Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bahreyn Kuşatması, 1559 yılında Lahsa Valisi Mustafa Paşa'nın İstanbul'a haber vermeden Osmanlı Devleti'ne bağlı bir emirlik olan Bahreyn'i işgal etmeye yönelik başarısız girişimi.
| Bahreyn Kuşatması | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Portekiz Savaşları | |||||||
 Bahreyn ve Basra Körfezi kıyılarını gösteren 1745 tarihli harita | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Bahreyn Emirliği  Portekiz İmparatorluğu Hürmüz Emirliği | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Mustafa Paşa Mehmed Bey | Murad Reis Nureddin Reis | ||||||
| Güçler | |||||||
| 200 süvari, 1.000 piyade, 2 kadırga, 1 yelkenli, 70 nakliye gemisi | 400 Fars paralı askeri, 200 Portekiz askeri | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| ~ 1.000 | en az 70 ölü, 30 esir | ||||||
Arka plan
Esasen Lahsa bölgesinin merkezi Katif ve Bahreyn'in emirleri Kanuni Sultan Süleyman'ın 1534 yılında Bağdat'ı fethinin ardından padişaha elçi göndererek bağlılıklarını bildirmişler ve bölge şeklen Osmanlı egemenliğine girmişti.
Askeri harekat
Lahsa Valisi Mustafa Paşa'nın harekâtı merkezden emir alarak yaptığına dair bir kayıt bulunmamaktadır. 1 Temmuz 1559 tarihinde Katif'ten ayrılan Türk filosu ve 1.200 kişiden oluşan birlikler 2 Temmuz'da Bahreyn'e çıkartma yaptılar ve Manama kalesini kuşatma altına aldılar.
26 Haziran'da Portekizliler Ada'nın Türklerin eline geçmesini engellemek üzere Basra Körfezi'ne 22 savaş gemisi gönderdiler. Bunların 12'si Bahreyn'e yönelirken, 10'u Basra'ya saldırdı. Burada iki büyük ve 70 küçük gemiyle Portekiz güçleri püskürtüldüyse de diğer filo 9 Temmuz'da Türk çıkarma gemilerini yakmayı başardı ve iki Türk kadırgasını ele geçirdi. Filo komutanı Merhmet Bey hayatını kaybederken, bazı askerler de esir düştüler.
Bu durumda Mustafa Paşa komutasındaki birlikler Bahreyn adasında mahsur kalıp Manama Kalesini kuşatmaya devam ederken bir taraftan da Basra'ya yönelik Portekiz saldırısı sonrasında teyakkuz halindeki Bağdat ve Basra'dan takviye gönderilmesini beklemeye başladılar. Yardım gelmemesi ve Portekizlilerin karaya asker çıkarması üzerine Mustafa Paşa Bahreyn Hakimi ile temasa geçti ve birliklerinin Bahreyn gemileriyle tekrar Lahsa'ya nakli karşılığında yüksek miktarda para teklif ettiyse de teklif kabul olunmadı.
Bunun üzerine Mustafa Paşa birliklerini Portekiz gemilerinin top menzilinden uzağa adanın içlerine çekti. Portekizliler de ateşli hastalıklar getiren doğu rüzgârları başlamadan sonuca ulaşmak istiyordu. Bunun üzerine, 200 kişilik Portekiz birliği Murad Reis'in emrindeki 300 İranlı askerle birlikte Türk birliklerine karşı taarruza geçti. 200 kişilik Türk süvari birliğinin pususuna düşen ve çevrilme tehlikesi yaşayan bu birlikler büyük yenilgiye uğradı. Portekizliler 70 ölü ve 30 esir verirken, 200 kişilik Portekiz birliğine komuta eden Alvaro da Silveira ölenler arasındaydı. Bahreyn'i abluka altında tutan Portekiz filosunun komutasını devraldı.
Bu kazanımlar üzerine Mustafa Paşa Murad Reis ile yeniden temasa geçerek esirlerin iadesi karşılığında birliklerinin Lahsa'ya naklini teklif ettiyse de Bahreyn hakiminden kayıtsız-şartsız silahların kendisine teslim edilmesi gerektiği karşılığını aldı. Müzakereler, Hürmüz'deki Portekiz Komutanının Bahreyn Hakimine takviye kuvvet taahhüdünde bulunmasıyla sekteye uğradı.
Bu olaylar olurken Basra Valisi İstanbul'u Lahsa Valisinin izinsiz seferinden ve karşılaşılan sıkıntılardan haberdar etti. 1 Ekim 1559 tarihinde bizzat Kanuni Sultan Süleyman mühürlü fermanla Lahsa Valisi Mustafa Paşa görevinden azledildi, 'in Bahreyn hakimliği teyit edildi ve kendisinden Türk birliklerinin Lahsa'ya serbestçe gönderilmesi istendi. Bu sırada ise Mustafa Paşa aldığı yaralardan öldü. Yerine geçen Katif Sancakbeyi Mehmed Bey Portekizlililere 10 yük Paşa Akçe (1 milyon dirhem) tazminat ödedi ve 200 kişilik Türk askerleri 6 Ekim 1559 tarihinde 5 Portekiz gemisiyle seferin başladığı Katif'e taşındı.
Sonuçlar
Bahreyn Kuşatması, her ne kadar merkezin emri olmadan bölgedeki bir eyalet valisinin gerçekleştirdiği bir girişim olsa da, Diu Kuşatması (1538) ve (1552) gibi Osmanlıların denizden karaya yaptıkları taarruzlarda karşılaştıkları bir başka başarısızlık oldu. Bahreyn üzerindeki Portekiz nüfuzu azaltılamadığı gibi, Osmanlı Devleti'nin fiili hükümranlığı gücünü kaybetti. 1570'li yıllarda Bahreyn'in zapt edilmesi fikri tekrar gündeme gelse de hayata geçirilemedi.
1578 yılında İran'a karşı uzun yıllar sürecek ve kaynaklarını tüketecek savaşlar serisine girişen Osmanlı Devleti bu savaşların gidişatına bağı olarak Basra Körfezi'ndeki gücünü giderek kaybetti. 1624 yılında Bağdat'ın Safeviler'in eline geçmesiyle Körfez'le kara bağlantısı da kopan Osmanlı Devleti 1638'de Irak'taki egemenliğini yeniden kursa da 1663-69'da Benî Halid kabilesi karşısında gerileyerek Lahsa'dan tamamen çekildi. Bu şekilde, 1630 yılında Yemen'deki Türk idaresinin de Zeydîlerin eline geçmesiyle Osmanlıların Hint Okyanusu'yla bağlantısı Kızıldeniz'le kısıtlı kaldı. XVIII. yüzyılın başlarında ise Basra'daki merkezi yönetimin zayıflayarak eyaletin idaresinin fiilen Memlüklerin eline geçmesi sonucunda Osmanlı Devleti'nin Basra Körfezi'ndeki varlığı XIX. yüzyılın ortalarına kadar bir anlamda tamamen sona erdi.
Portekiz de Basra Körfezi'ndeki kudretini uzun süre koruyamadı. 1580 yılında İspanya'nın işgali altına giren Portekiz 1602 yılında Bahreyn'deki hakimiyetini Şah Abbas döneminde gücünün zirvesine ulaşan İran'a kaybetti. 1622 yılında da Hürmüz'ün İran-İngiliz ittifakına kaybıyla da Portekiz bir anlamda Basra Körfezi denkleminden düştü. İran, İngiliz ve Hollanda'nın etkinlikleri arttı.
Kaynakça
- ^ The Ottoman Age of Exploration, Gianardo Casale, Oxford University Press (2010), s. 51
Dış bağlantılar
- Bahrain in 1559—A Narrative of Turco-Portuguese Conflict in the Gulf." Journal of Ottoman Studies 3 (1982): 91–104.4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hala Mundhir Fattah, "The Politics of Regional Trade in Iraq, Arabia, and the Gulf, 1745-1900" State University of New York (1997), s. 957 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Hamad bin İsa Al-Khalifa, "First Light", Kegan Paul International, New York (1994), s. 21-237 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bahreyn Kusatmasi 1559 yilinda Lahsa Valisi Mustafa Pasa nin Istanbul a haber vermeden Osmanli Devleti ne bagli bir emirlik olan Bahreyn i isgal etmeye yonelik basarisiz girisimi Bahreyn KusatmasiOsmanli Portekiz SavaslariBahreyn ve Basra Korfezi kiyilarini gosteren 1745 tarihli haritaTarih1559BolgeBahreyn ve Lahsa EyaletiSonucKusatma basarisiz oldu Bahreyn de Portekiz etkinligi arttiTaraflarOsmanli ImparatorluguBahreyn Emirligi Portekiz Imparatorlugu Hurmuz EmirligiKomutanlar ve liderlerMustafa Pasa Mehmed BeyMurad Reis Nureddin ReisGucler200 suvari 1 000 piyade 2 kadirga 1 yelkenli 70 nakliye gemisi400 Fars parali askeri 200 Portekiz askeriKayiplar 1 000en az 70 olu 30 esirArka planEsasen Lahsa bolgesinin merkezi Katif ve Bahreyn in emirleri Kanuni Sultan Suleyman in 1534 yilinda Bagdat i fethinin ardindan padisaha elci gondererek bagliliklarini bildirmisler ve bolge seklen Osmanli egemenligine girmisti Askeri harekatLahsa Valisi Mustafa Pasa nin harekati merkezden emir alarak yaptigina dair bir kayit bulunmamaktadir 1 Temmuz 1559 tarihinde Katif ten ayrilan Turk filosu ve 1 200 kisiden olusan birlikler 2 Temmuz da Bahreyn e cikartma yaptilar ve Manama kalesini kusatma altina aldilar 26 Haziran da Portekizliler Ada nin Turklerin eline gecmesini engellemek uzere Basra Korfezi ne 22 savas gemisi gonderdiler Bunlarin 12 si Bahreyn e yonelirken 10 u Basra ya saldirdi Burada iki buyuk ve 70 kucuk gemiyle Portekiz gucleri puskurtulduyse de diger filo 9 Temmuz da Turk cikarma gemilerini yakmayi basardi ve iki Turk kadirgasini ele gecirdi Filo komutani Merhmet Bey hayatini kaybederken bazi askerler de esir dustuler Bu durumda Mustafa Pasa komutasindaki birlikler Bahreyn adasinda mahsur kalip Manama Kalesini kusatmaya devam ederken bir taraftan da Basra ya yonelik Portekiz saldirisi sonrasinda teyakkuz halindeki Bagdat ve Basra dan takviye gonderilmesini beklemeye basladilar Yardim gelmemesi ve Portekizlilerin karaya asker cikarmasi uzerine Mustafa Pasa Bahreyn Hakimi ile temasa gecti ve birliklerinin Bahreyn gemileriyle tekrar Lahsa ya nakli karsiliginda yuksek miktarda para teklif ettiyse de teklif kabul olunmadi Bunun uzerine Mustafa Pasa birliklerini Portekiz gemilerinin top menzilinden uzaga adanin iclerine cekti Portekizliler de atesli hastaliklar getiren dogu ruzgarlari baslamadan sonuca ulasmak istiyordu Bunun uzerine 200 kisilik Portekiz birligi Murad Reis in emrindeki 300 Iranli askerle birlikte Turk birliklerine karsi taarruza gecti 200 kisilik Turk suvari birliginin pususuna dusen ve cevrilme tehlikesi yasayan bu birlikler buyuk yenilgiye ugradi Portekizliler 70 olu ve 30 esir verirken 200 kisilik Portekiz birligine komuta eden Alvaro da Silveira olenler arasindaydi Bahreyn i abluka altinda tutan Portekiz filosunun komutasini devraldi Bu kazanimlar uzerine Mustafa Pasa Murad Reis ile yeniden temasa gecerek esirlerin iadesi karsiliginda birliklerinin Lahsa ya naklini teklif ettiyse de Bahreyn hakiminden kayitsiz sartsiz silahlarin kendisine teslim edilmesi gerektigi karsiligini aldi Muzakereler Hurmuz deki Portekiz Komutaninin Bahreyn Hakimine takviye kuvvet taahhudunde bulunmasiyla sekteye ugradi Bu olaylar olurken Basra Valisi Istanbul u Lahsa Valisinin izinsiz seferinden ve karsilasilan sikintilardan haberdar etti 1 Ekim 1559 tarihinde bizzat Kanuni Sultan Suleyman muhurlu fermanla Lahsa Valisi Mustafa Pasa gorevinden azledildi in Bahreyn hakimligi teyit edildi ve kendisinden Turk birliklerinin Lahsa ya serbestce gonderilmesi istendi Bu sirada ise Mustafa Pasa aldigi yaralardan oldu Yerine gecen Katif Sancakbeyi Mehmed Bey Portekizlililere 10 yuk Pasa Akce 1 milyon dirhem tazminat odedi ve 200 kisilik Turk askerleri 6 Ekim 1559 tarihinde 5 Portekiz gemisiyle seferin basladigi Katif e tasindi XIX yuzyilda Manama LimaniSonuclarBahreyn Kusatmasi her ne kadar merkezin emri olmadan bolgedeki bir eyalet valisinin gerceklestirdigi bir girisim olsa da Diu Kusatmasi 1538 ve 1552 gibi Osmanlilarin denizden karaya yaptiklari taarruzlarda karsilastiklari bir baska basarisizlik oldu Bahreyn uzerindeki Portekiz nufuzu azaltilamadigi gibi Osmanli Devleti nin fiili hukumranligi gucunu kaybetti 1570 li yillarda Bahreyn in zapt edilmesi fikri tekrar gundeme gelse de hayata gecirilemedi 1578 yilinda Iran a karsi uzun yillar surecek ve kaynaklarini tuketecek savaslar serisine girisen Osmanli Devleti bu savaslarin gidisatina bagi olarak Basra Korfezi ndeki gucunu giderek kaybetti 1624 yilinda Bagdat in Safeviler in eline gecmesiyle Korfez le kara baglantisi da kopan Osmanli Devleti 1638 de Irak taki egemenligini yeniden kursa da 1663 69 da Beni Halid kabilesi karsisinda gerileyerek Lahsa dan tamamen cekildi Bu sekilde 1630 yilinda Yemen deki Turk idaresinin de Zeydilerin eline gecmesiyle Osmanlilarin Hint Okyanusu yla baglantisi Kizildeniz le kisitli kaldi XVIII yuzyilin baslarinda ise Basra daki merkezi yonetimin zayiflayarak eyaletin idaresinin fiilen Memluklerin eline gecmesi sonucunda Osmanli Devleti nin Basra Korfezi ndeki varligi XIX yuzyilin ortalarina kadar bir anlamda tamamen sona erdi Portekiz de Basra Korfezi ndeki kudretini uzun sure koruyamadi 1580 yilinda Ispanya nin isgali altina giren Portekiz 1602 yilinda Bahreyn deki hakimiyetini Sah Abbas doneminde gucunun zirvesine ulasan Iran a kaybetti 1622 yilinda da Hurmuz un Iran Ingiliz ittifakina kaybiyla da Portekiz bir anlamda Basra Korfezi denkleminden dustu Iran Ingiliz ve Hollanda nin etkinlikleri artti Kaynakca The Ottoman Age of Exploration Gianardo Casale Oxford University Press 2010 s 51Dis baglantilarBahrain in 1559 A Narrative of Turco Portuguese Conflict in the Gulf Journal of Ottoman Studies 3 1982 91 104 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hala Mundhir Fattah The Politics of Regional Trade in Iraq Arabia and the Gulf 1745 1900 State University of New York 1997 s 957 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Hamad bin Isa Al Khalifa First Light Kegan Paul International New York 1994 s 21 237 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde