk sırasında yer alan aziz figürlerinin neredeyse hepsi özellikle güney duvarında kilise içine nüfuz eden nem sebebiyle ciddi biçimde hasar görmüştür. Kuzey duvarında bulunan aziz freskleri ise yapının inşa edildiği konum gereği yaslandığı yamaç nedeniyle nemden daha iyi korunabilmiştir.
Kuzey duvarında bulunan kapının üst eşiğini süsleyen Dimitrios figürünün, iyi bir inceleme yapıldığında asıl resim şemasına ait olmadığı anlaşılır. Bu figürün 16. yüzyılın sonları yahut 17. yüzyılın başlarında yapıldığı kabul edilir. Fresklerin geçirdiği değişimler - bulunan freskler hariç- güney cephesinde bulunan freskleri de kapsayabilir. Ancak bu konu hakkında farklı fikirler ifade edilmiştir. Bazı bilim insanları bu fresklerin geçen yüzyılda yapıldığını iddia ederken, M. Miljković-Pepek'e göre bu freskler 14. yüzyıl üretimleridir.
19. yüzyılın ortalarında çıkan bir yangın kiliseye ve özellikle de güney duvarına zarar vermiştir. Bu yangında yapının sundurması da çökmüştür. Bu yangın sonucunda 1847 yılında yapılması zorunlu olan restorasyon bazı talihsiz değişikliklere neden olmuştur. Restore edilen yapıya inşa edilen ahşap çatı, yapının üst kısımlarında bulunan bazı fresklerin tamamen kaybına neden olmuştur. Yapılan talihsizlik değişikliklere yeni açılan iki dikdörtgen pencere ve yan duvarlarda bulunan kapılarda yapılan değişiklikler de eklenebilir. Bu restorasyonda ayrıca yapının orijinal ikonostasisi değiştirilmiş ve batı cephesindeki süvari azizler ile lünette bulunan freskler farklı figürler ile değiştirilmiştir.
20. yüzyılın ilk yarısında gerçekleşen bir başka restorasyonda ise daha sonra inşa edilen ve orijinal yapıya ait olmayan batı sundurması ortadan kaldırılmıştır. Bu sundurmanın izleri hala batı cephesinde görülebilmektedir. 1985 yılına gelindiğinde çatı kaldırılmış ve duvarlar yaklaşık 50 cm daha yükseltilmiştir. Bu çalışmada daha önce kapatılan yan kapılar açılmış, zemin yüksekliği yenilenmiş, freskler temizlenmiş ve restore edilmişlerdir. Fresklerin temizlenmesi işleminde bir önceki restorasyonda üzeri kapatılan batı duvarındaki süvari azizler yeniden ortaya çıkarılmıştır.
Galeri
-
![image]()
Kilisenin batı cephesi -
![image]()
Süvari aziz, batı cephesi, giriş kapısının sağı -
![image]()
İsa'nın cehenneme inişi -
![image]()
Başmelek Gabriel Freski. 50 denarlık banknotta da kullanılmaktadır. -
![image]()
Doğu alınlığındaki freskler -
![image]()
Vaftiz ve Lazarus'un dirilişi, güney duvarı -
![image]()
Mesih ikonu ve İsa'nın doğuşu, güney duvarı -
![image]()
I. Konstantin ve Helena, güney duvarı -
![image]()
Cehenneme iniş freski, kuzey duvarı -
![image]()
Apsis'in sol iç kısmında resmedilen kilise babaları -
![image]()
-
![image]()
Meryem ve İsa, Apsis
| Wikimedia Commons'ta Aziz Giorgi Kilisesi (Kurbinovo) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Literatür
- Elizabeta Dimitrova: The Church of St. George at Kurbinovo. In: Seven mediaeval churches in the republic of Macedonia. Skopje 2014, S. 46-62.
- Vojislav Durić: Byzantinische Fresken in Jugoslawien. München 1976, S. 17-19.
- Lydie Hadermann-Misguich: Kurbinovo. Les fresques de Saint-Georges et la peinture byzantine du XIIe siècle. Bruxelles 1975, S. 11-21.
- Sašo Korunovski, Elizabeta Dimitrova: Macédoine Byzantine. Histoire de l'art macédonien du IXe au XIVe siècle. Paris 2006, S. 50-52. 73-80.
- Aneta Serafimova: Mediaeval Painting in Macedonia (9th-18th Centuries). Skopje 2000, S. 42-46.
Dipnotlar
- ^ a b Cvetan Grozdanov (2006). Kurbinovo and other studies on Prespa frescoes. Македонска академија на науките и уметностите. 21 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.
- ^ L. Hadermann-Misguich (1975). Kurbinovo: Les Fresques de Saint-Georges Et La Peinture Byzantine Du Xiie Siecle (Fransızca). Peeters. ISBN . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.
- ^ Angeliki Lymberopoulou, Rembrandt Duits (2013). Byzantine Art and Renaissance Europe. . ISBN . 22 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2016.
- ^ Institut für Österreichische Kunstforschung (1990). Wiener Jahrbuch fur Kunstgeschichte (Almanca). Böhlau Verlag Wien. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aziz Giorgi Kilisesi Makedonca Crkva Sv Ѓorѓi Makedonya da Kurbinovo mercinde Prespa Golu kenarinda Baba Dagi nin eteklerinde bulunan bir Bizans kilisesidir Kazilarin gosterdigine gore kilise 12 yuzyilda bir yerlesim alani icinde bulunmaktaydi Ancak bu yerlesim 18 yuzyilda terkedilmis halk gunumuzde Kurbinovo olarak bilinen kiliseden yaklasik 2 km uzaklikta bulunan koye yerlesmistir Kilise 303 yilinda Nikomedia da oldurulen Yorgi ye adanmistir 19 yuzyilda cesitli restorasyonlar geciren kiliseye 20 yuzyilin baslarinda ahsap bir tavan ve sundurma eklenmistir Aziz Georgios KilisesiKurbinovo Aziz Georgios KilisesiTemel bilgilerKonum Kuzey MakedonyaKoordinatlar40 59 09 K 21 05 06 D 40 98583 K 21 08500 D 40 98583 21 08500InancHristiyanlikMezhepOrtodoksDurumkapaliMimariMimari bicimBizans mimarisiInsaat baslangici1185 1190Tamamlanma1191OzelliklerGenislik15x7 mKubbe sayisi0Malzemelermoloz tasi amp tuglaTarihlemeKilise nin ilk donemlerinin tarihi hala karanliktir Sadece Altar in dogu kisminda bulunan bir yazit kilisenin freskler ile suslenisinin 22 Nisan 1191 yilinda Bizans hukumdari II Isaakios doneminde yaptirildigini aktarmaktadir Kilisenin insasi da muhtemelen bu tarihten birkac yil once olmalidir Buna gore kilise 1185 1190 tarihleri arasinda insa edilmistir denebilir Bu epigrafik kanit ilk olarak 1958 yilinda restorasyon calismalari sirasinda kesfedilmis ve daha once 1940 yilinda M Radivoje Ljubinkovic tarafindan yapilan ikonografik ve stilistik karsilastirmalar sonucunda kabul edilen tarihlemeye uymaktadir Diger bazi yayinlar fresklerin ortaya ciktigi tarihi hatali olarak 16 yuzyil olarak kabul etmislerdir Kilisenin insa tarihini aktaran yazit kilisenin ne insa edildigi donemin sartlari ne de freskleri kimin yaptirdigi hakkinda bilgi vermektedir Ayni sekilde freskleri yapan sanatcinin da kim oldugu bilinmemekte bu yonde herhangi baska bir yazili isaret de bulunmamaktadir Bati duvarinda bulunan kilise banisinin freski kiliseyi insa ettiren kisinin sosyal statusu hakkinda bilgi verici olabilirdi ancak fresk ciddi bicimde hasar gormustur Burada tasvir edilen 4 kisinin yuzleri silinmis ve bu kisilerin kim oldugunu bildiren yazitlar da bulunmamaktadir Bu karakterlerin giydikleri kiyafetlerden yola cikarak birisi II Isaakios bir digeri Angelos un esi Macaristanli Margaret olarak tanimlanmistir Bu figurlerden ucuncusu Ohrid Baspiskoposu X Johannes Kamateros olabilir dorduncu figur ise tanimlanamamistir Tanimlanamayan bu figur kiyafetleri nedeniyle buyuk ihtimalle soylu sinifina mensuptu CloisonneMimariKilisenin mimarisi 15x7 metre uzunlugunda tek nefli ve duz tavanli olusu sebebiyle oldukca basit bir sema ortaya koymaktadir Uzun dikdortgen bicimli nefi doguda icine entegre edilmis taht ile yarim dairesel bir Apsis kesmektedir Apsis in hemen onunde Apsis icine yerlestirilmis iki ikiz pencere tarafindan aydinlatilan monolitik bir altar bulunur Bema kilisenin geri kalan bolumunden iki yukseltme ile ayrilir Kilisenin girisi alisik olundugu uzere bati yonunde bulunur Ancak ana giris disinda kuzey ve guney duvarlarinda da birer kapi daha bulunur Kuzey yonunde bulunan kapi kilisenin bu yonde kestigi yamac sebebiyle pencere seviyesinde hizalanmistir Uc kapinin da uzerlerinde bir ve iki adet baskemer bulunur Catinin hemen altinda kalan kisimda hem kuzey hem de guney yonunde yuvarlak kemerlere sahip olan iki pencere bulunur Yarim dairesel kemerle sarilan yedinci bir pencere acikligi bati yonunde bulunurken guney duvarinda bulunan iki ayri pencere kilisenin aydinlanmasina katkida bulunur Yapi malzemesi olarak kabaca yontulmus ve harcla tutturulmus moloz tasi ile kiremit kullanilan yapi taslarin ozellikle dogu duvarinda iki sira kiremit kullanilarak yerlestirilmesi ile duzenlenmistir ve bu haliyle mimarlik tarihi terminolojisinde Cloisonne metodu olarak bilinen metodu hatirlatir Apsis in saginda ve solunda pencere yuksekliginde bulunan iki adet nis ayni zamanda pastoforyon olarak da bilinen diakonikon ve prothesis odalarinin islevini gormektedir Bu iki nis disinda yan duvarlarda da iki adet bosluk bulunur Guney yonundeki kuzey yonundekine kiyasen daha alcak sekilde konumlanmis olsa da yakininda tasvir edilen piskopos figurunun bir kismini almaktadir Ust kisim nispeten daha duzenli tamamlanmisken kilisenin alt kisminin duvar isi oldukca kabaca bitirilmistir 11 yuzyilda dini yapilarin cephelerini daha canli duzenleme yonunde bir akim baslamis ve bu akimin sonucu olarak cepheler nisler tugla ve frizler tarafindan gevsetilmistir Makedonya da bunun ornekleri ozellikle Kesriye de tugla ile desenlenen yapida gorulebilir Cift baskemer ve lunet uygulamasi da yine bu akimin neden oldugu bir durumdur ve ozellikle 11 yuzyildan itibaren Bizans mimarisinde yaygindir FresklerKilise hem ic mekan hem de cephelerinde fresk suslemeleri barindirmaktadir Bu freskler Bizans sanatinda olarak da bilinen donemin en iyi freskleri olarak bilim camiasinda kabul edilirler 25 Nisan 1191 da resmedilmeye baslanan freskler Isa Cebrail Meryem Kiril ve Metodius Iskenderiyeli Cyril Yahya Parascheva Dimitrios ve Yorgi gibi figurleri gostermektedir Duvarlar aziz figurleri disinda 12 Ortodoks bayramini simgeleyen tasvirlerle susludurler Cephe Cloisonne metodu kullanarak duzenlenen bati cephesinde kapinin ust esigine kadar bu metot taklit edilir Orijinal olmayan diger tuglalar Apsis in alcak bolgelerinde ve guney kapisinin uzerindeki ilk baskemerde yer alir Kilisenin dis cephesine yapilan fresklerin tumunun rengi atmis ve figurler belirsizlesmistir Gunumuze nispeten daha iyi ulasan freskler ise bati girisinin lunetinin saginda ve solunda bulunan hale kalkan ve mizrakla tasvir edilen suvari figurudur Sol taraftaki azizin hemen uzerinde gorkemli kiyafetlere ve ayakkabilara sahip iki kisi gorulurken sagdakinin uzerinde bir baska kisi figuru bulunur Kapinin uzerindeki ilk baskemerde iki satirlik yazit bulunur Kuzey lunetindeki tasvir maalesef gunumuze ulasamamistir Ancak onlarin yerine baskemerleri sarmalayan geometrik ve floral suslemeler oldukca iyi bir bicimde korunagelmistir Guney lunetinin kemerinde taklit tuglalar bulunur Panelin merkezi motifi kilisenin adandigi Yorgi nin de katildigi Deesis sahnesidir Bu kapinin yaninda daha kucuk boyutlarda dort sira halinde tasvir edilmis bir programdan zayif izler gorebilmek mumkundur Ic Mekan Doguya kilisenin ikonostasisine bakis Apsis kemerinin sol tarafinda Cebrail sag tarafinda ise Cebrail den gelen mujdeyi alan Meryem tasvir edilmistir Kilisenin ic mekani bastan asagiya 5 ayri seri olusturacak bicimde fresklerle kaplidir En alt kisimda bulunan freskler mermer taklidi yansitirken bunun uzerinde bulunan seri belirli azizlerin tasvirlerine ayrilmistir Ayni bicimdeki aziz tasvirleri kilisenin kapilarinin ust esiginde de kendisini gostermektedir Burada tasvir edilen figurler arasinda doktor azizler olarak da bilinen aziz Panteleimon Cosmas ve Damian ile birlikte Buyuk Konstantin ve annesi Helena guney duvarinda kendilerine yer bulurlar Bu grup genellikle Makedonya da bulunan diger bazi Bizans kiliselerinde de guney duvarinda kendilerini gosterirler Tasvir edilen azizler arasinda kadin azizlerin de bulunmasi oldukca dikkat cekicidir Burada Tekla Petka Theodora Barbara Kyriake ve Katharina gibi isimler ile birlikte en eski tasvirlerden sayilan Euphrosynus Meryem in annesi emziren Anna tasvirleri bulunmaktadir Makedonya daki Hristiyanlik icin ayri bir oneme sahip olan figurler de azizlerin tasvir edildigi bu seride yer alirlar Bunlardan birincisi olan aziz Clemens in tasviri kuzey duvarinda Bizans Slav kulturunun kurucularindan kabul edilen Kiril ve Metodius tasvirleri ile birlikte kendisini gostermektedir Azizlerin bulundugu serinin uzerinde Isa nin hayatindan sahneler barindiran bir diger fresk serisi yer alir Seri Meryem e gelen mujde konulu fresk ile baslar Apsisin olusmasini saglayan bir kemer ile ikiye ayrilan bu sahnede basmelek Cebrail kemerin sol tarafinda Meryem ise kemerin diger tarafinda yer alir Seri guney duvarinda Meryem in ziyareti Elisabeth ve Meryem in sohbeti Isa nin dogumu Isa nin tapinak ziyareti vaftiz ve Lazarus un diriltilmesi sahneleri ile devam eder Bati duvarinda Isa nin cilesi konusu Kudus e giris freski ile baslar bu sahneyi Isa nin baskalasimi takip eder Kudus e giris ve Isa nin baskalasimi sahneleri Koimesis olarak da bilinen Meryem in olumu sahnesi ile kesintiye ugrar Kuzey duvari ise tamamen Isa nin cilelerine ayrilmistir Isa nin carmiha gerilmesi carmihtan alinmasi mezara konulusu kadinlarin mezari ziyareti ve cehenneme inis konulu Anastasis sahnesi burada bulunmaktadirlar Serinin son sahnesi dogu duvarinin alinliginda bulunan Isa nin goge yukselisi sahnesidir Bu tasvirin tam karsisinda Hamsin Yortusu konulu fresk bulunur Onun altinda ise duvarin tum genisligini kaplayan teofani sahnesi bulunur Kilisenin fresk programinda dikkati ceken bir diger ozellik anitsal bir buyuklukte ve iki seriyi dolduracak bicimde karsi karsiya tasvir edilmis olan Isa ve Aziz Yorgi ikonlaridir Dorduncu seride yaklasik 30 adet ellerinde parsomen tutan peygamber tasvir edilmistir Ellerinde tuttuklari yazili metinlerde Isa nin dirilisi ve yeniden dunyaya gelecegi mujdesi aktarilmaktadir Apsis te kucaginda bebek Isa yi tasiyan basmelek Mikail ve Cebrail tarafindan eslik edilen bir tahtta oturan Meryem tasvir edilmistir Meryem tasvirinin hemen altinda 8 ayri kilise babasi altar uzerinde yatar bicimde tasvir edilen bebek Isa ya dogru hareket eder bicimde tasvir edilmislerdir Boylesi bir tasvir Bizans sanatinda ilk olarak Kurbinovo da bulunan Aziz Giorgi kilisesinde kendisine yer bulmustur 11 yuzyilin ikinci yarisindan bu yana tartisilan efkaristiya ayinine yonelik bu konu Orta Cag da sik sik resmedilen konulardan birisi olmustur Bu cesit bir resim programi daha ziyade kubbeli kiliselerde ortaya cikmaktadir Anlasilan o ki oldukca basit bir mimariye sahip olan bu kilisede resim programi dikdortgen bicimli bu yapiya uydurulmak zorundaydi Bu durumun sonucu olarak normalde kubbenin tamburunda yer alan peygamberler yan duvarlarin uzerinde ve teofani sahnesi de bati duvarinin dorduncu serisinde ilave edilmistir Sanatci ve Stili Fresklere yapilan yakin bir inceleme fresklerin yapiminda en az 3 ayri ressamin calistigi izlenimini uyandirmaktadir Ancak Staro Nagoricane deki Aziz Georgij Kilisesi nin aksine buradaki fresklerin ressamlari ismen bilinmemektedir Yine de sanatcilarin becerileri arasindaki bir fark tespit edilebilmektedir Aralarinda en yetenekli olanin kilise icinde buyukce yer kaplayan Isa Mesih ve Yorgi ikonunu ve dogu duvarinin ust kisminda bulunan freskleri yaptigi soylenebilir Bir digeri yan duvarlarin suslemesi ile ugrasirken aralarinda en yeteneksiz olaninin bati duvari ve dogu duvarinin alt kismi ve kuzey duvarinda kucuk bir kisimda calistigi tespit edilebilir Sanat tarihcileri kilisede yapilan suslemelerin bolgede ikamet eden sanatcilar tarafindan yapildigi konusunda hemfikirdir Aralarinda en yetenekli olan sanatcinin ayrica cok da uzak olmayan Kesriye de 1180 yilinda doktor azizler olarak bilinen Cosmas ve Damian kilisesinde de calistigi dusunulmektedir Kilisenin stili ile ilgili olarak fresklerin Komnenos doneminde yasanan gelismenin son asamasini teskil ettigi ifade edilebilir Buna ragmen resim yaratiminda sikica bagli kalinan simetrik formlarin terk edilmeye basladigi da gozlemlenebilmektedir Sanatcilarin dikkat ceken diger ozellikleri normalden daha uzun tasvir edilen vucutlar ve figurlerin suratlarindaki ifadesizlik olarak sayilabilir Bunlarin yerine figurlerin kiyafetlerine yerlesen huzursuz ve perdeliymis hissi veren kumas cizimleri adeta bir duygu ifadesi olarak karsimiza cikmaktadir Sadece bu acidan yapilan bir degerlendirme tasvir edilen karakterlerin duygulari hakkinda fikir sahibi olmak acisinda yardimci olabilmektedir Ancak bu durum en yeteneksiz sanatci olarak nitelenen ressamin Koimesis olarak da bilinen Meryem in olumu sahnesinde bir istisna teskil eder Bu sahnede Meryem in olumu karsisinda uzuntu duyan figurlerin duygulari suratlarindan okunabilmektedir Yapinin durumu ve restorasyonlarIc mekanda bulunan cogu fresklerin renk yogunlugunu kaybettigini soylemek mumkundur Bu freskler arasinda yalnizca dogu duvarinda bulunan freskler daha iyi bir durumda gunumuze ulasabilmislerdir Zemine yakin kisimdaki fresklerin altinda kalan ilk bolgede bazi yerlerde mermer taklitleri gunumuze ulasmamistir Mermer taklitlerin uzerinde bulunan ilk fresk sirasinda yer alan aziz figurlerinin neredeyse hepsi ozellikle guney duvarinda kilise icine nufuz eden nem sebebiyle ciddi bicimde hasar gormustur Kuzey duvarinda bulunan aziz freskleri ise yapinin insa edildigi konum geregi yaslandigi yamac nedeniyle nemden daha iyi korunabilmistir Kuzey duvarinda bulunan kapinin ust esigini susleyen Dimitrios figurunun iyi bir inceleme yapildiginda asil resim semasina ait olmadigi anlasilir Bu figurun 16 yuzyilin sonlari yahut 17 yuzyilin baslarinda yapildigi kabul edilir Fresklerin gecirdigi degisimler bulunan freskler haric guney cephesinde bulunan freskleri de kapsayabilir Ancak bu konu hakkinda farkli fikirler ifade edilmistir Bazi bilim insanlari bu fresklerin gecen yuzyilda yapildigini iddia ederken M Miljkovic Pepek e gore bu freskler 14 yuzyil uretimleridir 19 yuzyilin ortalarinda cikan bir yangin kiliseye ve ozellikle de guney duvarina zarar vermistir Bu yanginda yapinin sundurmasi da cokmustur Bu yangin sonucunda 1847 yilinda yapilmasi zorunlu olan restorasyon bazi talihsiz degisikliklere neden olmustur Restore edilen yapiya insa edilen ahsap cati yapinin ust kisimlarinda bulunan bazi fresklerin tamamen kaybina neden olmustur Yapilan talihsizlik degisikliklere yeni acilan iki dikdortgen pencere ve yan duvarlarda bulunan kapilarda yapilan degisiklikler de eklenebilir Bu restorasyonda ayrica yapinin orijinal ikonostasisi degistirilmis ve bati cephesindeki suvari azizler ile lunette bulunan freskler farkli figurler ile degistirilmistir 20 yuzyilin ilk yarisinda gerceklesen bir baska restorasyonda ise daha sonra insa edilen ve orijinal yapiya ait olmayan bati sundurmasi ortadan kaldirilmistir Bu sundurmanin izleri hala bati cephesinde gorulebilmektedir 1985 yilina gelindiginde cati kaldirilmis ve duvarlar yaklasik 50 cm daha yukseltilmistir Bu calismada daha once kapatilan yan kapilar acilmis zemin yuksekligi yenilenmis freskler temizlenmis ve restore edilmislerdir Fresklerin temizlenmesi isleminde bir onceki restorasyonda uzeri kapatilan bati duvarindaki suvari azizler yeniden ortaya cikarilmistir GaleriKilisenin bati cephesi Suvari aziz bati cephesi giris kapisinin sagi Isa nin cehenneme inisi Basmelek Gabriel Freski 50 denarlik banknotta da kullanilmaktadir Dogu alinligindaki freskler Vaftiz ve Lazarus un dirilisi guney duvari Mesih ikonu ve Isa nin dogusu guney duvari I Konstantin ve Helena guney duvari Cehenneme inis freski kuzey duvari Apsis in sol ic kisminda resmedilen kilise babalari Aziz Georgios Meryem ve Isa ApsisWikimedia Commons ta Aziz Giorgi Kilisesi Kurbinovo ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir LiteraturElizabeta Dimitrova The Church of St George at Kurbinovo In Seven mediaeval churches in the republic of Macedonia Skopje 2014 S 46 62 Vojislav Duric Byzantinische Fresken in Jugoslawien Munchen 1976 S 17 19 Lydie Hadermann Misguich Kurbinovo Les fresques de Saint Georges et la peinture byzantine du XIIe siecle Bruxelles 1975 S 11 21 Saso Korunovski Elizabeta Dimitrova Macedoine Byzantine Histoire de l art macedonien du IXe au XIVe siecle Paris 2006 S 50 52 73 80 Aneta Serafimova Mediaeval Painting in Macedonia 9th 18th Centuries Skopje 2000 S 42 46 Dipnotlar a b Cvetan Grozdanov 2006 Kurbinovo and other studies on Prespa frescoes Makedonska akademiјa na naukite i umetnostite 21 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2016 L Hadermann Misguich 1975 Kurbinovo Les Fresques de Saint Georges Et La Peinture Byzantine Du Xiie Siecle Fransizca Peeters ISBN 978 0001005341 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2016 Angeliki Lymberopoulou Rembrandt Duits 2013 Byzantine Art and Renaissance Europe ISBN 1409420388 22 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2016 Institut fur Osterreichische Kunstforschung 1990 Wiener Jahrbuch fur Kunstgeschichte Almanca Bohlau Verlag Wien ISBN 9783205988137