Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin listelenen bazıları olmayabilir. (Ağustos 2023) () |
Balaban (veya Balabanu, Balabanlı, Balabanlu), Türkiye'nin Marmara, Ege, İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde bulunan, Afşar'ın (Avşar) Köpekli kolunun bir oymağıdır. Tarih sahnesinde 16. yüzyılın başlarından itibaren bir Alevi-Türkmen aşireti olarak yer alıyor.
Tarihçe
Göç ve Yerleşim
Balabanlılar, Orta Asya kökenli ve tarihi Horasan bölgesi üzerinden 10. yüzyıldan itibaren Anadolu'ya olan akın ile günümüz Türkiye'sine göç etmiş bir topluluktur. Burada ise ilkin Bulgaristan-Rumeli-Türkiye sınır bölgesine (Trakya) yerleşmişlerdir. Bu coğrafyada özellikle Bulgaristan'da ve günümüz Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerinde çok sayıda Balaban ismindeki köy ve kasabalar hâlâ mevcuttur. 500 yıl kadar önce, bugün Yunanistan (ozaman Rumeli) sınırları içinde kalan Edirne yakınlarındandaki "Dimetoka" adlı yerleşim biriminden göçüp Anadolu'ya yerleşmişler.
Anadolu'ya geçtikten sonra bir kolları Ege (İzmir ve Aydın) ve İç Anadolu (Konya ve Karaman) bölgelerinin muhtelif yerlerine yerleşmiş, kurdukları köylere de yine çok kez Balaban ismini vermiştir. Çoğunluğu ise önce Konya-Adana civarına göçtükleri anlaşılan Balabanlılar, Osmanlı'nın aşiretleri iskân politikası çerçevesinde Rakka ve Halep taraflarına sürülmüş, daha sonra Malatya'ya yerleşmiş ve Yazıhan'da Balaban köyünü kurmuştur. Aşiret ve oymak bilinci daha çok burada başlamıştır. O yüzden Anadolu'nun batısındaki Balabanlıların geneli aşiret/oymak kültürünü devam ettirmemektedir. Zamanla Balabanlı dört kardeş kendi isimlerini taşıyan Hasan, Hüseyin, Ali ve Süleyman uşaklarını kurmuş ve Malatya'dan sonra Kırşehir, Çorum, Sivas, Erzincan, Erzurum ve Tunceli gibi farklı vilayetlere yerleşerek geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. 18. yüzyıldan itibaren Balabanlılar artık yerleşik yaşam düzenine geçmişler.
20. yüzyılın ikinci yarısında yaşadıkları bölgelerden Ankara, İstanbul ve İzmir başta olmak üzere Türkiye'nin büyük kentlerine; Almanya, İsviçre, Avusturya, Fransa ve İngiltere gibi Avrupa'nın ve dünyanın farklı ülkelerine de göç etmişlerdir.
Tarihte Balaban Aşireti
16. yüzyılın başlarından itibaren bir Kızılbaş-Türkmen aşireti olarak tarih sahnesinde yer alan Balabanlılar, Safevi-Osmanlı mücadelesi içinde Safevi taraftarı olarak belirmişlerdir.
Malatya, Sivas, Erzincan, Tunceli ve Erzurum çevresinde yerleşik olan Balabanlılar, Türkiye yakın tarihinin çeşitli toplumsal olaylarında da rol oynamıştır. 1908 ile 1922 yılları arasında bu bölgede gelişen olayların tanığı durumundaki Osmanlıca belgeler, diğer yazılı kaynaklardan elde edilen bilgiler, Balabanlıların Alevi bir aşiret olarak bu çevredeki mücadeleye olan katkılarına, Osmanlı askeriyesi ve idaresiyle olan ilişkilerine dikkat çekiyor.
Balabanlılar, 1925'e kadar askeriyeyle olan ilişkilerini sürdürmüş, yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı örgütlenen Şeyh Said İsyanı'nın bastırılmasında da yer almıştır.
Köken (Horasan)
Balaban aşireti/oymağı, Kızılbaş ve Horasan kökenlidir. Aşiret, Oğuz (Türkmen) boylarından Afşar'ın (Avşar) Köpekli kolunun oymağıdır.Erzurum, Erzincan, Sivas ve Tunceli'de yaşayan Balabanlılar bölgenin sosyokültürel yapısı dolayısıyla Türkçenin yanı sıra Zazaca da bilmektedir. Aşiretin çoğunluğu kendisini Türk/Türkmen olarak tanımlarken, bu bölgedekilerin bir bölümü kendisini Zaza zannetmektedir.
İnanç
Balaban, bir Alevi-Bektaşi-Kızılbaş topluluğudur. Balabanlılar, türbesi ve dergâhı/tekkesi Ruşenler Köyü'nde (Yunanistan, Evros İli, Russa Köyü) bulunan Hacı Bektaş-ı Veli halifelerinden Seyyid Ali Sultan'a (Kızıldeli Sultan) bağlı ve onu talebeleridir.
Edirne ve dolayısıyla bağlı oldukları tekkeye/dergâha uzak kalan Doğu Anadolu'daki Balabanlıların bir kısmı zamanla Malatyalı veya Erzurumlu Alevi pirlerine/dedelerine bağlanmıştır. Kızıldeli kültünü buna rağmen devam ettirmekteler ve unutmamışlardır.
Trakya'daki Balabanlılar daha çok Bektaşi kültürü ve geleneğini sürdürmektedir ve hâlâ Kızıldeli Sultan ocağına bağlıdır.
Özellikle Ege Bölgesi'nde ve İç Anadolu'nun bazı yerleşim yerlerindeki Balabanlılar farklı nedenler dolayısıyla yaşadıkları yerlerde asimilasyona uğramış ve Alevi-Bektaşi-Kızılbaş kimliklerini unutmuşlardır.
Etimoloji
Balaban, Farsça kökenliTürkçe bir sözcüktür. Türk Dil Kurumu'na (TDK) göre balaban kelimesi dört farklı anlama gelmektedir. Pehlivan sözcüğü ile aynı kökten gelen balaban, (1) "iri, büyük ", (2) "nazik", (3) "şişman, gürbüz (kimse, çocuk)" ve "atmaca, doğan vb. yırtıcı bir kuş" anlamlarına gelmektedir. Bunun yanı sıra balıkçılgiller (Ardeidae) familyasına ait bir kuş türünün ve halk müziğinde kullanılan bir tür nefesli çalgının adıdır.
Kaynakça
- ^ . web.archive.org. 20 Mayıs 2013. 20 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ . Nişanyan Sözlük. 2 Aralık 2021. 14 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2021.
- ^ "Balaban Ne Demek?". Sabah Gazetesi. 3 Nisan 2021. 5 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Nisan 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin listelenen kaynaklarindan bazilari guvenilir olmayabilir Lutfen daha iyi daha guvenilir kaynaklar arayarak bu maddeye yardimci olun Guvenilir olmayan kaynaklar sorgulanabilir veya silinebilir Agustos 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Balaban veya Balabanu Balabanli Balabanlu Turkiye nin Marmara Ege Ic Anadolu ve Dogu Anadolu bolgelerinde bulunan Afsar in Avsar Kopekli kolunun bir oymagidir Tarih sahnesinde 16 yuzyilin baslarindan itibaren bir Alevi Turkmen asireti olarak yer aliyor TarihceGoc ve Yerlesim Balabanlilar Orta Asya kokenli ve tarihi Horasan bolgesi uzerinden 10 yuzyildan itibaren Anadolu ya olan akin ile gunumuz Turkiye sine goc etmis bir topluluktur Burada ise ilkin Bulgaristan Rumeli Turkiye sinir bolgesine Trakya yerlesmislerdir Bu cografyada ozellikle Bulgaristan da ve gunumuz Edirne Kirklareli ve Tekirdag illerinde cok sayida Balaban ismindeki koy ve kasabalar hala mevcuttur 500 yil kadar once bugun Yunanistan ozaman Rumeli sinirlari icinde kalan Edirne yakinlarindandaki Dimetoka adli yerlesim biriminden gocup Anadolu ya yerlesmisler Anadolu ya gectikten sonra bir kollari Ege Izmir ve Aydin ve Ic Anadolu Konya ve Karaman bolgelerinin muhtelif yerlerine yerlesmis kurduklari koylere de yine cok kez Balaban ismini vermistir Cogunlugu ise once Konya Adana civarina goctukleri anlasilan Balabanlilar Osmanli nin asiretleri iskan politikasi cercevesinde Rakka ve Halep taraflarina surulmus daha sonra Malatya ya yerlesmis ve Yazihan da Balaban koyunu kurmustur Asiret ve oymak bilinci daha cok burada baslamistir O yuzden Anadolu nun batisindaki Balabanlilarin geneli asiret oymak kulturunu devam ettirmemektedir Zamanla Balabanli dort kardes kendi isimlerini tasiyan Hasan Huseyin Ali ve Suleyman usaklarini kurmus ve Malatya dan sonra Kirsehir Corum Sivas Erzincan Erzurum ve Tunceli gibi farkli vilayetlere yerleserek genis bir cografyaya yayilmistir 18 yuzyildan itibaren Balabanlilar artik yerlesik yasam duzenine gecmisler 20 yuzyilin ikinci yarisinda yasadiklari bolgelerden Ankara Istanbul ve Izmir basta olmak uzere Turkiye nin buyuk kentlerine Almanya Isvicre Avusturya Fransa ve Ingiltere gibi Avrupa nin ve dunyanin farkli ulkelerine de goc etmislerdir Tarihte Balaban Asireti Tarihi Horasan bolgesinin Iran Afganistan Turkmenistan Pakistan ve Tacikistan sinirlari icinde alani var 16 yuzyilin baslarindan itibaren bir Kizilbas Turkmen asireti olarak tarih sahnesinde yer alan Balabanlilar Safevi Osmanli mucadelesi icinde Safevi taraftari olarak belirmislerdir Malatya Sivas Erzincan Tunceli ve Erzurum cevresinde yerlesik olan Balabanlilar Turkiye yakin tarihinin cesitli toplumsal olaylarinda da rol oynamistir 1908 ile 1922 yillari arasinda bu bolgede gelisen olaylarin tanigi durumundaki Osmanlica belgeler diger yazili kaynaklardan elde edilen bilgiler Balabanlilarin Alevi bir asiret olarak bu cevredeki mucadeleye olan katkilarina Osmanli askeriyesi ve idaresiyle olan iliskilerine dikkat cekiyor Balabanlilar 1925 e kadar askeriyeyle olan iliskilerini surdurmus yeni kurulan Turkiye Cumhuriyeti ne karsi orgutlenen Seyh Said Isyani nin bastirilmasinda da yer almistir Koken Horasan Balaban asireti oymagi Kizilbas ve Horasan kokenlidir Asiret Oguz Turkmen boylarindan Afsar in Avsar Kopekli kolunun oymagidir Erzurum Erzincan Sivas ve Tunceli de yasayan Balabanlilar bolgenin sosyokulturel yapisi dolayisiyla Turkcenin yani sira Zazaca da bilmektedir Asiretin cogunlugu kendisini Turk Turkmen olarak tanimlarken bu bolgedekilerin bir bolumu kendisini Zaza zannetmektedir InancSeyyid Ali Sultan turbesi Yunanistan Evros il Russa koy Balaban bir Alevi Bektasi Kizilbas toplulugudur Balabanlilar turbesi ve dergahi tekkesi Rusenler Koyu nde Yunanistan Evros Ili Russa Koyu bulunan Haci Bektas i Veli halifelerinden Seyyid Ali Sultan a Kizildeli Sultan bagli ve onu talebeleridir Edirne ve dolayisiyla bagli olduklari tekkeye dergaha uzak kalan Dogu Anadolu daki Balabanlilarin bir kismi zamanla Malatyali veya Erzurumlu Alevi pirlerine dedelerine baglanmistir Kizildeli kultunu buna ragmen devam ettirmekteler ve unutmamislardir Trakya daki Balabanlilar daha cok Bektasi kulturu ve gelenegini surdurmektedir ve hala Kizildeli Sultan ocagina baglidir Ozellikle Ege Bolgesi nde ve Ic Anadolu nun bazi yerlesim yerlerindeki Balabanlilar farkli nedenler dolayisiyla yasadiklari yerlerde asimilasyona ugramis ve Alevi Bektasi Kizilbas kimliklerini unutmuslardir EtimolojiBalaban Farsca kokenliTurkce bir sozcuktur Turk Dil Kurumu na TDK gore balaban kelimesi dort farkli anlama gelmektedir Pehlivan sozcugu ile ayni kokten gelen balaban 1 iri buyuk 2 nazik 3 sisman gurbuz kimse cocuk ve atmaca dogan vb yirtici bir kus anlamlarina gelmektedir Bunun yani sira balikcilgiller Ardeidae familyasina ait bir kus turunun ve halk muziginde kullanilan bir tur nefesli calginin adidir Kaynakca web archive org 20 Mayis 2013 20 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2021 Nisanyan Sozluk 2 Aralik 2021 14 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Aralik 2021 Balaban Ne Demek Sabah Gazetesi 3 Nisan 2021 5 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Nisan 2021